با مطالعه این مقاله می توانید سیکلمنی شاداب و سرحال داشته باشید و آن را در تمام فصول زنده نگه دارید.
خانواده سیکلمن از ابتدای فصل پاییز، زمستان و اوایل فصل بهار گل میدهند. این گیاهان به طرز شگفت انگیزی با سایه سازگار میباشند و بوتههای پرگل سیکلمن، در سایۀ درختان و بوتهها به وفور یافت میشوند. گلهای این گیاه دارای رنگهای متنوعی میباشند که طیف رنگی آن شامل سفید، صورتی، قرمز و بنفش است. برگهای طرحدار آن باعث جذابیت هر چه بیشترش میشود.
شرایط کاشت
سیکلمن به صورت طبیعی در جاهای نیمه خشک مثل ترکیه و شرق مدیترانه
میروید. این گیاه توسط سایۀ گیاهان مجاور از نور شدید آفتاب محافظت
میشود. همچنین در آب و هوای ایران خوب رشد میکند و حتی نوعی از سیکلمن،
بومی ایران است.
در حیاطهایی که بوته و درختچهای ندارند تا سیکلمن در زیر سایۀ آنها
کاشته شود، باید در بخشی از حیاط قرار داده شود که سایه باشد. این گیاه
برای تغذیه، سالی یک بار به کود گیاهی همراه با خاک برگ نیاز دارد.
نیاز سیکلمن به سایه به این معنی است که این گیاه در زیر سایه درختان بهتر رشد میکند. این گیاه تا اواخر فصل بهار که گیاهان مجاور شروع به گل دادن میکنند، دارای برگ و گلهای جذاب میباشد.
مراقبت از گیاه
بعضی از انواع سیکلمن شکننده میباشند، به همین دلیل نمیتوان آنها را در تمام طول سال در فضای آزاد قرار داد. این گیاهان در گلدان و در شرایط محافظت شده از سرما و باران، بهتر رشد میکنند. میتوان گلدانها را با محفظههای شیشهای محافظت کرد، سپس هنگام مهمانی خارج نموده و در خانه گذاشت.
بعضی از انواع بسیار شکنندۀ این گیاه را میتوانید هنگامی که گل میدهند، از محافظ شیشهای خارج کنید و از زیبایی این گلها بهرهمند شوید (به شرط اینکه احتمال سرما زدگی نرود). دانههای آن را باید خشک کرد، سپس از محفظۀ محافظ خارج نموده و آنها را برای پاییز بعدی در یک گلدان جدید بکارید. انواعی که نیاز به این نوع محافظت دارد، شامل آفریکانوم که دارای طرح ملایم بر روی برگهای سبز پر رنگ و گلهای سفید و صورتی میباشد، و گرایکام با برگهای سبز تیره و طرح نقرهای روی برگها و گلهای صورتی روشن، هستند.
آبیاری
وقتی برگها هنوز وجود دارند، گیاه زنده و در حال رشد است و هرگاه خاک گلدان خشک شد، نیاز به آبیاری دارد. از ریختن آب بر روی تاج بوته پرهیز کنید. وقتی گلهای گیاه ناپدید شدند و برگها شروع به زرد شدن و ریختن کردند، اجازه دهید ۲-۳ ماه گیاه کاملاً خشک بماند. در این مرحله گیاه وارد فاز خوابیدن شده است و هر گونه آبیاری ممکن است منجر به پوسیده یا فاسد شدن پیاز شود. رشد جدید گیاه از اواخر شهریور آغاز خواهد شد. در مرحله رشد مجدد، آبیاری و تغذیه گیاه را دوباره شروع کنید و قبل از فصل سرما گیاه را به داخل منزل منتقل کنید. رطوبت گیاه را نیز در طول زمستان تامین کنید. برای ایجاد محیط مرطوب میتوانید در زیرگلدانی سنگ بچینید و همواره زیر گلدانی را از آب پر کنید، به طوری که آب به سوراخهای کف گلدان نرسد.
تغذیه
وقتی گیاه برگ دارد، آن را هر دو هفته یکبار با کود مایع کم نیتروژن، تغذیه کنید. در طول زمستان گیاه را در مجاورت نور غیر مستقیم قرار دهید.
دما
سیکلمنها اصلاً حرارت را دوست ندارند. دمای متعادل بهاری برای این گیاه مناسبترین دماست.
