پرورش عقرب و سم گیری از آن در ایران

معمولا مردم به دلایل قابل توجیهی عقرب ها را دوست ندارند. عقرب ها شکل ترسناکی دارند و از سوی دیگر، نیش آنها زهرآگین و کشنده است؛ هر چند می توان گفت، درباره خطرناک بودن نیش عقرب، همواره مبالغاتی صورت گرفته است، زیرا از میان هزاران نوع عقرب فقط زهر ۲۵ نوع عقرب قادر به کشتن انسان است.  عقربها تنها موجوداتی هستند که اشعه رادیو اکتیویته تاثیری به آنها ندارد. در این مطلب سبزنیوز به بررسی توجیه اقتصادی پرورش عقرب در ایران میپردازد با ما در ادامه مطلب همراه باشید...

 

شکل ظاهری

کژدم‌ها رنگ‌های مختلفی مثل زرد مایل به قهوه‌ای، قهوه‌ای، خاکستری و سیاه دارند و اندازه آنها بین ۱۸ تا ۵/۱ سانتی‌متر مختلف است. ولی به واسطه شکل بدنی خود که حالتی تخت و صاف دارد، می‌توانند از شکاف‌هایی به عرض ۳ میلی‌متر نیز عبور کنند و خود را وارد خانه سازند.

محل زندگی

کژدم‌ها در محیط خارج از خانه در شکاف و درز بین سنگ‌ها، زیر پوست درختان، بین هیزم‌ها و مانند آن یافت می‌شوند و در محیط خانه در حمام، دستشوئی، آشپزخانه و محیط‌های مرطوب دیده می‌شوند. این جانوران در طول روز در گوشه‌ای بی‌حرکت و پنهانند و در طی شب فعالیت خود را آغاز می‌کنند و به دنبال شکار خود می‌روند و سم خود را از طریق نیش که در انتهای دم آنها وجود دارد به شکار خود تزریق می‌کنند.

نیاز کژدم‌ها به اکسیژن بسیار کم است به طوری که می‌توانند تا یک شبانه روز در عمق آب زنده بمانند یا این که ماه‌ها در یک بطری در بسته زنده بمانند.

— دما: دمای مناسب برای پرورش عقرب بین 21 تا 32 درجه سانتیگراد است. همچنین لازم است برخی مواقع این دما تا 37 درجه سانتیگراد نیز بالا رود. به طور کلی دمای متغیر محیط برای تنظیم دمای بدن عقربها لازم است، از این رو داشتن یک سیستم گرمایشی در محل نگهداری ضروری است.

— نور: عقربها محیط تاریک را میپسندند بنابراین نوردهی چندانی مورد نیاز نیست.

تولید مثل

عقرب‌ها زنده‌زابوده و اغلب از نیمه تابستان تا نیمه پاییز می‌زایند و تعداد نوزادها بسته به نوع عقرب از 6 تا ۹۰ عدد متغیر است. در برخی از انواع عقرب‌ها، نوزادان از سر خارج می‌شوند و در برخی دیگر نوزادان از دم . نوزادان پس از تولد خود را به سطح پشتی بدن مادر می‌رسانند و دست کم تا زمان نخستین پوست‌اندازینوزادان بر پشت کژدم مادر جابجا می‌شوند. در این هنگام اغلب، به علت گرسنگی و نبود غذا عقرب مادر از چند نوزاد خود به عنوان غذا استفاده می‌کند.
مدت باروری بسته به نوع عقرب متفاوت و معمولاً بین 2 تا 4 ماه است.
زمان خروج نوزادها نیز براساس نوع رشد جنین از یک ساعت تا ده روز گزارش شده است.

تغذیه لازم برای پرورش عقرب

برای تغذیه عقربها میتوانید از کرم خاکی یا جیرجیرک و.. استفاده کنید.
عقرب ها از گونه های مختلفی از حشرات، عنکبوت ها، عقرب های دیگر و مارمولک تغذیه می کنند.
آن ها همچنین از پستانداران کوچک مثل موش تغذیه می کنند. عقرب ها باید آب برای نوشیدن داشته باشند اما آن ها بدون غذا می توانند تا چندین ماه زنده بمانند.

چون بحث پرورش عقرب و بهره برداری از آن هست، لازمه که مواد تقویتی مربوطه تهیه و به همراه کرم و جیرجیرک به عقربها داده بشود.
هفته ی چندبار تغذیه لازم است و آب خوردن هم می بایست هر روز تعویض شود.

• فصل خرید عقرب فصل خرید عقربها از مهرماه تا اواسط اردیبهشت است. که در حال حاضر توسط صیادان انجام میشود و به موسسات وابسته میفروشند. این موسسات عقرب‌ها را پس از خریداری براساس گونه جداسازی و با استفاده از دستگاه شوک الکتریکی سم‌گیری می‌شوند.

