مبارزه IPM با حشرات

مبارزه بیولوژیکی در حشرات

          

از جنگ جهانى دوم به این سو تا همین اواخر، راه و روش اصلى براى مبارزه با حشرات ناقل بیمارى و آفات گیاهى کابرد حشره کشها و در بیانى عام آفت کشها بوده است.اما بعد از پى بردن به پایدارى آنها در محیط و عوارض زیست محیطى و توانایى آنها در ایجاد مسمومیت هاى مزمن در انسان و موجودات زنده، این روش مورد انتقاد وسیع قرار گرفت و بحث مبارزه تلفیقى یعنى کاربرد همزمان چند روش مبارزه بمنظور تشدید اثرات مثبت یکدیگر و کاهش اثران منفى کاربرد انفرادى هریک از آنها در دستور کار قرار گرفت.مبارزه تلفیقى را اصطلاحا مدیریت جامع آفات Integrated Pest Management یا اختصارا IPM مى نامند.یکى از این روشهاى تلفیقى همانا مبارزه بیولوژیک Biologic Conntrol است.این روش بر کابرد عوامل پاتوژن و دشمنان طبیعى آفات براى مبارزه با آنها استوار است.عوامل مورد استفاده مى تواند شامل ویروسها، باکتریها،تک یاخته ها، قارچها، گیاهان، نماتودها و ماهیاى لارو خوار گردد.
باکترى خاکزى و غیربیماریزاى باسیلوس تورین ژینسیس Bacillus thuringiensis=BT سروتایپ H14 در فاز مرگ خود اگزوتوکسینى ترشح مى کند که قابل جدا سازى است و براى سیستم گوارشى لارو برخى حشرات بویژه پشه ها سمیت زیادى دارد ولى خوشبختانه براى گیاهان، جانوران و انسان کاملا بى ضرر است. اکنون سم کریستال آن بصورت گرد قابل حل در آب یا امولوسیون با روش صنعتى و در مقادیر انبوه و تحت عناوین تجارى مختلف از جمله Teknar و Baktimos تولید مى شود. ژنهاى کد کننده این جزء سمى شناسایى و به سایر باکتریها منتقل شده است و ترکیبات قویترى تهیه شده است.
کشور ما در این زمینه بسار فعال است بطوریکه از سال ۱۳۶۳ در سازمان پژوهش هاى علمى و صنعتی، تحقیق در در این مورد آغاز و سرانجام در سال ۱۳۶۸ خانم دکتر معظمى توانست در روستایى نزدیک خرم آباد، این باکترى را از لاروهاى مرده آنوفل استفنسى جدا نماید و سم پپتیدى آن را پس از خالص سازى سنتز نماید.این محصول در ۱۵ دقیقه ۸۰ دررصد از لاروها را مى کشد.محیط کشت باکترى ملاس چغندر بوده بنابراین تکثیر آن کم هزینه است.براى هر هکتار سطح آب ۵/۱ کیلوگرم سم لازم است.
خانم دکتر نسرین معظمى مدیر گروه میکربیولوژى دانشگاه تربیت مدرس و رئیس پژوهشکده بیوتکنولوژى ایران در جزیره قشم بوده و به پاس تلاشهاى زیادشان نشان درجه یک تحقیق کشورى را و نیز جوایز ارزشمند دیگرى از مجامع بین المللى از جمله WHO دریافت کرده اند.
همه این مطالب مقدمه اى بود براى آوردنخبری تازه این باره:دانشمندان دانشگاه کاردیف Cardiff انگلیس براى مبارزه با مالاریاى پرندگان از اسپرى حاوى باکترى باسیلوس تورین ژینسیس استفاده و نتایج بسیار رضایتبخشى بدست آوردند بطوریکه دیگر هیچ نشانه اى ازلارو کولکس در محل دیده نشد. مالاریاى پرندگان اخیرا باعث مرگ دو شاه پنگوئن باارزش در باغ وحش شهر بریستول شده است و اینهم عکسى از این شاه پنگوئن ها!

