کشت نخود انتظاری

نخود در هوای کمتر از ۱۰ درجه سانتیگراد باید کشت شود .درجه حرارت متوسط و

مناسب برای جوانه زدن بذور ۷ درجه می باشد و بعد از سبز شدن تا ۹ درجه زیر صفر

را تحمل می کند . اما در گلدهی سرما به آن خسارت می زند .نخود در مناطقی که

دارای زمستان ملایم و نسبتا گرم است در پاییز و در نواحی سردسیر که طول دوره

زمستان و یخبندان طولانی می باشد در بهار و بعد از سپری شدن فصل سرما کشت

می شود . نخود طالب خاکهای شنی و شنی لومی می باشد و خاکهای سنگین

برای آن مناسب نیست .در مزارعی که قبلا نخود کاشته نشده است باید بذور را بتا ب

اکتریهای تثبیت کننده ازت آغشته کنیم .

کشت را زمانی انجام می دهیم که درجه حرارت خاک تا عمق ۵ سانتیمتری صفر یا

کمتر است و هر روز برودت هوا کاهش می یابد که حدود اول آبان تا اوایل دی می

باشد .

تهیه زمین :

پس از برداشت غلات یا محصول زمین را شخم زده و در صورت نیاز دیسک و ماله می

زنیم .در اراضی دیم بهتر است عملیات تهیه زمین با پنجه غازی و چیزل یا هرس انجام

شود .

کاشت :

در کشت بصورت سنتی بذر و کود را بصورت دستپاش پاشیده و هرس و ماله یا دیسک

می زنیم .

در کشت نیمه مکانیزه با استفاده از تراکتور که به آن فاروئر بسته شده جوی و پشته

ها را ایجاد می کنیم . فاصله خطوط ۴۵ - ۲۳ می باشد بعد روی پشته ها را با دست

شیاری به عمق ۱۰ سانتیمتر باز کرده و بذور را با فاطله ۵ تا ۱۰ سانتیمتر درون شیار

می کاریم .

در کشت مکانیزه میزان ۱۸۰ -۱۲۰ کیلوگرم بذر را با ردیفکار در خطئطی به فاصله ۳۵

- ۱۸ سانتیمار می کاریم .بذور باید بوجاری و با سموم کاپتان یا بنومیل ضدعفونی

شوند . در زراعت آبی نخود آبیاری اول بسیار مهم است بهترین زمان وقتی است که

کلیه بوته ها به رنگ سبز تیره باشند زیرا رطوبت زیاد باعث شیوع بیماریهای ریشه می

شود . نخود به ۳ - ۲ دفعه وجین احتیاج دارد حتی الامکان باید از مصرف سموم علف

کش خودداری شود .اولین وجین ۴۵ روز بعد از سبز شدن می باشد.

نیاز کودی :

۲۰ - ۱۵ کیلوگرم در هکتار ازت در مراحل اولیه رشد و نمو ضروری است و یا در زمانی

که بوته به ارتفاع ۱۰ سانتیمتری رسیده کود سرک داده شود .زردی اوایل رشد به

علت کمبود ازت می باشد . قبل از کشت ۵۰ کیلو گرم در هکتار به فسفر خالص و ۵۰

کیلوگرم در هکتار پتاس خالص احتیاج دارد . و عناصر کم مصرف نیز بر اساس آزمایش

خاک داده می شود .

برداشت :

برداشت یک هفته بعد از زرد شدن ۹۰٪ غلافها انجام می شود . بعد از برداشت بئته

ها را در مزرعه جمع آوری و مقابل آفتاب قرار می دهند . برداشت به موقع در عملکرد

اهمیت بسزایی دارد زیرا تاخیر در برداشت باعث ریزش می شود . برای خرمنکوبی

رطوبت باید ۱۲ -۱۰ ٪ یاشد .

متوسط عملکرد نخود ۴۵۰ کیلوگرم در هکتار است که در کشت بهاره ۵۸۵ و در کشت

انتظاری ۹۰۵ کیلوگرم در هکتار است . نخود درارای ۲۸ -۱۸ ٪ پروتئین می باشد .

خوب دوستان امیدوارم که این مقاله مورد توجه شما قرار بگیرد .

کنجد

کنجد یکی از گیاهای روغنی بومی ایران است و در اکثر نقاط کشور به طور پراکنده با سطح زیر کشت حدود40 هزار هکتار مورد کشت و کار قرار می گیرد . علاوه بر مصارف شیرینی پزی و آجیلی استفاده از روغت ان در طبخ غذا نیز متداول است .

ویژگی مقاومت کنجد به خشکی ، امکان کشت در حرارت بالا ، داشتن بیش از 40% روغن با کیفیت عالی و بیش از 20% پروتیین ، دامنه سازگاری زیاد با محیط و کاشت آن به عنوان زراعت دوم پس از برداشت غلات در مناطق گرم و خشک از مزایای عمده کنجد در کشاورزی کشور است . کشت کنجد در منطقه سیستان به طور پراکنده و بخصوص به صورت کشت توأم با جالیز مرسوم است .

روش کشت و مراقبتهای زراعی کنجد :

کنجد گیاه فصل گرم است و در بهار زمانی که درجه حرارت خاک به بیش از 20 درجه سانتی گراد برسد زمان مناسب کشت است که در منطقه سیستان این دما در فروردین ماه تأمین می شود .

پس از انتخاب زمین مناسب که دارای خاک شنی یا رسی شنی حاصلخیز باشد و پخش کود شیمیایی به مقدار 100 کیلو گرم سوپر قشقات  تریپل ، 25 کیلو گرم اوره و 100 کیلو گرم سولفات پتاسیم مزرعه شخم و دیسک خورده و پس از قطعه بندی و تسطیح اقدام به کشت بذر   می شود . مقدار بذر مورد نیاز بر اساس شرایط کاشت مکانیزه یا نیمه مکانیزه 10_5 کیلو گرم در هکتار است که بایستی در عمق 2_1 سانتی متر فاصله خطوط 50_30 و فاصله بوته 10_5 سانتی متر کشت شود . پس از سبز شدن بذور باید مراقبتهای زراعی شامل آبیاری ، وجین ، مبارزه با آفات و پخش کود اوره به صورت سرک به مقدار 100 کیلو گرم در هکتار به موقع صورت گیرد .

