خواص درمانی گیاه زرشک

خواص درمانی گیاه زرشک Barberry

مصرف طبی زرشک به دوره ی مصر باستان می رسد که فراعنه و ملکه ها، این گیاه را با تخم رازیانه به منظور درمان طاعون مصرف می کردند.

پوست، ریشه و ساقه این گیاه خاصیت درمانی دارد. ریشه و ساقه این گیاه زرد رنگ است و اروپایی ها و آمریکای شمالی برای رنگ آمیزی لباس از آن استفاده می کردند. اما ترکیبات موجود در پوست گیاه زرشک، آن را به یک گیاه درمانی تبدیل کرده است.

پوست این گیاه حاوی آلکالوئیدهایی است که مهم ترین آنها Berberine است. این آلکالوئیدها خواص آنتی بیوتیکی (ضد باکتری و ضد عفونت) دارند و سبب تحریک بخش هایی از سیستم ایمنی بدن می شوند. برای پی بردن به این اثر، قطره ای زرشک را روی زبان خود بگذارید، خواهید دید دهان شما آبکی می شود. به گفته کارشناسان طب گیاهی، آبکی شدن دهان سبب می شود که بدن بتواند با عفونت مبارزه کند.

انواع عفونت هایی که زرشک می تواند در درمان آنها مؤثر واقع شود عبارت است از: عفونت گلو، مجاری ادراری، مجاری معده ای- روده ای، ریه ها، عفونت های مخمری و اسهال.

دکتر محمد دریایی، متخصص تغذیه و علوم زیستی گفت:‌ پوست، ریشه و ساقه زرشک در درمان ناراحتی های کلیوی و سنگ های ادراری و برای تحریک فعالیت های معده و کبد استفاده می شود.

وی افزود: از پوست گیاه زرشک برای مشکلات جریان خون استفاده می شود و حتی اثر سمی روی انگل سالک دارد و در درمان یرقان، مالاریا، درمان کیسه صفرا به کار می رود.

این متخصص تغذیه و علوم زیستی در ادامه تصریح کرد: این گیاه منقبض کننده طحال بوده و اثر ضد تهوع دارد، اما استفاده مقدار زیاد آن باعث اسهال و حتی فلج مرکز تنفسی می شود.

وی خاطر نشان کرد: مصرف زرشک دو گرم در طول روز و به مدت سه بار توصیه می شود و مصرف بیش از اندازه آن می تواند مشکلات زیادی ایجاد کند.

معرفی گیاه زرشک

زرشک درختچه ای است دارای ساقه ای خاردار که ارتفاع آن تا 4 متر نیز می رسد. چوب این درخت قهو ه ای ، قرمز و یا زردرنگ می باشد. برگ های آن بیضی شکل با دندانه های اره ای و گل های آن خوشه ای و زردرنگ است.

شاخه های زرشک تیغ زیادی دارد. میوه ی زرشک قرمز رنگ، گوشتی، بیضی شکل و دارای طعمی ترش است.

قسمت مورد استفاده این گیاه ریشه ، پوست ریشه و ساقه ، برگ، گل و میوه آن است.

انتهای بهار و ابتدای تابستان، فصل شکوفه دادن بوته زرشک است. غنچه‌های آن زرد رنگ است که در فصل پاییز رنگ قرمز گیلاسی به خود می‌گیرند.

زرشک بومی مناطق معتدل و نیمه استوایی اروپا، آسیا، آفریقا، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی می‌باشند. کشور ایران بزرگ ترین تولیدکننده زرشک در دنیا می‌باشد که در این میان استان خراسان جنوبی با در اختیار داشتن نزدیک به 97 درصد از اراضی زیر کشت این محصول، تولید 95 درصد از زرشک دنیا را در اختیار دارد.

ترکیبات گیاه زرشک:

در این گیاه آلکالوئیدهای بربرین Berberine ، اکسیاکانتین Oxyaconthine ، بربامین Berbamine وجود دارد. مقدار آلکالوئیدها در پوست ریشه زرشک بیشتر از قسمت های دیگر این گیاه است.

زرشک گونه های مختلفی دارد که مهم ترین آنها زرشک بی هسته و زرشک با هسته (دارای دو هسته) می باشد.

خواص میوه زرشک

زرشک از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است. میوه زرشک خواص زیر را درد:

- قابض است.

- تقویت کننده قلب و کبد است.

- بواسیر خونی را درمان می کند.

- خونریزی را برطرف می کند.

- برای برطرف کردن بیماری های کبدی مفید است.

- زرشک صفرا آور بوده و در درمان سنگ کیسه صفرا بسیار مؤثر است.

- دم کرده زرشک را برای برطرف کردن ناراحتی های دهان غرغره کنید.

خواص ریشه و ساقه زرشک

- صفرا بر و مسهل است.

- کبد را پاک و تقویت می کند.

- اعمال دستگاه گوارش را منظم می کند.

- سوء هاضمه را از بین می برد.

- بی اشتهایی را برطرف می کند.

- برای رفع یبوست مفید است.

- در درمان یرقان و زردی موثر است.

- نقرس و روماتیسم را برطرف می کند.

- خانم هایی که بین دو عادت ماهیانه خونریزی دارند، باید برای برطرف کردن آن از ریشه و ساقه زرشک استفاده کنند.

- آنهایی که مبتلا به ورم طحال هستند، می توانند برای معالجه از این گیاه کمک بگیرند.

- واریس را درمان می کند.

- برای معالجه بواسیر نافع است.

