قلمه زدن یکی از ساده ترین راه ها برای تکثیر گیاهان است اما گاهی اوقات بعضی گیاهان با قلمه زدن به سختی تکثیر میشوند و یا به دلیل کمبود وقت و سرعت بیشتر نیاز داریم تا فرآیند ریشه دهی گیاه راه بهبود ببخشیم در این مواقع برای تقویت ریشه دهی قلمه از هورمون ریشه زایی استفاده میشود. در این مطلب با عملکرد هورمون های ریشه زایی و نحوه استفاده از آن برای قلمه زدن آشنا خواهید شد.
Gibberellins
عملکرد:Active gibberellins show many physiological effects, each depending on the type of gibberellin present as well as the species of plant. gibberellins فعال نشان دادن بسیاری از اثرات فیزیولوژیکی ، هر یک بسته به نوع gibberellin حال حاضر و همچنین گونه از گیاهان است. Some of the physiological processes stimulated by gibberellins are outlined below (Davies, 1995; Mauseth, 1991; Raven, 1992; Salisbury and Ross, 1992). برخی از فرآیندهای فیزیولوژیکی تحریک شده توسط gibberellins زیر را (دیویس ، 1995 ؛ Mauseth ، 1991 ؛ حرص زدن ، 1992 ؛ Salisbury و راس ، 1992) طرح ریزی شده است.
**مجموعه آموزشی هورمون های گیاهی و نحوه استفاده از آنها + مقالات و کتب معتبر علمی
Auxin
The following are some of the responses that auxin is known to cause (Davies, 1995; Mauseth, 1991; Raven, 1992; Salisbury and Ross, 1992). در زیر لیست برخی از پاسخ های هورمون گیاهی است ;
هورمون
هورمون به موادی اطلاق میشود که به مقدار بسیار ناچیز در یک اندام معین از گیاه بوجود میآید و در اندامهای دیگر استفاده میشود. با این تعریف شاید تصور شود که هورمونها صرفاً جزء مواد کاملاً درون ساز گیاه هستند، اما همواره اینطور نیست زیرا هورمونها هم در داخل اندامهای گیاهی و هم به شکل سینتتیک و شیمیایی در خارج ساخته میشوند و روی گیاه القا میشوند. بنابراین علی رغم اینکه یک تفاوت ناچیز بین این دو نحوه ساخت هورمون موجود است بیشترین تفاوت مربوط به اصطلاح انگلیسی است.
در فارسی هم موادی که بصورت طبیعی در گیاه ساخته میشوند و هم موادی که به صورت مصنوعی از خارج به گیاه القا میشوند را تحت عنوان هورمون میشناسند، اما در اصطلاح انگلیسی موادی را که بصورت طبیعی (در داخل گیاه) ساخته میشوندPlant Hormone و موادی که بطور مصنوعی (در خارج از گیاه)ساخته میشوند را تحت عنوانPlant Growth Regulators یعنی تنظیم کنندههای رشد گیاهی میشناسند.
در تقسیم بندیهای خیلی قدیمیتر هورمونها بر حسب نوع قابلیت یا کاری که به عهده دارند، به پنج دسته تقسیم میشوند.
هورمونها
1- اکسینها Auxines
2- ژیبرلینها Giberellines
3- سیتوکینینها Cytokinines
4- بازدارندههای رشد Inhibitors
5- اتیلن Ethylene
اکسینها Auxines
عوامل موثر بر عملکرد هورمونها در روی گیاهان زینتی:
1) غلظت Dosageهورمون مصرفی؛
2) سن فیزیولوژیکی گیاه
اکسینها جزء اولین گروه هورمونهای کشف شده هستند که وظایفی همچون تسریع در ریشهزایی گیاهان و ریزش گلهای اضافی درختان میوه را بر عهده دارند. مهمترین عاملی که روی عملکرد اکسینها تأثیر گذار بوده مقدار مصرف اکسین و یا غلظت هورمون مصرفی است. گاهی اوقات یک اکسین معین عامل رشد و تقسیم سلولی است. اما اگر همین ماده را در غلظت Dosage خیلی زیاد بکار بریم، باعث مرگ و از بین رفتن گیاه میشود. بنابراین در مصرف هورمونها مخصوصاً اکسینها غلظت مصرف اهمیت زیادی دارد. عامل دیگری که در روی عملکرد و یا وظیفه خاص اکسین اثر گذار است سن فیزیولوژیکی گیاه مورد استفاده است. بسته به اینکه گیاهان در چه مقطع سنی قرار گرفتهاند غلظت مصرفی اکسین و زمان القا آن به سن متغیر است و نتایج متفاوتی دارد. اما بطور کلی مهمترین وظایفی را که برای اکسینها میشناسیم عبارتند از :
_ تسریع در ریشه زایی گیاهان سخت ریشهزا 3000 ppm - 8000 ppm- مخصوصاً در سطوح بزرگ و واحدهای تولیدی بزرگ که سرعت ریشهدار شدن گیاه و زمان آن اهمیت دارد، مصرف و کاربرد اکسینها دارای جایگاه ویژهای است.