رقم مناسب کشت کنجد در منطقه سیستان :

بر اساس نتایج حاصله از اجرای طرح بررسی و مقایسه عملکرد ارقام کنجد (1) در مرکز تحقطقات کشاورزی زابل ، کنجد رقم محلی زابل با عملکرد 1154 کیلوگرم در هکتار بالاترین تولید را داشته که خصوصیات این رقم به شرح زیر است ( 2 ) :

1_ تیپ رشد : بهاره و متوسط رس

2_ طول دوره رویش : 133 روز

3_ ارتفاع :103 سانتی متر

4_ تعداد شاخه فرعی : 8 عدد

5_ تعداد گل در محل اصلی : 46 عدد

6_ تعداد کپسول در بوته : 116 عدد

7_ تعداد ردیف در کپسول : 4 عدد

8_ تعداد دانه در کپسول : 34 عدد

9_ وزن هر دانه : 3 گرم

10_ رنگ بذر : قهوه ای

برداشت کنجد :

کنجد را زمانی باید برداشت کرد که هنوز کپسول ها نسبتاٌ سبز باشد زیرا درصورت رسیدن کامل ، کپسول هل باز شده و بذور ریزش می کند .

در مزارع کوچک و کشتهای دیمی توأم با جالیز ، بوته ها را با دست برداشت و سپس با دست یا کمباین می کوبند .

جدول زمانی مراحل اجرایی کاشت ، داشت و برداشت کنجد

_ قروردین و اردیبهشت : تهیه زمین ، کاشت

_ اردیبهشت و خرداد : مراقبتهای زراعی شامل : آبیاری ، سرک و وجین

_ تیر و مرداد : ادامه مراقبتهای زراعی و برداشت

گندم آذر 2

وجود شرایط خاص آب وهوایی و تعداد اقلیم ، زراعت در مناطق دیم را با مشکلات زیادی مواجه ساخته ساخته است . استرس های خشکی ، سرما ، گرما ، توزیع نتمناسب بارندگی ووجود بیماری های  زنگ زرد از جمله عوامل کاهش تولید محصول گندم (دیم ) در مناطق به شمار می آیند . با توجه به اهمیت گندم و نقش آن در تغذیه جامعه ، بخش غلات موسسه تحقیقات کشاورزی دیم با تأییدات الهی و تلاش ارزنده پرسنل  فنی ایستگاه های دیم ، پس از سالها تلاش و کوشش شبانه روزی ، گندم نان آذر 2 را اصلاح و معرفی نموده است .رقم آذر 2 حاصل تلاقی سرداری (Sefid) با لاینBb/Inia/Kvz/my 71/Maya  S می باشد که بعد از رورگ گیری در بخش غلات دیم کرج و گزینش درایستگاه دیم مراغه و سایر ایستگاه ها به علت برخورداری از ویژگی های خاص زراعی ، لاینKvz/my 71/Maya  S  

   تحت عنوان رقم آذر2 در سال 1378 برای کشت در مناطق سردسیر و معتدل دیم کشور معرفی شد .(1 و 3 )

رقم آذر بعد از سال ها ارزیابی در ایستگاه های مختلف دیم کشور ، به علت دارا بودن صفاتی مانند زودرسی ، تحمل به تنش های خشکی ، سرما و دارا بودن عملکرد بیشتر نسبت به شاهد های سرداری و سبلان به ترتیب ( 14 و 16 درصد ) انتخاب شد . میانگین عملکرد چند ساله رقم آذر 2 در کلیه مناطق مورد بررسی معادل 2143 کیلوگرم در هکتار بوده که نسبت به شاهد سرداری 269 کیلوگرم در هکتار اضافه محصول داشته است . با احتساب قیمت هر کیلوگرم گندم از قرار مبلغ 850 ریال ، ارزش افزوده آن نسبت به رقم سرداری معادل 228650 ریال در هکتار می باشد .

عملکرد دانه : 

رقم آذر بعد از سال ها ارزیابی در ایستگاه های مختلف دیم کشور ، به علت دارا بودن صفاتی مانند زودرسی ، تحمل به تنش های خشکی ، سرما و دارا بودن عملکرد بیشتر نسبت به شاهد های سرداری و سبلان به ترتیب ( 14 و 16 درصد ) انتخاب شد . میانگین عملکرد چند ساله رقم آذر 2 در کلیه مناطق مورد بررسی معادل 2143 کیلوگرم در هکتار بوده که نسبت به شاهد سرداری 269 کیلوگرم در هکتار اضافه محصول داشته است . با احتساب قیمت هر کیلوگرم گندم از قرار مبلغ 850 ریال ، ارزش افزوده آن نسبت به رقم سرداری معادل 228650 ریال در هکتار می باشد .

مشخصات زراعی :

گندم آذر 2 دارای تیپ رشد زمستانه ،زودرس ، متوسط ارتفاع بوته آن 76 سانتی متر ( ارتفاع بیشتر از سزداری و سبلان ) است . این رقم مقاوم به ورس ( خوابیدگی ) ، ریزش دانه ، سرما وخشکی می باشد ،میانگین وزن هر دانه آن 36_33 گرم است.

توصیه های بهزراعی :

تهیه بستر :

در اراضی با تناوب حبوبات ، خاک ورزی اولیه شامل گاوآهن قلمی پایه سخت ( غیر فنری) در عمق 20 تا 25 سانتی متر در پاییز بعد از برداشت گندم . خاک ورزی ثانویه با توجه به تراکم علف های هرز ، استفاده از پنجه غازی در بهار و اوایل تابستان در اولویت بعدی ، در صورت عدم دسترسی به گاوآهن قلمی پایه سخت ، خاک ورزی اولیه در پاییز با استفاده از گاوآهن برگرداندار بدون صفحه برگردان ، و خاک ورزی ثانویه در بهار و اوایل تابستان با توجه به تراکم علف های هرز ، با استفاده از پنجه غازی انجام شود .

