پرورش گل سوسن آزتک

زادگاه این گیاه چند ساله مکزیک است و به خاطر گل های زیبای آن، گیاهی زینتی به حساب می آید. به علت حساس بودن پیازهای آن به یخبندان (همانند کوکب) گیاهی رایج نیست و کاشت آن در گلدان بهتر است. تک گل های سوسن آزتک به طول حداکثر 15 سانتیمتر بر ساقه های 30 سانتیمتری می رویند، ساقه های سوسن آزتک استوانه ای شکل، توخالی و محکم هستند.

گل چشمگیر و ارکیده مانند این گیاه، شش گلبرگ نسبتا متقارن دارد که سه گلبرگ پایینی هر گل به یکدیگر اتصال دارند و از اتصال آنها آوندی استوانه ای شکل گرفته که پرچم های بلند و بساک های بزرگ حاوی گرده را در بر گرفته است.

رنگ گل سوسن آزتک معمولا قرمز تا قرمز تیره است ولی ارقامی با رنگ صورتی هم یافت می شوند و نیز به رنگ سفید. همچنین ارقامی وجود دارند که رگبرگ هایی به رنگ روشن تر روی سطح گلبرگ ها دارند و برخی ارقام که گلبرگ های سرخشان لبه سفیدرنگ دارد.

متاسفانه گل های سوسن آزتک عمری به کوتاهی چند روز دارند و زود پژمرده می شوند. برگ های بلند این گیاه به رنگ سبز تیره، باریک و نواری شکل هستند و همزمان یا پیش از شکوفا شدن گل ها، جوانه می زنند. از هر پیاز سوسن آزتک چندین برگ می روید که در ابتدا صاف و رو به بالا می رویند ولی به مرور با بلندتر شدن، خود را به یکسو می اندازند. زمان گلدهی این گیاه در اواخر بهار و اوایل تابستان است و خصوصا اگر به عنوان گیاه خانگی یا در گلخانه نگهداری شود، گلدهی می تواند تکرار شود.

نیازمندی های محیطی
خاک:
به خاکی با زهکش عالی و کمی اسیدی نیاز دارد. استفاده از خاک برگ و شن در ترکیب خاک آن مفید است. در هنگام کاشت پیازها باید دقت شود که نوک بالایی پیاز بیرون از خاک قرار گیرد. استفاده از مالچ برای پیاز ها مفید است.

آبیاری:
در بهار و تابستان به آبیاری در حد متوسط نیاز دارد. همانند بیشتر گیاهان پیازی آبیاری باید در حدی باشد که خاک همواره مرطوب باشد ولی غرقابی نشود. در زمستان این گیاه به آبیاری ناچیز احتیاج دارد.

نور:
این گیاه در محل آفتاب گیر و نیم سایه به خوبی رشد می کند. در مناطق گرم و خشک در فصول گرم حتما مکان گیاه به صورتی باشد که در سایه بعد از ظهر قرار گیرد.

دما:
در مناطق معتدل مثل نواحی ساحلی خزر این گیاه می تواند سرمای زمستان را تحمل کند. ولی در مناطق سردتر، پیاز این گیاه تحمل یخبندان را ندارد و پس از خشک شدن برگ ها، پیاز آن را باید در مکانی خنک و خشک نگهداری کرد. البته این کار باعث می شود که در سال بعد امکان گل دادن گیاه کاهش پیدا کند. برای گلدهی خوب، بهترین روش این است که پیازها در گلدان کاشته شوند و در فصل سرما گلدان را در مکانی بدون یخبندان نگهداری کرد.

تکثیر
با تقسیم پیاز این گیاه می توان گیاهان جدید بدست آورد. تقسیم پیاز ها هر 4 سال یکبار باعث می شود گلدهی به تاخیر نیافتد. با کاشت بذر این گیاه هم می توان گیاهان جدید بدست آورد، ولی گلدهی این گیاهان سال ها طول می کشد.

مطالب مرتبط:

سجافی مشاهده

به نژادی سوسن مشاهده

گیاه ایرسا ( زنبق ) مشاهده

گیاه تره مشاهده

کاکتوس و پرورش آن مشاهده

اشنائی با گل برگ گندمی مشاهده

سوسن زنبق رشتی مشاهده

گلهای زینتی باغهای ایرانی مشاهده

برخی گلها و گیاهان زینتی مشاهده

برخی گیاهان التیام بخش مشاهده

پرورش یاسمن

به طور حتم از هر کس بپرسید خوشبو ترین گل هایی که میشناسی رو نام ببر قطعا یاسمن در فهرست ا آن قرار دارد زادگاه این درختچه بالارونده، شمال چین است و برخلاف سایر یاسمن ها در زمستان گل می دهد و به همین دلیل دارای ارزش زینتی بسیاری است. این گیاه با داشتن شاخه های نازک و بلند که بعضی راست و بعضی خمیده و کمانی است، با داشتن تکیه گاه می تواند به ارتفاع ۵ متر برسد.

برگ هایی به رنگ سبز تیره دارد که هر برگ دارای سه برگچه تخم مرغی شکل به طول ۳-۱ سانتیمتر است. در زمان گلدهی در فصل زمستان بعضی از برگ ها بر روی ساقه ها باقی می مانند در حالی که به رنگ زرد درآمده اند.

گل یخ آپارتمانی

گل یخ کوچک بومی آفریقای جنوبی گونه ای گوشتی و چند ساله است که در فضای سبز جنوب ایران به وفور کاربرد دارد. به عنوان گیاه پوششی مقاوم، گلدار، چندساله و علفی شناخته شده است. در ایران آن را با نام ناز یخی نیز معرفی کرده اند. به گرما و خشکی مقاوم است.

