برنج

برنج پس از گندم یکی از یکی از مهم ترین محصولات زراعی است و تولید آن بخش قابل توجه ای از برنامه تأمین غذایی و خودکفایی را دربر دارد. به علت محدود بودن زمین های قابل استفاده در زراعت برنج، تولید آن از طریق افزایش محصول در واحد سطح در مد نظر قرار می گیرد. اصلاح ارقام، بهبود عملیات زراعی، کنترل علف های هرز، بیماری ها و آفت ها و اصلاح کیفت دانه برای مصرف کنندگان از هدف های اصلی افزایش میزان محصول می باشد. کیفیت برنج به رشد گیاه در طول مراحل رویشی، رشد خوشه، مواد غذایی خاک که به دانه می رسد و مرحله رسیدگی دانه بستگی دارد. در گذشته، محققان درحال تولید ارقام جدیدی با خصوصیات زراعی خوب و میزان محصول بالاتر بوده اند. درحال حاضر، توجه آن ها معطوف به کیفیت دانه و افزایش ارزش غذایی آن می باشد. در ایران به دلیل این که 95 درصد برنج های زراعی از ارقام هندی هستند، کیفیت پخت و خوراکی از مسائل جدّی به حساب می آید. ارقام برنج ژاپنی، دنه کوتاه و دارای آمیلوز پائین (18 – 17%) می باشند، اما ارقام هندی اغلب دانه بلند و با آمیلوز متوسط و بالا هستند. از عوامل تعیین کننده کیفیت پخت و خوراکی برنج، محتویات آمیلوز، همبندی ژل، درجه حرارت ژلاتینی و کشیدگی دانه پس از پخت را می توان نام برد. اما سلیقه مصرف کنندگان در مناطق مختلف فرق می کند. به دلایل زیر تعریف دقیق کیفیت دانه خیلی مشکل است :

 تفاوت اولویت های کیفی درکشورها و مناطق مختلف.

الگوهای مصرف.

 نگرش تولیدکننده دایر بر درآمد بیش تر از واحد سطح.

 اهداف تبدیل کننده شلتوک به برنج سفید از نظر راندمان تبدیل برنج سفید.

 سلیقه مصرف کننده که بیش تر درکیفیت ظاهری دانه، اندازه و شکل آن، چگونگی پخت، مزه، عطر برنج پخته تمرکز دارد

چون برنج برخلاف غلات دیگر به صورت دانه سفید کامل و پخته مصرف می شود، دائقه پسندی آن ممکن است از یک گروه محلی یا ناحیه جغرافیایی به نواحی دیگر و از کشوری به کشورهای دیگر تفاوت داشته باشد. در گیلان اختلاف سلیقه مصرف کننده بسیار شدید است، به طوری که از شهری به شهر دیگر و حتّی از یک روستا به روستای دیگر فرق می کند. اهالی هشتپر و رضوانشهر ارقام دانه متوسط حسنی و رشت و صومعه سرا و لاهیجان ارقام دانه بلند معطر را می پسندند. جالب تر از همه این است که در روستاهای طالش نشین برخلاف گیلک نشین از رقم حسنی، غریب و وووو(Voovoo) استقبال می کنند. این تفاوت پذیرش ارقام حتّی در خانواده های یک روستا و از این بیش تر اعضای یک خانواده نیز وجود دارد.بنابراین، کیفیت برنج از نقطه نظر کیفیت تبدیل دانه مانند: راندمان تولید برنج سفید، درجه پوسته گیری و مقاومت به شکستگی دانه، ابعاد دانه، خصوصیات ظاهری مانند: درجه سفیدی و شفافیت و نشانویژگی های پخت نیز فرق دارد. در بعضی از غذاهای رایج محلّی در گیلان مانند: حلوا ضیابری، نان برنجی (گندمی)، کیک برنجی (کاکا)، شیر برنج، کویی آش، مامور کا ( نوعی فرنی) صرفا بایستی از ارقام محلّی خوش کیفیت معینی مشابه حسنی و غریب استفاده کرد.

2 – خصوصیات فیزیکی کیفیت برنج :

اکثر کشاورزان و مصرف کنندگان به خصوصیات ظاهری ارقام برنج مانند: ابعاد دانه، شفافیت و گچی بودن آن توجه دارند.

الف – ابعاد دانه برنج :

ابعاد دانه عبارت است از طول، قطر و شکل دانه که از عوامل اولیه کیفی در هر برنامه اصلاحی است. در نسل های اولیه، برای اطمینان از مطابقت ابعاد دانه به منظور به دست آوردن نوع دانه مورد نظر، مقایسه مشاهده ای انجام می شود. برنامه اصلاح برنج مصر انتخاب برای اندازه و شکل دانه را از نسل F2 شروع کرده و تا تولید خط پیشرفته به یک رقم، براساس خصوصیات مشاهده ای نسل های اولیه آغاز می کند. ولی اندازه گیری های دقیق تر در نسل های پیش رفته انجام می شود. ابعاد دانه، مانند: طول، قطر و شکل دانه، به وسیله عوامل زادشناختی کنترل می شود. ابعاد دانه در کیفیت مؤثر است و نیز توسعه زراعت ارقام مختلف را تعیین می کند. عموما، در مصر ارقام دانه کوتاه ترجیح داده می شوند. کشاورزان ارقام دانه کوتاه، درشت و وزین را دوست دارند. درصورتی که مصرف کنندگان ارقام دانه کوتاه، درشت، چسبنده و نرم پخت را بهتر می دانند.

جدول 1، میانگین ابعاد دانه را برای گروه های مختلف برنج مصری نشان می دهد. بهترین ابعاد دانه ( مطابق سلیقه کشاورزان و مصرف کنندگان) در زیر گونه ژاپنی شناخته شده است.

شلتوک و برنج سفید از نظر ابعاد دانه با هم فرق دارند. این تفاوت ها به علت مقدار پوسته خارجی ارقام مختلف است و به زیرگونه های برنج بستگی ندارد. بنابراین، اغلب برنامه های اصلاح برنج براساس طبقه بندی ابعاد دانه در برنج سفید استوارن نه شلتوک.

جدول 1- مقادیر میانگین ابعاد دانه در شلتوک و برنج سفید زیرگونه های مختلف

زیرگونه	نوع برنج	طول دانه	قطر دانه	شکل دانه
ژاپنی	شلتوک	48/7	31/3	26/2
هندی	شلتوک	26/9	64/2	50/3
ژاپنی/هندی	شلتوک	37/7	96/2	56/2
ژاپنی	برنج سفید	16/5	73/2	89/1
هندی	برنج سفید	36/6	15/2	97/2
ژاپنی/هندی	برنج سفید	20/5	38/2	20/2

مدت زمان مدیدی است که طول دانه در بیش تر برنامه های اصلاح نژاد برنج برای طبقه بندی ارقام آن به عنوان یک نشانویژگی مورد استفاده قرار می گیرد. برنج سفید، براساس میانگین طول دانه به چهار گروه تقسیم می شود: کوتاه، متوسط، بلند و فوق بلند. ارقام ژاپنی اغلب دانه کوتایند. درحالی که، هندی دانه بلند یا متوسطند ( مانند: IR28). ارقام دورگه هندی/ ژاپنی در دامنه بین کوتاه و متوسط قرار دارند.

 قطر دانه عامل مهمی در تعیین شکل دانه و وزن آن محسوب می گردد. قطر دانه به طبقه بندی دانه برنج برای فرآیند تبدیل به سفید و جداکردن دانه های نارس از رسیدهکمک می کند.

 شکل دانه از نسبت طول دانه به قطر سطح مقطع آن به دست می آید و به گرد، کوتاه، متوسط و باریک وبلند طبقه بندی می شود. درمصر شکل دانه برنج درحالت ارقام هندی یا هندی/ ژاپنی از متوسط تا باریک و بلند متفاوت است. درحالی که در نوع ژاپنی (دانه کوتاه) از کوتاه تا متوسط متغیر است.

درجات زیر برای طبقه بندی برنج سفید براساس طول، شکل دانه مورد استفاده قرار می گیرد :

طول دانه برحسب میلی متر

کوتاه 50/5 >

متوسط 50/6 – 51/5

بلند 50/7 – 61/6

فوق بلند 50/7 <

شکل دانه نسبت طول به قطر دانه

گرد 0/1 >

کوتاه 0/2 – 1/1

متوسط 0/3 – 1/2

باریک و بلند 0/3 <

ب – گچی و ظاهرپسندی دانه برنج :

ظاهر پسندی دانه به مات بودن و وسعت گچی آندوسپرم(درون دانه) بستگی دارد. بر پایه مات بودن آندوسپرم، دانه برنج به واکسی یا کاملا مات با مقدار آمیلوپکتین زیاد و آمیلوز کم، و غیر واکسی یا دانه های شفاف یا مقدار آمیلوز کم، و غیر واکسی یا دانه های شفاف با مقدار آمیلوز بالا و انواع مختلف گچی طبقه بندی می گردد.

محل گچی دانه برحسب اصلاحات مرکزسفیدی، شکم سفیدی و پشت سفیدی، تعریف می شود. درحالی که درجه گچی در ارقام مختلف تغییرات زیادی دارد. گچی دانه به علت بهم خوردن نظم دانه های نشاسته با فضاهای هوا ایجاد شده و معمولا راندمان تبدیل پایینی را نتیجه می دهد.

گچی، تحت تأثیر عوامل محیطی مانند: تنش خشکی در زمان رسیدن و بیماری بلاست قرار دارد. شواهدی دال بر کنترل زادشناختی این نشانویژگی وجود دارد. بنابراین، برنامه های اصلاح نژادی مصر مشتمل بر سازگانی برای بررسی درجه گچی از تسل F3 می باشد. گچی با افزایش نسبت شکستگی و کاهش برنج سالم خروجی از دستگاه تبدیل، راندمان تبدیل را کم می کند. گچی دانه با بالارفتن حساسیت نسبت به حمله حشرات در دوره انباری برنج مستقیما رابطه دارد. گچی دانه در کیفیت پخت و خوراکی بی تأثیر است.

اغلب ارقام برنج مصری که در شرایط عادی رشد قرار می گیرند و به خوبی تبدیل می گردند و دانه کوتاه هستند، به خوبی سفید و شفاف می باشند. در میان ارقام مصری گیزا 181 بهترین ظاهرپسندی دانه را دارد، زیرا از شفافیت بالایی برخوردار است. از طرف دیگر IR28 و گیزا 175 نسبت به برنج های دیگر خیلی گچی هستند.