در اراضی با تناوب حبوبات _ گندم ، استفاده از گاوآهن قلمی در تابستان بعد از برداشت نخود و استفاده از پنجه غازی در پاییز انجام شود .

زمان کاشت :

کشت گندم آذر2 از اوایل مهر ماه در مناطق سردسیر شمال غرب ، تا اوایل آذر ماه در مناطق معتدل کشور قابل توصیه است . نتایج آزمایش های صورت گرفته نشان داده است که آبیاری در اولین تاریخ کشت باعث افزایش معنی دار عملکرد دانه خواهد شد .

میزان بذر :

مصرف بذر بر اساس ، 350 بوته در متر مربع از 120 تا 135 کیلوگرم بذر در هکتار ( با توجه به وزن هزار دانه ) می باشد ، که بسته به نوع خاک ، نحوه تهیه بستر بذر ، تاریخ کاشت و سایر عوامل ، متفاوت خواهد بود .

آبیاری تکمیلی :

نتایج آزمایشهای صورت گرفته در ایستگاه تحقیقات دیم مراغه نشان می دهد که یک بار آبیاری در زمان کاشت ( اولین تاریخ کاشت ) عملکرد آن نسبت به سرداری بیشتر می شود و ضمناً به علت مقاومت به ورس ، رقم آذر2 میتوان در صورت وجود آب در مناطق کاشت در دو نوبت زمان کاشت و در مرحله ظهور سنبله آبیاری شود .

فاصله خطوط کشت :

مناسب ترین فاصله خطوط کشت برای این رقم 17 تا 20 سانتی متر است در کشت با فاصله خطوط 15 سانتی متر مقدار 145 کیلوگرم بذر در هکتار نیز توصیه می شود .

میزان و زمان مصرف کودها :

مصرف کودها بر اساس توصیه آزمایشگاه خاکشناسی منطقه بوده ولی به طور عمومی مصرف 65 کیلوگرم در هکتار کود فسفات آمونیوم و 100 کیلوگرم در هکتار اوره توصیه می شود .دو سوم کود اوره در زمان کاشت به همراه کود فسفاته و بقیه کود ازته بهار به صورت سرک توصیه می شود ( لازم به ذکر است که کود ازته نباید در مجاورت با بذر قرار گیرد .)

بیماری ها :

 بوده ، ولی نسبت به بیماری های 20 Sگندم آذر2 نسبت به بیماری زنگ زرد نیمه حساس بوده و حداکثر آلودگی آن در سال های وقوع اپیدمی

زنگ قهوه ای و سیاهک پاکوتاه گندم مقاوم است . ضد عفونی بذر با سموم قارچ کش در موقع کشت برای پیشگیری از بیماری سیاهک پنهان معمولی توصیه می شود .

کیفیت نانوایی :

گندم آذر2 دارای دانه سفید رنگ ، متوسط درصد پروتیین آن در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه در طول چند سال آزمایش2/11_5/9 درصد بوده که برای پخت نان های ایرانی مناسب است .

کلزا

انتخاب مزرعه و تناوب زراعی:
کلزا در محدوده وسیعی از خاک ها رشد می کند، ولی مناسبترین اراضی برای رشد کلزا، خاک هایی با بافت متوسط، زهکشی مناسب، مواد آلی کافی و PH حدود 5/6 می باشد. کلزا در شرایط ایستابی، سیلابی و زهکشی ضعیف زمین و PH پایینتر از 5/5 نباید کشت شود. کلزا در تناوب هر محصولی که اجازه تهیه بستر مناسب بذر را داده و از توسعه عوامل بیماری زای خاک زی جلوگیری کند، رشد می نماید. به ویژه در تناوب با غلات، عکس العمل مطلوبی نشان می دهد. این تناوب باعث کنترل بیماری های، آفت و علف های هرز کلزا می گردد. تحقیقات نشان داده که عملکرد گندم پس از کلزا حدود 27 درصد بیشتر از عملکرد گندم پس از آیش بوده است.
کشت متوالی کلزا در یک زمین یا کشت ان در تناوب با سایر گیاهان جنس براسیکا باعث تشدید بیماری های کلزا می گردد، چرا که در این حالت عامل بیماری زا می تواند در سالهای متوالی در خاک و روی گیاه میزبان باقی بماند و جمعیت خود را افزایش دهد. بنابراین هنگام انتخاب یک منطقه برای تولید کلزا، توجه به تناوب زراعی منطقه بسیار مهم است. زراعت های متعددی هستند که بیماری مشترک با کلزا دارند

لیست زراعت های عمده و فاصله زمانی بین تولید آنها با کشت کلزا

محصول	تناوب سال	ملاحضات
گندم، یولاف، جو	0	هیچ بیماری مشترکی وجود ندارد. این گیاهان می توانند قبل یا بعد از کلزا کشت گردند. دقت شود باقی مانده علف کش کشت را به تعویق می اندازد.
ذرت و سورگوم	1	در مناطقی که آترازین برای کنترل علف هرز استفاده می شود.
	0	اگر باقی مانده علف کش قابل ملاحضه نباشد.
سیب زمینی، شبدر، لوبیا و پنبه	1	بیماری مشترک ریزوکتونیا و فوزاریوم ریشه
یونجه و سویا	2	بیماری مشترک ریزوکتونیا، فوزاریو ریشه و پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه.
آفتابگردان و کلزا	3	بیماریهای مشترک ریزوکتونیا، فوزاریوم ریشه، و وسیدگی اسکلروتینیایی ساقه، برای جلوگیری از افزایش بیماری ها، آفات و علف های هرز، کلزا نباید بیش از یک مرتبه در یک دوره چهارساله کشت گردد.

