زیاد کردن گل سُرخ

برای زیادکردن اقسام بوته های گل سرخ راههای متعددی وجود دارد که هریک از آنها به نسبت خواصی را که دارد میتواند مورد استفاده علاقمندان واقع گردد :

۱ – کاشتن دانه های گل سُرخ :

دو موقع از کاشتن دانه های گل سُرخ برای زیاد کردن آن میتوان استفاده کرد . یکی برای بدست آوردن جورهای تازه و دیگری کاشتن دانه های نسترن برای تهیه پایه های جوان و سالم قابل پیوند .

الف – برای بدست آوردن جورهای تازه ای از گل سُرخ :

باید میوه هائی را که به این منظور روی بوته ها باقی گذارده اند (این میوه ها حاصل گلهائیست که با قسم یا جور دیگری کشنگیری شده یا بواسطه و جود اقسام و جورهای متنوع زیاد دراطراف آن فکر می کنند بطور طبیعی عمل کشنگیری روی آنها انجام شده ) اواسط پائیز موقعی که کاملا رسیده باشد ، قبل از شروع سرما و یخبندان بچینند ، نشانه رسیدن میوه گل سرخ موقعی است که میوه ها رنگ انداخته و نارنجی رنگ می شوند .

ولی باید دانست در بعضی از اقسام گل سرخ مخصوصا دورگه های چای میوه ها بزحمت رنگ می اندازند و بطور کلی موقع رسیدن میوه ها بسته به نژاد – منطقه و محل کاشت فرق می کند .

میوه های رسیده را باید همان موقع چیدن ، اواسط مهر یا آبان بکارند ( زیرا تخم میوه های این گل پس از چیدن خیلی زود قوه نامیه خود را از دست می دهد ) اگر تخمها کاملا نرسیده و هوای آن منطقه سرد شده ، برای آنکه قوه نامیه آن کامل شود ، تخمها را لای خاک اره یا ماسه نرم کمی مرطوب طبقه طبقه می چینند تا وقتی که برسد .

خزانه ای که در آن دانه ها را میکارند ، اگر در گلخانه باشد مناسب تر است . در غیر این صورت باید از تغارهای مخصوص بذرکاری استفاده کرد .خزانه یا تغار را با خاکی که تجزیه شده قبلا تهیه کرده اند پُر کرده روی آنرا صاف نموده ، دانه ها را به ردیف مرتب روی خاک می چینند، بعضی ها برای اینکه خاک خزانه تقویت شده و کمک موثری به سبز شدن تخمها کند ، با خاک هر خزانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم گوگرد و مقداری سولفات دوفر سفید و کمی از کودهای شیمیایی داخل می کنند .

آماتورها برای احتیاط و پیش گیری از بروز آفات حیوانی و قارچی ، خاک خزانه را دو ماه قبل از موقع کاشتن با محلول( فورمول Formol ) ضد عفونی کرده یا همان موقع کاشتن باتزریق سولفور دو کاربون این کار را انجام می دهند تا پس از آنکه بوته ها سبز شدند دچار آفات مذکور نشوند . پس از آنکه دانه ها را روی خاک مرتب چیدند ، آهسته با کف دست آنها را فشارباید داد تا دانه خوب به خاک بچسبد و روی آنرا با قشری بضخامت ۱ تا ۱/۵ سانتیمتر شن پوشانده ، خزانه را آبیاری می کنند .تخمها بسته به اقسام مختلف آن از ۳۰ الی ۹۰ روز بعد از کاشتن سبز میشوند . پس از سبز شدن باید آب دادن را کمتر کنند تا ریشه بوته ها که خیلی ظریف است نپوسد ، تا موقعی که هوا سرد و یخبندان است ، این بوته ها را باید در گلخانه یا در زیر شاسی نگهداری کرد . پس از مساعد شدن هوا آنها را بیرون آورده در خزانه دیگر با فواصل بیشتری نشاء کرده یا آنکه جداگانه میکارند .

بوته های نو را باید هر هفته یا ۱۵ روز یک مرتبه بازدید کرد تا اگر آثاری از " شته سبز " یا " پارازیت " های دیگر روی آنها مشاهده شود بوسیله محلول سولفات دو نیکوتین و یا سموم دیگر با آنها مبارزه کنند تا از ضعیف شدن بوته ها جلوگیری شده زودتر رشد نمایند .

پس از اینکه بوته ها قوی شدند سال دوم آنها را یا در کَرت مخصوصی با فاصله ۵۰ سانتیمتر کاشته یا در گلدانهای بزرگتری میگذارند تا شروع بگل دادن کند .

ب – کاشتن دانه های نسترن برای پایه :

از اواسط شهریورماه که میوه های نسترن قرمز میشود باید آنها را چیده بعد همه آنها را در لاوک چوبی یاتغاری ریخته آهسته با دسته هاون چوبی یا گوشت کوب له کنند تا دانه ها از گوشت میوه جدا شود .