شیوه تکثیر
این گیاه، گره دار و چند ساله میباشد و بهتر است در گلدان و خاک برگ کاشته شود. غدۀ خفته باید در پاییز کاشته شود. اگر چه مدتی زمان میبرد تا این گیاه در جای خود مستقر شود، اما زمانی که چنین اتفاقی بیفتد، به خودی خود تخم تولید کرده و در فضای وسیعی پخش میکند. برای پرورش گیاهان جدید میتوان زمانی که کپسول تخمهای قهوهای طلایی آن در تابستان، شکافته میشود، آنها را جمع کرد. تخمها را به مدت ۲۴ ساعت خیس کرده و در کمپست بکارید (در عمق ۲. ۵ سانتی متری). سپس آن را در سایه در دمای ثابت (حدود ۱۶ درجه) قرار دهید. در هر صورت ممکن است جوانهها به صورت نامنظم رشد کنند. پس از یک سال جوانۀ آن را در گلدان قرار دهید و یک سال دیگر هم به آن فرصت دهید، سپس آن را در فضای ثابت بکارید.
تنوع
بیشتر انواع سیکلمن، خودشان تخم میدهند و زمان گل دادن آنها در اوایل پاییز شروع میشود.
هدرفولیوم ((Hederifolium:
از نوعی است که در محیط باز گل میدهند. گلهای صورتی کم رنگ دارند، در حدود ۱۵ سانتی متر رشد میکنند و دارای برگهای سبز- نقرهای گرد یا نوک تیز هستند. سطح زیرین گلبرگهای آن بنفش رنگ است. این گیاه از انواعی میباشد که خودشان تخم ایجاد میکنند و رنگ برگ و گلشان بر اساس گیاه مادر و میزان نور متفاوت است.
دو نوع از این گیاه وجود دارد:
بسیاری از انواع سیکلمن در طول بهار در بهترین شرایط خود قرار دارند. سیکلمن برگهای خود را تا اواخر بهار حفظ میکند، ولی از این مرحله به بعد به تدریج برگهای خود را از دست میدهد و خود را برای تابستان آماده میسازد.
کام (coum):
این نوع، یکی از انواع حساس سیکلمن است، گلهای قرمز رنگ دارد که دارای لکههایی در مرکزشان میباشند. این گیاه برای خاک برگی و خاکهای غنی از کربن (خاک تیره) مناسب است. کام در کنار دیگر گلهای زمستانی که از خاک مشابه استفاده میکنند، بسیار زیباست. گل زعفران مثال مناسبی برای همراهی با این سیکلمن است. کام دارای انواع متعددی با طرحهای نقرهای بسیار زیبا بر روی برگهایشان میباشد.
نای منز (Nymans): نوعی از سیکلمن کام است که گلهای بنفش با برگهای بزرگ نقرهای دارد. این نوع گیاه به سر پناهی برای جلوگیری از سرما و باد شدید نیاز دارد.
تایل بارن الیزابت (Tile Barn Elizabeth): نوعی دیگر از سیکلمن کام که برگهای کوچک تولید میکند و گلهای دو رنگ صورتی دارد. این نوع سیکلمن نیاز به سر پناه دارد.
هر یک از گونه های سیکلمن لطف و زیبایی خاص خود را دارد و سیکلمن کام نیز از این مورد مستثنی نیست.
این نوع سیکلمن، از انواع حساس آن است و برای خاک برگی و خاکهای غنی از
کربن (خاک تیره) مناسب میباشد. این گیاه در کنار دیگر گلهای زمستانی که
از خاک مشابه استفاده میکنند، بسیار زیباست. زعفران مثال مناسبی برای
همراهی سیکلمن است. کام انواع مختلفی دارد که طرحهای نقرهای بسیار زیبا
بر روی برگهایشان مینشیند.
سیکلمن کام گلهای ظریف خود را در اواخر زمستان و اوایل بهار شکوفا
میکند. برگهای آن دارای طرحهای نقرهای هستند که روی سطح سبز تیره جلوۀ
بینظیری دارد. گلهای آن همراه با جوانه یا گره نمایان میشود.
جوانههایش را درعمق ۳ تا ۵ سانتی متری سطح زمین درون خاک باغچه و در زیر
سایه درختان قرار دهید. سالی یک بار آن را با خاک برگ، کود دهی کنید تا در
برابر سرمای زمستان و گرمای تابستان ضعیف نشود.
این گیاه رونده، بسیار زیبا و خوشبو می تواند خانۀ شما را به مکانی بی نظیر و دوست داشتنی تبدیل کند.