از موارد مهم دیگر که باید به آن توجه کرد علف های هرز و علف کش های مصرف شده در زراعت های قبلی مزرعه است. همیشه باید قبل از کشت

کلزا یا هر محصول حساس دیگر به برچسب علف کش های مصرفی توجه نمود.

لیست علف کشهای مشترک و دوره انتظار آنها

علف کش	محدودیت (ماه)	علف کش	محدودیت(ماه)
Accent	10 ماه در PH کمتر از 5/6 18 ماه در PH بیشتر از 5/6	Lorox	4
Ally	18	Lorox Plus	18
Atrazine	12	Pinnacle	5/1
Beacon	18	Princep	12
Canopy	18	Pursuit	26
Classic	15	Reflex	18
Command	16	Salute	12
Devrinol	12	Scepter Commence	18
Dual	18	Sencor	12
Glean	18	Squadron	18
Harmony Extra	2	Tornado	18
Lexone	12	Tri-Scept	18
		Turbo	12

انتخاب رقم:
ارقام کلزا از نظر تیپ رشد با توجه به ریخته ارثی به سه گروه عمده تقسیم می شوند.
ارقام کلزا با تیپ رشد بهاره(Spring): این ارقام برای به گل رفتن به درجه حرارت حدود 3 درجه سانتی گراد به مدت یک هفته نیاز دارند.
ارقام کلزا با تیپ رشد بینا بین (Intermediate): این ارقام جهت بهاره سازی یا شروع رشد زایشی به درجه حرارت حدود 3 درجه سانتی گراد و کمتر به مدت یک ماه نیاز دارند. تیپ رشد بینابین نیز به دو زیر گروه تیپ رشد بینابین زودرس و بینابین متحمل به سرما تقسیم می شود.
ارقام کلزا با تیپ رشد زمستانه (Winter): این گروه تحمل به سرمای بسیار خوبی داشته و جهت شروع رشد زایشی به درجه حرارت حدود 3 درجه سانتی گراد و کمتر به مدت یک و نیم ماه نیاز دارند.

آماده سازی زمین:
مجموعه شرایطی که سرعت جوانه زنی و ایجاد پوشش سریع و یکنواخت را فراهم می سازد باعث بهبود کنترل علف های هرز و افزایش مقاومت به سرما و عملکرد دانه می شود. بستر بذر باید نسبتا هموار باشد و تا عمق مناسبی رطوبت کافی داشته باشد. ساختمان سطح خاک باید دارای دانه بندی خوبی بوده و حاوی 30 تا 45 درصد ذرات ریز و مقداری کلوخه کوچک جهت جلوگیری از فرسایش باشد. اگر بستر بذر حاوی دانه های ریز زیادی باشد، رطوبت خاک از دسترس خارج می شود، بستر بذر سله می بندد و سطح بسیار محکمی را ایجاد می کند که این موضوع باعث استقرار ضعیف گیاهچه ها و اتلاف رطوبت می گردد. بنابراین جهت تهیه بستر بذر مناسب ضمن دقت در انتخاب مزرعه معمولا عملیات آماده سازی زمین شامل شخم، دیسک و ماله انجام می شود.
پس از شخم عمیق برای از بین بردن کلوخه های خاک، دوبار دیسک عمود بر هم ضروری می باشد. در این مرحله می توان علف کش پیش از کاشت مانند ترفلان را نیز با خاک مخلوط نمود، همچنین از کودهای شیمیایی پایه مورد نیاز استفاده کرد. جهت استفاده از علف کش ترفلان، تهیه زمین و بستر کاشت باید به نحو مطلوبی انجام پذیرد. در زمین هایی که دارای کلوخه هستند و یا خشکه کاری می شوند، این علف کش تاثیر لازم را خواهد گذاشت. زیرا این علف کش در مرحله جوانه زنی، علف های هرز را کنترل می کند. بنابراین باید خاک تا حدی مرطوب بوده و علف کش در عمق 10 سانتی متری خاک قرار گیرد. پس از دیسک زدن، از ماله نیز جهت تسطیح زمین و کمک به سبز شدن یکنواخت مزرعه استفاده می گردد.

تاریخ کاشت:
جهت پوشش مناسب مزرعه و رشد مطلوب و افزایش تحمل به سرما، کلزا باید در تاریخ مناسب کشت گردد. به طور کلی کلزا باید 6 هفته قبل از شروع اولین یخبندان (دمای کمتر از -4 درجه سانتی گراد) کشت شود. کاشت زود هنگام باعث جذب مقدار زیادی آب و مواد غذایی در طول فصل پاییز و در نتیجه رشد زیاد بوته ها می شود که این مسئله بقای گیاه در زمستان را کاهش می دهد. از طرف دیگر کاشت با تاخیر نیز باعث کوچک ماندن گیاه و عدم ذخیره کافی مواد غذایی شده و این مسئله نیز خطر سرمازدگی را افزایش می دهد. چنانچه قبل از شروع زمستان، بوته 8 برگی، قطر طوقه 8 میلی متر، طول ریشه عمودی گیاه 15 تا 20 سانتی متر و وزن خشک بوته 6 تا 8 گرم باشد، درجه حرارت -18 تا -22 درجه سانتی گراد برای بوته قابل تحمل است و اگر بوته قبل از شروع زمستان در مرحله 4 برگی با قطر طوقه 5 میلی متر و طول ریشه عمدی 7 تا 9 سانتی متر باشد. درجه حرارت -13 تا -17 درجه سانتی گراد را تحمل می نماید.
تاریخ های کاشت زیر برای اقلیم های مختلف توصیه می شوند:
اقلیم گرم و مرطوب: گیلان (10 تا 25 مهر)، مازندران(15 مهرماه تا 15 آبان ماه)، گلستان(30 مهر تا 15 آبان)، در منطقه گنبد به دلیل خشکی اول فصل و عدم وجود سرمای شدید زمستانه، تاریخ کاشت 10 تا 30 ابان توصیه می گردد.
اقلیم گرم و خشک: خوزستان(1 تا 20 آبان)، جیرفت(نیمه اول ابان)، زابل(20 مهر تا 10 آبان)، ارزوییه کرمان(نیمه دوم مهر تا نیمه اول آبان)، ایران شهر(10 تا 20 آبان)، برازجان(10 تا 30 آبان)، سرپل ذهاب( 1 تا 15 آبان)، داراب(20 مهر تا 10 آبان)، حاجی آباد(1 تا 15 آبان) و بم (نیمه اول آبان).
اقلیم معتدل سرد: تهران(20 تا 30 شهریور)، زرقان فارس(20 شهریور تا 15 مهر)، قزوین(15 تا 30 شهریور)، اصفهان(15 تا 30 شهریور)، اسلام آباد غرب(15 تا 30 شهریور) و نیشابور( 20 شهریور تا 10 مهر).
اقلیم سرد: همدان(10 تا 20 شهریور)، مشهد(نیمه دوم شهریور)، شهرکرد(نیمه دوم شهریور)، ارومیه(نیمه دومشهریور)، اراک(نیمه دوم شهریور)، شاهرود(نیمه دوم شهریور) و میاندوآب(نیمه دوم شهریور).