گل هایی به رنگ صورتی روشن، سفید و قرمز دارد که در طول سال از آنها پوشیده شده است. گل های منفرد تا دسته ای در زاویه برگ ها پدید آمده و به طور کلی در روز باز می شوند، قطر هر کدام از آنها  2/5 cm  است. برگ ها، براق، قلبی شکل تا نیزه ای و دارای درازایی به میزان 3cm  هستند. میوه آن فندقه است و کمی بیش از 1cm  طول دارد. ریشه ها گوشتی و ضخیم هستند. ساقه ها چهارگوش تا دایره ای بوده و به طول 60 cm، به صورت مسطح روی زمین، می رسند.

در هر موقع از سال می توان آن را هرس فرم نمود بدون آنکه گیاه آسیب ببیند. توانایی این گیاه در ریشه زایی از قطعه ای کوچک از ساقه و رشد بعدی آن، این گیاه را گیاهی پررشد مینماند. از آن جهت به عنوان گیاه پوششی، باغ صخره ای و خشک منظر و کشت در سراشیبی استفاده می شود. دارای خصوصیات درمانی است. نیاز به نگهداری در آن پایین است. توصیه شده است که کود و مواد غذایی برای این گیاه مورد استفاده قرار نگیرد.

روش تکثیر آن استفاده از قلمه ساقه و بذر است.

عادت رشد:گیاه خزنده، حصیری و کوتاه رشد.

میزان رشد: سریع، 25cm ارتفاع و گسترش آن در حدود 1/2 متر.

نبازنوری: آفتاب کامل تا سایه کم، (در سایه گلدهی کمتری دارد ).

خاک مطلوب: به خاکی با زهکش خوب نیازمند است. خاک شنی تا لومی- شنی  را بهتر از همه می پسندد. اما خاک های دیگر را نیز تحمل می کند.

نیاز آبی: به دوره های کم آبی بسیار مقاوم است. در حالت معمولی، آب کم و در هوایی که بسیار داغ است نیاز به آبیاری منظم دارد.

مقاومت به سرما: به سرما مقاومت نسبی دارد. (سرمایی در حد  5- درجه سانتیگراد را تحمل می کند).

مطالب مرتبط:

آشنایی با ساخت مرحله به مرحله تراریوم مشاهده

بابونه آلمانی German Chamomile مشاهده

رامبوتان مشاهده

آنتوریوم مشاهده

سانسوریا مشاهده

نحوه پرورش و نگهداری از حسن یوسف مشاهده

پیوند کاکتوس – آموزش عمومی مشاهده

گیاه‌شناسی قهوه مشاهده

گل سیکاس مشاهده

پرورش گل رازقی مشاهده

گیاه گوشت خوار چرخ چاه مشاهده

تراریوم مشاهده

معرفی و پرورش انواع رز مشاهده

بنت قنسول

این درختچه زیبا در موطن اصلی مکزیک و آمریکای مرکزی و با قرار گرفتن در شرایط ایده آل، تا ارتفاع 3 الی 4.5 متر رشد می کند. در دمای زیر 10 درجه  گیاه آسیب می بیند بنابر این به عنوان یک گیاه آپارتمانی عرضه می شود و در تولید آن سعی شده گیاه کوتاه در حدود 45 الی 60 سانتیمتر و برگ های فشرده و پرپشت بماند. این گیاه در روزهای کریسمس طرفداران خاصی دارد.

گل های این گیاه کوچک و فاقد ارزش زینتی است ولی برگ ها و دمبرگ های انتهایی گیاه به رنگ هایی قرمز، قرمز تیره، سفید، صورتی، کرم  در می آید که اصطلاحاً به آن گل می گویند.

امروزه بیش از صد رقم از این گیاه وجود دارد که مورد کاشت و پرورش دوستداران این گل قرار گرفته اند. این ارقام از نظر اندازه های برگه های رنگین و رنگ آنان با یکدیگر متفاوت اند.

آبیاری: به آب کافی و خاک مرطوب نیاز دارد. آبیاری باید در حدی باشد که حتماً از منافذ زیرین گلدان آب اضافی بیرون آید. آبیاری بیش از اندازه و خشکی کشیدن منجر به ریزش برگ ها می شود. بنابراین زمانی که گیاه را می خواهید آب دهید سطح خاک را بررسی کنید و اگر سطح خاک نیمه خشک- نیمه مرطوب بود این عمل را انجام دهید.

نور:

 این گیاه به مکانی پر نور و روشن نیاز دارد. پنجره های جنوبی و نورگیر ها بهترین مکان برای قرار دادن گلدان است. نور کم محیط باعث کم رنگ شدن و زرد شدن برگ ها و ریزش برگ های گیاه به خصوص برگ های پایینی و کدر شدن رنگ برگ  های رنگین این گیاه می شود.

دما:

 بهترین دما برای این گیاه 21-19.5 درجه سانتیگراد در طی روز و 16.5-15.5 درجه سانتیگراد در طی شب است. دمای محل نگهداری گیاه نباید زیر 10 درجه باشد.

هر مقدار که دما از 22درجهگرم تر شود عمر گل های این گیاه نیز کمتر می شود.

خاک:

از خاکی با زهکش خوب استفاده کنید. نوع خاک باید به صورتی باشد که بعد از آبیاری گل آلود و غرقاب نماند.  مثلاً مخلوطی از پیت موس+ پرلایت و یا خاک برگ +کوکوپیت برای این گیاه مناسب است. این گیاه زمانی که گل دارد نیازی به کوددهی ندارد.

تکثیر:

این گیاه را می توان با قلمه چوب نرم تکثیر کرد. البته ساقه های که گلدار بودند اصلاً مناسب تهیه قلمه نیستند، بلکه بعد از قطع ساقه های گل (سرزنی) و جوانه زنی مجدد ساقه ها می توان از ساقه های جدید که رشد رویشی دارند قلمه تهیه کرد.