پیچ امین الدوله به سه منظور پرورش داده میشود، به عنوان یک گیاه رونده یا یک گیاه روندۀ معطر و حتی به عنوان یک بوته با گلهای رنگی. یاس امین الدوله تابستانی یکی از انواع بسیار جذاب یاس میباشد، که بسیار رونده و مقاوم میباشد و تا ارتفاع ۶ تا ۹ متر بلند میشود. این گیاه تیغ ندارد، به همین دلیل برای مرتب کردن آن بر روی سطوحی چون دیوارها و طاقها، مشکلی نخواهید داشت. در غیر این صورت میتوانید آن را به شکل یک بوته در بیاورید.
پیشنهاداتی برای نگهداری
بیشتر انواع این گیاه در مقابل شرایط مختلف، مقاوم میباشند، به همین دلیل نگهداری از آنها ساده میباشد. خاک لازم برای این گیاه، خاک مغذی و خاک برگ است و به رطوبت فراوان نیز نیاز دارد. این گیاه با کلماتیس، بهِ ژاپنی و یا گلهای وحشی ترکیب زیبایی ایجاد میکند.
هرس پیچ امین الدوله
هرس این گیاه باید زمانی صورت بگیرد که گلهای آن از بین میرود. هرس عرضی آن باعث میشود که گیاه به صورت طولی رشد بیشتری داشته باشد.
تکثیر
بیشتر انواع این گیاه را از راه قلمه تکثیر میکنند. این قلمهها بهتر است در تیر ماه که گیاه در پر گلترین وضعیت خود قرار دارد، تهیه شوند. از حرارت ملایم برای تحریک ریشههای قلمهها استفاده کنید، گیاهان جوانتر را به محض اینکه ریشه دادند، به محیط خنک منتقل کنید. پیچ امین الدوله، خود را به شیوه خاصی تکثیر میکند، به این صورت که شاخههای خود را روی سطح زمین گسترده میکند و این شاخهها به مرور زمان ریشه میدهند.
حل مشکلات
آفتی که برای این گیاه بسیار خطرناک است، شته میباشد که در اثر کثیفی بیش از حد ریشه ایجاد میشود. این آفتها ویروسی ایجاد میکنند که این گیاه را ضعیف و حتی نابود میکند. برای کنترل شتهها باید یا از اسپری ضد شته استفاده نمود و یا اینکه آن را طوری قرار داد که ریشههایش در سایه و شاخههایش در معرض آفتاب باشد.
همانطور که از نام این سیکلمن پیداست در هر شرایطی رشد می کند و نیاز به مراقبت خاصی ندارد؛ بنابراین انتخاب خوبی برای کاشت است.
سیکلمن سر سخت از انواعی است که در محیط باز گل میدهند. این گیاهان گلهای صورتی کمرنگ دارند، در حدود ۱۵ سانتی متر رشد میکنند و دارای برگهای سبز- نقرهای گرد یا نوک تیز هستند. سطح زیرین گلبرگهای آن، بنفش رنگ است. این گیاه از انواعی است که خودشان تخم ایجاد میکنند و رنگ برگ و گل آنها بر اساس گیاه مادر و میزان نورشان متفاوت میباشد.
دو نوع از این گیاه وجود دارد:
آلبوم هدریفولیوم (hederifolium album): دارای گلهای سفید ساده بوده و به راحتی رشد میکند.
آپولو بولز هدریفولیوم (hederifolium 'Bowles' Apollo'): این گیاه به خاطر برگهایش که بافت مرمری دارند و ظاهر بسیار زیبایی که ایجاد میکنند، معروف میباشد.
این گیاه در ۹ ماه سال دارای برگهای جذاب با طرح مرمر میباشد، در ماههای پاییز این برگها با گلهای ظریف کم رنگ و پر رنگ صورتی همراه هستند که بر شاخههای ظریف قرار دارد. این گیاه یکی از گیاهانیست که به وفور پای درختان جنگلی میروید. گلهای آن معمولاً قبل از برگهایش و در مهر ماه شروع به رشد کرده و به سرعت کلنیهای جدیدی تولید میکند. این نوع از سیکلمن مناسب رشد زیر سایه درختان میباشد.