میزان بذر و تراکم بوته:
کلزا در دامنه وسیعی از تراکم بوته سازگاری دارد. بدین معنی که مصرف 4 تا 10 کیلوگرم بذر در هکتار، تفاوتی در عملکرد دانه ایجاد نخواهد کرد. تراکم بوته 60 تا 80 بوته در متر مربه ایده آل می باشد. تراکم بوته کمتر از 20 بوته در متر مربع باعث افزایش خوابیدگی و حساسیت به سرما و نهایتا کاهش عملکرد دانه می گردد. اگر مزرعه کلزا در زمستان با خسارت سرما مواجه شده باشد، باید قبل از نابود کردن و شخم زدن مزرعه، 10 تا 20 بوته سالم کلزا وجود داشته باشد، بوته ها می توانند با افزایش شاخه دهی، فواصل بین خود را پر نمایند. در این حالت، عملکرد دانه این مزرعه 60 تا 70 درصد عملکرد مزرعه ای است که 60 تا 80 بوته در متر مربع داشته باشد. با این حال تراکم بوته پایین مزرعه باعث ایجاد پوشش تنگ می شود که این مسئله، تراکم علف های هرز و رقابت آنها را افزایش می دهد و همچنین باعث ایجاد ساقه های محکم و قطور می گردد و برداشت مزرعه با مشکل مواجه می شود. ترا کم بوته مطلوب باعث زودرسی و یکنواختی در رسیدگی می گردد و ساقه های نازک ایجاد شده، راحت تر برداشت می شوند. به هر حال تراکم های بوته بالا نیز نه تنها عملکرد دانه را افزایش نمی دهند، بلکه ممکن است خطر وقوع ورس و بیماری را افزایش دهند. علاوه بر این باعث ضعیف و کوچک شدن بوته ها و نهایتا موجب افزایش خطر سرمازدگی در زمستان می شوند.
میانگین تعداد بذر در یک کیلومتر کلزا حدود 250هزار عدد است. بنابراین یک کیلوگرم بذر کلزا با اندازه متوسط، تراکمی حدود 25 بوته در متر مربع ایجاد می کند. با توجه به شرایط خاک، کیفیت بذر و روش کاشت، درصد جوانه زنی متفاوت خواهد بود. برای تعیین مقدار مناسب بذر جهت کاشت، باید بر چسب کیسه بذر را برای اطلاع از وزن هزار دانه و درصد خلوص بذر مطالعه کرد. میانگین میزان بذر مصرفی در صورت وجود بستر بذر مناسب، 5 تا 7 کیلوگرم در هکتار در روش کشت ردیفی و 7 تا 9 کیلوگرم در هکتار در روش دست پاش.

عمق و ابعاد کشت:
بذر کلزا را باید به دلیل ریز بودن باید در عمق کم کشت کرد. عمق کاشت معمولا بین 1 تا 3 سانتی متر با توجه به نوع رقم، بافت و ساختمان خاک، رطوبت خاک و اقلیم منطقه در نظر گرفته می شود. بذرهای کوچک کلزا در شرایط ایده آل باید به خاک پوشانده شوند، اما در مناطق خشک لازم است بذر کمی عمق تر کاشته شود تا با اطمینان بیشتری با رطوبت خاک در تماس باشد. حفظ رطوبت برای جوانه زدن سریع لازم است. بنابراین بهتر است یک غلظت سبک برای فشردن خاک پس از کاشت زده شود.البته این عمل در خاک های سنگین توصیه نمی شود. عمق کاشت بیش از 4 سانتی متر، جوانه زنی را به تاخیر انداخته، بنیه بذر را ضعیف نموده و تکامل  گیاهچه را در پاییز به تعویق می اندازد.
فاصله خطوط کاشت می تواند بر روی کنترل علف های هرز، حساسیت به خوابیدگی، میزان مصرف آب و کود ازته و در نهایت عملکرد دانه اثر داشته باشد. فاصله خطوط 15 تا 35 سانتی متر که در اغلب بذر کارهای غلات دانه ریز قابل تنظیم است، برای کشت کلزا نیز مناسب می باشد. فاصله بوته ها روی ردیف هم 3 تا 4 سانتی متر در نظر گرفته می شود.