اگر بخواهید بنت کنسول خود را برای سال بعد نگه دارید در اوایل  بهار گیاه را سربرداری کنید. بهتر است بر روی هر ساقه 4-3 برگ باقی بماند یا 15-10 سانتیمتر از ساقه را باقی بگذارید و بقیه را قطع کنید. آخرین سربرداری ها باید در اواخر مرداد باشد. نتیجه این کار بدست آوردن گیاهی پرپشت است.

برای گل دادن گیاه با شروع فصل پاییز دمای محل گیاه باید حدود 15 درجه شود و

در طول روز به مقدار کافی نور دریافت کند و مهم ترین شرط لازم، میزان تاریکی مطلق شبانه 14 – 12 ساعت در شبانه روز برای گیاه است. با فراهم شدن چنین شرایطی 10 – 8 هفته بعد برگ های انتهایی گیاه تغییر رنگ می دهد یا در اصطلاح گیاه به گل می نشیند.

در صورت نیاز، در اواخر بهار و یا اوایل تابستان گیاه را می توان به گلدانی بزرگ تر منتقل کرد

مطالب مرتبط:

آکالیفا یا آکالیف مشاهده

آگاو یا آگاوه یا خنجری مشاهده

آناناس زینتی مشاهده

آنتوریوم مشاهده آ

روکاریا یا کاج مطبق یا کاج طبقه‌ای یا کاج خانگی مشاهده

مارچوبه زینتی یا شویدی – گردی – چتری مشاهده

برگ عبائی مشاهده

بگونیا برگی یا رکس مشاهده

گل مشعلی یا گل شمعی یا گل میگو مشاهده

فیکوس بنجامین مشاهده

گیاهان انرژی زا مشاهده

گیاه گرمازا مشاهده

شب‌بو دریایی مشاهده

آبوتیلون گل گاوپنبه‌ای مشاهده

گل بی صبر زینتی

گل بی صبر زینتی یا به اختصار گل بی صبر، بهمراه گل حنا و  گل حنا گینه ای  سه گونه از جنس  Impatiens هستند که به عنوان گیاه زینتی مورد کشت و کار قرار می گیرند. اهمیت این موضوع در این است که بدانیم در این جنس نزدیک به هزار گونه گیاه گل دهنده وجود دارد. گل بی صبر، گیاهی محبوب در باغ های قدیم در زمان ملکه ویکتوریا بوده و امروزه زیر سایه گل حنایی قرار گرفته که کشت و کار آن بسیار فراگیر شده است.

 این گیاه یگ گیاه یکساله واقعی است. دارای ساقه ای ایستاده و ضخیم؛ ولی نرم است. تا ارتفاع ۷۰ سانتیمتر می تواند رشد کند ولی معمولا کوتاهتر است. گاهی ساقه اصلی منشعب می شود.

برگ ها با رنگ سبز روشن به حالت حلقوی بدور ساقه قرار گرفته و شکل برگ ها سر نیزه ای باریک یا بیضوی باریک است. طول برگ ها ۹-۳ سانتیمتر است و عرض برگ ها به بیش از ۲ سانتیمتر می رسد. نوک برگ ها تیز و معمولا هر دو سطح برگ کرکدار است. لبه برگ ها دندانه اره ای است و دمبرگ برگ ۱۳-۳ میلیمتر است.

گل ها منفرد یا ۳-۲ تایی هستند و رنگ آن ها قرمز، صورتی، بنفش و سفید است. شکل آن استوانه ای و قطر آن تا ۵ سانتیمتر می رسد. شروع گلدهی آن از اواخر بهار است و تا اواسط پاییز طول می کشد.

در بخش هایی از آسیا، اندام های هوایی له شده آن مخلوط با زردچوبه، نمک و روغن مانند حنا برای رنگ کردن ناخن ها و پوست بکار می رود.

نیازمندی های محیطی

خاک:

خاکی غنی و ارگانیک ایده آل آن است و به خاکی با زهکش خوب نیاز دارد.

آبیاری:

به آبیاری در حد متوسط نیاز دارد. تکرار آبیاری زمانی است که چند سانتیمتر از خاک رویی، رطوبت خود را از دست داده باشد.

هم به خشکی و هم به خاک همیشه مرطوب مقاوم است.

نور:

احتیاح به مکانی آفتابی تا نیم سایه دارد. به مکانی تمام سایه مقاوم است.

دما:

این گیاه یکساله است و با شروع سرما خشک می شود. همچنین این گیاه به گرما مقاوم است.

مطالب مرتبط:

گلکاری، آشنایی با مفاهیم (گلخانه ای) مشاهده
نقش گیاهان بالا رونده در فضای سبز مشاهده
مطلب کامل در مورد بونسای مشاهده
تهیه کمپوست در خانه مشاهده
هورمون ها مشاهده
ازگیل مشاهده
آللوپاتی مشاهده
خواص لیمو عمانی مشاهده
گیاه گوشت خوار چرخ چاه مشاهده
گل ها و گیاهان شکارچی مشاهده
نیازهای گیاهان آپارتمانی مشاهده
تراریوم مشاهده

نخل مرداب

نخل مرداب همان طور که از اسم آن پیداست، باید در گلدانی پرورش پیدا کند که مرداب گونه و دارای رطوبت زیاد باشد، این گیاه همیشه سبز(evergreen) ارتفاعی معادل ۳۰ تا ۹۰ سانتیمتر و در محیط هایی که شرایط محیطی برای رشد آن مناسب باشد تا ۱۵۰ سانتیمتر هم می رسد.

ساقه های این گیاه به صورت عمودی به سمت بالا آماده و همانند درخت نخل بی برگ است و در رأس ساقه برگ های باریک به صورت چتر گسترده می شود، در روی برگ ها شیارهایی به صورت موازی (parallel) دیده می شود که همین امر نشان دهنده آن است که باید در تمیز کردن برگ ها دقت شود.