سپس آنها را چند دفعه با آب فراوان شسته دانه های ریز و پوک را که روی آب میایستد جدا کنند تا دانه سالم و درشت و پاک بدست آید.

چون موقع کاشتن این دانه ها ، بسته به وضعیت منطقه یکی از ماههای مهر، آبان و آذر یا اواخر اسفند میباشد ، برای آنکه قوای نامیه خود را از دست ندهند باید فورا دانه ها را خوب خشک کرده لای طبقات شن یا نرمه زغال چوب بچینند .

موقع مناسب دانه ها را در کرت های وسیعی که خاک کرتها را باید قبلا حاضر کرده و به اندازه کافی عمیق باشد ، به ردیف بفواصل ۲۰ سانتیمتر و عمق یک سانتیمتر میکارند .

اگر دانه ها را پائیز کاشته اند برای جلوگیری از نفوذ سرما و یخ زدن ، بهتر است روی کرتها را با قشری از پهن اسب پوشاند .

دانه ها بهار سبز میشوند و پائیز بعد آنها را بیرون آورده در کرتهای دیگری بفواصل ۳۰ سانتیمتر میکارند . تا قبل از رشد کامل بوته ها که قابل پیوند کردن بشوند باید مواظبت کرد امراضو آفاتی از قبیل " زنگ – آردک ( سفیدک) – شته سبزو قرمز " و غیره به آنها سرایت نکند.

برای پیشگیری بهتراست چندمرتبه بوته ها را با محلول "سولفورون" ( گوگرد محلول در آب ) یا محلول یک درهزار "پرمنگنات دو پطاس " یا محلول " بوردله "( کات کبود و آب صابون ) سمپاشی کنند . این بوته ها را سال دوم یا سوم باشکالی که میل دارند میتوان پیوند کرد .

۲ – قلمه زدن :

برای آنکه بتوان در مدت کوتاهتری بوته های سالم و قوی برای پایه بدست آوزد یا در نبودن پایه برای پیوند یکی از اقسام گل سرخ را زیاد کرد ، قلمه زدن را انتخاب کرده اند .

قلمه بعضی از نژادها و اقسام گل سرخ با کمال سهولت نتیجه می دهد و در مدت کوتاهی ریشه میدهد و با این وسیله میتوان تعدادی از یک قسم یا جور بدست آورد .

بین جنسها و اقسام مختلف گل سرخ آنها که برای قلمه زدن مناسبند بشرح زیرمی باشند:

۱ – گل سرخ های بنگال ( Rosier du Bengale ).

۲ – گل سرخ های جزیره بوربون(Rosier de lile Boorbon ).

۳ – گل سرخ های منگوله و دو رگه های آن

۴ – گل سرخ های چای( Rosier adeur de the ) و چند جور از دو رگه های آن.

۵–انواع گل سرخهای پولیانتا(RosierPolyantha Moltiflore).

۶ – گل سرخ های پُر گل ویشور(Wichuriana Multiflore ) .

بوته ای که از قلمه گل سرخ حاصل میشود چون همه قسمتهایش از یک قسم یا جور است یک خاصیت دارد و آن اینست که مانند پیوندهای روی نسترن باغبان مجبورنیست دائمآ مواظب گرفتن و حذف پاجوشهائی که از ریشه میروید باشد تا بوته ها راضعیف و خراب نسازد.

ولی از طرفی تعداد بوته ای را که بوسیله قلمه می توان از یک بوته بدست آورد چند برابر کمتر از آنست که بوسیله پیوند ممکن است حاصل نمود . زیرا از هر چشمه ساقه یک پیوند میتوان گرفت ، در صورتیکه ساقه ای را که برای قلمه انتخاب میکنند باید دست کم چند چشمه داشته باشد ، باضافه غالبآ ریشه اقسامی که آنرا بوسیله قلمه زیاد کرده اند دوام زیادی نداشته و بالاخره بیشتر از جورهای گل سرخ را بوسیله قلمه نمی توان زیاد کرد. بهترین زمان برای قلمه زدن گل سرخ اواخرتابستان (شهریورماه) است . در این ماه شاخه هائیرا که مغزش چوبی شده با قیچی باغبانی چیده بقطعات ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتری تقسیم میکنند، بطوریکه ابتداء و انتهای هر شاخه یک چشمه داشته باشد .

بعد برگهای شاخه را بقسمی با قیچی می چینند که یک تا دو سانتیمتر از دم برگها بساقه بماند ، قلمه ها را در گلدان یا تغار و یا جعبه مخصوص قلمه که از چهارپنجم شن نرم شسته و یک پنجم خاک تازه باغچه و خاک برگ پُر شده بفواصل ۲ تا ۳ سانتیمتر پهلوی هم فرو کرده و اگر هوا متغیر و نامساعد باشد روی آنها را حباب شیشه ای می گذارند و یا نایلون می کشند .