- برای برطرف کردن سوزش ادرار مفید است.

- فشار خون را پایین می آورد.

- برای شستشوی چشم می توانید از جوشانده ریشه و ساقه زرشک استفاده کنید.

خواص برگ زرشک

- آب آوردگی بدن را برطرف می کند.

- اسهال های مزمن را درمان می کند.

- برگ زرشک دارای مقدر زیادی ویتامین C می باشد، بنابراین در درمان بیماری اسکوربوت مفید است.

- جویدن برگ زرشک، باعث محکم شدن لثه و دندان می شود.

- در موقع آنژین و گلودرد، دم کرده برگ زرشک را غرغره کنید.

طرز استفاده:

جوشانده زرشک :

مقدار 10 تا 20 گرم پوست ریشه یا ساقه و یا میوه زرشک را در یک لیتر آب ریخته و آن را به جوش آورید. سپس آن را از روی اجاق بردارید و بگذارید برای مدت 10 دقیقه بماند. این جوشانده را صاف کرده و با شکر یا عسل شیرین کنید.

مقدار مصرف روزانه آن سه فنجان، در فاصله بین غذاهاست.

تنتور زرشک :

این تنتور را می توانید از فروشگاه های گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها خریداری کنید. مقدار مصرف آن 10 تا 20 قطره، سه بار در روز می باشد.

دم کرده زرشک :

مقدار 40 گرم زرشک را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید مدت 10 دقیقه بماند. سپس آن را با شکر یا عسل مخلوط کنید.

مقدار مصرف آن سه فنجان در روز و در فاصله بین غذاهاست.

مضرات :

- مصرف مقدار زیاد زرشک و یا ریشه و ساقه و برگ آن برای زنان حامله مناسب نیست، زیرا رحم را تحریک می کند و ممکن است باعث سقط جنین شود.

- مصرف زیاد این گیاه به مدت طولانی می تواند سبب ناراحتی معده و روده ها شود و جذب ویتامین های گروه B را در بدن مختل کند

زیره سیاه

زیره سیاه

زیره گیاهی است علفی و دو ساله، به ارتفاع 60 سانتی متر. ساقه های زیره تو خالی، شیاردار و از قاعده، دارای انشعاباتی است. برگ های این گیاه دارای بریدگی زیاد است، به طوری که به صورت نخ مانند درآمده و به رنگ سبز روشن می باشند.

برگ هایی که در قاعده ی گیاه قرار دارند، دارای دم برگ کوتاه و غلاف مانند هستند. گل های این گیاه، کوچک، سفید و گاهی صورتی، به صورت مجتمع چتر مرکب هستند. میوه های زیره، کشیده و نوک تیز، به طول تا 6 میلی متر و به رنگ قهوه ای و گاهی قهوه ای شکلاتی یا مایل به زرد می باشند. تمام قسمت های گیاه به ویژه میوه ها، دارای بوی خوب و معطر هستند. قسمت مورد استفاده ی زیره، میوه های آن است که به طور مستقیم از آن و یا از اسانس آن، استفاده های بسیار زیاد به عمل می آید.

ترکیبات مهم

زیره ی سیاه حدود 7-3 درصد اسانس دارد. بیش تر اوقات دانه ها را قبل از رسیدن کامل، برداشت می کنند که در این صورت، دارای درصد بالایی اسانس خواهند بود. ماده ی اصلی اسانس، کارون(CARVONE) است که تا 65 درصد اسانس را تشکیل می دهد.

لیمونن، ماده ی مهم دیگر اسانس می باشد که تا 50 درصد اسانس را ممکن است تشیکل دهد. ترکیبات دیگر، شامل 20 -10 درصد روغن ثابت، 20 درصد پروتئین، 20 درصد قندها و مقداری فلاوونویید هستند.

اثرات مهم

مقوی معده ، محرک اشتها، محرک ترشح غدد معده، ضد نفخ، ضد اسپاسم، معرق و ضد قارچ است و در طب عوام، از آن به عنوان شیرافزا استفاده می شود.

یکی از مصارف مهم زیره، به عنوان چاشنی و ادویه در صنایع غذایی است.

طریقه و میزان مصرف

تهیه چای:

بر روی 1 تا 5 گرم میوه ی خرد شده، یک استکان یا یک لیوان آب در حال جوش می ریزیم و حدود 15 دقیقه می گذاریم بماند. البته بهتر است درب آن بسته باشد. سپس آن را صاف کرده و میل می کنیم.

از زیره، محصولاتی به صورت تنتور و به شکل قطره وجود دارد که به عنوان ضد نفخ، ضد درد و ضد اسپاسم، مصرف زیادی دارد. میزان مصرف این گونه فراورده ها، بر حسب کارخانه ی سازنده و غلظت دارو در راهنمای همراه دارو ذکر گردیده است.

نگه داری

چون اسانس ها فرار هستند، لذا باید میوه ها را موقع استفاده، خرد یا آسیاب کرد تا از هدر رفتن آنها جلوگیری شود. هم چنین چون اسانس ها جزو حلال های بسیار خوب بوده و ظروف پلاستیکی را سوراخ می نمایند، لذا باید برای نگه داری، از ظرف فلزی یا شیشه ای رنگی استفاده شود.

مهم ترین اثرات گزارش شده از زیره سیاه تا کنون عبارت اند از: ضد کرم، ضد کم خونی، ضد باکتری، ضد سرطان، ضد حساسیت(آنتی هیستامین)، ضد التهاب، ضد قارچ، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد نفخ، قاعده آور، خلط آور، شیرافزا، محرک، مقوی معده و کرم کُش.