2 – 2 – راندمان تبدیل برنج :

عمل تبدیل شلتوک به برنج سفید مرکب از چندین مرحله ی مکانیکی است که پوسته خارجی، لایه های سطحی آندوسپرم و جنین دانه جدا می شود. راندمان یا بازدهی تبدیل عبارت است از: میزان برنج سفیدی که از شلتوک به دست می آید و یکی از مهم ترین عوامل تأثیر کننده در قیمت برنج می باشد. عوامل متعددی در کیفت تبدیل دخالت دارند. ارقام با دانه های بلند و باریک بیش تر از برنج های دانه کوتاه و گرده، دست خوش شکستگی قرار می گیرند. به علاوه، خلوص رقم نیز در کیفیت تبدیل تأثیر می گذارد، زیرا دستگاه های پوست کنی برای انواع مختلف دانه برنج کارایی ندارد. وجود برنج قرمز، دانه های پوک و سنگ ریزه، راندمان کل تبدیل را کاهش می دهند. به نظر می رسد، رطوبت شلتوک از عوامل اصلی مؤثر در کیفیت تبدیل باشد. دانه های با رطوبت زیاد، خیلی ترم بوده و تحت فشار پوست کن می شکنند و دانه های خیلی خشک نیز شکننده هستند. بنابراین، میزان خرده برنج را در فرآیند تبدیل افزایش می دهند. برای بهبود کیفیت تبدیل بایستی به اصلاح ارقامی از برنج کوشش کرد که تحمل تنشی جذب رطوبت را داشته باشد. در برنامه اصلاح برنج مصر برای بهبود کیفیت تبدیل روش انتخاب بوته از نسل F4 شروع می گردد. ارقام دانه کوتاه (زیر گونه ژاپنی) دارای بازدهی تبدیل بالاتر از هندی هستند(جدول 2).

جدول 2

راندمان تبدیل زیرگونه های برنج مصری

نام زیرگونه	درصد پوست کنده	درصد تبدیل	درصد برنج سالم
ژاپنی	1/81	3/71	2/65
هندی	4/78	2/69	0/58
ژاپنی/هندی	8/79	3/69	2/61

2 – 2- 1 - در صد پوست کنی :

عمل پوست کنی باعث برداشته شدن پوسته شلتوک با وارد کردن حداقل آسیب به دانه و جدا کردن آن از برنج می گردد که در نتیجه این فرآیند برنج قهوه ای حاصل می گردد. درصد پوسته درارقام مختلف از 16 تا 24% متغیر است. درارقام برنج مصری متعلق به زیرگونه ژاپنی راندمان پوست کنی بالاترین مقدار را دارد و پس از آن گروه های ژاپنی/هندی و سپس ارقام برنج هندی پائین ترین مقدار را دارند (جدول 2). پوست کن ها مخلوطی از برنج قهوه ای، دانه های شلتوک پوست نکنده، پوسته ها، دانه های شکسته و رویان دانه ها را تولید می کنند. عامل اصلی مؤثر در فرآیند پوست کنی، مقدار رطوبت برنج می باشد. شلتوک و برنج قهوه ای خصوصیات مختلفی دارند: جرم حجمی شلتوک کم تر از برنج قهوه ای است و دانه های شلتوک از نظر اندازه بزرگ تر از برنج قهوه ای هستند.

2 – 2 – 2 – مراحل تبدیل برنج :

فرآیند جدا کردن رؤیان و لایه خارجی سبوس از برنج قهوه ای به سفیدکنندگی یا تبدیل معروف است. سایندگی، عبارت است از: فرآیند جداکردن لایه زیرآلورن پس از سفیدکنندگی به منظور شفاف سازی ظاهردانه برنج. سایش و خراش دوروند اصلی مورد استفاده در جداکردن لایه سبوس از برنج قهوه ای می باشند. سایش ، سبوس را از دانه های شکسته می کند، ولی خراش سطح سخت دانه را سبوس گیری می کند.

درجه تبدیل بستگی به سلیقه مصرف کننده یا تأیید مقررات وضع شده متفاوت است. معمولا رنگ دانه های برنج تبدیلی و میزان شکستگی سنجیده می شود. به هرحال، برنج سفید شامل دانه های کامل و شکسته با اندازه های مختلف است. سبوس برنج و رؤیان دانه 8 تا 10 درصد وزن دانه را حایز است. ارقام ژاپنی معمولا درصد تبدیلی بالاتر از ارقام هندی دارند.

2 – 2 – 3 – درصد برنج سالم :

برنج تبدیلی شامل برنج سالم با اندازه های مختلف، برنج شکسته و مقداری سبوس است. بسیاری از مصرف کنندگان و فروشندگان، برنج تبدیلی کل را نمی پذیرند و فقط برنج سالم را ترجیح می دهند. جدا سازی این اجزاء را درجه بندی می گویند. با این حال، دانه های شکسته، قطعاتی از دانه ها هستند که طول های مختلفی دارند و بعضی از آن ها به سه چهارم طول دانه سالم می رسند و بعدا با الک یه دو اندازه مختلف جدا می شوند.تولید برنج سالم به عوامل مختلفی مانند: نوع دانه، رقم، گچی، شریط محیطی دوره رسیدگی دانه و بعضی عملیات زراعی دیگر بستگی دارد. درصد برنج سالم تحت تأثیر نگاهداری پس از برداشت، دوره و شرایط انباری و فرآیند تبدیل قرار می گیرد. ارقام هندی در مصر مقدار برنج سالم خیلی کمتر از ارقام برنج ژاپنی دارند.

2 – 3 – ترکیبات شیمیایی برنج :

ترکیبات شیمیایی، نشاسته، پروتئین، لیپید، خاکستر، مواد معدنی، فیبری و مقدار رطوبت در کیفیت غذایی برنج مانند کیفیت پخت و خوراکی تأثیر دارد. ترکیبات شیمیایی برنج با سایر غلات زیاد تفاوت ندارد. ترکیبات شیمیایی گیاهی دانه برنج براساس نوع رقم، شرایط محیطی و عملیات زراعی متفاوت است. شلتوک و برنج قهوه ای دارای ترکیبات شیمیایی بیش تر از برنج سفید هستند.

2 – 3 – 1 – رطوبت برنج:

همه برنج ها به دلیل یکسان نبودن زمان رسیدگی در مزرعه از نظر رطوبت باهم فرق دارند. در زمان برداشت مقدار رطوبت معمولا 20 درصد است، ولی پس از چند روز و در ضمن روند برداشت و خرمن کوبی به سرعت تا 18 – 15 درصد پائین می آید. بنابراین، مقدار رطوبت یک عامل بی ثباتی بوده و تحت تأثیرمرحله رسیدگی و شرایط خشک کردن قرار دارد. مقدار رطوبت در بعضی از خصوصیات کیفی مانند: تبدیل و بازدهی برنج سالم، کیفیت پخت و دوره انباری داشته و خصوصیات کیفی برنج های دارای رطوبت بالا سریع تر از پایین تغییر می کند.

2 – 3 – 2 – نشاسته برنج:

نشاسته از سازندگان اصلی و حدود 90 درصد ماده خشک برنج سفید را تشکیل می دهد. نشاسته مرکب از دونوع مولکول می باشد: آمیلوز و آمیلوپکتین. مولکول آمیلوز دارای ساختمان زنجیری خطی و شامل حدود 50 واحد دکستروز است، درحالی که، مولکول آمیلوپکتین شاخه دار بوده و تعداد واحدهای دکستروز بیش تری دارد. نسبت آمیلوز به آمیلوپکتین عامل اصلی تعیین کننده کیفیت پخت و خوراکی برنج محسوب می گردد. انواع مولکول نشاسته، در ساختار دانه، چسبندگی پس از پخت، تمایل دانه به شکستگی و خصوصیات فرآوری مختلف، مستقیما اثر می گذارد. همچنین عکس العمل برنج به پخت به طور وسیعی با نوع نشاسته ارتباط دارد. اگر نسبت آمیلوز به آمیلوپکتین افزایش یابد، درجه حرارت ژلاتینی زیاد می شود، اما جذب آب کم می گردد.

کاشت کلزا

 