این گیاه در تابستان به گل نشسته و گل های قهوه ای و کوچک از راس آن به صورت دایره وار رشد می کند.

شرایط نگاه داری

توجه شود این گیاه به دماهای کمتر از ۱۰ درجه حساس است و نباید آن را در زمستان در مکان هایی قرار دادکه دمای آن از ۱۰ درجه کمتر می شود قرار داد زمانی که گیاه در فصل زمستان دچار خزان شد، نباید نگران شد این گیاه همیشه سبز است. ولی بهتر است برای زیبایی بیشتر در زمستان ساقه هارا از سطح خاک قطع کرد تا در بهار دوباره رشد کند.

وابسته به حالت موازی و نیاز برگ گیاه که در قبل ذکر شد باید هفته ای دوبار برگ ها تمیز شده و از غبار گرفتگی آن جلوگیری کرد.

در بهار و تابستان که دو فصل با نیاز آبی بالاتر نسبت به فصل های دیگر برای تمامی گیاهان است نخل مرداب را باید روزی یک بار آبیاری کرده و از هدر رفت آب به وسیله زهکش (سیستمی در ته گلدان که باعث خروج آب از انتهای آن می شود) جلو گیری کرد، زیرا این گیاه به محیطی باتلاقی برای رشد نیاز دارد. برای از بین بردن اثر زهکش گلدان باید آن را درون یک زیر گلدانی که ارتفاعی مطلوب برای باتلاقی شدن گلدان داشته باشد.

برای تغذیه این گیاه باید از کود مایع پس از ۳ ۴ بار آبیاری استفاده گردد.

زیرا این گیاه مصرف آب بالایی دارد و به همین خاطر باید تغذیه آن رعایت شود، برای بستر این گیاه باید از مواد و مواردی استفاده شود تا شکل باتلاق را به خود بگیرد، موادی مانند شن و خورده سنگ به علت عدم جذب آب و نگاه داری آن برای این کار مناسب نیست پس باید از خاک های سنگین که توانایی نگاهداری آب را به مدت بالا دارد استفاده کرد، مانند خاک های رسی که می تواند آب را به مدت زیاد درون خود نگه دارد.

توجه شود در میزان استفاده از خاک های رسی مخلوط با آب زیاده روی نشود، زیرا در آن صورت خاک های رسی اجازه جذب آب توسط ریشه را نمی دهد. بعد از پر شدن سه چهارم گلدان توسط ریشه گیاه باید repotting یا تعویض گلدان انجام شود.

توجه شود که این گیاه باید در معرض نور آفتاب باشد، در حالی که باید ریشه ها درون آب بماند این گیاه می تواند در شرایط نیمه سایه هم بماند.

تکثیر

نخل مرداب را می توان از اواسط بهار تا اوایل تابستان تکثیر کرد، این گیاه را از گلدان در آورید و ریشه ها را از یک دیگر جدا کنید، برای اینکار معمولا از چاقو استفاده می شود که روشی اشتباه است، زیرا با زخمی کردن زیاد ریشه ها زمینه های از بین رفتن گیاه فراهم می شود.

پس آن را فقط با دست جدا کنید تا از زخمی شدن بیش حد آن جلو گیری شود.

گیاه تقسیم شده را درون گلدانی با خاک پیت و کمپوست قرار دهید و تا حد ظرفیت گلدان آبیاری کنید زیرا این گیاه به تنش کم آبی بسیار حساس است. روش دیگر و در عین حال سخت تر وجود دارد، به صورتی که وقتی گیاه به گل می نشیند آنرا از قسمت پایین برگ ها به طوری که قسمتی از گل و برگ و ساقه وجود داشته باشد جدا کرده و برعکس درون خاک قرار می دهیم، به نحوی که برگ ها و گل ها درون آب و ساقه بیرون خاک باشد وقتی گیاه به وسیله برگ و گل ریشه دار شد آن را به گلدان مربوط انتقال می دهیم.

کلیات گیاهان زینتی

اهمیت تاریخی: قدمت کشت و کار و نگهداری گل‌ها در ایران شاید همزمان با شروع کشاورزی بوده است. با نگاهی به تاریخ و فرهنگ ایران بنظر می‌آید که همواره ایرانیان در زمینه موضوعات مرتبط با گل‌ها جایگاه خوب و ارزنده‌ای داشته‌اند. اهمیت اقتصادی: شاید قدیمی‌ترین گلخانه‌های موجود در ایران که در حال حاضر هم فعال هستند قدمتی در حدود 75 – 70 سال دارند. در حقیقت اهمیت اقتصادی این رشته، سابقه طولانی در ایران دارد. زمانی که بسیاری از کشورها نامی در زمینه پرورش گل و گیاه نداشته اند کشور ما با داشتن گلخانه‌های خوب و قابل قبول در زمان خود وضعیتی مناسب داشته است. کشت و کار پرورش گل‌های زینتی در ایران بعنوان یک رشته اقتصادی سابقه‌ای به قدمت احداث گلخانه‌ها ندارد اما از زمان‌های گذشته، گلخانه‌دارها کار تکثیر و پرورش گیاهان را برای سرگرمی، و گذران اوقات فراغت انجام می‌دادند. در سال‌های اخیر بدلیل نیاز روز افزون بازار و خواست افراد جامعه و بدلیل محدود شدن فضای زندگی مردم این وضعیت کاملاً تغییر کرده است. بطوری که در سال‌های اخیر احداث گلخانه‌های نسبتاً مجهز و کارآمد بمنظور کشت و پرورش و تکثیر گیاهان زینتی و نیز توسعه اقتصادی پیشرفت زیادی داشته است. ایران یکی از خواستگاه‌ها و زادگاه‌های طبیعی گیاهان زینتی از جمله لاله، سنبل، زنبق، سیکلمه و برخی از درختچه‌ها و تعداد زیادی از درختان میوه بشمار می‌آید، و در منابع علمی دنیا اسناد و مدارک مربوط به این موضوع موجود است. ولی از نظر اقتصادی و صادرات گل و گیاه هنوز موقعیت مناسبی در سطح دنیا ندارد.
جایگاه ایران از نظر جغرافیایی
موقعیت جغرافیایی ایران از دو نظر قابل ارزش است :
- از نظر آب و هوایی
- موقعیت نسبت به کشورهای همسایه.