مالاریاى پرندگان توسط انگهایى غیر از انگل مالاریاى انسانى ایجاد مى شود و در پرندگان اهلى چون سار و توکا بصورت آندمیک وجود دارد.بر خلاف شکل انسانى بیمارى که توسط پشه هاى آنوفل ماده منتقل مى شود، ناقل مالاریاى پرندگان پشه هاى معمولى یا کولکس ماده است که انتشار گسترده اى دارند و باز برخلاف مالاریاى انسانی، مالاریاى پرندگان در نواحى سردسیر مثلا شمال اروپا هم بصوتى تثبیت شده وجود دارد.
باکترى باسیلوس تورین ژینسیس بنحوى کاملا اختصاصى فقط به چند گونه حشره مضر و ناقل بیماریهاى مالاریا، تب زرد، و نیل غربى حمله مى کند و نیز علیه مگسهاى سیاه Blackflies ناقل کورى رودخانه اى River Blindness یا انکوسرکیازیس Onchocerciasis نیز موثر است.
در کشاورزى اکنون گیاهان دستکارى ژنى شده که اختصارا GM نامیده مى شوند ( Gene Manipulated) تولید شده اند. یعنى با روشهاى مهندسى ژنتیک، ژن مربوط به سموم آفت کش طبیعى را به داخل ژنوم آنها وارد کرده اند و در نتیجه در بافتهاى خود علاوه بر ترکیبات و پروتئین هاى معمولى خود، سموم حشره کش را نیز بیان و تولید مى کنند و به این وسیله در برابر حمله حشرات مصون مى مانند. در مورد کابرد این روش در دامپزشکى خبر هاى ضد و نقیضى شنیده مى شود.

مهمترین علفهای هرز به همراه نام علمی آنها

مشکل علفهای هرز بر خلاف حشرات بیماریها و نماتدها به حدی است که در صورت عدم مبارزه با آنها زراعت چغندرقند را از بین خواهد برد. در دنیا حدود 250‌گونه علف هرز مهم وجود دارد که 60گونه از آنها در اکثر نواحی زیر کشت چغندرقند یافت می‌شوند. حدود 70 درصد علفهای هرز مزارع چغندرقند پهن برگ و بقیه باریک برگ می‌باشد. معمولاً کمتر از 10 گونه علفهای هرز هرز مهم مزارع چغندرقند یافت می‌شوند. دو گونه علف هرز دائمی آگروپیرون و پیچک صحرایی و ده گیاه یکساله،‌ علفهای هرز مهم مزارع چغندرقند را در جهان تشکیل می‌دهند.

پهن برگ‌های یکساله عبارتند از: تاج خروس وحشی، سلمک،‌ بابونه معمولی، علف هفت بند، فالوپیا،‌ خردل وحشی،‌ و گندمک باریک برگ‌های یک ساله نیز شامل سورف پرآ و چسبک‌ می‌باشد. از سلمک که جزء خانواده اسنفنجیان است، مکرراً به عنوان علف هرز در زراعت چغندرقند یاد شده است. فهرست کامل علفهای هرز مهم چغندرقند در جدول زیر آمده است.

یا انگلیسی	نام علمی
تاج خروس خوابیده	Amaranthus blitoides S.wats
Powell amaranth	Amaranthus powellii S.wats
تاج خروس وحشی	Amaranthus retroflexus L.
یولاف وحشی	Avena fatua L.
آمبرزیه common mgweed	Ambrosia artemisiifolia L.
کلزا ـ منداب	Brassica napus L.
pine appleweed	Chamomilla suaveolena (L.) Rauschert
سلمک	Chenopodium albom L
کنگر وحشی	(.scop cirsium arvensis (L
پیچک صحرایی	Convolvulus arvensis L.
اویار سلام	Cyperus escuentus L.
تاتوره	Datora stramonium L.
سوروف	beauv Echinochloa crus_galli  L.
آگروپیرون	Elymus repens (L.) Gould
علف هفت‌بند	Fallopia convolvulus(L.) A. Love (= polgonum convlvulus)
بی تی راخ - علف شیر	Gallium aparine L.
آفتابگردان معمولی	Helianthus annuus L.
جاروی زینتی	Kochia scodaria (L) schrad
چچم ریشک‌دار	Lolium multiflorm lam
پنیرک	Mavla neglecta wallr
پنیرک	Mavla parviflora L.
بابونه گاوی	Marticaria chamomilla L
مرکوروج ـ سلمه تره	Mercurialis annual
عروسک پشت پرده	Phsalis spp
گاوپنبه	Abutilon theophrasti medic
آگروپیرون - مرغ	Agropyron repens (L.) Benuv
دم روباهی صحرایی	Alopecurusmyosuroides huds
چچم یکساله	Poa annuab L
علف هفت‌بند	Polygonum aviculare L.
علف هفت‌بند	Polygonum convolvulus L (= fallopia convolvulus)
علف هفت‌بند	Polygonum persicaria  L.
علف هفت‌بند	Polygonum lapathifolium L
توق	Viola arvensis murr.
بنفشه کوهی	Urtica urens L.
گزنه	Stellaria media (L) vill.
گندمک	Sorghum halepense (L) pers
قیاق	Sonchus arvensis L.
شیرتیغک	Solanum tuberosum L.
تاجریزی	Sinapis arvensis L.
تاجریزی کرک‌دار	Solanum nigrum L.
خردل وحشی	Stearia viridis (L) Beave
بی تی راخ - علف شیر	Gallium aparine L.