مواد هیومیکی محصول
نهایی تجزیه هر ماده آلی در شرایط ویژه و توسط میکروارگانیسم‌های خاص
می‌باشند. از آنجا که این ماده ph اسیدی ضعیف (3/8 تا 5) دارد و مشتق از
هوموس می‌باشد به نام هیومیک اسید هم شناخته میشود. اما حقیقتاً هیچ شباهتی
به اسیدهای شناخته شده چه معدنی و چه آلی ندارد.
موادهیومیکی در واقع
طیف وسیعی از ترکیبات آلی- معدنی گوناگون نظیر اسیدهای آمینه، پتیدها،
فنول‌ها، آلدئیدهاو اسیدهای نوکلئیک در پیوند با انواع کاتیون‌ها می‌باشند
که مجموعاً ترکیب بسیار پیچیده و شگفت‌انگیزی را ساخته‌اند که می‌توانند
میلیو‌ن‌ها سال در طبیعت دوام بیاورد و اعمال بسیار شگرفی انجام دهد که
قابل قیاس با هیچ ترکیب دیگری نیست. تابحال کسی موفق به تجزیه کامل این
ترکیب بسیار پیچیده یعنی مواد هیومیکی نشده است اما در بررسی‌های ابتدایی
سه بخش عمده در آن قابل تشخیص است:
1- هیومیک اسید که در مواد قلیایی محلول و در آب و اسید نامحلول است.2- فولویک اسید که درآب، قلیا و اسید محلول می‌باشد.
3- هیومین که در قلیا، اسید و آب نامحلول است.
* جایگاه هیومیک اسید در دنیا
امروزه
استفاده از کودهای شیمیایی به دلیل آثار مخرب و زیانبار آنها بر روی محیط
زیست در حال منسوخ شدن است به همین دلیل هیومیک اسید در سراسر جهان مورد
توجه خاص قرار گرفته است و در صنعت و کشاورزی کاربردهای متنوع و وسیعی
دارد و بر مصرف سالیانه آنها به طور متوسط %25 اضافه می شود.
در
کشورهای غربی با وجودیکه میزان ماده آلی در خاک نسبتاً بالاست باز استقبال
از این مواد بسیار گسترده و روز افزون است آنها به دلایل زیر علاقمند به
استفاده از هیومیک‌ها هستند.
1- سازگاری با محیط زیست و فقدان نگرانی از آلوده شدن آب‌های سطحی و زیرزمینی یعنی خطری برای گیاه و یا محیط زیست ندارد.
2- صرفه‌جویی در حدود 25 تا 70 درصد استفاده از کودهای شیمیایی فسفاته و ازته و کاهش هزینه‌ها.
3- قابلیت استفاده درکشت‌های ارگانیک (هیدروپنیک) و همچنین مقاومت به شوری کم آبی و سرما را در گیاه افزایش می‌دهد.
4- افزایش مقاومت نسبت به بیماری‌ها در نتیجه کاهش مصرف سموم و استفاده از علف کشهای بسیار گران را منسوخ می کند
5-افزایش تولید محصولات کشاورزی به مقدار 30 تا 50 درصد
6- احیای توازن در خاک‌هایی که قبلاً بطور نامناسب کوددهی شده‌اند و از سمیّت کودها و عناصر اضافی موجود در خاک می‌کاهد.
استفاده از هیومیک اسید در تولید محصولات زراعی به دلایل داشتن پتانیسل
بالا در استفاده اکولوژیک و قابلیت بالای آن در تنظیم نیتروژن و مقاوم کردن
گیاه در برابر آفت ها و نیز افزایش رشد گیاه دارای اهمیت بسیار فراوانی
است. استفاده از هیومیک اسید باعث افزایش قابلیت زراعی زمین های روستاها می
گردد.
قابلیت باروری خاک از12 تا 70 درصد بالا می رود که دیگر
نیازی به استفاده از هورمونهای مضر نخواهد بود و مهمترین مزیت استفاده از
هیومیک اسید رسیدن به سطح محصولات بسیار استاندارد و با کیفیت عالی می
باشد.تولید بالا در محصولات کشاورزی تنها از طریق استفاده از کودهای
شیمیایی امکان پذیر نیست.