مدتهاست که هورمونهائی برای تسریع در ریشه کردن قلمه ها ساخته شده که ممکن است قبل از آنکه قلمه ها را در خاک فرو کنند ، باندازه دو سانتیمتر از ساقه ها را یکی دو روز در محلولی از آن هورمون گذارده بعد در خاک فرو کنند تا زودتر ریشه کرده به نتیجع برسد . زمستان باید قلمه ها را زیر شاسی یا نقاط کم آفتاب گلخانه گذاشت. بهار سال بعد که قلمه ها ریشه کرده و از هرکدام شاخه های تازه بیرون آمد ، آنها را به آهستگی بطوری که نرمه ریشه ها صدمه نبیند از خاک بیرون آورده در محل مخصوص بآن میکارند .

گل رُز دو رگه ویرژو(virgo )

۳ – خواباندن شاخه :

زمانیکه فصل قلمه زدن نباشد برای زیاد کردن بوته های قسم خاصی از گل سرخ به طریق خواباندن شاخه متوسل میشوند .

خواباندن شاخه در اقسام و جورهای پا بلند که برای قلمه زدن هم مناسب است و بیشتر در اقسام رونده عملی می باشد .

اوائل بهار شاخه هایی را که به اندازه کافی بلند و قابل خم شدنست قسمتی از آنرا از نزدیک زمین خم کرده در گلدان یا زمین پای بوته زیر خاک می کنند . پائیز یا بهار سال بعد که شاخه های خوابانده شده ریشه کرده است آنها را از بوته اصلی جدا کرده و موقع مقتضی با کمال احتیاط بیرون آورده در نقطه دیگر میکارند .

۴ – پیوند : برای ازدیاد اقسام گل سرخ ، دو نوع پیوند معمول و مورد عمل است .

۱ – پیوند شکمی : که در بهار تا اوائل تابستان و ماه اول پائیز که شیره نباتی در جریان بوده و شاخه ها خوب پوست میدهند میزنند .

۲ – پیوند روی ریشه که زمستان در گلخانه می زنند : قبل از توضیح هریک از اقسام پیوند باید پایه های مناسب برای پیوند را شناخت تا زحمتی که میکشند بی نتیجه نماند . مناسب ترین اقسام را برای پایه باید انتخاب کرد که در زیر شرح داده میشود .

پایه برای گل سرخ های پا کوتاه :

از معمول ترین و بهترین اقسام گل سرخ برای پایه باید نسترن معمولی کوهی ( رُزا کانینا Rosa Canina ) را نام برد که بواسطه دوام زیاد در مقابل آفات و امراض و سختی شاخه هایش با آنکه تیغهایش موقع پیوند خیلی بدست آسیب می رساند بهترین قسم برای پایه تشخیص داده شده و امروزه بین همه پرورش دهندگان و باغبانان معمول است .

اقسام دیگری از گلهای وحشی مانند ( رُزا لاگسا Rosa Laxa) که اصل آن از سیبری است و گل سرخ ( پولیانتاRosa Polyantha) در مواردیکه نسترن کوهی نباشد قابل استفاده است .

پایه برای گل سرخ های پا بلند و مجنون ( گریان ):

چون شاخه های نسترن وحشی خیلی بلند و قوی است برای اینکار هم خوب میتوان از آن استفاده کرد .

یکی از شاخه های قوی بوته را میگذارند باندازه ای که میل دارند بلند شود و بقیه را حذف میکنند ، آنوقت نوک آنرا پیوند می کنند .

بنابراآنچه گفته شد بهتر و مناسب تر از همه اقسام گل سرخ برای پایه همان نسترن کوهی است که به آسانی میتوان از ییلاقات بدست آورده یا بذر آنرا چنانچه شرح داده شد بکارند .

پیوند شکافی یا شکمی : پیوند شکافی یا شکمی را دو موقع و بدو شکل می زنند .

الف - پیوند شکافی با جوانه بیدار .

ب – پیوند شکمی با جوانه خواب .

فصل پیوند با جوانه بیدار از اول خرداد تا اواخر تیرماه است که جریان شیره نباتی باز کردن پوست را از روی چوب آسان ساخته و پس ازگرفتن پیوند وقت کافی برای نمو شاخه و رسیدن مغز چوبی آن هست.

موقع پیوند شکمی با جوانه خواب از اوائل شهریور تا اواخر مهرماه است که دیگر فصل برای بیدار شدن جوانه و نمو آن مقتضی نمی باشد . پیوند پس از گرفتن تا بهار بحالت خواب باقی مانده ، اوائل فروردین ماه شروع به سبز شدن و نمو می کند .

