خاویار گیاهی (کینوا)

گیاه کینوا بومی آمریکای جنوبی است بسیار مشابه اسفناج است این گیاه به خاطر دانه های خوراکی مغذی اش شهرت داردغذا های گوناگونی از کینوا پخت میشود و تا حدودی پخت آن شبیه برنج است دانه های کینوا از طریق اینترنت قابل خرید هستند.

 برای مطالعه بقیه مطلب روی ادامه مطلب کلیک کنید...

گیاهشناسی کینوا

این گیاه حدود ۱ تا ۱٫۵ متر ارتفاع دارد.
محصول اصلی این گیاه، دانه آن است که دارای ارزش غذایی بالایی است. دانه کینوا بسیار مغذی است و درصد بالایی پروتئین دارد.
علاوه بر دانه، از برگ گیاه جوان به عنوان سبزی تازه و یا به صورت پخته استفاده می شود.
با توجه به اینکه کینوا پروتئین بالا و کربوهیدارات کمتری نسبت به برنج دارد، آینده کشاوری روشنی دارد.
بولیوی، پرو و اکوادور کشورهایی هستند که بالاترین تولید کینوا در جهان را دارند.
گیاه کینوا از طرف سازمان خواروبار جهانی (FAO) به عنوان یک استراتژی برای امنیت غذایی دنیا معرفی شده است. در واقع گیاه کینوا یک گیاه شبه غله است که می تواند راه حلی برای مشکل کمبود غله باشد.
دوره کشت این گیاه حدود پنج ماه است و به‌ طور میانگین می‌توان انتظار برداشت سه تا پنج تن محصول در هکتار را داشت.
متوسط عملکرد اقتصادی این گیاه در هر هکتار پنج تن است.

مزایای کاشت کینوا

گیاه کینوا به دلیل استحصال دانه‌های خوراکی کاشته می‌شود. شبیه به غلات است و مانند آن پخته و مصرف می‌شود ولی در اصل غلات نیست! این گیاه عضو خانواده چغندر و اسفناج و غازایاقی است و به خاطر رشد خوب در بدترین و دشوارترین شرایط آب و هوایی مشهور است و برای بیابان زدایی می‌تواند کاشته شود.

کینوا سرشار از مواد پروتئینی می‌باشد ولی مقدار کالری خیلی کمی دارد. این گیاه سرشار از فیبر، ویتامین B، مس، منیزیم و منگنز است که می‌تواند جایگزین مناسبی برای برنج محسوب شود به‌علاوه می‌توان آن را به‌صورت مخلوط با برنج مصرف کرد. از مزیت‌های دیگر کینوا این است که این گیاه فاقد گلوتن است بنابراین افرادی که به گلوتن حساسیت دارند می‌توانند از این ماده مغذی استفاده کنند. خاستگاه اصلی این گیاه آمریکای جنوبی است و در کشور‌های اکوادور، شیلی، پرو و بولیوی به‌عنوان گیاه بومی شناخته می‌شود.

خاک و آب و هوای مورد نیاز برای کشت کینوا

بهترین PH برای رشد آن ۶ تا ۷ است اما قادر است در رنج PH اسیدی یعنی ۵/۵ تا قلیایی بالا یعنی ۹/۵ رشد کند. این نشان می‌دهد که به سمیت‌آلومینیوم نیز مقاوم است.

گیاه کینوا را از اردیبهشت تا مردادماه می‌توان کشت نمود. بهترین زمان کشت برای برداشت بهینه مردادماه است. قادر به رشد در زمین‌های سبک تا خشن می‌باشد. جهت افزایش تناژ درهکتار می‌توان میزان بذر مصرفی در هکتار را بالا برد اما این بستگی به شرایط محیطی و تغذیه‌ای گیاه دارد. دوره رشدی گیاه ۴ تا ۷ ماه می‌باشد. رنج تولید گیاه در هکتار ۱۲۰۰ تا۵۰۰۰ کیلو می‌باشد. دو رقم Sajama و Santa Maria جزو ارقام مهم زراعی به شمار می‌روند که تولید و عملکرد رقم Santa Maria بیشتر می‌باشد.