شروع کاشت و شناسایی مراحل رویش - تا آنجا که می توانید کاری کنید که گیاه هرچه زودتر سبز شود تا از قرار گرفتن جوانه ها در معرض بیماری های خاک زاد جلوگیری شده و از تبدیل علف ها به رقیب زراعت جلوگیری گردد. - بذر را در عمق 1/5 تا 2/5 سانتی متری و در رطوبت بکارید و یا مزرعه را بلافاصله آبیاری کنید. - دمای خاک برای سبز شدن حداقل باید 10c یا بیشتر باشد. - کلزای پاییزه را زمانی کشت کنید که قبل از رسیدن سرمای منطقه حداقل 8 برگ کامل داشته و یک رزت قوی تشکیل داده باشد. - از بذر های تمیز و گواهی شده استفاده کنید. - بذر های گواهی شده کشاورز را از داشتن زراعتی با ویژگی های مورد انتظار مطمئن می سازد. از فروشنده بذر اطلاعات مربوط به بیماری ها و گواهی عدم وجود علف های هرز را درخواست کنید. شما که قصد ندارید بذر علف هرز و یا بیماری را به مزرعه خود وارد کنید! - بذر های چاق و به خوبی رسیده بخرید. - از بذرهایی با 95% قوه نامیه و یا درصد قوه نامیه بالاتر استفاده کنید تا به سبز یکنواخت برسید * هرگز، هرگز، هرگز در مورد ضد عفونی کردن بذر خست به خرج ندهید این کار نوعی صرفه جویی کاذب است رقمی را انتخاب کنید که برای منطقه شما مناسب باشد. * کاشت خیلی عمیق بذر توسعه بیماریهای جوانه را تشدید می کند. بهاره یا پاییزه؟ این نخستین تصمیمی است که باید بگیرید ارقام بهاره برای به ساقه رفتن و گل دادن نیاز به سرما ندارد ولی ارقام پاییزه برای به ساقه رفتن و گل دادن به یک دوره مشخص سرما نیاز دارند تا به اصطلاح بهاره شوند بهاره یا پاییزه بودن دلیل مقاومت به سرما نیست ارقام پاییزه در مناطق سرد و سرد معتدل در اواسط شهریور تا اواسط مهر کشت می شوند و عملکردی بیشتر از ارقام بهاره دارند و بسته به رقم از اواخر خرداد تا اواسط تیرماه برداشت می شوند. - ارقام پاییزه را طوری بکارید که حدود هشت هفته امکان رشد داشته و بتواند رزت قوی برای مقابله با سرما تولید کنند. - ارقام پاییزه را در مناطق اراک، قم، همدان، مناطق سردسیر کرمانشاه، کردستان، لرستان، آذربایجان غربی و شرقی، مناطق سرد فارس، اصفهان و اردبیل و نواحی کوهستانی و سرد مازندران کشت کنید. - اگر رقم پاییزه را دیر بکارید احتمال سرمازدگی جوانه ها بسیار زیاد خواهد بود. اگر زمان کاشت توصیه شده سپری شد، بهتر است از کاشت کلزا صرفنظر کنید. - ارقام بهاره را در مناطقی که خطر سرمای زمستانه وجود ندارد، کشت کنید. عملکرد آنها از ارقام پاییزه کمتر است. - ارقام بهاره را طوری بکارید که سرمای بی موقع به آنها آسیب نرساند. با توجه به اینکه ارقام برای ساقه رفتن نیاز به سرما ندارند، بنابراین دوره رزت کوتاهی دارند و بلافاصله به ساقه می روند و اگر بی موقع کاشته شده باشند، این احتمال هست که وقوع سرما به ساقه های تازه آسیب برساند. - در نواحی دشت مازندران و گرگان و گلستان در مناطق معتدل و نسبتا گرم جنوب کشور نظیر برخی مناطق خوزستان، فارس، گچساران و مناطق گرم غرب کشور و برخی مناطق سیستان و بلوچستان و کرمان از ارقام بهاره استفاده کنید. در انتخاب رقم مناسب با مراکز تحقیقات، مروجین کشاورزی و کارشناسان شرکت دانه های روغنی مشورت کنید. - برای نواحی اختصاصی کشت کلزا ارقام جدید در حال بررسی هستند. نتایج آزمایش های مراکز تحقیقاتی و آزمایش های استانی را قبل از انتخاب یک رقم بررسی کنید. یک رقم را هم به خاطر عملکرد بیشتر و هم به خاطر ویژگیهای خاص آن نظیر مقاومت به بیماری و غیره انتخاب کنید. - خود را عادت دهید که سالی یکبار آزمایش های مراکز تحقیقاتی را ببینید! این بازدیدها اگر به صورت دسته جمعی باشد مطمئنا چیزهایی به شما خواهد آموخت که تا آن زمان از آن بی اطلاع بودید! - اگر برای افزایش عملکرد خود را تنها به انتخاب رقم وابسته کنید مسلما ناامید خواهید شد. یک رقم ممکن است توانایی ژنتیکی تولید عملکرد بالایی داشته باشد ولی اگر از نظر مدیریت مزرعه کوتاهی شود، به ظرفیت های بالقوه نخواهد رسید. ارقام کلزای پاییزه با مدیریت درست توانایی تولید 4 تن دانه در هکتار دارند. وقتی تنها 1 تن در هکتار عملکرد دارید، 3 تن محصول را به علت ضعف مدیریت از دست داده اید!! - ارقام بهاره در مناطق مازندران و گرگان بدون آبیاری کشت می شوند. در اینجا کاهش عملکردها ممکن است تا حدی ناشی از شرایط جوی باشد. ولی وقتی در 2 مزرعه مجاور یکدیگر یک مزرعه 3تن و مزرعه دیگر 1 تن محصول می دهد آیا می توان شرایط جوی را مقصر دانست؟. شناخت مراحل مختلف رشد کلزا   دانه رست رزت ساقه رفتن و غنچه دهی مرحله گل پس از گل مقایسه رنگ دانه ها از نظر آمادگی برای برداشت   بسیار دیر آماده برداشت خیلی زود تغذیه کلزا مطمئن شوید که تغذیه کلزا متعادل است هیچ زمینه به زراعی در کلزا بازگشت سرمایه ای همانند آنچه در حاصلخیزی خاک سرمایه گذاری شود، ندارد. کلید موفقیت در به حداکثر رساندن تولید کلزا حاصلخیزی و حاصلخیزی است. آزمایش خاک را در تابستان به عنوان جزیی از کار و قبا از کاشت کلزا انجام دهید. کلزا تقریبا به نسبت های زیر نیازمند عناصر پرمصرف است: N : P2O5 : K20 : S 5 : 2/4 : 4 : 1 معنی آن این است که اگر مثلا 100 کیلوگرم N (حدود 217 کیلوگرم اوره) به مزرعه می دهید، باید همراه آن 48 کیلوگرم P2O5 (87 کیلوگرم فسفات آمونیوم)، 80کیلوگرم فسفات آمونیوم حدود18% نیتروژن دارد، می توانید حدود 17 کیلوگرم از اوره مصرفی کم کنید و 200 کیلوگرم اوره بدهید. اگر آزمون خاک نشان دهد که مقداری از مواد غذایی در خاک وجود دارد، آنقدر کود بدهید که نسبت فوق رعایت شود. اضافه بر آن هدر دادن پول و کود است. - متعادل بودن مواد غذایی امری اساسی است. - تجزیه خاک نشان خواهد داد که مقداری از کودهای مورد نیاز در خاک وجود دارد. آزمایشهای تجزیه خاک با توجه به نسبت های فوق مقدار کودهای قابل توصیه را اعلام خواهند کرد. - به این نکته توجه کنید که مقدار کود مصرفی باید با توقع عملکرد متناسب باشد. انتظار نداشته باشید که بدون دادن کود کافی عملکرد رضایت بخشی داشته باشید. - مصرف کود زمانی موثر است که آب کافی در دسترس گیاه باشد. - در مثال فوق کودهای توصیه شده برای عملکردی حدود 1700 کیلوگرم در هکتار است. در بسیاری از کشورها با استفاده از سه اصل زیر مقدار کود دهی را تعیین می کنند: - درصد عنصر در ساختمان گیاه - مقدار این عنصر در خاک( که با آزمون خاک تعیین می گردد) - عملکرد مورد نظر( به کیلوگرم در هکتار) فرمول محاسبه مقدار N، P2O5 و K2O به شرح زیر است. 1- مقدار N مقدارN - NO3 موجود در خاک (به کیلوگرم در هکتار) - (عملکرد مورد نظر به کیلوگرم در هکتار) (0/065) = N مصرفی 2- مقدار P2O5 به روش بری عملکرد مورد نظر * {(مقدار P2O5 در آزمون خاک بر حسب ppm ) (0/0017) - 0/036} = P2O5 مصرفی مقدار P2O5 به روش اولسون عملکرد مورد نظر * {(مقدار P2O5 موجود در خاک بر حسب ppm ) (0/00034) - 0/054} = P2O5 مصرفی تعیین K2O عملکرد مورد نظر * {(مقدار K2O در آزمون خاک بر حسب ppm ) (0/0022) - 0/036} = K2O مصرفی مثلا اگر در آزمون خاک مقدار P2O5 به روش اولسون 13ppm تعیین شد و عملکرد مورد نظر 2500 کیلوگرم در هکتار باشد، مقدار P2O5 قابل توصیه عبارتست از: کیلوگرم در هکتار 18/5 = 2500 * {(13) (0/0022) - 0/036} = P2O5 مصرفی - اگر عملکردهای بیشتر توقع دارید، به شرط تامین آب باید کود را افزایش دهید. - مصرف کود اضافی هدر دادن پول و مسموم کردن زمین است. - مدیریت تنها مصرف کود و دادن آب نیست، مدیریت واقعی کود به اندازه مورد نیاز گیاه و دادن آب به حد کافی و به موقع است. - کود را باید طوری بدهید که متناسب با رشد گیاه باشد. در زراعت کلزای پاییزه کود پتاسه و فسفره را در پاییز بدهید. حدود یک سوم کود نیتروژنه را در موقع کاشت و دو سوم آنرا در بهار و با شروع ساقه رفتن در دو قسط حدود یک سوم را در شروع ساقه رفتن و یک سوم باقیمانده را در اوایل گل کردن بدهید. مقدار بذر * کلزا را در بستری بکارید که به حد کافی چسبندگی داشته باشد. در غیر اینصورت عمق کاشت را نمی توان کنترل کنید. * بستر کاشت هنگامی که چسبندگی کافی دارد که وقتی وارد آن شدید، بیشتر از ضخامت کفه چکمه های کار در خاک فرو نرود. * هر ساله تصمیم گیری در مورد فشرده کردن خاک را بر پایه شرایط خاک انجام انجام دهید. معمولا خاکهای ریز بافت به سادگی و بیش از حد به هم می چسبند، و وقتی چسبیدند می توانند چنان فشرده شوند که تامین اکسیژن برای رشد جوانه محدود شود. مقدار بذر - دامنه تغییرات بذر مصرفی 5 تا 10 کیلوگرم در هکتار است. مزرعه را طوری بکارید که متناسب با شرایط خاک و احتمال مقابله با تنش ها در هر متر مربع 75 تا 185 بوته داشته باشید. زراعت - کلزا