1- ایران در یک منطقه پر رود با طول روز بلند و روشنایی کامل آفتاب قراردارد و از این نظر می‌تواند در بسیاری از هزینه‌های مربوط به گرم کردن و روشن نگه داشتن گلخانه‌ها که برای کاشت و تکثیر گیاهان زینتی اهمیت زیادی دارد، صرفه جویی کند.
2- موقعیت ایران بدلیل قرار داشتن در کنار کشورهای پر مصرف گل و گیاه از نظر اقتصادی حائز اهمیت است. همسایه‌های شمالی و جنوبی ایران از خریداران بسیار خوب گیاهان زینتی هستند. ایران با داشتن یک بازار متعادل و نسبتاً ثابت و دائمی قادر است جایگاه واقعی خود را در این عرصه پیدا کند.
کشورهای مهم تولید کننده و مصرف کننده گل و گیاه
1- هلند  2- ایتالیا  3- آلمان  4- سوئیس  5- دانمارک  6- بلژیک 7 - سوئد  8- ژاپن  9 - انگلستان 10-  استرالیا  11- فرانسه  12- اسپانیا  13- آمریکا
همانطور که  مشاهده می‌کنید هلند مقام اول در بین همه کشورها را دارد و بقیه کشورها در رتبه بعدی قرار گرفته‌اند. از لحاظ موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی و هم‌چنین وضعیت نیروی کار، ایران در مقایسه با هلند از موقعیت مناسب‌تر و ارزان‌تری برخوردار است. ارز آوری گل و گیاه برای ایران یک موقعیت انحصاری است. در کشور ما گاهی ارز آوری گل‌های شاخه بریده با ارز آوری نفت مقایسه می‌شود. بطوری که فروش 2 تا 3 شاخه گل (از بعضی انواع گل‌ها) می‌تواند ارز‌آوری معادل یک بشکه نفت را داشته باشد و صادرات گل‌ها و گیاهان زینتی می‌تواند جانشین صادرات نفت شود. اما پارامترهای لازم و شاخص‌های قابل قبول بازار جهانی برای پرورش گل و گیاه را باید مهیا کرد.
رشته‌ها و زیر شاخه‌های متعددی در رابطه با گلکاری یا Flowery culture وجود دارد. یکی از این موارد استفاده از اندام‌های گیاهان زینتی می‌باشد. از لحاظ موقعیت مصرفی گیاهان زینتی را به سه دسته تقسیم می‌کنند :
گیاهان یک ساله یاAnnual Plants ؛ گیاهان زینتی که بعنوان گل‌های فضای سبز استفاده می‌شوند. این گیاهان معمولاً مقاوم به سرما نیستند و دوره زندگی نسبتاً کوتاهی دارند. مانند گل اطلسی و آحار.
گل‌های دائمی یا Perennial Plants؛ گیاهانی که بیش از یک سال در فضای آزاد قابلیت رشد و نمو دارند. مانند گل تاج‌الملوک، داودی و زنبق‌های دائمی.
گیاهان آپارتمانی یا Indoor Plants؛ گیاهانی که فقط در فضای محدود آپارتمان‌ها و گلخانه‌ها قابل نگهداری هستند. مانند برگ انجیلی و فوتوس.
انجام تحقیقات برای صادرات گل‌ها و گیاهان زینتی یک امر مسلم و ضروری است. هم‌چنین مجموعه عواملی که در این راستا باید مد نظر قرار گیرند عبارتند از :
نوع خاک و بستر مورد پرورش گیاهان؛
نوع محصول ارائه شده؛
تداوم تولید در طی یک زمان معین.
انواع گلکاری یا Flowery culture
گیاهان گلدار گلدانی یا Pot Plant؛ گیاهانی که در فضای مستور آپارتمان رشد و نمو می‌کنند و بخش زینتی آن‌ها همان گل است. مانند گل حنا، سیکلامن ایرانی، آزالیا و ...
گل‌های شاخه بریده یا Cut Flowers؛ گروه بسیار بزرگی از گیاهان زینتی در این رده هستند. تعداد زیادی از گیاهان زینتی بعنوان بخش‌های بریده شده و جدا از پایه مادری قابل عرضه به بازار هستند. نظیر انواع میخک، ژربرا، رز و ارکیده.
بسته به نوع بازار و سلیقه خریداران تقریباً همه گیاهان Cut Flowers شبیه بهم عرضه می‌شوند. اینطور که برآورد نشان می‌دهد معمولاً میخک، رز و ژربرا سه محصول رده اول تا سوم گل‌ها شناخته شده‌اند.

 درختان، درختچه‌ها و پیچ‌های زینتی یا Trees, Shrubs and Climbers؛ این مجموعه در کشت و کار گیاهان زینتی جایگاه ارزنده‌ای دارد و ایران می‌تواند در این قسمت موقعیت خوبی کسب کند.