حسن یوسفها گیاهانی با دوامی بوده و پرورش آنها ساده است. این گیاه به
خاطر رنگ روشن و تنوع شکل برگهایش معروف است. به لحاظ فنی این گیاهان،
گیاهان همیشگی و حساسی هستند، اما معمولاً پرورش دهندگان و تولید کنندگان
بذر این گیاه، آنها را گیاهان سالیانه میدانند. حسن یوسف باید در
باغچهای روشن و در نور غیر مستقیم خورشید یا در مکانی نیمه آفتابی پرورش
داده شود. گونههای کم رشد و کوتاه این گیاه (15 تا 30 سانتی متر) حاشیه
رنگارنگی در باغچهتان ایجاد میکند. میتوانید از گونه بلند آن (تا90
سانتی متر) به عنوان پس زمینهای چشمگیر برای باغچه خود استفاده کنید.
بسیاری از این گیاهان در برابر نور کامل خورشید دوام میآورند، اما در
صورتی که در سایه پرورش داده شوند رنگ برگها تیرهتر خواهد بود. این گیاه
در گلدان نیز چهره بسیار زیبا و جذابی دراد.
با جدا کردن سرگلها و چیدن شاخ و برگهای آن، این گیاه میتواند سالها عمر کند.
این گیاهان عضو خانواده گزنه هستند، ولی آنها را عضوی از خانواده نعناع نیز میدانند اما مانند گزنههای رایج سوزش آور نیستند.
حسن یوسف در اندازههای مختلف فروخته میشود. گیاه کوچکی که تازه شروع به
رشد کرده، ممکن است در مقایسه با گونههای بزرگتر نسبتاً بیرنگ به نظر
برسد و باعث شود که به سراغ گونههای بزرگتر و جذابتر بروید. هرچند ممکن
است تصور کنید که گیاه جدیدتان رنگارنگترین حسن یوسف است، اما قوه نهانی
نهال حسن یوسف را دست کم نگیرید! همین که نهال این گیاه به اندازه خاصی رشد
کند، رنگ بیشتری به خود گرفته و ویژگی شاخ و برگهای آن بیشتر خواهد شد.
شدت نوری که گیاه دریافت میکند نیز میتواند تاثیر مستقیمی بر رنگ شاخ و
برگها داشته باشد. برخی از گونهها ممکن است در نور کم بهترین رنگ را
ارائه دهند و برخی دیگر در نور زیاد.
نورهای فلورسنت که در پرورش گیاه به کار میرود، ظاهراً رنگها ی تیرهتر و
جذاب تری به این گیاه میبخشد. اگر نیاز فوری به گونههای بزرگتر ندارید،
بهتر است گونههای کوچکتر را انتخاب کنید و رشد آنها را تماشا کنید.
پرورش حسن یوسف در خانه
حسن یوسف گیاه خانگی خوبی خواهد بود به شرطی که نور و غذای کافی دریافت
کند. بهتر است گیاهتان را در مکانی روشن و در خاک دارای زهکشی سریع و خاک
گلدان تجاری پرورش دهید. گلدان را هر روز در جایی که چندین ساعت نور روشن
دریافت میکند (پنجره جنوبی) قرار دهید و برای اینکه برگهای آن رنگ خوبی
داشته و پر پشت شوند، از نور مصنوعی استفاده کنید. حسن یوسف خودش را با
دامنه وسیعی از دماها تطبیق خواهد داد، این گیاه باید در دمای بالای 12. 7
درجه سانتیگراد نگهداری شود اما در دمای بین 21 تا 29 درجه بهترین رشد را
خواهد داشت.
خاک گیاه را به طور یکنواخت مرطوب نگه دارید ولی آن را خیس نکنید. هر ماه
گیاهتان را با کود مایع رقیق شده (مخلوط 50 در صدی) تغذیه کنید. برای
جلوگیری از تخم ریزی گیاه شکوفههای گل باید کنده شوند (به هر حال سرگلها
اهمیتی ندارند). اگر به حسن یوسف اجازه تخم ریزی بدهید، عمرش تمام شده و
پژمرده میشود.
برای جلوگیری از بلند شدن قد گیاه شاید لازم شود سر گیاه را بزنید. هر
زمان که جوانه سر گیاه جدا شود، انرژی گیاه به سمت رشد افقی گیاه منحرف شده
و گیاهتان پرپشت میشود.
حسن یوسف گیاه بادوامی است، بنابراین میتوانید در صورت نیاز گیاهتان را حتی تا سطح خاک نیز هرس کنید.