نکات ضروری

تا کنون از عوارض جانبی و محدودیت مصرف زیره ی سیاه، گزارشی به چاپ نرسیده است.

قسمت مورد استفاده ی زیره ی سیاه، در حقیقت میوه ی آن است که در عوام به دانه نیز مشهور شده است.

قسمت عمده ی محصول زیره ی ایران، مربوط به میوه ی گیاهی به نامی زیره کوهی(Bunium Persicum)  می باشد که از نظر ظاهری، به زیره ی سیاه شبیه است، در صورتی که محصول زیره ی سیاه موجود در ایران محدود بوده و گیاه مربوطه در مناطقی از جمله مازندران، گیلان، آذربایجان، همدان، کرمان، تهران و قزوین رویش دارد.

استفاده از زیره به طور مستقیم و یا از پودر آن، اثراتی شبیه فراورده های صنعتی آن دارد

خواص درمانی گیاه بومادران

خواص درمانی گیاه بومادران

 این گیاه معطر تب بر است و بُخور آن به رفع زکام  کمک می کند، پس در زمان سرماخوردگی  به کمک شما می آید.

این گیاه را علف هزار برگ هم می نامند. این گیاه معطر دارای اسانس، اینولین و کمی تانن است و در کشورهای اروپایی به عنوان دارو برای قطع تب استفاده می شود.

- این گیاه بطور خاص تب بُر است. ضماد آن جهت درد سینه مفید است. بُخور و جوشانده آن برای درمان زکام  مفید است، پس در زمان سرماخوردگی  بسیار مفید است.

- ادرار  را زیاد می کند، در نتیجه برای سنگ های کلیه  مفید است.

- باد شکن است.

- ماساژ دادن محل درد با روغن بومادران یا گذاشتن سوخته آن بر روی محل زخم  ، موجب تسکین درد و جلوگیری از خونریزی می شود.

- در قدیم ضماد بومادران یعنی برگ های تازه آن را که با روغن ترمس ( باقلای مصری ) مخلوط بوده ، بر روی محل کچلی یا روی صورت مردان جوان برای رویش مو  قرار می دادند.

- جوشانده سرشاخه گلدار آن برای رفع دردهای قاعدگی  مفید است.

- ضماد بومادران برای درد سینه و انواع سردرد  استفاده می شود

گیاه دارویی جینگو بیلوبا  (Ginkgo Biloba)

جینگو بیلوبا چه کار می کند؟

یک گیاه دارویی است که در درمان بیماری های زیر موثر است:

مشکلات گردش خون سرخرگی، تصلب شرائین مغزی، ادم مغزی، نارسایی عروق مغزی، ناشنوایی گوش داخلی، کاهش بینایی و شنوایی در اثر نارسایی عروق، اختلال در حافظه یا قدرت تمرکز، لنگی متناوب پاها در نتیجه انسداد عروق و نرسیدن خون کافی به آنها، رتینوپاتی (اختلال در شبکیه چشم)، سرد شدن انتهای دست ها و پاها به دلیل نرسیدن خون کافی به رگ های محیطی، تضعیف حافظه کوتاه مدت، زنگ زدن گوش ها (با منشاء عروقی)، بیماری های عروقی، سرگیجه با منشاء عروقی.

این گیاه دارویی به خصوص در بیماری آلزایمر و دمانس مغزی (اختلال در حافظه به دلیل پیری یا بیماری) مفید است. این داروی گیاهی به شکل کپسول، قرص یا شربت وجود دارد.

باید این داروی گیاهی را با تجویز پزشک مصرف کرد؟

در موارد زیر باید قبل از مصرف Ginkgo با پزشک مشورت کرد، چون ممکن است ضرر داشته باشد:

١_ اگر دچار مشکلی در انعقاد خون هستید، زیرا Ginkgo دارای خاصیت ضد انعقاد خون است.

 _٢اگر وارفارین (warfarin)، هپارین یا هر نوع داروی کاهش دهنده غلظت خون مثل آسپرین را با تجویز پزشک و بطور مرتب مصرف می کنید، زیرا این داروها ممکن است با Ginkgo تداخل کنند. 

 _٣ اگر نسبت به فرآورده های این گیاه دارویی دچار حساسیت یا آلرژی هستید.

 _۴اگر باردار هستید یا می خواهید باردار شوید.

 _۵اگر در دوران شیردهی هستید. 

۶_ اگر می خواهید آن را به کودک خود بدهید.

مقدار دوز مصرفی آن چقدر است؟

مقدار مصرف این داروی گیاهی به نوع بیماری و شدت علائم آن بستگی دارد.

چگونه باید این داروی گیاهی را مصرف کنیم؟

کپسول یا قرص این داروی گیاهی را در دهان گذاشته و با یک لیوان پر از آب ببلعید. برای تاثیر بهتر این مکمل و در شرایطی که معده ی حساسی دارید، شربت، چای یا فرم تزریقی این دارو توصیه می شود. شما می توانید همراه غذا یا بدون غذا آن را بخورید.

چه داروهایی با Ginkgo تداخل می کنند؟

هپارین، وارفارین، کومارین و هر نوع داروی کاهش دهنده غلظت خون. همچنین اگر آسپرین با تجویز پزشک و طبق یک برنامه، بطور مرتب مصرف می شود، ممکن است با Ginkgo تداخل کند.