پیوند پائیزه اگر در زمستان از یخ زدن حفظ شود ( برای اینکه پیوندک در زمستان یخ نزند با شروع سرما روی آنرا با قشری از پارافین منجمد می پوشانند ) چون در آغاز بهار شروع به نمو میکند شاخه های آن قوی تر بوده و زمان کافی برای رسیدن مغز شاخه ها دارد .

طریقه عمل برای پیوند شکمی خیلی آسان و عبارت از برداشتن پیوندک بوسیله چاقوی پیوند زنی از روی شاخه مورد نظر و جا دادن آن در شکافی که بشکل ( T ) روی پایه ، داده شده و بستن روی شکاف با پوست برآمده از پایه و بسیتن آن با ریسمان نرم میباشد .

پیوندک را بهتر است از شاخه ای که گل یا غنچه دارد بگیرند .

برای اینکار باید چنین شاخه ای را که شاداب و صاف است از بوته مورد نظر قطع کرده ، قسمت سرشاخه که مغزش نرم است و انتهایش را که جوانه های آن بد و نا مناسب میباشد بریده از قسمت میانه که دارای جوانه های برجسته و قوی است برای گرفتن پیوندک استفاده کنند .

بوسیله چاقوی پیوند زنی از ۱۵ میلیمتر زیر جوانه پوست را بسمت بالا بطوری میبرند که کمی از قشر چوبی مغز ساقه زیر جوانه باقی بماند ، بُرِش را تا ۱۵ میلیمتری بالای جوانه برده ، آنجا پوست را از روی ساقه برمیدارند ، پیوندک بشکل بیضی نوک تیزی در می آید .

برگ پیوندک را باید بطوری قبلا چیده باشند که یک تا دو سانتیمتر از دُم برگ به پیوندک باقی بماند . حالا این پیوندک را که عبارت از پوست شاخه جوانه دار و نیمی از دمبرگ است از سر شکافی که روی شاخه پایه داده اند آهسته زیر پوست داخل کرده بسمت پائین میلغزانند تا تمام پیوندک زیر شکاف جا گرفته فقط از بین دولبه شکاف عمودی جوانه و دمبرگ بیرون بماند .

بلافاصله دور شاخه پایه را از بالای شکاف با نخهای پشمی یا نوار لاستیکی یا نوار چسب رو به پائین بطوری می بندند که تمام شکاف پوشیده شده و هوا زیر پوست داخل نشود و فقط همان جوانه و دمبرگ از بین نخها بیرون بماند . برای اینکه شکاف بهتر مسدود شود میتوان روی آنرا با چسب مخصوص پیوند پوشاند . پانزده روز بعد اگر دمبرگ سیاه شده و به پیوندک چسبیده رنگ پیوندک هم تغییر کرده رو به سیاهی میرود معلوم میشود پیوند نگرفته و خراب شده ، ولی اگر با کمترین تماس انگشت دمبرگ به آسانی از پیوندک جدا شده بزمین افتد و پیوندک هم سبز و شاداب است نشانه گرفتن پیوند میباشد .سه تا چهار هفته پس از پیوند زدن که جوانه شروع بنمو می کند باید نخ را باز کرد تا نمو شاخه سبب فرورفتن نخها به پوست پایه نگردد.

پیوندی که می زنند اگر با جوانه بیدار است پس از پیوند شاخه را از یک سانتیمتر بالای شکاف قطع کرده جای بُرش را با چسب پیوند میپوشانند . ولی اگر پیوند پائیزه و با جوانه خوابست فقط کمی از انتهای شاخه را بریده بقیه آنرا میگذارند بهار که پیوند بیدار شده و میخواهد سبز شود میبرند .

پیوند روی ریشه :

عمل پیوند روی ریشه بیشتر برای ایجاد و ازدیاد اقسام گل سرخ های پاکوتاه بکار می رود . موقع و فصل مناسب این پیوند پائیز یا اواخر زمستان است که باید در گلخانه انجام شود .

بهترین پایه برای اینکار ریشه های جوان نسترن های کوهی است که یا بوسیله کاشتن بذر ، یا جمع آوری از کوهستانها تهیه شده و قبلا آنها را در گلدان یا خزانه کاشته باشند .

پیوندک را از شاخه هائی می گیرند که اواخر شهریور تا اواسط مهرماه آنها را از بوته بریده دو سر شاخه را با قیچی زده برگهایش را مطابق دستوری که برای پیوندک شکمی داده شده چیده و بعد آنها را در جعبه هائی مملو از شن پهلوی هم چیده روی آنها را نیز با قشر نازکی از شن پوشانده و کمی پهن هم روی آن ریخته باشند .