روش کاشت:
کلزا را به دو روش دست پاش و مکانیزه می کارند. در کشت دست پاش به میزان بذر بیشتری نیاز خواهد بود. در این روش، بستر بذر باید کاملا صاف شود و پس از پخش بذر، یک دیسک یا غلطک بسیاز سبک زده شود تا تماس کافی بین بذر و خاک ایجاد گردد. آبیاری باید با دقت زیاد انجام شود تا از شسته شدن بذر و عدم یکنواختی در بستر مزرعه جلوگیری گردد.
در روش کشت مکانیزه هم می توان با خطی کار غلات و هم بذرکار پنوماتیک، عمل کاشت را انجام داد. در هنگام استفاده از بذرکار غلات باید تنظیم دستگاه را با توجه به عمق مناسب کاشت و میزان بذر مطلوب تغییر دارد. این عمل کمی مشکل است زیرا که بذر کلزا نسبت به بذر غلات ریزتر بوده و عمق کاشت آن سطحی تر می باشد. همچنین می توان از موزع مخصوص کلزا و تثبیت کننده عمق در این دستگاه ها استفاده نمود. از آنجایی که شرایط فیزیکی خاک در همه مناطق کشور مناسب نبوده و تمامی بذور کلزای کشت شده قادر به سبز شدن نمی باشند، بنابراین استفاده از دستگاه پنوماتیک به جز در مناطق خاص کشور توصیه نمی شود.
در روش کشت مسطح، بهتر است فاصله خطوط کشت 30سانتی متر در نظر گرفته شود و در روش کشت ردیفی ، فاصله ردیف ها 60 سانتی متر و در روی هر ردیف، دو خط کشت در نظر گرفته می شود. در این شرایط بهتر است از بذر کار برزگر همدانی استفاده شود که در این صورت، توجه به نکات زیر ضروری است:

1-دریچه روی مخزن بذر و زیر موزع ها در کمترین مقدار ریزش بذر قرار گیرد
2-زبانک زیر موزع ها با موزع ها مماس شود.
3-قسمت کشویی یا قسمت دنده ای موزع ها در حداقل تماس با بذر باشد.
4-برای استمرار ریزش بذر(رعایت فاصله بذر روی خط)، درجه دنده روی 70 تا 90 باشد.
5-خطی کارهای اضافه روی پشته حذف گردد، به این ترتیب که دریچه سقوط بذر را بسته، به وسیله طناب بالا کشیده و به شاسی دستگاه متصل کرد.
6-در صورت تنظیم دقیق دستگاه و مصرف بذر با میزان توصیه شده، می توان بدن بستن یک در میان لوله های سقوط مشابه کشت گندم عمل کرد.

در هر روش کاشت، استفاده از لولر قبل از کاشت از اهمیت ویژه ای برخوردار است و عامل مهمی در سبز یکنواخت و آرایش مناسب بوته ها می باشد.

منبع: راهنمای کلزا، وزارت جهاد کشاورزی/سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی/معاونت آموزش و تجهیز نیروی انسانی

نیشکر

خصوصیات گیاهی:

 نیشکر با نام علمی Saccharum Officinarum گیاه غول پیکری از تیره غلات (Gramineae) است که به صورت چند ساله برای برداشت ساقه حاوی قند آن تولید میشود . ساقه نیشکر دارای مغز است که قند در آن ذخیره می گردد ذخیره ساکارز بیشتر در قسمتهای مرکزی و پایین انجام می شود .وجود عناصر معدنی در شربت قند بر کریستاله شدن قند اثر نا مطلوب دارد .

سازگاری:

نیشکر محصول مناطق حاره و نیمه حاره ای می باشد . تولید نیشکر در آن نواحی که میانگین حرارت ماهیانه طی حداقل 8 ماه از سال حدود 20 درجه سانتیگراد یا بیشتر باشد امکان پذیر است ، مشروط بر آنکه در هیچ ماهی از سال یخبندان وجود نداشته باشد . حرارتهای حدود 20 درجة سانتیگراد درخاک برای رشد ریشه ها مناسب است و حرارتهای کمتر از این مقدار موجب محدودیت رشد ریشه می گردد . حرارتهای کمتر از 5 درجه سانتیگراد نیز ممکن است به برگها آسیب رساند . حساسیت نیشکر به کمبود نور شدید است و پنجه زدن آن به مقدار زیادی نور نیاز دارد . مقاومت نشکر به خشکی در بعضی ارقام زیاد است . با این حال ، نیشکر به بالا بودن رطوبت خاک و محدودیت زهکشی نیز چندان حساس نمی باشد . نیشکر به شوری خاک نسبتاً مقاوم می باشد .

کود شیمیایی:

 نیاز نیشکر به عناصر غذائی زیاد است . هر تن ساقه نیشکر برداشتی موجب خروج 45/0 تا 9/0 کیلوگرم ازت و همین مقدار اکسید فسفر ، 8/1 تا 5 کیلوگرم اکسید پتاسیم و 45/ تا 8/1 کیلوگرم کلسیم از خاک می گردد . نیشکر در تمام خاکها نسبت به ازت واکنش نشان می دهد . زمان دادن کود ازته ، مقدار ازت در خاک و اثر آن بر قند در نیشکر مشابه چغندر قند است . عکس العمل نیشکر به کود فسفره به نوع خاک بستگی دارد .معمولاً مقدار 400تا 500کیلوگرم اکسید فسفر را قبل از کاشت به خاک می دهند .عکس العمل نیشکر به پتاسیم نیز به خصوصیات خاک بستگی دارد .کمبود پتاسیم منجر به پیدایش ساقه های لاغر و نرم می گردد و درصد قند را کاهش می دهد .استفاده از کود پتاسیم در نواحی جنوبی ایران ضروری بنظر نمی رسد ، بخصوص اینکه با سوزاندن برگها در جریان برداشت مقداری از پتاسیم مصرفی به خاک برگشت داده می شود .

کنترل علفهای هرز:

رقابت علفهای هرز در اوایل دوره رشد نیشکر اهمیت دارد . علف کشهای قبل از سبز شدن مانند آترا زین می تواند علفهای هرز را بین 4 تا 12 هفته پس از کاشت ( بسته به شرایط ) کنترل نماید . پس از هر برداشت نیز می توان این علف کش را بین ردیفها پاشید .