_ عامل تُنُک کننده در محصولات سالآور- به این طریق باعث ریزش گلهای اضافی درختان میشود. مثلاً در درخت سیب حالت سالآوری وجود دارد. بدین صورت که در بعضی از سالها میوه زیاد تولید میکند و در سال دیگر محصول بسیار ناچیزی دارد. کاربرد اکسینها باعث میشود که در سالهای پر محصول تعداد گلهای قابل تبدیل به میوه کم شود و در نتیجه عملکرد گیاه در سالهای مختلف به شکل متعادلی نگه داشته شود.
ژیبرلینها Giberellines
مهمترین کاربرد ژیبرلینها GA
جایگزینی سرما در غدهها؛
جایگزینی سرما در بذر
دسته نسبتاً بزرگ از هورمونهای گیاهی ژیبرلینها هستند که در سالهای حدود 1940 شناخته شدند. کاربرد ژیبرلینها در باغبانی به درشت کردن حبههای انگور، وادار کردن غده یا پیاز برای گلدهی و جایگزینی سرما در بعضی از بذرهای گیاهان است. بهترین و پرمصرفترین جای مصرف GA در ژیبرلینها در Flowery culture است که غدهها و پیازها را به کمک سرما وادار به گلدهی میکنیم، بنابراین ژیبرلینها جایگزین سرما میشوند. با تیمار ژیبرلین دوره 3 تا 5 ماهه را که پیازها لازم دارند تا وارد مرحله گلدهی شوند را بسیار کوتاهتر میکنند.
وظیفه دیگر ژیبرلینها جایگزینی سرما در بعضی از بذرها میباشد. بعضی از بذرهای گیاهان زینتی نظیرانواع نسترنها نیازمند طی یک دوره سرما قبل از جوانهزنی هستند، لذا وقتی این بذرها را با GA که مخفف ژیبرلین اسید است تیمار کنیم آن را جایگزین یک دوره سرما کردهایم. لازم به ذکر است که تعداد ایزومرهای ژیبرلین خیلی زیاد است از GA1- GA47 شناخته شدهاند، و در کارخانجات مواد شیمیایی تولید می شوند اما GA3 کاربرد بیشتری دارد. مشخص کردن نوع هورمون و مقدار آن کار بسیار دقیق و ظریفی است که در آزمایشگاههای تخصصی با استفاده از دستگاه HPLC صورت میگیرد.
سیتوکینینها Cytokinines
سیتوکنینها دستهای از هورمونها هستند که وظایف خاص و بسیار تخصصی بر عهده دارند. سیتوکنینها وظایفی همچون کمک به تقسیم سلولی و جلوگیری از پیر شدن گلهای شاخه بریده را بر عهده دارند که کمیاب و گران قیمت بوده و دز مصرفی آنها کم است. نقش دیگر سیتوکنینها جلوگیری از پیر شدن گلهای شاخه بریده Cut flowers است. سیتوکنینها در محلول پاشیهای آبی و شیمیایی روی شاخههای بریده شده که برای مدت طولانی نگهداری میشوند، کاربرد بسیار خوبی دارند.
انواع سیتوکنینها عبارتست از بنزیل آمینوپورین، زآتین و کینیتین.