اثرات جانبی Ginkgo چیست؟

اگر Ginkgo بطور صحیح مصرف شود، اثرات جانبی آن خیلی کم است. ولی هرگاه شما مدتی بعد از مصرف Ginkgo علائم زیر را مشاهده کردید، فوراً مصرف دارو را قطع کنید و آن علائم را به پزشک خود اطلاع دهید:

واکنش حساسیت شدید مثل تب، تورم رگ های خونی، ادم یا خیز، درد عضلات یا مفاصل، خونریزی در چشم، خونریزی زیرپوستی، مشکلاتی در انعقاد خون.

معمولاً رفع این اثرات جانبی نیاز به درمان پزشکی ندارد، ولی اگر این عوارض جانبی ادامه پیدا کرد یا تشدید شد، مصرف دارو را قطع کنید و به پزشک اطلاع دهید.

سردرد، بداخلاقی، تهوع، بی قراری و جوش از سایر عوارض جانبی می باشند.

هنگام مصرف Ginkgo به چه چیزهایی باید دقت کنم؟

قبل از خرید این داروی گیاهی، برچسب آن را به دقت بخوانید، زیرا مواردی دیده شده است که یک داروی گیاهی داروی اجزاء اصلی و فعال که دارای اثرات درمانی هستند، نمی باشد.

همیشه سعی کنید از یک داروخانه ی معتبر، این داروی گیاهی را تهیه کنید و دقت کنید که استاندارد باشد و تقلبی نباشد.

کجا باید آن را نگهداری کنیم؟

دور از دسترس کودکان در یک محل نگهداری کنید. در دمای اتاق (15 تا 30 درجه سانتیگراد) باشد. گیاه تازه ی Ginkgo و فرم تزریقی و شربت آن را در یک محفظه ی بدون هوا، خشک و تاریک نگه دارید.

اگر تاریخ انقضای دارو تمام شده بود، باقیمانده ی آن را دور بریزید.

 آیا می توانید اطلاعات بیشتری در مورد این داروی گیاهی به ما بدهید؟

جینگو بیلوبا یکی از قدیمی ترین انواع درخت هاست و حدس زده می شود که قدمت 200 میلیون ساله داشته باشد. درختی مقاوم با برگ های سبز روشن و به شکل بادبزن است. طول این درخت حدود 38 متر است. درخت ماده در فصل پاییز میوه می دهد که شبیه آلو است.

برگ ها و دانه درون میوه ی این درخت، خواص دارویی دارند، ولی گوشت میوه ی آن سمی است و باید با احتیاط به آن دست زد و آن را استفاده کرد. این گیاه اغلب به عنوان یک داروی گیاهی مصرف می شود.

 این گیاه چه اثراتی در بدن دارد؟

Ginkgo یک گیاه دارویی است که جریان خون را در دست ها و پاها افزایش می دهد و باعث بهبود کار مغز و تقویت حافظه ی کوتاه مدت می شود.

این گیاه دارویی خون رسانی را به مغز افزایش می دهد، در نتیجه باعث می شود قند بیشتری وارد سلول های مغزی شود و انتقال پیام های عصبی را تقویت می کند.

Ginkgo دارای خواص آنتی اکسیدانی است، زیرا باعث تقویت عمل پلاکت های خونی و سلول های عصبی و افزایش خون رسانی به سیستم عصبی و مغز می شود.

همچنین ویسکوزیته (غلظت و چسبندگی) خون را کاهش می دهد.

باعث گشاد شدن رگ های خونی می شود.

تخریب شبکیه چشم را که در نتیجه ی تخریب ماکولار رخ می دهد، کاهش می دهد.