تاسیسات گلکاری
تعریف گل­خانه: گل­خانه یاGreen house به فضای محدودی اطلاق می­شود که قابلیت کنترل شرایط محیطی مناسب را برای رشد گیاهان از نواحی مختلف در طی فصول مختلف یک سال داشته باشد. طبق این تعریف از جمله عملکرد گل­خانه، فراهم کردن شرایط محیطی لازم و مورد نیاز محصولی معین است.
گل­خانه­ها بر حسب اینکه چه نوع مصالح ساختمانی در آن‌ها بکار برده شده است به نوع ثابت و متحرک تقسیم‌بندی می­شوند. گل­خانه­های ثابت و متحرک بنا ­بر نیاز در موقعیت معین، در جایی که مدنظر ما است احداث می­شوند.
گل­خانه­های ثابت، به گل­خانه­هایی گفته می‌شود که مصالح ساختمانی بکار رفته در آن‌ها از جنس پایدار و با دوام باشد. پس باید سالیان سال از آن‌ها استفاده کرد. بنابراین نکاتی در ساخت گلخانه‌های ثابت باید در نظر گرفته شود.

نکات مهم در احداث گلخانه­های ثابت
1. فاصله گلخانه تا بازار مصرف؛
2. کیفیت آب از نظر سختی؛
3. وجود بازارهای فروش محلی؛
4. دسترسی به کارگران متخصص.
انواع گلخانه های ثابت
گلخانه یکطرفه: از یک جهت از نور کامل آفتاب بر ­خوردار است و از جهت دیگر از مصالح ساختمانی پوشیده شده است. این نحوه ساخت و ساز گل­خانه برای مناطقی با شرایط محیطی نسبتاً دشوار بسیار مطلوب است. در مناطقی که سرمای شدید یا یخبندان‌های طولانی وجود دارد، ساخت این گلخانه‌ها به صرفه می‌باشد.

گلخانه دو طرفه: از دو جهت بطور کامل از نور آفتاب بهره­مند است. این گلخانه برای کشت و پرورش بسیاری از محصولات، ایده­آل و مناسب است. زیرا از جهت نور و درجه‌ی حرارت بطور کامل از نور خورشید بهره می‌برد.
گلخانه نیمه دو طرفه: از یک جهت بطور کامل از نور آفتاب برخوردار است و از جهت مقابل تا نیمه از مصالح ساختمانی پر شده و نیمه دیگر از جنس شفاف (شیشه) است.
گلخانه های سه گانه هر کدام برای یک اقلیم معین مناسب می‌باشند. اما بطور کلی برای مناطق مختلف ایران گلخانه­های دو طرفه بسیار مناسب و مطلوب هستند. چرا که در کشور ما، به علت برخورداری از نور فراوان مخصوصاً در زمستان می‌توان در مصرف سوخت صرفه جویی بسیار خوب و با ­ارزشی داشت.
عوامل قابل کنترل در گلخانه­ها
1.درجه حرارت؛
2.نور؛
3.رطوبت؛
4. مقدار گاز کربنیک(Co2).
هر کدام از عوامل قابل کنترل در گل­خانه­ها جداگانه توضیح داده می‌شوند.
درجه حرارت در گل خانه ها
تنظیم درجه حرارت در گل­خانه­ها شرط اولیه برای رشد و نمو بسیاری از گیاهان است. نیاز گیاهان به درجه حرارت دامنه­های مختلفی دارد. بعضی از گیاهان درجه حرارت­های بالاتری نیاز دارند مثل گیاهان مناطق گرمسیری. بعضی دیگر در درجه حرارت­های کمتر از 20 درجه سانتیگراد هم بخوبی رشد و نمو می­کنند، مانند گیاهانی که از مناطق سردسیری منقل شده‌اند نظیر پامچال که در جنگل‌های شمال دیده می‌شود.
اما چگونگی تنظیم درجه حرارت در گلخانه­ها بستگی به سیستم گرمایی دارد. انواع بخاری‌ها یا سیستم‌های گازی و ... می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند. اما دو شرط اولیه موجود در عامل گرم ‌کننده عبارتند از:
1- توان توزیع یکنواخت دما در سطح گلخانه را دارا باشد؛
2- فاقد اثرات مخرب زیست محیطی باشد.