کینوا یک گیاه مقاوم است و می توان آن را در خاک های فقیر رشد داد.
این گیاه به دلیل مقاوم بودن در برابر شوری و گرما قابلیت کشت در بسیاری از زمین هایی را که در حال حاضر کشت نمی شوند را دارد ، کینوا قادر است شوری، خشکی طولانی مدت، یخبندان و تگرگ را تحمل نماید این گیاه ،یک گیاه شورزیست اختیاری است و قادر است شوری سطح دریا نیز را تحمل کند که حدودا ۳۵۰ میلی مول نمک است.
خاک مناسب برای رشد کینوا شنی است و خاک رس سنگین مناسب نیست.
برای کاشت کینوا خاک باید به خوبی زهکشی شود.
درجه حرارت ایده آل برای کشت کینوا ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتی گراد است. با وجود این دمای -۸ تا ۳۹ درجه را نیز تحمل می کند.

آماده سازی زمین برای کشت کینوا

کینوا باید در فصلی کاشته شود که درجه حرارت خاک به ۵ تا ۷ درجه سانتی گراد می رسد.
فاصله ردیف به عوامل بسیاری بستگی دارد. به طور کلی ردیف ها باید ۴۵ تا ۶۰ سانتی متر از هم جدا باشند.
توصیه می شود بذرها در عمق ۱ تا ۳ سانتی متر کاشته شوند.
به طور کلی مقدار ۱۵ تا ۲۰ کیلومتر در هکتار بذر نیاز است.
کاشت می تواند با دست یا با یک بذر افشان ردیف انجام شود.
معمولاً جوانه زنی ۲۴ ساعت بعد از کاشت در رطوبت مناسب رخ می دهد و نهال در ۳ تا ۵ روز پدیدار می شود.

آبیاری کینوا

اگر باران به خوبی توزیع شود نیاز به هیچ آبیاری نیست. نیاز آبی آن ۴۰۰ تا ۸۰۰ میلیمتر بوده و با ۲۵۰ میلیمتر نیز نتیجه ایده آل داده است.

عملیات بعد از جوانه زنی کینوا

معمولاً علف های هرز باید به صورت مکانیکی حذف شوند.
هنگامی که گیاه به ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر میرسد وجین اول انجام میشود.
گیاهان باید ۱۵ تا ۴۵ سانتی متر از هم فاصله داشته باشند و به این منظور تنک کردن انجام می شود.

کودها در کشاورزی کینوا

محصول کینوا به خوبی به کود نیتروژن جواب میدهد.
رشد کینوا در خاک غنی با کمپوست بیشتر است.

برداشت کینوا

محصول کینوا معمولاً بین ۳ تا ۴ ماه پس از کاشت آماده برداشت می شود.

صرفه اقتصادی کشت کینوا

در حال حاضر 25 گونه مختلف کینوا در جهان کشت می‌شود که تقاضای مناسبی هم در بازار‌های جهانی دارد و به لحاظ قیمتی هم در بازار‌های جهانی حدود سه تا چهار برابر گندم قیمت دارد. در فرآیند تولید این محصول بیشتر دانه گیاه مورد توجه قرار می‌گیرد در صورتی که سایر قسمت‌های گیاه نیز هم به لحاظ مصرف انسانی و هم در بخش دامپروری در تولید خوراک دام قابل استفاده است. این گیاه به دلیل سازگاری بسیار بالا با شرایط آب و هوایی مختلف و نیاز کم به آب، قابلیت کشت گسترده در کشور را داراست و در مناطق با میزان بارش 80 تا 600 میلی‌متر قابل کشت است. از این رو می‌تواند به‌عنوان جایگزینی برای برنج محسوب شود و نیاز کشور به واردات برنج را کمتر کند. در سال گذشته کشت آزمایشی این گیاه در برخی از شهر‌های ایران نظیر کرج، ایرانشهر، اهواز و … انجام شد.