ماه آبان یا اسفند ساقه های نسترن وحشی را که برای پایه حاضر کرده اند ، باندازه ۱۰ سانتیمتر از روی ریشه بطور مورب با چاقوی تیز می برند ، سپس از شاخه هائی که لای شن گذاشته اند هریک را که با قطر پایه مطابق باشد بیرون آورده قطعه ای از آنرا که دارای چهار چشمه باشد نیز بطور مورب می برند ، بطوری که دو برش را وقتی روی هم قرار دادند کاملا با یکدیگر مطابق باشد و بین آنها درز و شکافی نماند ، پس ازآنکه پیوندک را روی پایه قرار دادند با چهار لا نخ پشمی این دو را بهم بسته اطراف آنرا با چسب پیوند خوب می پوشانند .

ریشه هایی که باین ترتیب پیوند شده اگر در گلدان است گلدانها را مرتب روی سطح گلخانه می چینند ، جای گلدانها باید ۱۰ درجه سانتیگراد حرارت داشته باشد .از اوائل سال پیوندها شروع بنمو کرده جوانه ها رشد مینمایند ولی تا مدتی که محل پیوند خوب بهم جوش بخورد نباید آنها را درمعرض تابش مستقیم آفتاب قرار داد ، تا کم کم به هوای خارج عادت کرده و پائیز بعد که از خطر جست آنها را در هر جا کایل باشند بکارند .سال بعد باید بوته های پیوند شده را کاملا مراقبت کرده آنها را مرتبآ آب داده ضمنآ از ابتلاء بوته ها به آفات و امراض نباتی پیش گیری و کرد .

معمولا اوائل آذرماه میتوان این دانه ها را بیرون کاشت ، موقع کاشتن میوه ها را با چاقوی پیوند زنی چهار قسمت کرده دانه ها را خارج میسازند و برای آنکه بدانند دانه هائی که میکارند از چه قسمی است تا پس از سبز شدن و گل کردن معلوم شود بین آنها جورهای جدیدی بوجود آمده ، باید دانه های هر قسم را در خزانه مخصوصی جداگانه کاشته و بوسیله برچسبی جور یا قسم آنرا مشخص کنند .

منبع: وبلاگ باغبانی

پیوند زدن درختان میوه

پیوند از نظر فیزیولوژیکی و بیولوژی

پیوند زدن که در حقیقت عبارت از زخم کردن و قطع مقدار زیادی از شاخ و برگ گیاه و بعداً مجبور کردن دو نبات مختلف به زندگانی با یکدیگر است، تغییرات فیزیولوژیکی و بیولوژیکی مخصوصی در گیاه پیوندی جدید به وجود می آورد.  

درختان میوه ایران

فهرستی از درختان میوه و میوه هایی که از ایام گذشته در ایران وجود داشته و یا امروزه در کشورمان کشت می شود . در این نوشته سعی شده به نکته های کوچک ولی مفید نیز از میوه کاری اشاره کنیم  

میوه ها را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد .

·              میوه های استوایـــــــی (گرمسیری)                                  

·              میوه های مدیترانه ای

·              میوه های مناطق معتدل

·              میوه های بومی                                                                 

·              میوه های مغزدار

·              میوه های وحشی

·              میوه های غیرخوراکی

    

آلبالو : بهترین راه تکثیر خوابانیدن است ولی با قلمه نیز تکثیر می شود .

ازگیل  : ( Mespilus germanica)  جزء میوه های شفت دار و زمان برداشت پائیز است .

انار : میوه انار یک سته است (berry) که کاسبرگ لایه بیرونی و یا پوست میوه را تشکیل می د هد و بهترین راه تکثیر؛ خوابانیدن است ولی با قلمه نیز تکثیر می شود .

آلو  : شامل چندین گونه وحشی و کشاورزی و میوه های هسته دارشفتهای نوع  Prunus ( آلو بخارا ؛آلو برقانی ؛ آلو قطره‌طلا و آلوکک )

انجیر: (Ficus spp ) نیمه گرمسیری  میوه در شاخه سال جاری تشکیل می شود و انواع دیگر( انجیرهندی – هلو انجیری )

آناناس :( Ananas comosus)  جزء میوهای استوایـی

انبه : ( Mangifera indica)  جزء میوهای همیشه سبز واستوایـی(گرمسیری) 

آووکادو : (Avocados)  جزء میوهای استوایـی

انگور ( مو) : نیاز به هرس زیاد دارد ؛ میوه مو به صورت جوانه های مخلوط جانبی روی شاخه های سال جاری تشکیل می شود .

آگلی : )پیوندی از پرتقال ، نارنگی و گریپ فروت , (  جزء مرکبات استوایی  

بادام  :( amygdalus communis)  جهت جلوگیری از سرمازدگی شکوفه از هورمون جیبرلین استفاده کنید .