را همانند گندم در فواصل ردیف های 15 تا 25 سانتی متری بکارید. فاصله ردیف های زیاد سبب رشد شدید بوته ها و ایجاد مشکل در برداشت می گردد. - ریزی و درشتی دانه (اندازه دانه - وزن هر دانه) بر مقدار بذر مصرفی تاثیر گذار است. هر قدر دانه ها درشت تر باشند، در هر کیلوگرم بذر تعداد کمتری بذر وجود دارد و در نتیجه مصرف بذر بیشتر می شود. - شرایط کاشت از جمله خطر بالقوه بیماری ها و آفات بر مقدار بهینه بذر مصرفی تاثیر می گذارد. - در شرایطی ضعیف تر از شرایط بهینه نیاز به بذر بیشتری است. در شرایط بهتر از متوسط 60 تا 80 درصد بذرها گیاهان زنده تولید می کنند و در شرایط متوسط 40 تا 60 درصد بذرها بوته های زنده به دست می دهند. بنابراین در موقع کاشت بذر علاوه بر قوه نامیه به این موارد توجه کنید؛ - مقدار بذر کمتر به معنای تعداد بوته کمتر است. بنابراین زمان طولانی لازم است تا گیاه سطح مزرعه را بپوشاند. این وضعیت به علف ها فرصت می دهد تا خود را مستقر کرده و با زراعت رقابت کنند. - تعداد بذر کمتر( تعداد بوته کمتر) به گیاه اجازه می دهد که شاخه بیشتری بدهد. این کار دوره رشد را طولانی تر کرده و سبب تاخیر در رسیدن می شود. جدول مقدار بذر مصرفی در کلزا برای فاصله خطوط 15 سانتی متر مقدار بذر مصرفی (کیلوگرم در هکتار) تعداد بذر(در متر مربع) تعدا بوته در هر متر از خطوط کاشت 3 75 11 4 100 15 5 125 15 6 150 23 7 175 27 8 200 30 9 225 34 10 250 38 طراحی یک برنامه استفاده از علف کش - یک برنامه خوب کنترل علف امری اساسی است زیرا در کلزا در مرحله جوانه زدن در رقابت با علف بسیار ناتوان است. - تعدادی از علف ها به ویژه علف های خانواده کوریسیفر در سالهای کشت محصول غیر کلزا می توانند به عنوان میزبان بیماری ها و آفات عمل کنند. کنترل علف ها در سالهایی هم که کلزا کشت نمی شود دارای اهمیتی یکسان است. یک کشاورز خوب در مزرعه غلاتی که قصد دارد در آن کلزا بکارد، با این علف ها به خوبی می تواند مبارزه کند. این مبارزه علاوه بر اینکه علف های مزاحم گندم را دفع می کند علف هایی را هم که ر مزرعه کلزا نمی تواند با آنها مبارزه کند، مهار کرده است. - کنترل علف در کلزا نیازمند روشهای مدیریت زراعی نظیر تناوب زراعی، استفاده از بذرهای عاری از علف هرز و خاک ورزی درست همراه با انتخاب علف کش های مناسب و کاربرد صحیح آن هاست. مقاومت به گروهایی از علف کش ها در بسیاری از نواحی کشت کلزای جهان یک حقیقت مسلم است. برای جلوگیری از چنین وضعیتی به صورت منظم در بین گروههای علف کش و ( نه علف کشها) تناوب ایجاد کنید . (جدول را نگاه کنید). - در مزرعه قدم بزنید و گون های علف موجود را شناسایی کنید. مشاهدات مزرعه ای هم چنین شما را درباره توسعه علف های مقاوم هوشیار خواهد ساخت. در دشناسایی علف های هرز مزرعه خود را از متخصصین علف های هرز کمک بگیرید. گروه 1 {حاوی باریک برگ کش های ACCase ، } Champion Plus , Assure Hoe-Grass284 , Fusion, Fusilale Prevail*, Poast, Hoe-Grass II Select, Lasser DF*,Lasser* Triumph plus, Puma, Venture گروه 2 {حاوی ممانعت کننده های ALS/AHAS ، } Ally, Assert, Champlon plus* Express, LassserDf, Muster, Pursuit, Refine Extra, Triumph Pluse*   گروه 3 {حاوی dinitroanalines ، } Advance, Edge, Rival, Treflan, Bonanze, Fortress* گروه 4 {حاوی علف کشهای تنظیم کننده رشد } 2.4-D, MCPA, Banvel, Bactril M*, Champion Plus*, Estaprop, Turboprop, Dyvel, Dichiorprop D, Dyvel DS, Kil Mor, Lasser Df*, Lontrel, Prevail*, Target, Thumper*, Tordon 202C, Tropotox Pus, Triumph plus گروه 5 {حاوی triazines ، } Bladex, Lexone, Sencor, Atrazine گروه 6 {حاوی Bromoxynil ، } Bactril M*, Hoe-Grass II*, Paradner, Lasser*, Thumper گروه 7 Lorox, Afolan, Linuron گروه 8 Avadex BW, Avenge, Fortress سایر علف کش ها Stampede, Roundup, Matavan Eptam, Basagran, ICA برخی فرآورده ها حاوی بیش از یک ماده فعال هستند و بنابراین ممکن است در بیش از یک گروه قرار گیرند. در برخی موارد هر دو ماده فعال در کشتن علفی یکسان فعال هستند و مکانیسم های متفاوتی از عمل را بکار می برند. در این موارد استفاده از مخلوط علف کش ها ممکن است فرآیند ایجاد مقاومت در علف ها را آهسته تر کند. تصویر بزرگ انتخاب مزرعه و تناوب زراعی: کلزا در محدوده وسیعی از خاک ها رشد می کند، ولی مناسبترین اراضی برای رشد کلزا، خاک هایی با بافت متوسط، زهکشی مناسب، مواد آلی کافی و PH حدود 5/6 می باشد. کلزا در شرایط ایستابی، سیلابی و زهکشی ضعیف زمین و PH پایینتر از 5/5 نباید کشت شود. کلزا در تناوب هر محصولی که اجازه تهیه بستر مناسب بذر را داده و از توسعه عوامل بیماری زای خاک زی جلوگیری کند، رشد می نماید. به ویژه در تناوب با غلات، عکس العمل مطلوبی نشان می دهد. این تناوب باعث کنترل بیماری های، آفت و علف های هرز کلزا می گردد. تحقیقات نشان داده که عملکرد گندم پس از کلزا حدود 27 درصد بیشتر از عملکرد گندم پس از آیش بوده است. کشت متوالی کلزا در یک زمین یا کشت ان در تناوب با سایر گیاهان جنس براسیکا باعث تشدید بیماری های کلزا می گردد، چرا که در این حالت عامل بیماری زا می تواند در سالهای متوالی در خاک و روی گیاه میزبان باقی بماند و جمعیت خود را افزایش دهد. بنابراین هنگام انتخاب یک منطقه برای تولید کلزا، توجه به تناوب زراعی منطقه بسیار مهم است. زراعت های متعددی هستند که بیماری مشترک با کلزا دارند. لیست زراعت های عمده و فاصله زمانی بین تولید آنها با کشت کلزا محصول تناوب سال ملاحضات گندم، یولاف، جو 0 هیچ بیماری مشترکی وجود ندارد. این گیاهان می توانند قبل یا بعد از کلزا کشت گردند. دقت شود باقی مانده علف کش کشت را به تعویق می اندازد. ذرت و سورگوم 1 در مناطقی که آترازین برای کنترل علف هرز استفاده می شود. 0 اگر باقی مانده علف کش قابل ملاحضه نباشد. سیب زمینی، شبدر، لوبیا و پنبه 1 بیماری مشترک ریزوکتونیا و فوزاریوم ریشه یونجه و سویا 2 بیماری مشترک ریزوکتونیا، فوزاریو ریشه و پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه. آفتابگردان و کلزا 3 بیماریهای مشترک ریزوکتونیا، فوزاریوم ریشه، و وسیدگی اسکلروتینیایی ساقه، برای جلوگیری از افزایش بیماری ها، آفات و علف های هرز، کلزا نباید بیش از یک مرتبه در یک دوره چهارساله کشت گردد. از موارد مهم دیگر که باید به آن توجه کرد علف های هرز و علف کش های مصرف شده در زراعت های قبلی مزرعه است. همیشه باید قبل از کشت کلزا یا هر محصول حساس دیگر به برچسب علف کش های مصرفی توجه نمود. لیست علف کشهای مشترک و دوره انتظار آنها علف کش محدودیت (ماه) علف کش محدودیت(ماه) Accent 10 ماه در PH کمتر از 5/6 18 ماه در PH بیشتر از 5/6 Lorox 4 Ally 18 Lorox Plus 18 Atrazine 12 Pinnacle 5/1 Beacon 18 Princep 12 Canopy 18 Pursuit 26 Classic 15 Reflex 18 Command 16 Salute 12 Devrinol 12 Scepter Commence 18 Dual 18 Sencor 12 Glean 18 Squadron 18 Harmony Extra 2 Tornado 18 Lexone 12 Tri-Scept 18 Turbo 12 انتخاب رقم: ارقام کلزا از نظر تیپ رشد با توجه به ریخته ارثی به سه گروه عمده تقسیم می شوند. ارقام کلزا با تیپ رشد بهاره(Spring): این ارقام برای به گل رفتن به درجه حرارت حدود 3 درجه سانتی گراد به مدت یک هفته نیاز دارند. ارقام کلزا با تیپ رشد بینا بین (Intermediate): این ارقام جهت بهاره سازی یا شروع رشد زایشی به درجه حرارت حدود 3 درجه سانتی گراد و کمتر به مدت یک ماه نیاز دارند. تیپ رشد بینابین نیز به دو زیر گروه تیپ رشد بینابین زودرس و بینابین متحمل به سرما تقسیم می شود. ارقام کلزا با تیپ رشد زمستانه (Winter): این گروه تحمل به سرمای بسیار خوبی داشته و جهت شروع رشد زایشی به درجه حرارت حدود 3 درجه سانتی گراد و کمتر به مدت یک و نیم ماه نیاز دارند. آماده سازی زمین: مجموعه شرایطی که سرعت جوانه زنی و ایجاد پوشش سریع و یکنواخت را فراهم می سازد باعث بهبود کنترل علف های هرز و افزایش مقاومت به سرما و عملکرد دانه می شود. بستر بذر باید نسبتا هموار باشد و تا عمق مناسبی رطوبت کافی داشته باشد. ساختمان سطح خاک باید دارای دانه بندی خوبی بوده و حاوی 30 تا 45 درصد ذرات ریز و مقداری کلوخه کوچک جهت جلوگیری از فرسایش باشد. اگر بستر بذر حاوی دانه های ریز زیادی باشد، رطوبت خاک از دسترس خارج می شود، بستر بذر سله می بندد و سطح بسیار محکمی را ایجاد می کند که این موضوع باعث استقرار ضعیف گیاهچه ها و اتلاف رطوبت می گردد. بنابراین جهت تهیه بستر بذر مناسب ضمن دقت در انتخاب مزرعه معمولا