بازدارندههای رشد Inhibitors
دسته چهارم از هورمونهای گیاهی بازدارندگان رشد هستند که نقش متضاد بقیه هورمونها را دارند.نقش سه دسته اول اکسینها، ژیبرلینها و سیتوکینینها در تشویق گیاه به رشد و نمو است ولی ایندسته نقش جلوگیری کننده در رشد را دارند. در گیاه بنت قنسول Euphorbia Pulcherrimaصورت میتوان از بازدارندهای مثل B9 استفاده کرد. گیاهان زینتی کاربرد خوب و بسیار اقتصادی دارند واستفاده از این بازدارندهها باعث میشود گیاهان کوتاه اما کامل از نظر ساختمان رشدی داشته باشیم. یک پا کوتاهی
دستهای دیگر از مواد بازدارنده که در گیاهان زینتی استفاده میشوند آلار SADH است، گر چه در بعضی از مجامع جهانی منع شده است اما چون مورد استفاده آن برای گیاهان زینتی است و مصرف خوراکی ندارد همچنان قابل استفاده است. بهترین مورد استفاده از آلار یا SADH در طولانی کردن خوشههای گل گیاه کاغذی است.
اتیلن Ethylene
بر خلاف چهار دسته دیگر (که ابتدا خاصیت هورمونی آنها شناخته شده)، اتیلن ابتدا به عنوان گازی فرار شناخته شد بعد بعنوان هورمون شناسایی شد. اتیلن را در گیاهان زینتی عمدتاً بعنوان هورمون پیری میشناسیم، هر وقت که بخواهیم گیاهان را به سمت بلوغ و پیری ببریم کاربرد اتیلن توصیه میشود. اتیلن گازی فرار است که در گیاهان زینتی به هورمون پیری شهرت داشته و باعث رسیده شدن میوههایی همچون موز و گوجهفرنگی میشود.
مصرف اتیلن بر روی سبز زدایی یا رسیدن میوهجات مفید است. اما در گیاهان زینتی بدلیل تشویق به طرف پیری و بلوغ خیلی مفید نیست.
اتیلن بر روی گیاهان خانواده Coleus blumei خصوصاً گیاه آیکما Aechema خیلی مؤثر بوده و باعث رشد و انگیزه گل دهی در گیاه میشود. برای جلوگیری از فعالیت اتیلن و جوان ماندن گیاه از مواد شیمیایی و ترکیبات نقره مثل نیترات نقره و تیو سولفات نقره 8-Hydroxy puinoline استفاده میکنند. همچنین مادهی شیمیایی دیگر به نام متیل سیکلو پروپان Methyle Cyclo Propane (1-MCP) را بصورت قرصهایی در ظرفهای بستهبندی گیاه قرار میدهند تا گل مدتی شاداب باقی بماند.
**مجموعه آموزشی هورمون های گیاهی و نحوه استفاده از آنها + مقالات و کتب معتبر علمی
نگهداری از ارکیده آنقدرها هم که به نظر می رسد کار سختی نیست، به فکر خرید این گیاه زیبا باشید.
ارکیده انواع بسیار متنوعی دارد که همه آنها به خانه گرم یا گل خانه پر حرارت و پر بخار نیاز ندارد، بلکه بعضی از انواع آن در خانهای با هوای متبوع و در کنار پنجره پر نور و رو به آفتاب، میتوانند سالم مانده و شاداب باشند. بیشترین نوع این گیاه در آسیا وجود دارد و آمریکای جنوبی از ارکیدههای وحشی بسیار زیبایی غنی است.
ارکیده چهار گونه دارد:
ارکیده بالا رونده و سنگ زی دارای برگهای ضخیم و فربه میباشند. شاخه و
ریشههای هوایی آنها، با گیاهی اسفنجی و نقرهای رنگی پوشیده شده که به آن
ولامن (velamen) میگویند.
این پوسته، از ریشههای ارکیده در مقابل هر حمله کنندهٔ خارجی و رطوبت
زیاد، محافظت میکند و ریشه را به تنه درخت و یا سطح سنگ، بسیار مستحکم،
میچسباند. همچنین در مقابل اشعه ماورا بنفش، از ارکیده محافظت میکند.
ولامن دارای سبزینه نیز بوده و به ارکیده در عمل فوتو سنتز کمک میکند.
کشت ارکیده تغذیه کننده از مواد پوسیده، در واقع غیر ممکن میباشد.
بزرگترین ارکیدههای جهان به این روش رشد کردهاند. اگر رطوبت آنها کافی
باشد، بسیار خوب رشد کرده و بزرگ و پهناور میشوند.