هزینه‌های پایین کشت کینوا و قیمت به نسبت بالای آن از یک سو و نیاز به آب کم و سازگاری با شرایط دشوار آب ‌و هوایی از سوی دیگر باعث شده تا کشت این محصول به لحاظ اقتصادی بسیار به‌صرفه باشد. دوره کشت این گیاه حدود پنج ماه است وبه‌طور میانگین می‌توان انتظار برداشت سه تا پنج تن محصول در هکتار را داشت. به دلیل مزیت‌های فراوانی که کشت این گیاه را به لحاظ اقتصادی به‌صرفه می‌کند سازمان خواربار جهانی (فائو) سال 2013 را سال کینوا نام‌گذاری کرد.

 کاشت کینوا در ایران

کینوا در ایران برای نخستین بار در سال ۹۲ در دانشکده کشاورزی دانشگاه گرگان به‌صورت گلخانه‌ای کشت شد. در سال گذشته نیز کشت آزمایشی آن در چند نقطه از کشور صورت گرفت. درخصوص شرایط فعلی کشت کینوا در کشور : در کشت آزمایشی این گیاه مناطق جیرفت، کرج، اهواز و ایرانشهر مساعد کشت کینوا ارزیابی شده است. در برخی از شهر‌ها هم نتیجه مطلوب حاصل نشد و در حال حاضر هم بحث‌های توسعه‌ای و ترویجی کشت آن در حال پیگیری است.

ورود کینوا به الگوی کشت و زراعت کشور می‌تواند تاحدودی کشور را از واردات برنج بی‌نیاز کند و به‌صورت مکمل در کنار سایر محصولات جای خود را در محصولات کشاورزی کشور باز کند. این کارشناس کشاورزی عنوان می‌کند: بحث‌های تحقیقاتی کینوا در حال پیگیری است و با توجه به تقاضای بالایی که در دنیا برای این ماده ارزشمند وجود دارد می‌توان روی توسعه کشت این گیاه در کشور سرمایه‌گذاری کرد. چرا که اگر تقاضای داخلی برای خرید آن وجود نداشته باشد تقاضای بین‌المللی آن به قدری است که می‌توان به بازار‌های صادراتی فکر کرد.

درخصوص بازار گسترده مصرف کینوا در جهان: با توجه به بحران غذا در جهان استقبال خوبی از مصرف این محصول صورت گرفته و در حال حاضر هم به لحاظ مصرف و هم به لحاظ میزان تولید رشد خوبی داشته است. کشور آمریکا، کشور‌های اروپایی و ژاپن بیشترین واردات این محصول را دارند. آخرین وضعیت توسعه این محصول در کشور: در کارگاه آموزشی و ترویجی که در اواخر سال گذشته برگزار شد استقبال خوبی از سوی کشاورزان و مسئولان صورت گرفت بنابراین سیاست‌های اصلی ما در بحث ترویج این محصول ادامه دارد.

امیدواریم که در سال‌های آتی روند رو به رشدی در تولید این محصول شاهد باشیم و هم کشاورزان در بخش تولید، سرمایه‌گذاری بیشتری داشته باشند و هم در بحث مصرف به لحاظ فرهنگ‌سازی فعالیت‌هایی انجام شود که هر دو جنبه عرضه و تقاضا به‌صورت همزمان رشد داشته باشند.

خواص درمانی و کاربردهای صنعتی:

کینوا دارای ارزش غذایی بالایی می باشد و سازمان FAO آنرا با شیر مقایسه نموده است. سازمان ملل متحد، سال دو هزار و سیزده را به نام سال بین المللی محصول «کینوآ » نامگذاری کرد تا توجه جهانیان را به این ماده غذایی مفید جلب کند. کیفیت این گیاه بالاتر از غلات دانه ای می باشد و از نظر تعادل آمینواسیدها بسیار مطلوب می باشد. میزان لیزین دانه های این گیاه بالاتر از گندم می باشد و برای تعادل غذایی انسان مطلوب می باشد. کینوا از نظر سدیم فقیر بوده ولی از نظر کلسیم، فسفر، منیزیم، پتاسیم، آهن، مس، منگنز نسبت به گندم و جو ذرت برتری دارد. از نظر چربی و کربوهیدرات و ویتامین نیز از گندم غنی تر می باشد. کینوا برای تهیه کیک، سوپ، الکل، دسر صبحانه، بیسکویت و نان و گاهی بصورت سالاد و یا مخلوط با برنج نیز مصرف می شود.