عملیات آماده سازی زمین شامل شخم، دیسک و ماله انجام می شود. پس از شخم عمیق برای از بین بردن کلوخه های خاک، دوبار دیسک عمود بر هم ضروری می باشد. در این مرحله می توان علف کش پیش از کاشت مانند ترفلان را نیز با خاک مخلوط نمود، همچنین از کودهای شیمیایی پایه مورد نیاز استفاده کرد. جهت استفاده از علف کش ترفلان، تهیه زمین و بستر کاشت باید به نحو مطلوبی انجام پذیرد. در زمین هایی که دارای کلوخه هستند و یا خشکه کاری می شوند، این علف کش تاثیر لازم را خواهد گذاشت. زیرا این علف کش در مرحله جوانه زنی، علف های هرز را کنترل می کند. بنابراین باید خاک تا حدی مرطوب بوده و علف کش در عمق 10 سانتی متری خاک قرار گیرد. پس از دیسک زدن، از ماله نیز جهت تسطیح زمین و کمک به سبز شدن یکنواخت مزرعه استفاده می گردد. تاریخ کاشت: جهت پوشش مناسب مزرعه و رشد مطلوب و افزایش تحمل به سرما، کلزا باید در تاریخ مناسب کشت گردد. به طور کلی کلزا باید 6 هفته قبل از شروع اولین یخبندان (دمای کمتر از -4 درجه سانتی گراد) کشت شود. کاشت زود هنگام باعث جذب مقدار زیادی آب و مواد غذایی در طول فصل پاییز و در نتیجه رشد زیاد بوته ها می شود که این مسئله بقای گیاه در زمستان را کاهش می دهد. از طرف دیگر کاشت با تاخیر نیز باعث کوچک ماندن گیاه و عدم ذخیره کافی مواد غذایی شده و این مسئله نیز خطر سرمازدگی را افزایش می دهد. چنانچه قبل از شروع زمستان، بوته 8 برگی، قطر طوقه 8 میلی متر، طول ریشه عمودی گیاه 15 تا 20 سانتی متر و وزن خشک بوته 6 تا 8 گرم باشد، درجه حرارت -18 تا -22 درجه سانتی گراد برای بوته قابل تحمل است و اگر بوته قبل از شروع زمستان در مرحله 4 برگی با قطر طوقه 5 میلی متر و طول ریشه عمدی 7 تا 9 سانتی متر باشد. درجه حرارت -13 تا -17 درجه سانتی گراد را تحمل می نماید. تاریخ های کاشت زیر برای اقلیم های مختلف توصیه می شوند: اقلیم گرم و مرطوب: گیلان (10 تا 25 مهر)، مازندران(15 مهرماه تا 15 آبان ماه)، گلستان(30 مهر تا 15 آبان)، در منطقه گنبد به دلیل خشکی اول فصل و عدم وجود سرمای شدید زمستانه، تاریخ کاشت 10 تا 30 ابان توصیه می گردد. اقلیم گرم و خشک: خوزستان(1 تا 20 آبان)، جیرفت(نیمه اول ابان)، زابل(20 مهر تا 10 آبان)، ارزوییه کرمان(نیمه دوم مهر تا نیمه اول آبان)، ایران شهر(10 تا 20 آبان)، برازجان(10 تا 30 آبان)، سرپل ذهاب( 1 تا 15 آبان)، داراب(20 مهر تا 10 آبان)، حاجی آباد(1 تا 15 آبان) و بم (نیمه اول آبان). اقلیم معتدل سرد: تهران(20 تا 30 شهریور)، زرقان فارس(20 شهریور تا 15 مهر)، قزوین(15 تا 30 شهریور)، اصفهان(15 تا 30 شهریور)، اسلام آباد غرب(15 تا 30 شهریور) و نیشابور( 20 شهریور تا 10 مهر). اقلیم سرد: همدان(10 تا 20 شهریور)، مشهد(نیمه دوم شهریور)، شهرکرد(نیمه دوم شهریور)، ارومیه(نیمه دومشهریور)، اراک(نیمه دوم شهریور)، شاهرود(نیمه دوم شهریور) و میاندوآب(نیمه دوم شهریور). میزان بذر و تراکم بوته: کلزا در دامنه وسیعی از تراکم بوته سازگاری دارد. بدین معنی که مصرف 4 تا 10 کیلوگرم بذر در هکتار، تفاوتی در عملکرد دانه ایجاد نخواهد کرد. تراکم بوته 60 تا 80 بوته در متر مربه ایده آل می باشد. تراکم بوته کمتر از 20 بوته در متر مربع باعث افزایش خوابیدگی و حساسیت به سرما و نهایتا کاهش عملکرد دانه می گردد. اگر مزرعه کلزا در زمستان با خسارت سرما مواجه شده باشد، باید قبل از نابود کردن و شخم زدن مزرعه، 10 تا 20 بوته سالم کلزا وجود داشته باشد، بوته ها می توانند با افزایش شاخه دهی، فواصل بین خود را پر نمایند. در این حالت، عملکرد دانه این مزرعه 60 تا 70 درصد عملکرد مزرعه ای است که 60 تا 80 بوته در متر مربع داشته باشد. با این حال تراکم بوته پایین مزرعه باعث ایجاد پوشش تنگ می شود که این مسئله، تراکم علف های هرز و رقابت آنها را افزایش می دهد و همچنین باعث ایجاد ساقه های محکم و قطور می گردد و برداشت مزرعه با مشکل مواجه می شود. ترا کم بوته مطلوب باعث زودرسی و یکنواختی در رسیدگی می گردد و ساقه های نازک ایجاد شده، راحت تر برداشت می شوند. به هر حال تراکم های بوته بالا نیز نه تنها عملکرد دانه را افزایش نمی دهند، بلکه ممکن است خطر وقوع ورس و بیماری را افزایش دهند. علاوه بر این باعث ضعیف و کوچک شدن بوته ها و نهایتا موجب افزایش خطر سرمازدگی در زمستان می شوند. میانگین تعداد بذر در یک کیلومتر کلزا حدود 250هزار عدد است. بنابراین یک کیلوگرم بذر کلزا با اندازه متوسط، تراکمی حدود 25 بوته در متر مربع ایجاد می کند. با توجه به شرایط خاک، کیفیت بذر و روش کاشت، درصد جوانه زنی متفاوت خواهد بود. برای تعیین مقدار مناسب بذر جهت کاشت، باید بر چسب کیسه بذر را برای اطلاع از وزن هزار دانه و درصد خلوص بذر مطالعه کرد. میانگین میزان بذر مصرفی در صورت وجود بستر بذر مناسب، 5 تا 7 کیلوگرم در هکتار در روش کشت ردیفی و 7 تا 9 کیلوگرم در هکتار در روش دست پاش. عمق و ابعاد کشت: بذر کلزا را باید به دلیل ریز بودن باید در عمق کم کشت کرد. عمق کاشت معمولا بین 1 تا 3 سانتی متر با توجه به نوع رقم، بافت و ساختمان خاک، رطوبت خاک و اقلیم منطقه در نظر گرفته می شود. بذرهای کوچک کلزا در شرایط ایده آل باید به خاک پوشانده شوند، اما در مناطق خشک لازم است بذر کمی عمق تر کاشته شود تا با اطمینان بیشتری با رطوبت خاک در تماس باشد. حفظ رطوبت برای جوانه زدن سریع لازم است. بنابراین بهتر است یک غلظت سبک برای فشردن خاک پس از کاشت زده شود.البته این عمل در خاک های سنگین توصیه نمی شود. عمق کاشت بیش از 4 سانتی متر، جوانه زنی را به تاخیر انداخته، بنیه بذر را ضعیف نموده و تکامل  گیاهچه را در پاییز به تعویق می اندازد. فاصله خطوط کاشت می تواند بر روی کنترل علف های هرز، حساسیت به خوابیدگی، میزان مصرف آب و کود ازته و در نهایت عملکرد دانه اثر داشته باشد. فاصله خطوط 15 تا 35 سانتی متر که در اغلب بذر کارهای غلات دانه ریز قابل تنظیم است، برای کشت کلزا نیز مناسب می باشد. فاصله بوته ها روی ردیف هم 3 تا 4 سانتی متر در نظر گرفته می شود. روش کاشت: کلزا را به دو روش دست پاش و مکانیزه می کارند. در کشت دست پاش به میزان بذر بیشتری نیاز خواهد بود. در این روش، بستر بذر باید کاملا صاف شود و پس از پخش بذر، یک دیسک یا غلطک بسیاز سبک زده شود تا تماس کافی بین بذر و خاک ایجاد گردد. آبیاری باید با دقت زیاد انجام شود تا از شسته شدن بذر و عدم یکنواختی در بستر مزرعه جلوگیری گردد. در روش کشت مکانیزه هم می توان با خطی کار غلات و هم بذرکار پنوماتیک، عمل کاشت را انجام داد. در هنگام استفاده از بذرکار غلات باید تنظیم دستگاه را با توجه به عمق مناسب کاشت و میزان بذر مطلوب تغییر دارد. این عمل کمی مشکل است زیرا که بذر کلزا نسبت به بذر غلات ریزتر بوده و عمق کاشت آن سطحی تر می باشد. همچنین می توان از موزع مخصوص کلزا و تثبیت کننده عمق در این دستگاه ها استفاده نمود. از آنجایی که شرایط فیزیکی خاک در همه مناطق کشور مناسب نبوده و تمامی بذور کلزای کشت شده قادر به سبز شدن نمی باشند، بنابراین استفاده از دستگاه پنوماتیک به جز در مناطق خاص کشور توصیه نمی شود. در روش کشت مسطح، بهتر است فاصله خطوط کشت 30سانتی متر در نظر گرفته شود و در روش کشت ردیفی ، فاصله ردیف ها 60 سانتی متر و در روی هر ردیف، دو خط کشت در نظر گرفته می شود. در این شرایط بهتر است از بذر کار برزگر همدانی استفاده شود که در این صورت، توجه به نکات زیر ضروری است: 1-دریچه روی مخزن بذر و زیر موزع ها در کمترین مقدار ریزش بذر قرار گیرد 2-زبانک زیر موزع ها با موزع ها مماس شود. 3-قسمت کشویی یا قسمت دنده ای موزع ها در حداقل تماس با بذر باشد. 4-برای استمرار ریزش بذر(رعایت فاصله بذر روی خط)، درجه دنده روی 70 تا 90 باشد. 5-خطی کارهای اضافه روی پشته حذف گردد، به این ترتیب که دریچه سقوط بذر را بسته، به وسیله طناب بالا کشیده و به شاسی دستگاه متصل کرد. 6-در صورت تنظیم دقیق دستگاه و مصرف بذر با میزان توصیه شده، می توان بدن بستن یک در میان لوله های سقوط مشابه کشت گندم عمل کرد. در هر روش کاشت، استفاده از لولر قبل از کاشت از اهمیت ویژه ای برخوردار است و عامل مهمی در سبز یکنواخت و آرایش مناسب بوته ها می باشد.ترجمه و ویرایش : یوسف عرشی کمیته دانه های روغنی - شرکت سهامی توسعه کشت دانه های روغنی Refrence: Canola production Tips / CANOLA : The Ute Guide , Canola Council of Canada / Stephen Marcroft, Mark Stanle منبع  :راهنمای کلزا، وزارت جهاد کشاورزی/سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی/معاونت آموزش و تجهیز نیروی انسانی