نیاز نوری گیاهان
همه گیاهان به یک اندازه به نور نیازمند نیستند. بعضی از گیاهان نیاز به نور فراوانی دارند و بعضی دیگر به نور کمتری نیاز دارند. بنابراین گیاهان را از نظر نیاز نوری به سه گروه بزرگ تقسیم می­کنیم:
گیاهان روز بلندLDP : Long Day Plants برای به گل رفتن بین 10 تا 14 ساعت به نور نیاز دارند، مانند گیاهان فصلی تابستانه نظیر آحار، اطلسی، ناز و میمون.
گیاهان روز کوتاه SDP: Short Day Plants برای به گل رفتن نیاز نوری کمتر از 12 ساعت دارند. که در نقطه مقابل گیاهان روز بلند قرار می‌گیرند، مثل گل داودی.
گیاهان بی تفاوت به طول روز NDP: Neutral Day Plants برای نگهداری در منزل بسیار مناسب و مطلوب هستند. مثل گل حنا یا بگونیا که حساسیتی نسبت به طول روز ندارند و در تمام طول سال گل دارند.
به گل بردن گیاهان روز کوتاه در طی ساعات روشنایی، طولانی به موضوع کنترل نور بر می­گردد. در کشور ما با توجه به اینکه روزهای آفتابی خیلی زیاد است باید نیاز نوری گیاه شناخته شود تا گیاه در طی روزهای بلند بخوبی از رشد رویشی برخوردار باشد. لذا گیاهان روز کوتاه را به وسیله‌ی پایین آوردن ساعات روشنایی، بوسیله یک پرده تیره رنگ، و اصطلاحاً ایجاد شب­های طولانی به گل می­بریم.
نور در گلخانه ها
در گلخانه­ها مقدار نور را به وسیله‌ی پوشاندن شیشه­ها با حصیر، پاشیدن گِل و یا رنگ‌های قابل شست و شو و یا با استفاده از چادر­های الکترونیکی، کنترل می‌کنیم.
کنترل رطوبت در گلخانه­ها
تأ­مین رطوبت یکی از پارامترهای مهم در گلخانه­ها است. برای رشد و نمو گیاهان، البته باید نیازهای رطوبتی گیاهان را بشناسیم. بعضی از گیاهان به رطوبت‌های خیلی بالا نیاز دارند و بعضی دیگر به رطوبت کمتری نیاز دارند، مثل گل کاغذی. بعد از شناخت نیاز رطوبتی گیاهان، آن‌ها را در گلخانه­های خاص خود جایگزین می­کنیم یعنی همه گیاهان در یک نوع گلخانه نگهداری نمی‌شوند. در سطوح تخصصی و بزرگ، هر گلخانه برای یک محصول و یا تعدادی محصول مشابه با نیاز­های یکسان در نظر گرفته می‌شود.
راه‌ها و روش‌های مختلفی برای تأمین رطوبت گل‌خانه‌ها وجود دارد که عبارتست از:
1. آبیاری؛
2. پاشیدن آب به سقف و کف و جدار گلخانه؛
3.کاربرد دستگاه‌های بخار ساز.
گاز کربنیک در گلخانه­ها
کاربرد Co2 تقریباً معادل استفاده از مواد غذایی، کاربرد پیدا کرده است. در کشور ما که گیاهان از لحاظ نوری در وضعیت مناسبی قرار دارند می‌توان با بالا بردن مصرف Co2 راندمان محصول را نیز بالاتر برد.
وجود Co2برای انجام عمل فتوسنتز ضروری است. این واکنش شیمیایی منجر به تولید محصول سبز یا عملکرد گیاه می­شود . در این واکنشCo2 عامل بسیار مهمی تلقی می­شود.
فرمول فتوسنتز
6 CO2 + 6 H2O à C6H12O6 + 6 O2
گلخانه­های ایزوله و با شرایط استاندارد دارای Co2هستند. لذا گلخانه­هایی که ارتباط کمتری با فضای خارج دارند و یا گلخانه­هایی که تبادل گازی کمی دارند و در معرض رفت و آمد‌های مکرر و متوالی نیستند برای مصرفCo2 مناسب­تر هستند.
عوامل مؤثر در میزان مصرف Co2
1. فصل و موقعیت زمانی: در فصل‌های گرم و پر نور سال مقدار مصرف Co2 بیشتر است؛
2.نوع محصول: بسته به نوع محصول نیاز به Co2 نیز متفاوت است؛
سن گیاه: گیاهان مختلف در سنین مختلف نیازهای متفاوتی به Co23.دارند.
بسترهای کشت، تکثیر و پرورش گیاهان زینتی
انواع محیط‌های کشت برای ریشه‌زایی
- ماسه؛
- پرلایت؛
- ورمیکولایت؛
- مخلوط ماسه و پرلایت.