برای کبدهای آسیب دیده و شکم های نفخ کرده کینوا انتخاب فوق العاده‌ای است. این دانه ها در کشورهای آمریکای جنوبی به دانه ی طلایی و خاویار گیاهی معروفند. کینوا حاوی فیبرهای غیر محلول در آب می باشد که آب را به خود جذب می کند. در نتیجه حجیم شده و باعث تحریک عملکرد روده ها می شود. باید بدانید که حدود یک لیوان از این دانه ها حاوی فیبری معادل یک برش نان کامل (سبوس دار) می باشد. اگر از مشکلات گوارشی رنج می برید بدانید که کینوا همان دانه ی مورد نیاز شماست.

لاغر شدن بدون گرسنگی کشیدن آرزوی قلبی خیلی از خانم ها و البته آقایان است. دانه های کینوا درست همین کار را می کنند. به خاطر اینکه حاوی میزان زیادی پروتئین هستند و به طور طبیعی سیری ایجاد می کنند. علاوه بر اینها کینوا خیلی زود معده را پر می کند و جلوی پرخوری را می گیرد. باید بدانید که این دانه ها کم چرب هستند و شاخص گلیسمی پایینی دارند. برای همین جایگزین مناسبی برای پاستاها، نان و برنج محسوب می شوند. توجه داشته باشید که ۱۰۰ گرم کینوا حاوی حدود ۳۰۰ کالری است.

کینوا حاوی مواد معدنی فوق العاده ای با خواص آنتی اکسیدانی است مانند منگنز و مس و غیره. علاوه بر این باید بدانید که این دانه ها باعث فعال کردن آنزیمی می شوند که به بدن کمک می کند تا با رادیکال های آزاد مقابله کند. رادیکال های آزاد به دلیل عواملی مانند استرس، آلودگی، غذاهای نامناسب و غیره وارد بدن شده و باعث پیری سلول ها می شوند. با مصرف کینوا شما صاحب سلاحی مطمئن در برابر پیری خواهید شد.
نتایج پژوهشی که در سال ۲۰۰۹ انجام شده است نشان می دهد که «کرستین» موجود در کینوا باعث کنترل میزان قند خون می شود. به همین دلیل محققان معتقدند که مصرف کینوا به همراه سبزیجات می تواند رژیم مؤثری برای مقابله با دیابت نوع ۲ باشد.
کینوا سرشار از منیزیم است و به آرامش رگ های خونی کمک می کند. این دانه ها همچنین حاوی ریبوفلاوین هستند. نتایج یک پژوهش آمریکایی نشان می دهد که این ویتامین برای مقابله با میگرن مؤثر است. بعد از مصرف روزانه ۴۰۰ میلیگرم ریبوفلاوین، مدت زمان دردهای میگرنی کاهش پیدا کرده است.

افرادی که به گلوتن موجود در گندم حساسیت دارند از مصرف نان، پاستاها، بیسکویت و غیره منع می شوند. افرادی که به این مشکل مبتلا هستند در انتخاب مواد غذایی با مشکل اساسی مواجه اند. معمولاً کینوا به عنوان یک ماده ی غذایی مجاز برای همه شناخته شده است. به خاطر اینکه فاقد گلوتن است. با این حال نتایج پژوهشی که در Journal of Clinical Nutrition به چاپ رسیده است نشان می دهد که این دانه ها حاوی «پرولامین» هستند. این پروتئین ها معمولاً در افرادی که به بیماری عدم تحمل گلوتن مبتلا هستند ایجاد حساسیت می کند. افرادی که دچار چنین مشکلی هستند باید در ابتدا مقدار اندکی از این دانه ها را مصرف کرده و منتظر واکنش باشند. اگر مشکلی به وجود نیامد می توانند با خیال راحت از آن استفاده کند.

مطالب مرتبط:

کشت گیاه دارویی کدو تخم کاغذی

ساختن یک آبنمای زیبای خانگی

قارچ دارویی گانودرما یا ری شی

در منزل سیب زمینی پرورش دهید

آبیاری کوزه ای قدیمی ولی کاربردی

کاشتن هندوانه در گلدان