علاوه بر این استفاده از این نوع کودها
سالیانه در تمام نقاط جهان به دلیل آثار شیمیایی و گاها سمی آنها کاهش نیز
می یابد. این در حالی است که مصرف کود ارگانیک مانند هومیران روز به روز
بیشتر میگردد
هیومیک اسید با افزایش نفوذپذیری دیواره سلولی و نیز با
تسریع در تولید پروتئین‌ها و اسیدهای نوکلئیک در درون سلول و نیز با
مکانیسم‌های متعدد دیگری که هنوز کاملاً درک نشده‌اند به رشد و تکثیر هر
موجود زنده‌ای کمک می‌کند.
بخصوص تأثیر آن بر رشد میکروارگانیسم‌های
مفید موجود در خاک که عمدتاً از قارچها هستند بیشتر است. ممکن است این سؤال
برای خواننده پیش بیاید که آیا هیومیک اسید به رشد و تکثیر میکروب‌ها و
قارچ‌های بیماریزا هم کمک می‌کند؟ پاسخ منفی است. دلیلش این نیست که هیومیک
اسید همانند یک موجود هوشمند، دوست را از دشمن تشخیص می‌دهد، اما به دلیل
اینکه هیومیک اسید محصول قارچها و باکتری‌های غیر بیماریزا است با نیازهای
فیزیولوژیکی اینگونه موجودات نیز سازگاری بیشتری داشته، نتیجتاً به رشد و
تکثیر آنها کمک می‌کند. نتیجه نهایی این کار تنگ شدن میدان فعالیت
میکروارگانیسم‌های پاتوژن (بیماریزا) است.
* نقش هیومیک اسید در بهبود ریشه‌زایی گیاهان
تأثیر هیومیک اسید بر رشد ریشه چنان واضح و شگرف است که در مواردی حجم
ریشه را تا چند برابر افزایش می‌دهد. چنانکه همه می‌دانیم گیاهی که
ریشه‌های وسیعتر و قویتر دارد سالمتر و مقاومتر نیز خواهد بود. تقویت
ریشه‌زایی با مکانیسم‌های متعددی مرتبط است. اولاً اصلاح ساختار فیزیکی خاک
فضای مناسبتری را برای نفوذ ریشه ایجاد می‌کند. ثانیاً هیومیک اسید با
افزایش نفوذپذیری سلول‌های ریشه به جذب بهتر موادغذایی و توسعه بیشتر گیاه
کمک می‌نماید. از اینها گذشته ثابت شده است که هیومیک اسید با تولید بیشتر
اسیدهای نوکلئیک و اسیدهای آمینه تکثیر سلولی را در کل گیاه و بخصوص در
ریشه‌ها افزایش می‌دهد.
* تأثیر هیومیک اسید در جذب بهتر مواد معدنی و بهبود کیفیت محصول
افت
کیفیت محصولات کشاورزی واقعیتی است که همه به آن معترفند و آزمون‌های
متعدد آن را اثبات کرده است. در اینجا نیز هیومیک اسید با مکانیسم‌های
متعددی به جذب بهتر مواد معدنی و بهبود کیفیت محصول کمک می‌کند.
غالب
مواد معدنی نظیر اکسیدها، کربنات‌ها و سولفیدها برای گیاه قابل جذب نیستند و
سولفات‌ها هم قابلیت جذب محدودی دارند. نقش هیومیک اسید خاک از یک طرف
انحلال و جذب عناصر نامحلول از خاک و از طرف دیگر حفظ و نگهداری این عناصر
در خود و انتقال آن در زمان مناسب به ریشه گیاه است. به این عمل تبادل
کاتیونی نیز گفته میشود.
هیومیک اسید با بهبود تولید قند، پروتئین و
ویتامین در گیاه و نیز تأثیر مثبتی که بر جنبه‌های مختلف فتوسنتز دارد نیز
محتوای غذایی محصولات کشاورزی را افزایش می‌دهد.