از کری ناشی از کاهش خون رسانی (جریان خون) جلوگیری می کند

زنجبیل؛ دارویی برای تهوع

زنجبیل زنجبیل؛ دارویی برای تهوع زنجبیل یا زنجفیل گیاهی است با نام علمی ZINGIBER OFFICINALE که به نام عمومی GINGER در دنیا مشهور است. از نام های دیگر آن می توان به جربیل و زنزبیل نیز اشاره نمود. البته گونه های دیگری از این گیاه نیز وجود دارد که در ادامه توضیح داده می شود. زنجبیل، گیاهی است چند ساله که دارای ریزوم های غده ای است. ساقه های گیاه به طور عمودی از ریزوم ها خارج شده و در انتها به گل های زرد و زیبا منتهی می شوند. برگ های این گیاه پهن بوده و با غلافی به ساقه های متصل شده اند. قسمت مورد استفاده زنجبیل، بیخ آن است که پس از پژمرده شدن گیاه، آن را از زمین در می آورند و در تشتی چوبی ریخته، به هم اصطکاک می دهند تا پوست روی آن گرفته شود و بعد مغز چوبی آن را خشک می کنند. این گیاه بومی هندوستان است، ولی در نقاط دیگری از جهان از جمله چین نیز وجود دارد. کشت این گیاه در نقاطی مانند جنوب آسیا، آفریقای شمالی، جامائیکا، مکزیک و ژاپن معمول است. تاریخچه کاربرد دارویی زنجبیل به هندوچین باز می گردد. نشانه های کاربرد آن در کتب دارویی چین پیدا شده است. در قرن سیزدهم با مشخص شدن خواص آن، مصرفش در آشپزی سراسر اروپا رایج شد. زنجبیل در عطاری های قرون وسطی جایگاه خاصی داشت و از آن برای درمان تهوع و نفخ استفاده می شد. اثرات درمانی زنجبیل جزء گیاهان دارویی مهم بوده و دارای خواص متعددی از جمله ضد تهوع، مقوی قلب، ضد لخته شدن خون ، ضد باکتری، آنتی اکسیدان ، ضد سرفه، ضد سموم کبدی، ضد التهاب، ادرارآور، کاهش اسپاسم، محرک سیستم ایمنی، ضد نفخ، افزایش ترشحات روده ای معدی، پایین آورنده ی کلسترول خون، محرک گردش خون مغزی و محرک هضم غذا می باشد. از زنجبیل استفاده های متنوعی می شود. از کاربردهای جدید آن می توان پیشگیری از: تهوع و استفراغ، کم اشتهایی ، بی اشتهایی روانی ، اسپاسم روده، برونشیت، مشکلات روماتیسم را نام برد. در صنعت غذایی هم به عنوان چاشنی استفاده می شود. در مطالعات آزمایشگاهی مشخص شده است که زنجبیل دارای خاصیت ضد سرطانی می باشد. جینجرول، مهم ترین جزء تشکیل دهنده ی زنجبیل که مسئول ایجاد طعم و مزه در این گیاه می باشد، از رشد سلول های سرطانی مخصوصا سرطان روده بزرگ در انسان جلوگیری می کند. زنجبیل با افزایش ترشح بزاق دهان و آنزیم های مجرای گوارشی، به هضم و جذب مواد غذایی کمک می کند. زنجبیل با بیرون راندن مخاط خلطی از ریه ها، به درمان آسم، برونشیت و دیگر مشکلات تنفسی کمک می کند. زنجبیل نیروبخش، مقوی معده، بادشکن و ضد رقت خون می باشد. درمان کننده یرقان است. اگر پودر آن را روی پوست بدن مالش دهند، آن را تحریک و قرمز می کند. تقویت کننده حافظه، بازکننده کبد و قاطع بلغم است و رطوبات غلیظی که در روی جدار روده و معده چسبیده باشد، از بین می برد. زنجبیل را جهت فلج و ضعف اعصاب تجویز کرده اند. زنجبیل برای درمان اسهال ناشی از مسمومیت غذایی نیز مفید است. تشنگی را برطرف می کند. مخلوط زنجبیل با نبات و کندر را جهت جلوگیری از نفخ میوه های نارس تجویز کرده اند. ضماد زنجبیل جهت گری(داءالثعلب) و فرو بردن ورم سودمند می باشد. اگر زنجبیل را کوبیده و روی آبگوشت بپاشند، درد مفاصل را تسکین می دهد. علاوه بر این مالیدن زنجبیل خشک و آب تازه ی آن برای معالجه رماتیسم نافع است. برای غدد فوق کلیه مفید بوده و ترشح هورمون کورتیزول را از این غدد زیاد می کند و بیشتر خواص زنجبیل به همین دلیل می باشد. در چین از ریشه و ساقه ی زنجبیل به عنوان آفت کش برای دفع شته و هاگ های قارچ ها استفاده می شود. با توجه به میزان متغیر اسانس زنجبیل که ارزش دارویی آن مزبوط به آن است، انواعی از زنجبیل که بالاتر از 5/1 درصد اسانس داشته باشند ارزش دارویی دارند. بنابراین در صورتی که زنجبیل کهنه باشد و یا به صورت پودر برای مدت طولانی مصرف نشود، کم کم اسانس(رایحه ی) آن کم شده و ارزش دارویی آن کاهش می یابد. از انواع زنجبیل، انواع هندی، آفریقایی و جامائیکایی دارای ارزش بالا بوده، و نوع ژاپنی از ارزش کمی برخوردار است، طوری که نوع ژاپنی برای استفاده ی دارویی توصیه نمی شود. مهم ترین ترکیبات شیمیایی مهم ترین ترکیبات زنجبیل شامل مواد بودار سوزاننده ای است که بیشتر اثرات اصلی آن مربوط به همین مواد است. ترکیبات اصلی آن شامل: انواع قندها (50 تا 70 درصد)، چربی ها ( 3 تا 18 درصد) اولئورزین (4 تا 