زراعت ذرت

با نام انگلیسی corn)) وامریکایی (maize) و اسم علمی zea mays از خانواده غلات (poaceae) و یک از چهار غله عمده جهان بوده و بعد از گندم و برنج تولید آن در دنیا مقام سوم را داراست .

مشخصات گیاه شناسی :

الف : ریشه : ذرت دارای سه نوع ریشه است 1-ریشه‌های بذری و ریشه‌های اولیه تعداد این نوع ریشه‌ها 3 تا 5 عدد بوده و با جوانه زدن بذر طلا ظاهری می‌شوند کار این ریشه‌ها جذب آب و مواد غذایی از اعماق خاک می‌باشد .

2-ریشه‌های تاجی یا ثانویه : از گروه‌های واقع در طوقه گیاه و در زیر سطح خاک بوجود آمده و گسترش پیدا می‌کند تعداد آنها 7 الی 8 عدد و گاهی به 15 الی 20 عدد نیز می‌رسد کار این ریشه‌ها جذب آب و مواد غذایی از خاک سطح است .

3-ریشه‌های هوایی یا نگه دارنده : این ریشه‌ها در واقع همان ریشه‌های تاجی هستند که در بالای سطح خاک تولید می‌شوند نقش آنها بیشتر در قائم گله داشتن گیاه است زیرا طول گیاه زیاد بوده و لذا برای مقاومت در برابر خوابیدگی این ریشه‌ها مانند یک تیرک عمل می‌کنند نقش این ریشه‌ها در عمل جذب بسیار کم است .

ب : ساقه

ساقه ذرت مانند سایر غلات بند بند و گره‌دار ، تو خالی و استوانه‌ای بوده و طولش بسته به رقم ممکن است از cm 30 تا m 5/7 و خطرش از cm3/1 تا cm5 تغییر کند .

ساقه ذرت به عکس سایر غلات معمولاً بدون انشعاب است و پنجه‌ای تولید نمی‌کند . خوابیدگی یاورس در ذرت به ندرت رخ می‌دهد و ارقام هیرید ذرت مقاومت بسیار خوبی در برابر خوابیدگی از خود نشان می‌دهد . لازم به ذکر است که طول معمول ذرت 5/1 تا 5/2 متر است .

ج : مانند سایر غلات کشیده بوده و از پهنک و غلافت تشکیل شود . طول برگها ذرت از 30 تا 80 cm و گاهی متغیر است و پهنای هر برگ حدود 8 تا 10 cm است .

د : ذرت گیاهی یک سایه پیایه است که گلهای نر و ماده در طول ساقه در محل گره‌ها و در مجاورت برگها تشکیل می‌شوند و تعداد گلهای ماده را ارقام مختلف ذرت متفاوت است ، گل گل آذینی ذرت را به طور کلی سنبله می‌دانند و در واقع گل نر و خوشه و گل ماده سنبله است ، گلهای ماده در آینده بلال ذرت را ایجاد می‌کنند که بلال ذرت که دارای محوری قطوری به نام چوب بلال یا (cod)

دانه‌هایی که در ردیفهای منظمی قرار گرفته‌اند و با دو پوشه ضخیم پوشیده شده‌اند و خامه‌های بلندی (sira) که در انتهای شاخه می‌شوند و گاکل بلال ذرت را ایجاد می‌کنند . لازم به ذکر است : محور گل آذین نر همان امتداد ساقه است و دارای گلهای سه پرچمی است .

دوره‌های رشد ذرت : بطور کلی از کاشت داشت و برداشت ذرت چهار دوره متمایز می‌توان تشخیص داد . از دوره رشد خفیف : این دوره از زمان سبز شدن شروع شده و تا 150 الی 20 روز از ظهور گلهای نر ادامه دارد .

2-دوره رشد سریع : از ظهور گلهای نر تا حدود 10 روز قبل از شیری شدن دانه‌ها می‌باشد در این دوره وزن گیاه به حداکثر و حساسیت آن به کم آبی به حد اعلال خود می‌رسد .

3-دوره کاهش خفیف وزن : این دوره پس از اتمام دوره دوم شروع شود و تا حدود 10 روز بعد از شیری شدت دانه‌ها ادامه می‌یابد .

4-دوره کاهش شدید وزن : این دوره به دنبال دوره قبل شروع شود و تا رسیدن کامل دانه طول می‌کشد .

عوامل محیطی :

از میان عوامل محیطی به دو عامل درجه حرارت و طوبت اشاره خواهیم داشت .

الف : درجه حرارت : به طور کلی یک گیاه گرمسیری است به یخ بندان حساس است و در دوران زندگی به درجه حرارت بالا نیازمند است .

حداقل درجه حرارت در زمان جوانه زدن ذرت 10 درجه است ولی برخی از نژادهای آن در زیر 10 درجه هم به خوبی جوانه می‌زنند بعد از کشت ذرت آب و هوای گرم جوانه زدن و ریشه را تسریع می‌کند ولی گرمای شدید و کمبود رطوبت بویژه در زمان گلها و بویژه گلهای نر ، خسارت زا است .

ب : رطوبت : مقدار رطوبت هوا و میزان نزولات آسمانی و زمان آن نقش مهمی در عملکرد ذرت داشته و کمبود نزولات یکی از عوامل محدود کننده کشت این گیاهان در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می‌آید در واقع کشت دیم ذرت در نقاطی امکان‌پذیر است که میزان بارندگی سالیانه از 600 میلی‌متر در دوره رشد کمتر نباشد لذا عملاً کشت در کشور ما کشتهای بهاره آبی است مقاومت به خشکی ذرت در مراحل اولیه زندگی از مراحل بعدی آن بیشتر است .

عملیات کاشت :

1-آماده کردن زمین : زمینی که در آن کشت ذرت انجام می‌شود در پائیز سال قبل آن شخمی به عمق 15 الی 20 cm و گاهی بیشتر می‌زنند که باعث می‌شود باعث خاک نرم و بقایای محصول قبلی و علفهای هرز به عمق خاک برده می‌شوند در ضمن پذیرش بارندگی زمین ذخیره رطوبت بالا می‌رود در بهار بعد از سبز شدن علفهای هرز با یک دیسک آنها را به عمق خاک برده و بعد از آن زمین را تسطیح کرده و بدین صورت زمین آماده کشت می‌شود ( 1-شخم در پائیز 2-شخم در بهار 3-دیسک 4-لودر

2-طرق مختلف کاشت :

بسته به عوامل مختلف چون 1-نوع تهیه بستر بذر 2-تأمین رطوبت 3-رقابت با علفهای هرز و پیشگیری از آسیب سرمای بهاره کاشت ذرت متفاوت است .1-از نظر نوع تهیه بستر بذر A – کشت ردیفی B – کرتی-کشت روی مرز و حاشیه زراعتهای دیگر .


کشت ردیفی : یک نوع آبیاری نشتی و مشکل سله شکنی ندارد . این روش در اراضی بزرگ و زراعتهای مکانیزه مطرح بوده و بذر در ردیفهای موازی با فاصله معینی توسط ردیف کار ذرت کشت می‌شود آبیاری در این روش به صورت جون و پسته انجام می‌شود .

کشت کرتی : بیشتر در کشاورزی سنتی و معمولاً برای کشت ذرت علوفه‌ای بکار می‌رود پس از آماده کردن و تسطیح زمین آنرا به کرتهایی که طول و عرض آن متناسب با شیب زمین و میزان آب آبیاری می‌باشد تقسیم کرده و بذر را در کرتها به طریقه دست پاش می‌کارند و توسط دندانه‌ یا دیسک آنرا داخل خاک نموده و آبیاری می‌نمایند آبیاری در این روش به روش غرقابی است .

2-تأمین رطوبت :

A : خشکه کاری B : نم کاری

A : وقتی صورت می‌گیرد که زمان کشت ذرت در حال سپری شدن می‌باشد زیرا آبیاری قبل از کشت و صبر برای گاو رو شدن زمین وقت لازم دارد لذا در چنین مواردی زمین را کشت کرده و متعاقبش آبیاری می‌کنند در این روش چون خطر سله بسنتی خاک و احیاناً شسته شدن خاک و انتقال بذر را نقاط بلند مزرعه به قسمتهای پشت‌تر وجود دارد و لازم است که زمین قبل از کشت کاملاً تسطیح شود حتی المقدور کشت به صورت ردیفی انجام شود تا با مثال مذکور برخورد کمتری شود .

B : نم کاری یا هیرم کاری در بهار حدود 10 روز قبل از کشت مقدار زیادی آب به زمین می‌دهد که تا عمق 2 متری زمین بستر نم شود و بعد از گاورو شدن زمین با عملیات دیسک سبکی علفهای هرز را زیر خاک کرده و سپس اقدام به کشت ذرت می‌کنند بذرهای کاشته شوند از رطوبت موجود در خاک استفاده کرده و یکنواخت سبز می‌شوند و چون بالا فاصله بعد از کشت آبیاری نمی‌شوند خطر سله بستن خاک رشته شودن بذر پیش نمی‌آید .

3-از نظر رقابت با علفهای هرز و عوامل نامساعد مثل هوای سرد :

برای جلوگیری از آسیب عوامل مذکور در بعضی از نقاط جهان مثل کره شمالی معمولاً ذرت را به صورت نشاکاری کشت می‌کنند بدین ترتیب که ابتدا بذر در گلخانه کشت نموده ( زودتر از زمان کشت در مزرعه ) و به محقق حصول شرایط محیطی مناسب آنرا به زمین اصل منتقل می‌کنند در این روش اگر چه عملکرد بیشتر خواهد بود ولی هزینه‌ها افزایش می‌یابد

ج - زمان کاشت :

به عواملی چون درجه حرارت محیط و خاک بستگی داشته و در نواحی مختلف فرق می‌کند و در زمان صورت می‌گیرد که دمای بهاره کاملاً از بین رفته باشد .

مناسب‌ترین درجه حرارت برای جوانه زدن بذر ذرت ْ3/18 C است و دمای زمان جوانه زنی نباید از 10 کمتر و از 35 بیشتر باشد .

مقدار بذر لازم در واحد سطح :

در ذرت کاری معمولاً وزن بذر در واحد سطح اهمیت چندانی ندارد و دانه را برحسب تعداد در مترمربع یا هکتار محاسبه و کشت می‌نمایند تراکم بوته در واحد سطح بستگی به حاصلخیزی خاک رقم و میزان آب آبیاری داشته و معمولاً از 20 هزار یا 60 هزار در بوته در هکتار متغیر است .

عملیات داشت :

الف : آبیاری : ذرت از گیاهان است که در طول دوره زندگی خود به آب زیادی نیاز دارد دوره بحران نیاز آب این گیاهان از زمان ظهور گلهای نر تا پیدایش کاکل ذرت است در این دوره اگر رطوبت در حد کافی نباشد عمل گرده افشامی به خوبی انجام نگرفته و در نتیجه بلالها کم دانه می‌شوند .

ب : وجین و سله شکنی : حدود 30 الی 40 روز بعد از کشت زمانی که ارتفاع گیاه به 15 الی 20 CM می‌رسد عملیات وجین و سله شکنی شروع می‌شود (عملیات وجین و سله شکنی می‌تواند همراه با کود پاش انجام گیرد )راه دیگر مبارزه با علفهای هرز در مزارع بزرگ معمولاً استفاده از علفکشهای شیمیایی مانند آنرا زین می‌باشد .