ماسه
- محیط کشت معروف؛
- فاقد هر گونه عناصر؛
- ارزش آن به واسطه وجود تخلخل کافی، وجود اکسیژن و حفظ رطوبت.
اولین محیط کشت ماسه است که برای ریشه‌دار کردن گیاهان ارزشی خاص دارد، زیرا قلمه‌های جدا شده از پایه‌های مادری ذخیره غذایی به اندازه کافی دارند. اندازه ذرات ماسه و تخلخل بین این ذرات بسته به نوع قلمه‌ها متفاوت است پس بهتر است که برای قلمه‌های مختلف اندازه معینی از محیط کشت را استفاده کنیم.
پرلایت
- منشا آتشفشانی؛
- سفید رنگ؛
- فاقد هرگونه ذخیره غذایی؛
- ارزش آن به واسطه ذخیره آب تا 4 برابر وزن خود.
دومین محیط کشت که برای تکثیر قلمه‌ها استفاده می‌کنیم پرلایت است. و به دلیل خصوصیات ذکر شده، در ریشه‌دار شدن قلمه‌ها یا گیاهانی که در غیر محیط خاک پرورش می‌یابند بسیار مفید و مناسب است. اندازه ذرات پرلایت بین 4- 2/1 میلی‌متر است و بسته به نوع مصرف و نوع قلمه برای تکثیر از پرلایت‌های نرم و نسبتاً درشت استفاده می‌کنیم. معمولاً مخلوطی از پرلایت‌های خیلی نرم و نسبتاً درشت به نسبت مساوی ترکیب می‌کنیم و بعنوان یک بستر ریشه‌زایی از آن استفاده می‌شود.
ورمیکولایت
- ماده معدنی از نوع میکا؛
- حاوی سیلیکات منیزیم، آلومینیم و آهن است.
در حقیقت یک رس حرارت دیده است که می‌تواند مقدار زیادی آب را جذب کند. ورمیکولایت بدلیل قیمت نسبتاً بالایی که دارد مصرف چندانی ندارد. بعلاوه بعلت جذب آب حجمش زیاد می‌شود و نباید تحت فشار قرار گیرد، زیرا تخلخلش را از دست می‌دهد. فقط در موارد خاص برای سازگاری دادن یک گیاه حاصل از کشت بافت در محیط جدید از این ماده استفاده می‌شود. بنابر این برای تکثیر معمول و متداول گیاهان عمدتاً ماده مورد مصرف پرلایت یا ماسه است.
مخلوط ماسه و پرلایت
- به نسبت مساوی مخلوط می‌شوند؛
- در سطح کاربردی مصرف زیادی دارد.
چهارمین محیط کشت، مخلوط ماسه و پرلایت است. به نسبت مساوی یک حجمی از پرلایت و ماسه نرم (همان چیزی که در اصطلاح باغبانی ماسه بادی می‌گویند) را با هم مخلوط می‌کنند و قلمه‌ها را در آن قرار می‌دهند. بعد از ریشه‌دار شدن قلمه‌ها و اطمینان از حجم ریشه، قلمه‌ها به محل مناسب دیگر انتقال می‌یابند.
محیط‌های کشت قلمه‌ها فاقد هر گونه ذخیره غذایی بوده و بدلیل آنکه فوق‌العاده سبک هستند تخلخل زیادی دارند و نمی‌توانند مواد غذایی را به مدت زیادی در خود نگه دارند. بعد از ریشه‌دار شدن گیاهان چون نیاز به عناصر معدنی در گیاه خیلی بالا می‌رود، در یک خاک مناسب که ذخیره کافی این مواد را دارند کشت می‌شوند.
محیط‌های پرورشی گیاهان – کشت خاکی
- متداولترین محیط کشت شناخته شده خاک یا Soilاست. تعریف خاک و انتظاری که از خاک برای نگهداری طولانی یک گیاه می‌رود، بسته به نوع گیاه و نیاز خاص غذایی آن گیاه متفاوت است. گیاهان علفی و آپارتمانی نیاز به یک بافت بسیار سبک دارند، بافتی که تخلخل کافی دارد و آب را به اندازه مناسب در خود نگهداری می‌کند و ریشه‌ها در آن بخوبی تنفس می‌کنند.
- ترکیبی با نسبت مساوی از خاک برگ، ماسه بادی و خاک زارعی و دارای یک بافت خوب و مناسب برای پرورش گیاهان آپارتمانی اصطلاحاً خاک سبک نامیده می‌شود.
- خاک سنگین در باغبانی کاربرد خیلی زیادی ندارد، فقط گیاهانی که ساختمان ریشه‌ای بسیار قطور و قوی دارند مثل گل کاغذی و هم‌چنین شاه‌پسند درختی و درختچه ختمی چینی در خاک‌های سنگین بهتر رشد و نمو می‌کنند.
- غیر از خاک ترکیبات مصنوعی دیگر مثل پیت هم استفاده می‌شود. Peatخاکی است که از بقایای در حال تخمیر اندام‌های مختلف گیاهی بوجود آمده است. پیت‌های طبیعی حاصل تخمیر خزه‌ها هستند. دو خزه معروف بنام‌های Sphagnum و Hyponum در اروپای شمالی به وفور یافت می‌شوند و معادنی که از این خزه‌ها در اروپای شمالی بدست آمده تحت عنوان تورب یا پیت خالص به بازار عرضه می‌شوند. پیتPH بسیار پایینی دارد و برای گیاهان اسید پسند و آن‌هایی که نیاز به PH پایین دارند بسیار مناسب و ایده‌آل است.
هیدروپونیک – کشت بدون خاک گیاهان
- پرلایت؛
- ورمیکولایت؛
- پشم سنگ؛
- پوکه معدنی.
البته این مواد فاقد هر گونه ذخیره غذایی هستند و مواد غذایی بطور مصنوعی به این سیستم‌ها باید اضافه شوند. پرلایتی که مواد غذایی لازم به آن اضافه شده باشد بحث محیط کشت هیدروپونیک Hydroponic را به میان می‌آورد. معادن خاک پیت در چند ناحیه (عمدتاً در شمال ایران) شناسایی شده‌اند ولی این معادن دقیقاً حاصل تخمیر دو خزه معروف هاپونوم Hyponum و اسفاگنوم Sphagnum نیستند. پیت یا تورب ایران رنگ روشن‌تری دارد در حالیکه پیت اروپا دارای رنگ قهوه‌ای بسیار تیره است. PH پیت در معادن ایران خیلی زیاد و گاهی بیش از 7 می‌باشد (یعنی از حد خنثی کمی بالاتر است) ولی PH پیت‌های اروپایی حدود 5/4 است. هم‌چنین معادن کشف شده در ایران قابل توسعه در سطح وسیع نمی‌باشند.
رشد و نمو
مهم‌ترین عامل بعد از بستر رشد، عوامل موثر در رشد و نمو گیاه می‌باشند. ابتدا تفاوت بین رشد و نمو را یادآور می‌شویم (البته این تفاوت در فرهنگ نامه انگلیسی بیشتر نمایان است).
رشد یا Growthبزرگ شدن سلول‌ها و افزایش تعداد سلول‌ها را گویند. به عبارت دیگر منظور از رشد افزایش تعداد و حجم سلول‌هاست.
نمو یا Developmentبه مفهوم اختصاصی شدن و تمایز سلول‌هاست. ممکن است سلولی رشد زیادی داشته باشد ولی نمو نکرده باشد. هر وقت گیاه از مرحله‌ای وارد مرحله‌ی دیگر شود نمو یافته است. مثلاً گیاه گلخانه‌ای را در نظر بگیرید که چند سالی رشد رویشی داشته ولی تا زمانی که وارد فاز گل‌دهی نشده باشد نمو نداشته است. به معنای دیگر نمو پدیده‌ی تخصصی شدن سلول‌هاست.
عوامل موثر بر رشد و نمو
داخلی:
الف) عوامل ژنتیکی،
ب) هورمون‌های نباتی.
خارجی:
الف) حرارت،
ب) رطوبت،
ج) نور،
د) گازها.
ابتدا به تعریف عوامل داخلی می‌پردازیم. خصوصیاتی را که عوامل خارجی بر آن بی‌تاثیرند را عوامل ژنتیکی می‌گویند. وقتی خصوصیات، صفر ذاتی هستند طوری که عوامل خارجی بر آن‌ها بی‌تاثیرند، برای مثال اگر گیاهی گل‌های صورتی دارد عوامل خارجی نمی‌توانند رنگ گل‌های آن را تغییر بدهند.
کنترل اعمال فیزیولوژی گیاهان در مبحث هورمون‌ها گنجانده شده است.