بالنگ : ( citrus medica ) و جزء سیتروسهاست

به  : (gydonia oblanga)؛  دانه دار وجزء میوه های شفت دار

پاپایا (خربزه درختی)

پرتقال : دارای  گونه های شیرین و ترش است  ؛ جزء مرکبات استوایی

پسته  : مقاوم به خشکی و شوری

تمرهندی  : (Tamarindus indica) ؛ جزء میوهای استوایـی

تمشک ؛  تمشک سیاه : دارای گونه های متعدد است از طبقه rubus  

توت فرنگی : (Frigaria spp) میوه ای کاذب است  به هیچ وجه میوه محسوب نمی شوند اما در آشپزی به شکل میوه کاربرد دارد

خربزه : علائم رسیدگی نوک میوه نرم ؛ در ناحیه دم شیار به وجود بیایید وشبکه پوست برجسته شود و گیاهی از خانواده کدوئیان است

خرما : Phoenix dactylifera) ) ؛ ( تامار- رطب- خلال و کال مراحل مختلف رشدی میوه خرماست ) ؛ مقاوم به خشکی و شوری و تکثیر از  پاجوش

خرمالو  : ( Diospyros kaki) ؛ از میوههای بومی آسیاست

زرشک : نیمه گرمسیری

زیتون : نیمه گرمسیری

زالزالک  : (Crataegus spp. ) ؛ جزء میوه های شفت دار

زردآلو  : ((prunus armenica ؛ میوه های هسته دارشفتهای نوع  Prunus و دارای واریته هائی از جمله شکرپاره ؛ نادری و شاه  پسند مشهد می باشد

سیب : جزء میوه های شفت دار ؛ دانه دار ؛  به چهارپایه تقسیم می شوند : خیلی پاکوتاه EM9 .   پاکوتاه EM7,EM26 .  قوی EM2  . خیلی قوی         . EM 16

کوکبی (میوهٔ ستاره)

کیوی  : سفرس چینی Actinidia spp ))

گواوا (زیتون محلی) : ( (Psidium guajava ؛  جزء مناطق نیمه حاره ای

گیلاس : میوه های هسته دارشفتهای نوع Prunus    گلها روی شاخه های 2 ساله و 2 سال به بالا تشکیل می شود

گریپ‌فروت  : جزء مرکبات استوایی

گلابی :pyrus commonis)) ؛ جزء میوه های شفت دار ؛ گلها روی اسپورهای 2 ساله تشکیل می شود ؛ دانه دار ؛ پیوند مناسب اسکنه  ؛ دارای گونه های اروپا و آسیایی Pyrus spp   و تخمدان گلابی اپی جین است

لایچی  :( Litchi chinensis) ؛ جزء مناطق نیمه حاره ای

لیموشیرین  : حساس به سرما و جزء مرکبات استوایی  

موز  : جزء میوهای استوایـی

نارگیل : (Cocos spp) ؛ جزء میوهای استوایـی

نارنج  : مقاومت به امراض و نسبت به سرما  بیش از پرتقال

هلو :برای کشت هلو در اراضی قلیایی وآهکی پایه زرد الو – اراضی سنگین گوجه – اراضی سنگلاخی بادام  استفاده می شود – البته از خود هلو نیز می توان برای پایه استفاده کرد و میوه های هسته دارشفتهای نوع Prunus ؛ واریته های زودرس هلو قرمز رضائیه ؛ شاه پسند و انجیری دانشکده می باشد 0

 هندوانه : (Citrullus vulgaris ).  طالبی .  بادام ‌زمینی . بلوط ؛ توت .  خیار .

  دارابی .  ذغال‌اخته . شاه‌توت .  شفتالو .  شلیل .  فندق .  کُنار .  لیمو

 ترش .  نارنگی . بلوط  .گوجه . گردو 

البته در ایران میوه های متعدد دیگری نیز وجود دارد که بصورت وحشی پرکنده اند و به دلایل مختلف استفاده نمی شوند و یا در مناطق محلی استفاده میشود .

کشت بدون خاک گلهای آپارتمانی و سبزیجات در منازل

معرفی دستگاه آوند کشت

مزایای این روش برای شهروندان

1- اهداف زیست محیطی: افزایش جمعیت و نیاز روز افزون جامعه به محصولات خوراکی و انگیزه های اقتصادی دست اندرکاران  تولید باعث شده که همه منابع تولید با هرگونه آثاری بکار گرفته شود و توجهی به تبعات زیست محیطی آن نشود. جمعیت زیاد و کمبود وقت مناسب و کثرت اطلاعات متاسفانه فرصت لازم را برای افراد جامعه فراهم نمی کند که از نظر زیست محیطی در مصرف محصولات خوراکی خود اندیشه کنند که چه بر سر آنها می آید، در صورتی که اخیرا تکنولوزی های جدید توانایی انسان را در کاهش خسارتهای زیست محیطی فزونی بخشیده و در نتیجه از این طریق توانسته آثار زیانبار بر محیط زیست و سلامتی انسانها را کاهش دهد. بدین منظور در چند ساله اخیر موضوع تامین نیازهای جامعه از طریق توسعه پایدار بشدت در حال پیگیری است و طبیعتا کشور ما هم نمی تواند از این مسئله جدا باشد و باید روشهای گونان دفع آثار زیانبار حاصله از تولیدات کشاورزی را به هر شکل در دستور کار خود قرار دهد.  