ج : احتیاجات غذایی ذرت : هم مانند سایر گیاهان در طول زندگی خود به مواد غذایی کافی نیاز دارد مواد غذایی ذرت معمولاً از انواع کودها از جمله کودهای حیوانی سبز و شیمیایی تأمین می‌شود کودهای حیوانی و سبز مقداری از مواد غذایی مورد نیاز ذرت را تأمین می‌کنند و برای تأمین کامل مواد غذایی استفاده از کودهای شیمیایی ضرورت می‌یابد . جذب ازت از خاک در تمام مراحل رشد گیاه صورت می‌گیرد ولی در مقدار آن در سنین اول مقدار جذب آن کمتر . در زمان ظهور گلهای نر و ماده جذب ازت حداکثر است و پس از گل دهی مجدداً جذب کاهش می‌یابد . مهمترین دوره نیاز ذرت به فسفر بعد از گل کردن و نزدیک رسیدن دانه می‌باشد در موقع رسیدن دانه نزدیک به سه چهارم فسفر موجود در گیاه در دانه جمع می‌شود .

حدود یک سوم پتاسیم مورد نیاز گیاه قبل از تشکیل گل و بقیه آن قبل از دانه بستن از خاک جذب می‌کرد و مقدار نسبتاً کمی پتاسیم در دانه مترمرکز می‌شود .


عملیات برداشت :

الف : زمان برداشت اگر ذرت به منظور برداشت دانه کشت شود باید برداشت زمانی صورت گیرد که گیاه از نظر فیزیولوژی و زراعت کاملاً رسیده باشد تعیین زمان برداشت از نظر زراعی –a نوع رقم : در مناطقی که فصل رویش کوتاه بوده و در سرما و بارانهای زودرس پائیز عمل برداشت را با دشواری روبرو می‌کند باید از ارقام زودرس استفاده کرد تا برداشت زودتر انجام شود –b مقدار کود : در زمینهایی که کود شیمیایی مخصوصاً کودهای ازته زیاد مصرف شوند رشد رویش گیاه افزایش یافته و دانه‌ها دیرتر می‌رسند لذا برداشتشان دیرتر انجام می‌گیرد .

2-جنس خاک : در خاکهای رس یا سنگین به علت ذخیره رطوبت بیشتر دوره رویش گیاه طولانی‌تر از خاکهای سبک شن می‌شوند و لذا برداشتشان دیرتر انجام می‌گیرد .

-d آبیاری : زیاد طول دوره رویش گیاه را افزوده و رسیدن محصول و برداشت را به تأخیر می‌اندازد .

E- تراکم بوته : هر چه تراکم بوته در واحد سطح بیشتر شود استفاده از نور و غذا برای گیاه مشکلتر شود . و گیاهان برای رقابت با یکدیگر در جذب نور و غذا رشد رویش بیشتری داشته و در نتیجه رسیدن و برداشت دانه به عقب می‌افتد .

-F آب و هوا هر چه محیط سردتر و روزها آفتابی کمتر باشد رسیدن دانه و برداشت آن دیرتر می‌شود .

2-تعیین زمان برداشت از نظر فیزیولوژیکی

از نظر فیزیولوژی دانه‌های رسید حداکثر ماده خشک را دارا هستند و بایستی رطوبت آنها به حدود 15 الی 20 درصد برسد تا از نظر زراعی قابل برداشت باشد برای برداشت دانه رطوبت دانه باید در حدی باشد که نه علت خشکی زیاد با ماشینهای برداشت خرد شوند و نه آن مقدار مرطوب که در انبار کپک بزنند .

ب : طرق مختلف برداشت

برداشت ذرت چه برای دانه و چه برای علوفه به دو صورت انجام می‌شود .

1-برداشت با دست : در زراعتهای کوچک و کرتی و همچنین در مناطق مرطوب که بارندگیهای فصل آن کار با ماشینهای برداشت را مشکلتر می‌سازد عمل برداشت با دست و داسهای مخصوص انجام می‌گیرد .

2-برداشت ماشینهای مخصوص در زراعتهای بزرگ و مکانیزه مانند استفاده از چاپر و کمبانی و غیره

نحوه کشت و کار گیاه ذرت دانه‌ای در شهرستان نی‌ریز :

شهرستان نی‌ریز در جنوب شرقی استان فارس قرار گرفته است . ذرت در این منطقه یک محصول بهاره است و کشت و کار آن در اواخر فصل بهار با مساعد شدن دمای هوا انجام می‌گیرد .

تاریخ کاشت :

طبق اصول کشاورزی باید با توجه به نوع محصول هوای محیطی انتخاب گردد ولی در این منطقه عموماً زمان کاشت را عوامل دیگری تعیین می‌کند که تا حدودی نیز تاریخ‌های مناسبی است .

1-آماده بودن زمینی که خود جای توضیح زیادی دارد الف : اغلب کشاورزان و البته نه اکثر آنها با توجه به زمانی که کشاورزی اطراف اقدام به کشت می‌کنند آنها نیز اقدام می‌کنند .

ب : پس از برداشت محصول قبلی که عمدتاً گندم و جو است .

ج : با توجه به دمای هوا که تعداد این زارعان انگشت شمار است .

1-حدود یک سوم از زمینهایی که از سوی زارعان برای کشت ذرت اختصاص می‌یابد در آنها کشت گندم و یا جو صورت گرفته و به محض برداشت با آتش زدن کاه و کلش باقی مانده در زمین به شخم زدن مبادرت می‌کنند و چون آبیاری کردن زمین باعث عقب افتادن کشت می‌شود از آبیاری آن خودداری می‌کنند و در نتیجه از مزایای شخم مرطوب بی‌نصیب می‌مانند .

نحوه آماده کردن زمین و کاشت :

پس از یک شخم نسبتاً عمیق عملیات دیسک زنی و لور انجام می‌شود که با اصول زراعت هماهنگی دارد اما به دلیل آشنایی نداشتن کامل رانندگان تراکتورها با اصول اینکار زمینها به طور یکدست صاف نمی‌شوند و وقتی که دستگاه فاروور ایجاد جوی و پشته می‌کند . جوی و پشته‌ها نیز درست از کار در نمی‌آیند و در نتیجه باید بوسیله مرزبند ایجاد کرت کرد که این کار باعث اتلاف مقدار زیادی آب به صورت Run off شود که این مشکل اصل‌ترین مشکل در کار آماده کردن زمین در شهرستان است .

بعد از کار دستگاه فاروور بذر کار وارد زمین شود و بذرها را بر روی ردیف کشت می‌کند و معمولاً در هر هکتار حدود kg30 بذر کشت می‌شود که به خاطر پرتر کشت کردن این میزان متوسط بالاتر است .

کود دهی :

زمینهای شهرستان از نظر فسفات به علت استفاده مکرر و نسبتاً زیاد در سالهای گذشته از این ماده غنی هستند و احتیاج چندانی به مصرف آن نیست از کودهای دیگری که قبل از کشت استفاده می‌شود کودهای پتاسه است . عمده‌ترین مصرف کود برای ذرت کود اوره است که میزان مصرف آن در بین کشاورزان بسیار متفاوت است و شاید به توان گفت که دلیل این تفاوت کمبود این کود است که در نتیجه برخی از کشاورزان که توانسته‌اند این کود را دریافت کنند . در بعضی مواقع بیش از یک تن کود اوره به زمین خود داده‌اند و برخی به حدود kg 200 اکتفا کرده‌اند اگر نحوه توزیع کود مناسب بود برخی از کشاورزان دچار ولع در مورد مصرف این کود نمی‌شوند و بیش از نیاز مصرف نمی‌کردند کود اوره به صورت سرک و معمولاً در دو دوره آبیاری یک دور آن به صورت محلول به زمین داده می‌شود .

آبیاری :
گیاه ذرت از جمله گیاهانی است که نیاز زیادی به آب دارد و اگر آب کافی در موقع مناسب برای آن تأمین نگردد کشت این گیاه جز ضررو زیان برای زارع ارمغانی ندارد و با توجه به منابع آب شهرستان به اعتقاد نگارنده ذرت قاتل بی‌رحم آب شهرستان است و در آینده با افسوس به این روزها نگاه خواهیم کرد . معمولاً دوره آبیاری در این منطقه با توجه به آنکه عمه منبع تأمین کننده آب چاه‌های کشاورزی هستند دوره آبیاری مطابق نیاز گیاه نبوده و با توجه به دور آب کشاورز تعیین می‌شود که شاید در یک دور 7 به 7 تأمین گردد و در یک دور از 14 روز هم فراتر برود به اعتقاد کارشناسان اداره کشاورزی یکی دیگر از عوامل افت محصول در این منطقه دوره‌های آبیاری طولانی است .

داشت :

عملیات داشت چندانی صورت نمی‌گیرد و تنها به کنترل علف هرز و و اگر دچار آفت شود به کنترل آن آفت منتهی می‌گردد و عملیاتهای داشت مرسوم نظیر سله شکنی و غیره انجام می‌گیرد .

برداشت :

در قسمت برداشت تقریباً مشکل وجود ندارد و کشاورزان در موقع مناسب اقدام به برداشت محصول خود می‌کنند اما مشکل بعد از برداشت بوجود می‌آید به دلیل آنکه در سطح شهرستان واحد ذرت خشک کنی وجود ندارد و اغلب کشاورزان با پهن کردن ذرت بر روی زمین اقدام به خشک کردن آن می‌کنند . که به دلیل مصادف شدن با بارانهای پائیز مقداری از محصول برداشت شود . دچار آسیب شود . و از میزان برداشت باز هم کاسته می‌شود به جا است که اداره جهاد کشاورزی با اعطای تسهیلاتی امکان ایجاد یک واحد ذرت خشک کنی در سطح شهرستان را بوجود آورد .