محل نگهداری عقرب

محل نگهداری عقرب باید سر پوشیده باشد. و کف محل نگهداری را شن بریزید، همچینین محل نگهداری باید دارای تهویه های مناسبی باشد و از مواردی مثل کنده درخت و ظرف آب کم عمق نیز استفاده شود. نوردهی خیلی نیازی نیست. اما توجه داشته باشید که عقرب از کوچکترین سوراخ ممکن است به بیرون راه پیدا کند. بنابراین وجود توری های ریز در مسیر تهویه بسیار ضروری است.

سَم عقرب

زهر عقرب مایعی بی‌رنگ و شفاف است که خاصیت قلیایی تا خنثی دارد و در واقع نوعی پروتئین است. سم از عناصری مانند کربن، ئیدروژن، ازت و گوگرد تشکیل شده‌است. سم شامل پروتئین‌های مختلفی از قبیل توکسین و آنزیم می‌شود.
زهر اکثر کژدم‌های سمی باعث نابودی گلبول‌های قرمز خون می‌شود.

خواص سم عقرب:

سم عقرب برای درمان بیماری های اتوایمیون (بیماری هایی که ناشی از کارکرد نادرست سیستم ایمنی بدن است) نظیر ام اس، لوپوس، بیماری کورن، پسوروزیازیس و روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید)، کولیت زخم‌دار، بیماری التهاب روده بزرگ، سیروز صفراوی، دیابت نوع 1 و 2 و بعضی دیگر مورد توجه قرار گرفته است. همچنین از سم عقرب میتوان بر علیه انواع تومورهای بدخیم، سرطان بافت هم بند، تومورهای مغزی و نخاعی، سرطان پستان و همچنین در تشخیص سرطان های ریه، پوست، مری، گردن رحم و کولون استفاده نمود. کاربرد دیگر آن در پزشکی در اختلالات انعقادی، پرفشاری خون، بیماری های عروقی مغزی و به عنوان آنتی بیوتیک بر علیه قارچ ها، باکتری ها، انگل ها و ویروس ها است.

میزان تولید سم عقرب و قیمت آن در واحدهای پرورش عقرب

از هر ۱۵۰ هزار عدد عقرب به طور میانگین ۲۵ گرم سم خشک عقرب تولید میگردد، که قیمت هر گرم آن در بازارهای جهانی ۷۰ میلیون تومان میباشد. بعبارتی از پرورش و سم گیری ۱۵۰ هزار عقرب میتوان ۱.۷ میلیارد تومان فروش داشت.

زهر عقرب داروی اثربخشی در زمینه پزشکی و درمان بیماری ها به شمار می رود. به همین دلیل تولید و فروش زهر عقرب به روش مناسبی برای تولید ثروت و کسب درآمد برای برخی افراد تبدیل شده است.
با توجه خواص سم عقربها هر گالن زهر عقرب ۳۹ میلیون دلار قیمت دارد و از این روی زهر عقرب در زمره گرانترین مایعات دنیا قرار می گیرد.

شیوه سم‌گیری از عقرب‌ها

از رایج‌ترین روش‌های سم‌گیری از عقرب‌ها، استفاده از غده سمی عقرب یا به عبارتی بند انتهایی دم عقرب است. این بند انتهایی را غده سمی می‌گویند و نباید با دیگر بندهای دم عقرب که پنج عدد هستند، اشتباه شود. برای سم گیری ابتدا غده سمی را از محل اتصال با آخرین بند دم (بند پنجم) قطع می‌کنند و آن را شستشو می‌دهند سپس در دستگاه‌های خشک کننده حدود یک ماه قرار می‌گیرد تا به طور کامل خشک شود. پس از آن غده‌ها را در هاونهای بلورین می‌کوبند تا خرد شوند سپس با آب مقطر حل می‌کنند. محلول به‌دست آمده را در سانتریفوژ قرار می‌دهند تا مایع محتوی سم جدا شود.

روش دیگر برای تهیه سم که به وسیله آن سم خالص‌تری تهیه می‌شود، استفاده از دستگاه شوک الکتریکی است. به این ترتیب که با استفاده از دو سر الکترودی که در طرفین غده سمی قرار می‌گیرند، شوک الکتریکی به جانور وارد می‌کنند که باعث می‌شود سم خالص به بیرون بریزد. این سم‌ که ابتدا مایع است با استفاده از دستگاه دیگری به سم خشک تبدیل می‌شود و طی یک پروتکل خاص در ساخت آنتی‌ژن استفاده می‌شود.