5/7درصد) و ترکیبات سوزاننده (1 تا 3 درصد) است. یک قاشق غذاخوری زنجبیل تازه(6 گرم) حاوی 5 کالری، یک گرم کربوهیدرات و مقدار بسیار جزئی چربی، پروتئین و فیبر می باشد. فرآورده های زنجبیل فرآورده های مختلفی از زنجبیل در سراسر جهان موجود است که شامل پودر، محلول الکلی، اسانس و عصاره ی تازه ی زنجبیل است. میزان مصرف آن تا سه گرم در روز بلامانع است. البته این میزان ممکن است به صورت 2 تا 3 نوبت مصرف شود(مثلاً سه نوبت یک گرمی) و یا به عنوان ضد تهوع می توان یک جا از 2 گرم آن استفاده کرد. یک سس حیرت انگیز: زنجبیل را با روغن زیتون ، فلفل قرمز خشک شده، دارچین، میخک، برگ بو و پیاز مخلوط نماییید تا سُسی لذیذ حاصل شود. موارد منع مصرف - در کودکان زیر دو سال نباید استفاده شود. - مصرف زیاد زنجبیل موجب سوزش سردل می شود. - افرادی که سنگ کلیه دارند، باید قبل از مصرف زنجبیل حتما با پزشک خود مشورت نمایند. - اگر داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین و آسپیرین مصرف می کنید، زنجبیل نخورید. - مصرف زیاد زنجبیل ممکن است با داروهای قلبی و دیابت تداخل نماید. - مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی باید در حد متعادل باشد. - مصرف زیاد زنجبیل ممکن است باعث اختلالات سیستم عصبی مرکزی گردد. زنجبیل شامی این گیاه با این که از خانواده زنجبیل نیست و در ایران، در اطراف تهران و اراک و سواحل دریای مازندران به طور خودرو به عمل می آید، با این حال در ایران آن را زنجبیل شامی می نامند و اعراب به آن "راسن" می گویند. قسمت مورد استفاده آن ریشه است که همراه با یک ساقه زیرزمینی کوتاه و گوشتدار بوده و بوی آن شبیه بنفشه است واز این نظر شبیه ریشه زنبق است. ریشه آن مقوی، ادرار آور، ضدمیکرب و ضد عفونی کننده قوی است و به همین جهت مسکن گلودرد، برونشیت، گریپ، سیاه سرفه و ناراحتی های ریوی است. این گیاه از رشد میکروب سل جلوگیری می کند و اشتهای بیماران مبتلا به سل را زیاد می نماید. مقوی معده، روده و کبد است و ریشه آن استفراغ را تسکین می دهد. روی رحم و مجاری تناسلی و ادراری اثرات مفیدی دارد، مخصوصا ترشحات زنانه را برطرف می کند. در موارد قطع عادت ماهانه و یائسگی زودرس آن را تجویز کرده اند. این گیاه عادت ماهیانه دختران را منظم می کند. چون ادرار آور است، در بیماری های کلیه، آب آوردن بافت ها، چاقی ران و باسن و بیماری یرقان تجویز می شود. ضماد ریشه آن برای درمان عوارض پوستی مانند سودا، ورم پوستی و دانه های جلدی مفید است و برای معالجه نقرس هم توصیه شده است. ریشه آن ضد کرم است. برای معالجه مالیخولیا، وحشت، ترس و اندوه از جوشانده این گیاه استفاده می کنند. کسانی که در رختخواب ادرار می کنند ، بهتر است از جوشانده ریشه این گیاه بنوشند تا دستگاه ادراری آنها تقویت شود. برای بازشدن عادت ماهیانه زنان نیز جوشانده آن مفید است. مربای زنجبیل شامی با عسل جهت سرفه، تنگی نفس و پاک کردن سینه سودمند است. ضماد بیخ این گیاه جهت تَرَک کشاله ران و تحلیل ورم ها سودمند است. زنجبیل سگ این گیاه هم با این که از خانواده زنجبیل نیست، اما به دلیل اینکه بو و طعم آن شبیه به زنجبیل است، آن را "زنجبیل سگ" و به عربی "زنجبیل الکلب" نامند، چون به محض این که سگ این گیاه را بخورد مسموم می شود. برگ های آن مانند فلفل تند است. قسمت مورد استفاده این گیاه برگ، ساقه و ریشه آن است. در نواحی شمال ایران، بندر گز و نواحی جنوبی می روید. مهم ترین فایده آن، این است که خون را بند می آورد و دانشمندان با مصرف 30 تا 40 قطره از عصاره آن (سه مرتبه در روز) خونریزی های معده، بواسیر و خون رحم را بند آورده اند و به علاوه اثر فوری در جلوگیری از خونریزی های فیبرم رحم و عوارض یائسگی دارد. ادرار آور بوده و برای درمان آب آوردن نسوج، یرقان، رماتیسم و نقرس از آن استفاده می کنند. ضماد برگ های تازه ی آن برای معالجه دردهای عصبی رماتیسم و درد کمر مفید است. برای معالجه برفک دهان ، آنژین و زخم بینی تجویز می شود، برای تسکین درد دندان ، پنبه را به شیره این گیاه آغشته کرده و آن را در حفره دندان پوسیدگی بگذارید تا درد آن ساکت شود. دم کرده 5 تا 15 گرم این گیاه در یک لیتر آب را می توان برای بند آوردن خونریزی های داخلی به کار برد. ضماد برگ های تازه این گیاه برای پاک کردن کک مک ، خال ها و لکه های سیاه پوست اثری قوی دارد. ضماد برگ آن از بین برنده ورم های بدن است. این گیاه دارای ویتامین k است