آفات و امراض:

کرم ساقه خوار نیشکر و سوسک نیشکر دو آفت مهم نیشکر در ایران بشمار می رود .خسارت کرم ساقه خوار نیشکر (sesamia nonagrioides) توسط لاروها انجام می شود که صورتی رنگ بوده و طول آنها به 30 تا 35 میلی متر می رسد . لاروها ابتدا از پانشیم غلاف برگ تغذیه کرده و سپس به داخل ساقه نیشکر وارد شده و از بافت داخلی تغذیه می کند . و باین طریق موجب خشکیدن جوانه انتهایی ساقه می گردد . ظاهراً پارازیت های طبیعی جمعیت این آفت رادر حد غیر اقتصادی نگهداشته و سمپاشی ضرورت ندارد . سوسک نیشکر یا سوسک ذرت با نام علمی Pentodon iniota یکی از آفات عمومی محصولات زراعی است که به نیشکر نیز حمله می کند . این سوسک حشره ای است به رنگ بور متمایل به سیاه و طول 20 تا 24 میلی متر که به قلمه و اندامهای زیرزمینی نیشکر خسارت وارد می سازد . حشره کامل و لارو آن هر دو از مغز قلمه و ساقه در زیر خاک تغذیه می کند . برای مبارزه با این آفت می بایستی بقایای گیاهی آلوده و علفهای هرز را زا خاک خارج و جمع آوری نمود . کنترل شیمیایی با پاشیدن حشره کشها قبل از شخم و با استفاده از طعمه مسموم امکان پذیر می باشد . بیماریهای سیاهک ، موزائیک و بوته میری آوندی نیشکر بطور پراکنده و موضعی در روی بعضی ارقام نیشکر در خوزستان مشاهده گردیده اند ، ولی در حال حاضر اهمیت اقتصادی آنها زیاد نیست . استفاده از ارقام مقاوم مهمترین راه مبارزه با این بیماریهاست .

برداشت:

 نیشکر با خنک شدن هوا در اوایل پائیز شروع به رسیدن می کند و مقدار زیادی مواد قندی در آن ذخیره می شود . در ایران ابتدا مزرعه را آتش می زنند تا برگها بسوزد .در صورتیکه برگها بخوبی نسوزد ، می توان ابتدا برگها را با علف کش گراماکسون خشکانید و 5 تا 9 روز بعد مزرعه را آتش زد برای سمپاشی می توان از هواپیما استفاده کرد .پس از سوزانیدن برگها نسبت به بریدن ساقه ها از نزدیکی سطح خاک اقدام نموده و قسمت فوقانی ساقه را که قند کمی دارد قطع می کنند ( حدود 20 تا 30 سانتی متر فوقانی که میانگره ها بخوبی تشکیل نشده اند ) . ساقه ها را روی تریلرها بار نموده و کارخانه می برند .

موارد استفاده:

 ساقه تازه نیشکر دارای 90 درصد عصاره است که حاوی 12 تا 17 درصد ساکرز می باشد . از هر تن ساقه تازه نیشکر حدود 85 تا 110 کیلوگرم قند استخراج می گردد . ملاس و تفاله دو محصول جنبی نیشکر است . از ملاس برای تهیه الکل و نیز تغذیه دام استفاده می شود . از تفاله در تهیه کاغذ ، مقوای ساختمانی و پوشهای دیگر استفاده می گردد . تفاله می تواند بعنوان بستر مرغ و دام  نیز مصرف شود .

منبع : دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب

زعفران

زعفران گیاهی است نیمه گرمسیری و در نقاطی که دارای زمستانهای ملایم و تابستان گرم و خشک باشد بخوبی می روید مقاومت زعفران در مقابل سرما زیاد است و لیکن چون دوران رشد آن مصادف با پائیز و زمستان و اوایل بهار است طبعا در این ایم به هوای مناسب و معتدلی نیاز دارد.

در دوره خواب یا استراحت گیاه (تابستان) بارندگی یا آبیاری برای آن مضر است بنابراین کشت و کار آن در مناطق گیلان و مازندران و مناطق گرم جنوب کشور معمول نیست.

اراضی آفتاب گیر و بدون درخت که ضمنا در معرض بادهای سرد نیز نباشد برای رشد زعفران مناسب است.

با این وجود در برخی از روستاهای بیرجند و قاین در زیر سایه بوته های زرشک و درختان بادام که در تابستان کمتر آبیاری می شوند کاشته می شود.حداکثر دمای این گیاه بین 40 تا 35 درجه سانتی گراد و در ارتفاع بین 1300 تا 2300 متر از سطح دریا عملکرد خوبی را نشان داده است. 

اسپرس

اسپرس گیاهی است از تیره Leguminosae  زیر تیره  Papilionaceae و قبیله  Hedysareae و جنسOnobrychis که دارای مقاومت چندین صد ساله در کشور می باشد . در گزارش های مختلف تعداد 50 الی 70 گونه از این جنس را در ایران گزارش نموده اند که در بین این گونه ها گونه D.viciifoliae از نظر خصوصیات زراعی مطلوب ترین بوده و عموما منظور از اسپرس این گونه

 می باشد . 

گیاهشناسی

اسپرس گیاهی است چند ساله بدون تیغ که دارای ریشه عمیق به قطر یک متر تا پنج سانتی متر و عمق چند متر با انشعابات جانبی بسیار (تقریبا دو برابر یونجه)می باشد. ساقه های این گیاه قائم , تو خالی با ارتفاع حدود یک متر که از قسمت طوقه برخاسته است. برگ های اسپرس شانه ای متقابل که معمولا دارای 7 تا10جفت برگچه به شکل بیضی می باشند .