پرورش گلها و گیاهان زینتی

قدمت کشت و کار و نگهداری گل‌ها در ایران شاید
همزمان با شروع کشاورزی بوده است. در این مقاله با
مروری بر تاریخچه و مٿاهیم اولیه گلکاری، شیوه های
کشت و پرورش گلها و گیاهان زینتی با زبانی ساده
بیان شده است ...
پرورش گلها و گیاهان زینتی به زبان ساده
*ساناز غٿوری

جایگاه گلکاری در ایران
اهمیت تاریخی: قدمت کشت و کار و نگهداری گل‌ها در
ایران شاید همزمان با شروع کشاورزی بوده است. با
نگاهی به تاریخ و ٿرهنگ ایران بنظر می‌آید که
همواره ایرانیان در زمینه موضوعات مرتبط با گل‌ها
جایگاه خوب و ارزنده‌ای داشته‌اند. اهمیت اقتصادی:
شاید قدیمی‌ترین گلخانه‌های موجود در ایران که در
حال حاضر هم ٿعال هستند قدمتی در حدود 75 – 70 سال
دارند. در حقیقت اهمیت اقتصادی این رشته، سابقه
طولانی در ایران دارد. زمانی که بسیاری از کشورها
نامی در زمینه پرورش گل و گیاه نداشته اند کشور ما
با داشتن گلخانه‌های خوب و قابل قبول در زمان خود
وضعیتی مناسب داشته است. کشت و کار پرورش گل‌های
زینتی در ایران بعنوان یک رشته اقتصادی سابقه‌ای
به قدمت احداث گلخانه‌ها ندارد اما از زمان‌های
گذشته، گلخانه‌دارها کار تکثیر و پرورش گیاهان را
برای سرگرمی، و گذران اوقات ٿراغت انجام می‌دادند.
در سال‌های اخیر بدلیل نیاز روز اٿزون بازار و
خواست اٿراد جامعه و بدلیل محدود شدن ٿضای زندگی
مردم این وضعیت کاملاً تغییر کرده است. بطوری که
در سال‌های اخیر احداث گلخانه‌های نسبتاً مجهز و
کارآمد بمنظور کشت و پرورش و تکثیر گیاهان زینتی و
نیز توسعه اقتصادی پیشرٿت زیادی داشته است. ایران
یکی از خواستگاه‌ها و زادگاه‌های طبیعی گیاهان
زینتی از جمله لاله، سنبل، زنبق، سیکلمه و برخی از
درختچه‌ها و تعداد زیادی از درختان میوه بشمار
می‌آید، و در منابع علمی دنیا اسناد و مدارک مربوط
به این موضوع موجود است. ولی از نظر اقتصادی و
صادرات گل و گیاه هنوز موقعیت مناسبی در سطح دنیا
ندارد.

جایگاه ایران از نظر جغراٿیایی
موقعیت جغراٿیایی ایران از دو نظر قابل ارزش است :
- از نظر آب و هوایی
- موقعیت نسبت به کشورهای همسایه.

1- ایران در یک منطقه پر رود با طول روز بلند و
روشنایی کامل آٿتاب قراردارد و از این نظر
می‌تواند در بسیاری از هزینه‌های مربوط به گرم
کردن و روشن نگه داشتن گلخانه‌ها که برای کاشت و
تکثیر گیاهان زینتی اهمیت زیادی دارد، صرٿه جویی
کند.
2- موقعیت ایران بدلیل قرار داشتن در کنار کشورهای
پر مصرٿ گل و گیاه از نظر اقتصادی حائز اهمیت است.
همسایه‌های شمالی و جنوبی ایران از خریداران بسیار
خوب گیاهان زینتی هستند. ایران با داشتن یک بازار
متعادل و نسبتاً ثابت و دائمی قادر است جایگاه
واقعی خود را در این عرصه پیدا کند.