سنبل الطیب (سنبل کوهی Valerian)

سنبل الطیب (سنبل کوهی Valerian)

این گیاه بومی اروپا و قسمت هایی از آسیا می باشد. در حال حاضر آن را در آمریکای شمالی نیز می کارند.

اگر چه "سنبل الطیب" به صورت خودرو در جنگل ها رشد می کند، اما این گیاه برای مصارف دارویی کشت و زراعت نیز می شود. گفته می شود انواع وحشی آن خواص بیشتری دارد.

بیشترین قسمت مورد استفاده این دارو برای مصارف درمانی، ریشه آن می باشد. این گیاه به "علف گربه" نیز معروف است، زیرا گربه عاشق بوی آن است.

ریشه گیاه سنبل الطیب دارای اجزای مختلفی می باشد. از این میان می توان به روغن های فرار(مثل والریک اسید)، آلکالوئیدها و آمینواسیدهای آزاد(مثل گاما آمینوبوتیریک اسید"GABA"، تیروزین، آرژنین و گلوتامین) اشاره کرد. نام اسید آمینه والین را از روی این گیاه انتخاب نموده اند.

والرنال و اسید والرنیک از قوی ترین ترکیبات آرام بخش موجود در سنبل الطیب هستند.

موارد استفاده

این گیاه برای درمان بیماری های مختلف در داروهای گوناگونی استفاده می شود. از داروهایی که در ترکیب آن ها از سنبل الطیب استفاده می شود، می توان به موارد زیر اشاره نمود:

- داروهای مسکن

- داروهای ضد اضطراب

- داروهای ضد تشنج

- داروهای ضد میگرن

- داروهای ضد درد

- داروهای قلبی

عملکرد صحیح دستگاه عصبی مرکزی به وسیله رسپتورهایی(گیرنده هایی) در مغز که به نام رسپتورهای گابا نامیده می شوند، تنظیم می شود. بر اساس مطالعات آزمایشگاهی مشخص شد که سنبل الطیب می تواند اتصالات این رسپتورها را ضعیف و سُست نماید. به این ترتیب، مکانیسم عمل و اثربخشی آن تا حدودی مشخص شد. در حقیقت این اطلاعات توضیح می دهد که چرا سنبل الطیب می تواند به افراد کمک کند تا به راحتی استرس و نگرانی را از خود دور نمایند.  

در مطالعات مختلفی نشان داده شد که این گیاه اثر درمانی موثری بر روی افرادی که دارای درجات مختلفی از بیماری بی خوابی می باشند، دارد. به طور کلی سنبل الطیب موجب می شود که خواب با آرامش زیادی همراه باشد و همچنین گذر به مرحله خواب راحت تر صورت پذیرد. اما در این مطالعات چیزی مبنی بر اینکه این گیاه موجب افزایش کل زمان خواب می شود، مشاهده نگردید.

دو تحقیق دیگر نیز در این زمینه انجام شد. در این مطالعات نیز نشان داده شد که ترکیب سنبل الطیب با بادرنجبویه (Lemon Balm) در بهبود کیفیت خواب و در درمان بیماری بی خوابی(Insomnia) موثر است.  

این گیاه برای اختلالات یائسگی و عادت ماهیانه مفید است.

یکی دیگر از خواص این گیاه، داشتن منگنز است که برای درمان سفیدی مو از آن استفاده می شود.

مقدار و زمان مصرف

تعیین یک مقدار مشخص برای مصرف این گیاه، کار مشکلی است، اما در منابع مختلف علمی درباره گیاهان دارویی، چیزی حدود 1 تا 10 گرم است.

اگر از عصاره تغلیظ شده ریشه گیاه سنبل الطیب(آن چه به طور معمول در قرص ها و کپسول ها وجود دارد و دارای حداقل 5/0 درصد روغن های فرّار است) برای درمان بیماری بی خوابی استفاده می کنید، باید آن را حدود 30 تا 60 دقیقه قبل از خواب مصرف نمایید.

فرآورده های خشک شده ریشه این گیاه که به صورت 5/1 تا 2 گرمی هستند، نیز باید 30 تا 60 دقیقه قبل از خواب مصرف شوند.

برخی نیز این گیاه را با بادرنجبویه، رازک، گل ساعت و اسکالکَپ(در طب چینی کاربرد دارد) ترکیب کرده و مصرف می کنند.

مصرف تازه این گیاه بهتر و موثرتر از مصرف ریشه خشک آن است.

اثرات جانبی

تحقیقات مختلف نشان می دهد که این گیاه هیچ گونه اثر مخربی روی توانایی افراد برای رانندگی و کار با ماشین آلات مختلف ندارد. تنها مورد گزارش شده، حمله قلبی شدید در مردی بود که سالیان دراز از سنبل الطیب به میزان 5 تا 20 برابر مقدار توصیه شده مصرف می کرده است و آن را به طور ناگهانی کنار گذاشته بود.

به هر حال، هنگامی که سنبل الطیب بر اساس مقدار توصیه شده مصرف شود، منجر به اعتیاد و وابستگی به آن نخواهد شد.

در مورد دیگری که در یک دانشجوی 18 ساله که قصد خودکشی داشت مشاهده شد، تنها علائم گزارش شده عبارت بودند از خستگی مفرط ، درد شکمی، رعشه و لرزش در دست ها و پاها. این فرد از 000/20 mg ریشه سنبل الطیب استفاده کرده بود که چیزی در حدود 40 تا 50 برابر مقدار توصیه شده است.

به نظر نمی رسد که مصرف سنبل الطیب قبل از خواب موجب ایجاد مشکل در هوشیاری و تمرکز فرد در صبح شود.

با این که تا کنون دلایل شناخته شده ای برای منع مصرف این گیاه در بارداری و شیردهی گزارش نشده است، اما بی خطر بودن آن نیز به اثبات نرسیده است. بنابراین باید در مصرف آن احتیاط کرد.

تداخل دارویی

هنوز تداخل دارویی شناخته شده ای برای مصرف معمولی این گیاه ذکر نشده است

شاه پسند وحشی و خواص آن verbena Officinallis

شاه پسند وحشی و خواص آن verbena Officinallis

شاه پسند در قدیم به نام گیاه صلیب( Herb of the Cross ) معروف بوده است زیرا گفته می شود که آن را روی زخم های مسیح ریختند و خونریزی قطع شد. در واقع دارای خاصیت ضد خونریزی است.

این گیاه در نواحی جنوب آسیا، آفریقا و اروپا در حاشیه جاده ها و دشت ها و مزارع می روید و در ایران در مناطق شمال ایران و اطراف تهران، فارس و نواحی جنوب یافت می شود.