برگهای ارکیده ممکن است همیشه بهاری و سبز باشند و یا مانند بسیاری
گلهای دیگر، در فصول سرد خزان کنند. این برگها ممکن است کوچک یا بزرگ،
محدود یا پهن آور باشند. ارتفاع بعضی از آنها به ۳ متر هم میرسد. بعضی از
ارکیدهها کوتاه، چاق و گوشتالو هستند. میتوانند سبز روشن و یا تیره
باشند. گونههای خالدار یا براق و نقرهای هم وجود دارد.
ارکیده دارای ۶ گلبرگ میباشد. از نشانههای آن، بوی خوش و رنگ زیبا است.
تکثیر آن با کمک حشرات و در بعضی موارد با کمک حیوانات میباشد.
ارکیدههای جدید، به طور مداوم به بازار میآیند؛ اما انواعی که در زیر میآیند، آسانتر از انواع دیگر آن رشد میکنند.
انواع ارکیده
زمانی که ارکیده میخرید، دقت کنید که حتماً تمامی لوازم مورد نیاز آن را تهیه نمایید. دقت کنید که ارکیدهای را که انتخاب میکنید از نوع مرغوب و خوب باشد، نه اینکه فقط ظاهر آن زیبا باشد. اگر نوع آن مرغوب نباشد زود از بین خواهد رفت.
نور و خاک گیاه
آبیاری و نگه داری
در اواخر زمستان و بهار، زمانی که جوانه و انشعاب جدیدی در ارکیده به وجود آمد، او به آب و نور بیشتری نیاز دارد. هرچند، به خاطر داشته باشید که آب دادن بیش از حد به ارکیده آسانترین راه برای از بین بردن آن است. آنها برای رشد کردن بسیار به محیط مرطوب علاقه دارند، اما غوطه ور شدن در آب و همیشه خیس بودن را دوست ندارند.
ارکیده در تابستان، زمانی که به زیبایی در حال رشد است، به مواد مغذی، آب و حرارت ملایم نیاز دارد. در انتهای تابستان و نزدیکی پائیز، به نور زیاد نیاز داشته و میزان آبی که به آنها داده میشود، باید به آرامی کاهش یابد.
انتهای پاییز و اوایل زمستان، زمانی است که این گیاه استراحت میکند و سپس دوباره گل میدهد. در این زمان به نور بیشتر و آب کمتری نیاز دارند.
برای تغذیه این گیاه میتوان از کودهای گل دهی استفاده نمود، اما دقت کنید که این کودها را فقط زمانی مصرف کنید که ارکیده در زمان رشد و پیشرفت فعال باشد.
ارکیده نیز مانند دیگر گیاهان، از مشکلاتی مانند شته، کرم ریز قرمز، ویروسها و دیگر آفات گیاهی رنج میبرد. اکثر این مشکلات را خودمان با کارهای غلط به وجود میآوریم. آبیاری بیش از حد یا کمتر از میزان مورد نیاز، زیاده روی در تغذیه با کود و نور زیاد یا کم میتواند به گیاه ما آسیب برساند. همچنین دمای بیش از حد زیاد و یا خیلی کم نیز باعث ایجاد مشکلاتی برای ارکیده شما میشوند.
واژه هورمون به موادمعینی اطلاق می شود که در بخشی از موجود زنده ساخته شده و پس از انتقال اثرات فیزیولوژیکی محسوسی در دیگر قسمتهای آن به جا می گذارد و در تراکم های بسیار کم فعالند.این تصور کلی در اصل در قلمرو فیزیولوژیکی حیوانی بوجود آمده و این واژه هورمون از ریشه یونانی به معنی تهیج کردن گرفته شده است.
در گیاهان ترکیبات مترادف ولی از نظر شیمیایی کاملاً متفاوت یافت می شود و واژه هورمون بطور صحیح آنها را در بر می گیرد هورمون های گیاهی که اغلب فیتو هورمون خوانده می شود در بافتهای مریستمی و یا لااقل جوان از هر نوع ساخته می شوندو غالبا اثرخود را پس از انتقال می گذارندکه تا حدودی دورتر از بافتی که ساخته شده اند. هورمون ها با آنزیم ها و تیامین ها و DNA در این خاصیت مشترکند که به غلظت بسیار کم یا ناچیزباعث ایجاد اثرات فیزیولوژیکی عمیق می شوند. ادامه مطلب ...