اسپرس دارای گل آذین خوشه ای منفرد و قائم به طول 10 تا 15 سانتی متر که واجد دست کم ده گل صورتی یا سرخابی( Pink) با رگه های قدری تیره است . هر گل آذین دارای پنج گلبرگ شامل 2 بال, ناو و یک درفش می باشد که اندام نر و ماده گیاه در داخل دو گلبرگ ناو بوده و با اندک فشار به این گلبرگ ها آزاد می شوند. میوه این گیاه به صورت غلافی تا شکوفا به شکل عدس سطح خارجی آن مشبک و بر جسته می باشد . درون هر غلاف یک دانه منفرد قلوه ای شکل, با سطح صاف به رنگ قهوای, زیتونی روشنیا تیره به طول 3 میلی متر که ناف آن در میانه مقعر می باشد.   

امتیازات اسپرس

امتیازات این گیاه را می توان در موارد مختلفی جستجو نمود که از آن جمله می توانیم به موارد زیر اشاره نمائیم :

عدم ایجاد نفخ در دام که به همین دلیل به عنوان یک گیاه علوفه ای برای ایجاد چراگاه ایده آل می باشد.

مقاومت به آفاتی نظیر سر خورطومی ساقه, برگ و ریشه یونجه باعث گردیده که در بعضی از مناطق دنیا از جمله امریکا به علت حمله شدید آفات مذکور در غرب این کشور از این گیاه به عنوان یک گیاه مقاوم استفاده شود .

مقاومت  به سرما از جمله مواردی است که باعث شده تا اسپرس در پاییز به مدت طولانی تر از یونجه به رشد خود ادامه بدهد و در بهار زود تر فعالیت رویشی خود را آغاز نماید. موضوع اخیر در بررسی های مشاهده ای در مناطق سردسیر کشور رویت گردید.

بهبود کیفیت فیزیکی و شیمیایی خاک را باعث می گردد چون از طرفی به دلیل داشتن ریشه های عمیق باعث شکسته شدن لایه های نفوذ ناپذیر زیرین خاک و از طرفی دیگر به دلیل غدد تثبیت ازت, باروری خاک را باعث می شود . ضمنا به علت داشتن همین ریشه های عمیق و قدرت استقرار بالا , جهت جلوگیری از فرسایش آبی و بادی خاک در شیب های تند قابل استفاده است .

جذابیت گل های این گیاه برای زنبور عسل باعث شده تا در افزایش تولید عسل زنبور داران در مناطق زنبور داری از این گیاه استفاده شود .

تهیه زمین و کاشت اسپرس

نوع خاک

اسپرس در اراضی آهکی و خشک و نسبتا سبک به خوبی رشد می کند و بر عکس در زمین ها زهدار که دارای سفره زیر زمینی بالا و اراضی شور و اسیدی محصول چندان خوبی تولید نمیکند . بطور کلی نباید اسپرس و یونجه را از نظر تناسب استفاده در یک منطقه با یکدیگر مقایسه نمود و معمولا در مناطق مناسب برای یونجه کمتر به کشت اسپرس مبادرت می شود .

زمان کاشت

مناطق مهم کشت و کار اسپرس در ایران : اردبیل, کردستان , شهر کرد , آذربایجان شرقی و غربی , اصفهان , دماوند و فیروزکوه , قزوین , زنجان , طالقان و بعضی دیگر از مناطق سردسیری کشور می باشد و در تمامی مناطق فوق الاشاره به علت مقاومت گیاهچه به سرما می توان این گیاه را به صورت پاییزه وبهاره کشت نمود البته در ایتن ارتباط بهتر است در پاییز قبل از فرا رسیدن سرمای زمستانه و یخبندان گیاه به مرحله 2 تا 3 برگی رسده باشد و در بهار احتمال یخبندان زمین وجود نداشته باشد .

میزان بذر مصروفی

به طور کلی صورت رعایت نحوه و تاریخ کاشت میزان بذر مورد نیاز برای کاشت در دامنه 30 تا 50 کیلو گرم در هکتار می باشد که مقدار دقیق توصیه شده به کیفیت بذر و شرایط میکرو  و ماکرو کلیمایی بر می گردد .

کوددهی

در رابطه با نیاز کودی اسپرس ذکر این مساله ضروری است که این گیاه به دلیل داشتن غدد تثبیت  در ریشه های فرعی خود توانایی استفاده از ازت آزاد هوا را دارد و به همین دلیل بعد از رشد و توسعه کامل ریشه و شرایط مناسب برای فعالیت غده های ریزوبیوم نیاز به تامین ازت از طریق کود ازته متصور نیست ولی در سال اول کاشت به دلیل عدم تکامل ریشه ها و غدد مذکور نیاز به حدود 150 تا 200 کیلوگرم در هکتار اوره همزمان با کاشت و 200 تا 250 کیلوگرم در هکتار فسفات آمونیوم قبل از کاشت می باشد .

کنترل علف هرز

برای کنترل علف هرز پهن برگ و نازک برگ یکساله مزرعه اسپرس بهتر است در سال اول . چین اول زود تر از موعد تعیین شده برای برداشت اسپرس انجام شود . ترجیحا بایستی این برداشت زمانی انجام شود که علف های هرز تولید بذر ننموده باشند و برای کنترل علف های هرز چند ساله به طریق مکانیکی عمل می شود و در اینمورد استفاده از کولتیواتور در فاصله بین ردیف ها موثر می باشد .

از انجا که اسپرس در دام ایجاد نفخ نمی کند امکان استفاده گیاه در چراگاه ها و مراتع می باشد و برای اینکه به دوام و قدرت رشد بعدی گیاه لطمه وارد نشود دام را در مرحله تولید جوانه گل و ارتفاع 20 سانتی متری در مزرعه رها نمائیم .

منابع مورد استفاده

1-       نشریه سازمان تحقیقات , آموزش و ترویج کشاورزی

2-       ارشاد  , جعفر و فهیمه مهریان , 1361 . بیماریهای اسپرس در ایران .

3-       رضائی, عبدالمجید و بهرام گرامی , 1363 . بررسی های اسپرس