قسمت مورد استفاده این گیاه، برگ ها و سر شاخه های سبز آن است در اثر مالش دادن بوی مطبوعی در تمام قسمت های این گیاه منتشر می شود ولی طعم آن گس و تلخ است.

گیاه شاه پسند که در دو نوع معمولی و آمریکای جنوبی (به لیمو) موجود است، می ‌تواند زخم‌ ها و ورم‌ ها را با التیام نسوج بدن بهبود ‌بخشد. این گیاه برای درمان نقرس نیز استعمال می ‌شود.

مصرف جوشانده گیاه شاه پسند، سبب درمان درد عصبی، سرگیجه و ضعف روانی می‌شود. همچنین مصرف جوشانده شاه پسند برای انواع ناراحتی ‌های عصبی، سرفه، بی خوابی و حالات ترس و تب توصیه شده است. این گیاه ماده ی درمانی مناسبی برای موارد اسپاسم و ضد تب است. اما این گیاه قبل از همه یک ماده ی مطمئن برای معده است. در موارد اختلالات هاضمه و نفخ، هیچ چیز بهتر از شاه پسند آمریکایی جنوبی وجود ندارد. سرشاخه های سبز شاه پسند وحشی کاربرد دارویی دارد.

این گیاه گس و تلخ در بهبود سرما خوردگی  موثر است. این گیاهِ خلط آور برای درمان بیماری های پوستی نیز مفید است.

 این گیاه گونه های مختلفی دارد که متجاوز از صد نوع می باشد، ما در ایران بیشتر نوع تزئینی آن که شاه پسند درختی نام دارد را می شناسیم اما نوع دارویی آن نیز در ایران وجود دارد که ما در این مطلب بیشتر به آن نوع می پردازیم.

 ترکیبات شیمیایی:

شاه پسند وحشی دارای مواد شیمیایی مختلفی نظیر تانن، ‌موسیلاژ، ساپونین، وربی نالین، بتاکاروتن و ماده ای تلخ می باشد.

خواص دارویی:

شاه پسند وحشی از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است.

1) قابض و ضد تشنج است.

2) برای از بین بردن آب آوردگی بدن مفید است و بدین منظور باید آن را با ملاس چغندر خورد.

3) برای تقویت قلب مفید است.

4) خون را تمیز و تصفیه می کند.

5) عرق آور است.

6) مقدار شیر را در مادران شیرده زیاد می کند.

7) کرم معده را کشته و از بین می برد.

8) خلط آور است.

9)  برای برطرف کردن سرماخوردگی مفید است.

10) کمبود ویتامین C را درمان می کند.

11) برای درمان ناراحتی های پوستی مفید است.

12) بیماری زردی را برطرف می کند.

13) برای رفع خونریزی لثه مفید است.

14) سنگ کلیه و مثانه را خارج می سازد.

 استفاده خارجی

1- برای ورم مخاط دهان و گلو، جوشانده آن را غرغره کنید.

2- کمپرس آن را روی ضرب دیدگی بگذارید.

3- زخم و بریدگی ها را با ضماد آن درمان کنید.

4- برای رفع خستگی پس از کار روزانه از حمام شاه پسند استفاده کنید بدین منظور مقدار 200 گرم از برگ های این گیاه را در دو لیتر آب ریخته و حرارت دهید تا به جوش آید سپس آن را روی چراغ برداشته و بگذارید به مدت 15 دقیقه دم بکشد. بعد آن را صاف کرده و در وان حمام بریزید و برای مدت 20 دقیقه در آن دراز بکشید تا خستگی عضلات برطرف شود .

طرز استفاده:

دم کرده:

یک قاشق چایخوری برگ های خشک شده این گیاه را در یک فنجان آب جوش ریخته و برای مدت 10دقیقه دم کنید سپس صاف کرده و به مقدار یک فنجان سه بار در روز بنوشید.

جوشانده:

مقدار 40 تا 50 گرم از برگ های خشک شده ی این گیاه را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید به مدت 5 دقیقه به آرامی بجوشد سپس آن را صاف کنید.

اسانس:

قوی تر از تنطور می باشد و از برخی داروخانه ها می توان آن را خریداری کرد. مقدار مصرف آن یک تا دو قطره در یک لیوان آب می باشد.

طریقه مصرف شاه پسند معمولی

بیست تا سی گرم از گیاه خشک را در یک لیتر آب دم می ‌کنند و روزانه دو تا سه فنجان می ‌نوشند. برای استعمال داخلی یک مشت کوچک از گیاه خشک با یک لیتر آب کافی است در مصرف خارجی (به شکل کمپرس کردن، محلول غرغره، پانسمان) یک پیمانه گیاه خشک شده در یک لیتر آب به کار برده شود.

طریقه مصرف شاه پسند آمریکای جنوبی (به لیمو(

بیست تا سی گرم از گل و برگ گیاه را در یک لیتر آب می ریزند و دم کرده قابل شرب مطبوعی درست می ‌کنند.

اما اگر بخواهند بیشتر از دو فنجان در روز میل کنند باید مقدار گیاه را به شش گرم در یک لیتر آب تقلیل داد.

 مضرات:

خوردن زیاد این گیاه ضربان قلب را کم می کند و باعث تحریک روده ها و رحم می شود. بنابراین کسانی که ناراحتی قلبی دارند و یا خانم های باردار باید در خوردن آن احتیاط کنند.

کلمات کلیدی : گیاهان دارویی