پرورش حسن یوسف در باغچه
تا زمانی که دمای بیرون حداقل به 10 درجه سانتیگراد نرسیده است، حسن یوسف
را نباید بیرون ببرید. اگرچه حسن یوسف معمولاً در نور کامل آفتاب دوام
میآورد، اما وقتی در بیرون از خانه پرورش داده میشوند رنگ برگ آنها در
نور نیمه سایه پر رنگتر میشود.
این گیاهان را در فاصله 17. 5 سانتی متر از هم و در خاک مغذی، نمناک و خوب
زهکشی شده با PH خنثی یا کمی قلیایی بکارید. هر ماه به آن کود مایع همه
منظوره (10-10-10) بدهید.
برای پرپشت شدن گیاه وقتی ارتفاع گیاه به 10 تا 15 سانتی متر رسید،
ساقههای مرکزی را بیرون بکشید و حتماً هنگام مشاهده جوانه گلها، آنها را
بکنید. در صورت خشک شدن خاک، برگهای آن پژمرده خواهد شد، اما معمولاً بعد
از دادن آب به گیاه خیلی زود بهبود مییابد. گیاهتان را هنگام کشت کاملاً
آبیاری کنید و سپس تمام بستر آن را برای حفظ رطوبت مالچ پاشی کنید. مالچ
همچنین به گرم کردن و حفظ گرمای خاک کمک کرده و در نتیجه به گیاهانتان کمک
میکند تا در خانه جدیدشان ثابت شوند.
مواظب شپشکهای آردآلود (mealy bug)، شته، مگس سفید ونیز حلزونها باشید.
تکثیر حسن یوسفهای جدید
پرورش حسن یوسف از بذر واقعاً آسان و سریع است. بذرهای این گیا ارزان
بوده، به آسانی در دسترس هستند و ظرف تنها 2 هفته جوانه زده و اولین
رنگهای خود را نمایان میکنند. یکی دیگر از مزیتهای پرورش حسن یوسف به
این شیوه این است که هر پاکت گیاه حاوی رنگهای بسیار متفاوتی هستند.
بذرهایی که از تولید کنندههای مختلف گرفته شده، ممکن است دارای گونههای
پیوندی مختلف نیز باشد. اگر قصد دارید از حسن یوسف به عنوان گیاه خانگی
استفاده کنید، بذر آن را در هر موقع از سال میتوانید در خانه بکارید. اگر
میخواهید نهال آن را در باغچه بکارید، باید کشت آن را حداقل 10 روز قبل از
اولین یخبندان در خانه شروع کنید تا زمانی که میتوانید آن در بیرون از
خانه بکارید، به خوبی رشد کرده باشد. بذر حسن یوسف بسیار کوچک است. آنها
را باید در لایهای از خاک گلدان مرطوب و استریل شده در سینی کم عمق بکارید
و سپس با لایه نازکی از خاک لطیف روی آن را بپوشانید. بهتر است برای حفظ
رطوبت تا زمان جوانه زدن بذرها این سینی را با یک صفحه شیشهای یا
پلاستیکی بپوشانید.
سینی را در مکانی گرم (18 تا 24C) و روشن (نه نور کامل) قرار دهید. وقتی
که نهالها به اندازه کافی بزرگ شدند که بتوان به آسانی با آنها کار کرد،
باید آنها را جدا کنید و در گلدانهای مجزا بکارید.
به برگ نهال دست بزنید، هرگز ساقه آن را به دستتان نگیرید!
بعد از سپری شدن تمام خطرهای فصل یخبندان میتوانید گیاه را بیرون از خانه قرار دهید.
قلمه زدن حسن یوسف
تکثیر حسن یوسفهای تازه از طریق قلمه زدن، تقریباً به آسانی پرورش این
گیاه از طریق بذر است. با قلمه زدن در هر زمانی از سال میتوانید گونه
یکسانی از حسن یوسف مورد علاقهتان را خلق کنید. اگر در فصل پاییز قلمه
بزیند، قبل از یخبندان کشنده میتوانید آن را به عنوان گیاه خانگی پرروش
داده و ماههای زمستانتان را درخشان کنید.
در ماه اسفند یا فروردین چند قلمه بزنید و آنها را پرورش دهید تا وقتی هوا گرم شد به باغچه منتقلشان کنید.
حسن یوسفهای مسنتر معمولاً برگهای کمتری دارند و به تدریج کمرنگ
میشوند. تکثیر از طریق قلمه زنی گام بزرگی در جهت تازه کردن گیاهان پیرتر
است. قلمه کوچک خیلی زود تبدیل به گیاه بهتری خواهد شد.