هیومیک اسید سبب تقویت
دیواره سلولی میشود. با این مکانیسم نفوذپذیری محصولات نسبت به
قارچ‌های‌فاسد کننده در همه موارد اعم از غلات، میوه‌جات و سبزیجات کمتر
شده و خاصیت انبارداری افزایش می‌یابد
*دوام اثرزیادکودهای هیومیکی درخاک
به
عکس کودهای شیمیایی که دوام اثر ناچیزی دارند و به شکل‌های مختلف نظیر
تجزیه، تبخیر، تصعید، آبشویی و یا تثبیت از دسترس گیاه خارج می‌شوند،
هیومیک اسید پایداری بی‌نظیری دارد. تنها میکروارگانیسم‌های مفید خاک می
توانند آن را بعنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار دهند و نیز وجود مقادیر
بیش از حد نمک‌های محلول در خاک چه از کودهای شیمیایی اضافی و چه
آلاینده‌های خاک نظیر نمک (NaCl) می‌تواند هیومیک اسید را اشباع کرده و
بطور موقت و یا دائم از کار بیندازد. هیومیک‌ها پیش از اینکه کود باشند
اصلاح‌کننده خاک هستند. به این معنا که پلیمرهای هیومیک اسید شبیه یک چسب
ارگانیک عمل می‌کنند و ذرات مواد معدنی خاک را به هم می‌چسبانند.
میکروگرانول‌های
تشکیل شده نیز با کمک همین چسب به هم پیوند شده گرانول‌های درشت‌تری ایجاد
می‌کنند. وقتی این گرانول‌ها در کنار هم قرار بگیرند، همانند گلوله‌هایی
که در یک لیوان قرار داده شوند، بین خود فضای خالی ایجاد می‌کنند که به
نفوذ بیشتر هوا، آب و ریشه کمک می‌کند، همچنین فضای مناسبی برای موجودات
ریز اعم از میکروسکوپی و ماکروسکوپی ایجاد می‌کنند.
* نقش هیومیک اسید در ایجاد توازن در عناصر غذایی خاک
مسأله
توازن بحث بسیار مهم و پیچیده‌ای است. دیر زمانی نیست که دانشمندان
دریافته‌اند که تنها تأمین عناصر مورد نیاز گیاه برای رشد و سلامت آن کافی
نیست، بلکه تأمین متوازن عناصر بسیار مهمتر است.
عدم تعادل در خاک چه
مشکلی ایجاد می‌کند؟اولین مشکل در جذب خودنمایی می‌کند. برای نمونه بیش‌بود
فسفر می‌تواند مانع جذب آهن، روی، کلسیم و… شود. چرا که فسفر با این عناصر
تولید فسفات‌های نامحلول می‌کند.
به همین ترتیب بیش‌بود هر عنصری
در خاک برای جذب یک یا چند عنصر دیگر مزاحمت ایجاد می‌کند.خاک نامتوازن،
گیاه بیمار و گیاه نامتوازن، حیوان و انسان نامتعادل ایجاد می‌کند. برای
بازگشت به تعادل مجدد چاره‌ای جز این نیست که باز از خاک شروع کنیم و در
این راه هیومیک‌ها ابزار بسیار کارا و مفیدی هستند.
مصرف اسید
هیومیک در خاک های رسی موجب کاهش تثبیت پتاسیم و افزایش جذب پتاسیم
گردید.در مطالعه به عمل آمده در فلوریدا امریکامصرف اسید های هیومیک رشد
درخت مرکبات تازه کاشته شده را 250 درصد افزایش داد. در همان آزمایش علائم
بیماری زوال درختان پیر مرکبات را کاهش داد.
لازم به ذکر است کود هیومیک اسید در تمام محصولات زراعی و باغی بر حسب نیاز توصیه می شود.
جهت استفاده در موارد مختلف و تهیه آن با ما مشورد نمایید .
***اگر مایل به مطالعه بیشتر راجع به کود های اسید هیومیک و روش و میزان استفاده از آن ها در درختان میوه زراعت و... هستید میتوانید مجموعه مقالات روش استفاده از اسید هیومیک را از اینجا دانلود نمایید
مطالب مرتبط:
هیومیک اسید واثرات آن بر باغات میوه
اثرات اسید هیومیک بر رشد گیاهان
اثرات اسید های هیومیک روی درختان میوه
اثرات اسید های هیومیک روی درختان میوه