اطلاعات مربوط به کشت ذرت در شهرستان نی‌ریز در سال زراعی جاری (83)

میزان بذر توزیع شده : 90 تن

میزان زیر کشت : 3315 هکتار

میزان زمین بیمه شده ذرت 317 هکتار

میزان زمینهایی که پس از برداشت گندم یا جو زیرکشت ذرت رفته‌اند : 1430 هکتار

متوسط برداشت در سال 82 : 5/7 تن

نوع سطح مشاهده سموم مورد استفاده

آفات :

1-زنجره 35 هکتار آندو سولفات و دارتون

2-برگ خوار 8 هکتار سوین

علف هرز:

علفهای پهن برگ و باریک برگ 2776 لاسو -آترازنی - آرادیکان – توفوردی

منبع:وبلاگ کشاورزی

لینک ها

تبادل لینک اتوماتیک

خرید عینک آفتابی

خرید ساعت مچی

ساعت مچی

دانلود آهنگ جدید

عینک آفتابی ریبن اصل

راه جلوگیری از شیوع بیماریها در گلخانه و کوددهی گیاهان گلخانه ای

 سالم نگه داشتن گیاه : از کاشت پرتراکم دوری کنیمو یک محیط کاشت سالم که دارای تهویه مطلوب , رطوبت , آب , نور و مواد غذایی کافی است برای گیاه فراهم کنیم . برنامه کاشت را به طور مناسب تنظیم نماییم و به سلامت خاک توجه داشته باشیم .

اختلالات تغذیه ای در خیار گلخانه ای

و میوه و رشد آن متوقف گردیده. گیاه (سمت چپ) را با گیاه سالم (مرکز) مقایسه نمایید. برگهای مسن تر به طور یکنواخت به رنگ سبز کمرنگ مایل به زرد در می آیند. این حالت به برگهای جوانتر بالایی نیز منتقل می گردد (سمت راست).
کمبود ازت: میوه ها کوتاه، لاغر و با نوک باریک و به رنگ سبز روشن در می آیند.
کمبود فسفر: در این گیاه که از رشد باز مانده است برگ مسن تر به رنگ زرد درآمده اما برگ بالایی آن سبز تیره باقی مانده.
کمبود فسفر: گیاه دچار کمبود فسفر(نمونه سمت چپ) با توقف رشد مواجه بوده و برگها کوچک و به رنگ سبز تیره در می آید. نمونه گیاه سالم در سمت راست دیده می شود.
کمبود فسفر: این برگ مسن، نقاط سوخته و قهوه ای بین رگبرگها را نشان می دهد.
کمبود پتاسیم: گیاه دچار کمبود پتاسیم در سمت چپ دیده می شود. برگهای مسن تر (پایینی) به رنگ زرد در آمده و سپس خشک و کاغذی می شود. گیاه سالم در سمت راست ملاحضه می گردد.
کمبود پتاسیم: زردی و سوختگی در برگهای قدیی تر از لبه برگ شروع می شود(چپ و مرکز) و احتمالا در بین رگبرگهای اصلی به سمت مرکز برگ گسترش می یابد(راست).
کمبود پتاسیم: عدم توسعه میوه در ناحیه انتهای ساقه ملاحضه می گردد.
کمبود منیزیم: کمبود در گیاه سمت چپ به صورت زردی و سوختگی به رنگ قهوه ای مایل به زرد روی برگهای مسن تر نمایان می گردد. در سمت راست گیاه سالم نشان داده شده است.
کمبود منیزیم : زردی بین رگبرگهای اصلی برگهای مسن تر(سمت چپ) تبدیل به سوختگی به رنگ قهوه ای مایل به زرد می شود(سمت راست). برگهای جوانتر (نمونه بالایی) کمتر تحت تاثیر قرار می گیرند.
کمبود کلسیم: برگهای جوان به حالت فنجانی شکل خمیده به طرف پایین همراه با لبه های سوخته ملاحضه می شوند.
کمبود منیزیم : رگبرگهای برگهای قسمت میانی و بالایی گیاه سبز باقی می مانند. مابقی برگ به طور یکنواخت، سبز رنگ پریده مایل به زرد می گردد.
کمبود آهن: علائم سبز رنگ پریده ابتدا روی برگهای جوان ظاهر می شود. شبکه رگبرگی به رنگ سبز روشن در می آید.
کمبود آهن: برگهای جوان (چپ و مرکز) سبز کم رنگ مایل به زرد با رگبرگهای سبز می باشند. در شرایط حادتر (مرکز) رگبرگهای فرعی نیز کم رنگ می شوند و برگهای تحت تاثیر قرار گرفته زرد کم رنگ متایل به سفید می شوند. در سمت راست برگ سالم ملاحضه می شود.
کمبود بر: برگهای مسن تر با حاشیه زرد دیده می شوند(بالا و چپ). برگهای جوان بد شکل و ابلق می شوند(راست).
کمبود بر: میوه، نارس می ماند(بالا). علائم پیچ خوردگی و زخم بر روی میوه ایجاد می گردد(مرکز و پایین).
کمبود بر: در میوه دچار کمبود، نسبت گوشت میوه به بخش بذر بیشتر می شود. روی پوست میوه علائم خشکیدگی ملاحضه می شود.
کمبود بر: در طول میوه، رگه های زرد ابلق (چپ و مرکز) به صورت علائم خشکیدگی روی پوست (راست) توسعه می یابد.
کمبود روی: علائم ابتلا در برگهای جوان ظاهر می شود و برگهای تازه به طور غیر طبیعی کوچک می ماند و با رنگ زرد لکه موجی شده یا یکنواخت زرد شده دیده می شود. بین بند های انتهایی کوتاه مانده و حالت جارویی ایجاد می شود.
کمبود مس: توقف رشد همراه با کلروز برگهای جوان.
کود اضافی(شوری یا EC بالا): برگها کدر و چرمی می شوند. یک نوار باریک زرد رنگ در حاشیه برگ ایجاد می شود.
کود اضافی(شوری یا EC بالا): شوری باعث پژمردگی می شود. برگها کدر و به رنگ سبز تیره و به حالت فنجانی شکل به سمت پایین توسعه می یابند.
مسمومیت فسفر: این حالت بیشتر در کشتهای هایدروپونیک ممکن است رخ دهد.
مسمومیت کلر: حاشیه اطراف برگ با بافتی به رنگ سبز رنگ پریده و همچنین لبه های سوخته ملاحضه می شود. 3 درصد کلرید در بافت یافت می شود.
مسمومیت بر: علائم مسمومیت ابتدا روی برگهای مسن تر ملاحضه می گردد. بین رگبرگهای زرد گردیده(چپ) و نکروزه می شود. به نقاط نکروزه قهوه ای کوچک (مرکز) و مناطق وسیعی از بافت مرده برگ (راست) دقت نمایید.
مسمومیت منگنز: نقاط متعدد کوچکی به رنگ قهوه ای مایل به قرمز بین رگبرگهای و روی دمبرگ می شود.
مسمومیت روی: برگ مسن تر (سمت چپ) کدر به نظر می رسد. برگ جوانتر، سبز رنگ پریده با نقاط قهوه ای روشن به اندازه سر سوزن بین رگبرگها دیده می شود.
ازت اضافی: علائم شامل پژمردگی و فنجانی شدن به طرف پایین در برگهای مسن تر ظاهر می شود. همچنین برگهای پایینی، زرد و دارای مناطق سوخته می شود.
خسارت کنه تار عنکبوتی: خسارت کنه تار عنکبوتی را با اختلالات تغذیه ای خصوصا کمبود آهن، کمبود منیزیم یا مسمومیت روی اشتباه نگیرید.
خسارت علفکش رانداپ: علائم خسارت شامل خمیدگی برگ به طرف بالا، رنگ سبز مایل به زرد برگهای جوان و به شدت از رشد باز ماندن بوته می باشد.

مجموعه آموزشی گلخانه و گلخانه داری:

مجموعه آموزشی گلخانه و گلخانه داری از مباحث کاربردی و مورد توجه اکثر کشاورزان گلخانه دار دانشجویان مهندسی کشاورزی و علاقه مندان به گلخانه داری می باشد. همچنین علاقمندان به کاشت و پرورش میوه ، سبزی ، سیفی و گل های زینتی در گلخانه خانگی نیز می توانند با خریداری آموزش گلخانه و گلخانه داری ، گلخانه خود را طبق استانداردها و نکات موجود در مجموعه احداث کنند.
تعدادی از موضوعات کتاب ها:ایجاد گلخانه(فوندانسیون سازی+پوشش),تهویه گلخانه,سیستم های گرمایشی و سرمایشی گلخانه,آبیاری گلخانه,تنظیم دما در گلخانه,کنترل و مدیریت گلخانه ,ضدعفونی کردن,مبارزه با آفات و بیماری ها در محیط گلخانه (کامل و تضمینی),علائم بیماری ها و آفات و کمبود عناصر,کاشت و پرورش علائم بیماری وکمبودهای گیاهان خیار,گوجه,توت فرنگی,فلفل,سبزیجات و...,کاشت و پرورش گیاهان زینتی یکساله در گلخانه,کاشت و تکثیر گیاهان آپارتمانی در گلخانه,کشت و پرورش سبزیجات در گلخانه,مبارزه بیولوؤیک با آفات و بیماری ها

برای دانلود این مجموعه اینجا کلیک کنید

دی اکسید کربن در گلخانه

رشد و نمو گیاهان

سه عامل عمده در رشد و نمو گیاهان عبارتند از : فتوسنتز، تنفس و تعرق

فتوسنتز :
یکی از اختلافات عمده بین گیاهان و حیوانات در کره زمین، توانایی گیاهان برای ساخت داخلی غذای خودشان می باشد. یک گیاه برای تولید غذای مورد نیاز خود به انرژی حاصل از تابش آفتاب، دی اکسید کربن موجود در هوا و آب موجود در خاک نیازمند است. اگر هر یک از این اجزاء دچار کمبود شود، فتوسنتز یا همان تولید غذا متوقف خواهد شد. در واقع اگر هر یک از این عوامل برای مدت زیادی قطع شود، گیاه از بین خواهد رفت.
هر گونه بافت گیاه سبز، توانایی انجام فرآیند فتوسنتز را داراست. کلروپلاست ه در سلولهای گیاه سبز، حاوی رنگدانه های سبزی هستند که کلروفیل نامیده می شوند و انرژی نور را به تله می اندازند. با این وجود برگها (با توجه به ساختار بخصوصشان) عمده ترین قسمت برای تولید غذا می باشند. بافتهای داخلی حاوی سلولهایی با مقادیر فراوان کلروپلاست می باشند؛ که در یک نظم و ترتیب خاص، به راحتی به آب و هوا اجازه جابجایی می دهند. لایه های اپیدرمی محافظ بالایی و پایینی برگها، حاوی تعداد زیادی دهانه می باشند که؛ از دو سلول نگهبان بخصوص در هر سمت تشکیل شده اند. سلولهای نگهبان، جابجایی (ورود دی اکسیدکربن و خروج اکسیژن و بخار آب از برگها) گازهای درگیر در فتوسنتز را کنترل می کنند. اپیدرمی های پایینی برگها به طور طبیعی، حاوی بیشترین تعداد دهانه می باشند.