برای زهرگیری از آن امکانات، تکنولوژی و افراد متخصص نیاز است چون میزان سم این موجودات بسیار اندک است.
بر اساس گزارش در گونه های ایرانی شایع در کشور به طور متوسط از هر نمونه گزدم 1 صدم میلی گرم تا حدود 2 میلی گرم زهر خشک با روش الکتروشوک بدست می آید. یعنی این که برای تهیه یک گرم زهر خشک از گونه های مختلف از حدود 500 نمونه تا 100000 (صد هزار) نمونه گزدم مورد نیاز است.

***فیلم زیر را در مورد پرورش عقرب و سرمایه مورد نیاز آن تماشا کنید

خطرناک‌ترین عقربهای ایران

١ – همیسکورپیوس لپتروس:

خطرناک‌ترین و مرگبارترین عقرب ایران است که در خورستان به آن گادیم میگویند عقربی که زرد رنگ است و جثه کوچکی دارد. نرهای گادیم خطرناک‌ترند. آن‌ها به خاطر دم بلندشان به راحتی می‌توانند سم خود را وارد بدن قربانی کنند. گونه گادیوم از عقرب‌هایی است که برای گزیدن تعلل نمی‌کند.
همچنین گادیوم از وارد کردن بیشتر از حد سم خود در بدن قربانی، ابایی ندارد. این ویژگی دست و دلبازی برای تزریق سم در گادیوم ها آن‌ها را به خطرناکترین عقرب‌ها در خوزستان و ایران تبدیل کرده است.

٢- کمپسوبوتوس ماتهیزنی:

گونه دیگری است که جثه بسیار کوچک و بدن باریک و کشیده‌ای دارد. این عقرب به رنگ زرد یا آجری است. ماتهیزنی هم از گونه‌ای است که باید آن را در خطه خوزستان سراغ گرفت، چیزی که اینگونه عقرب را به شهرت رسانده سهم مهلک آنهاست.
سم ماتهیزنی ها به راحتی می‌تواند درصد باورنکردنی از گلبول‌های قرمز خون را تخریب کند.

٣ – آندرکتونوس کراسیکودا:

در واقع همان عقرب سیاه است. کراسیکودا جثه درشت‌تری نسبت به دو گونه قبلی دارد. رنگ آن سیاه یا قهوه‌ای تیره است. اینگونه نه تنها در خوزستان بلکه در تمامی نقاط ایران پراکندگی دارد. سم کراسیکودا نیز کشنده است. البته نه بیشتر از دو گونه دیگر. شاید این به خاطر رنگ سیاه و شکل و شمایل رعب انگیزش باشد که همه تصور می‌کنند مهلک‌ترین و مرگبارترین عقرب دنیاست.

پرورش عقرب در ایران

ایران تنها کشور تولید کننده آنتی سرم عقرب زدگی خاورمیانه:
ایران تنها کشوری است که در خاورمیانه آنتی سرم عقرب زدگی را تولید می کند البته یک سایت تحقیقاتی در کشور عربستان در این زمینه فعالیت می کند.

خوزستان مستعد ترین استان برای صادرات – تولید واکسن چهار گانه آنتروتوکسمی در اهواز – کیفیت بسیار بالای آنتی سرم عقرب زدگی خوزستان – خوزستان رتبه اول تنوع و عقرب زدگی در کشور

مجوز پرورش  عقرب

بازرسی از طرح پرورش عقرب توسط کارشناسان اداره کشاورزی، شبکه بهداشت، محیط زیست و دیگر ادارات مربوطه انجام میشود. و به دلیل خطر ناک بودن سفت و سخت میگیرند پس باید برای دریافت مجوز صبور باشید.

نتیجه گیری:
برای راه اندازی یک مزرعه پرورش عقرب با ظرفیت 50000 عدد در سال به 300 مترمربع زمین نیاز دارید. اگر قیمت فروش هر عدد عقرب را بین 1.000 تا 20.000 تومان در نظر بگیرید برای پرورش عقرب به این میزان شما تقریبا به 100 میلیون تومان سرمایه نیاز پیدا میکنید.
با  این وضعیت نرخ بازدهی طرح: 80درصد است.
حدود ۱۸ ماه طول میکشد تا عقرب به سنی برسد که قابلیت سم گیری را داشته باشد. پس عملا دوره بازگشت سرمایه پس از 1 تا 1.5 سال خواهد بود.

امیدوارم از این مطلب لذت برده باشید میتوانید سایر مطالب مرتبط با عقرب را در بخش مطالب مرتبط در زیر مطلب مطالعه کنید

***طرح توجیهی پرورش یک میلیون عقرب سال 97

مطالب مرتبط:

پرورش عقرب و سم گیری از آن در ایران

آشنایی با نحوه پرورش عقرب و فواید زهر عقرب

همه چیز درباره پرورش عقرب در ایران

پرورش عقرب و زهر سود آورش