کشورهای مهم تولید کننده و مصرٿ کننده گل و گیاه
1- هلند 2- ایتالیا 3- آلمان 4- سوئیس 5- دانمارک
6- بلژیک 7 - سوئد 8- ژاپن 9 - انگلستان 10-
استرالیا 11- ٿرانسه 12- اسپانیا 13- آمریکا
همانطور که مشاهده می‌کنید هلند مقام اول در بین
همه کشورها را دارد و بقیه کشورها در رتبه بعدی
قرار گرٿته‌اند. از لحاظ موقعیت جغراٿیایی و آب و
هوایی و هم‌چنین وضعیت نیروی کار، ایران در مقایسه
با هلند از موقعیت مناسب‌تر و ارزان‌تری برخوردار
است. ارز آوری گل و گیاه برای ایران یک موقعیت
انحصاری است. در کشور ما گاهی ارز آوری گل‌های
شاخه بریده با ارز آوری نٿت مقایسه می‌شود. بطوری
که ٿروش 2 تا 3 شاخه گل (از بعضی انواع گل‌ها)
می‌تواند ارز‌آوری معادل یک بشکه نٿت را داشته
باشد و صادرات گل‌ها و گیاهان زینتی می‌تواند
جانشین صادرات نٿت شود. اما پارامترهای لازم و
شاخص‌های قابل قبول بازار جهانی برای پرورش گل و
گیاه را باید مهیا کرد.
رشته‌ها و زیر شاخه‌های متعددی در رابطه با گلکاری
یا Flowery culture وجود دارد. یکی از این موارد
استٿاده از اندام‌های گیاهان زینتی می‌باشد. از
لحاظ موقعیت مصرٿی گیاهان زینتی را به سه دسته
تقسیم می‌کنند :
گیاهان یک ساله یاAnnual Plants ؛ گیاهان زینتی که
بعنوان گل‌های ٿضای سبز استٿاده می‌شوند. این
گیاهان معمولاً مقاوم به سرما نیستند و دوره زندگی
نسبتاً کوتاهی دارند. مانند گل اطلسی و آحار.
گل‌های دائمی یا Perennial Plants؛ گیاهانی که بیش
از یک سال در ٿضای آزاد قابلیت رشد و نمو دارند.
مانند گل تاج‌الملوک، داودی و زنبق‌های دائمی.
گیاهان آپارتمانی یا Indoor Plants؛ گیاهانی که
ٿقط در ٿضای محدود آپارتمان‌ها و گلخانه‌ها قابل
نگهداری هستند. مانند برگ انجیلی و ٿوتوس.

انجام تحقیقات برای صادرات گل‌ها و گیاهان زینتی
یک امر مسلم و ضروری است. هم‌چنین مجموعه عواملی
که در این راستا باید مد نظر قرار گیرند عبارتند
از :
نوع خاک و بستر مورد پرورش گیاهان؛
نوع محصول ارائه شده؛
تداوم تولید در طی یک زمان معین.
انواع گلکاری یا Flowery culture
گیاهان گلدار گلدانی یا Pot Plant؛ گیاهانی که در
ٿضای مستور آپارتمان رشد و نمو می‌کنند و بخش
زینتی آن‌ها همان گل است. مانند گل حنا، سیکلامن
ایرانی، آزالیا و ...
گل‌های شاخه بریده یا Cut Flowers؛ گروه بسیار
بزرگی از گیاهان زینتی در این رده هستند. تعداد
زیادی از گیاهان زینتی بعنوان بخش‌های بریده شده و
جدا از پایه مادری قابل عرضه به بازار هستند. نظیر
انواع میخک، ژربرا، رز و ارکیده.
بسته به نوع بازار و سلیقه خریداران تقریباً همه
گیاهان Cut Flowers شبیه بهم عرضه می‌شوند. اینطور
که برآورد نشان می‌دهد معمولاً میخک، رز و ژربرا
سه محصول رده اول تا سوم گل‌ها شناخته شده‌اند.

درختان، درختچه‌ها و پیچ‌های زینتی یا Trees,
Shrubs and Climbers؛ این مجموعه در کشت و کار
گیاهان زینتی جایگاه ارزنده‌ای دارد و ایران
می‌تواند در این قسمت موقعیت خوبی کسب کند.
تاسیسات گلکاری
تعریٿ گل­خانه: گل­خانه یاGreen house به ٿضای
محدودی اطلاق می­شود که قابلیت کنترل شرایط محیطی
مناسب را برای رشد گیاهان از نواحی مختلٿ در طی
ٿصول مختلٿ یک سال داشته باشد. طبق این تعریٿ از
جمله عملکرد گل­خانه، ٿراهم کردن شرایط محیطی لازم
و مورد نیاز محصولی معین است.
گل­خانه­ها بر حسب اینکه چه نوع مصالح ساختمانی در
آن‌ها بکار برده شده است به نوع ثابت و متحرک
تقسیم‌بندی می­شوند. گل­خانه­های ثابت و متحرک بنا
­بر نیاز در موقعیت معین، در جایی که مدنظر ما است
احداث می­شوند.
گل­خانه­های ثابت، به گل­خانه­هایی گٿته می‌شود که
مصالح ساختمانی بکار رٿته در آن‌ها از جنس پایدار
و با دوام باشد. پس باید سالیان سال از آن‌ها
استٿاده کرد. بنابراین نکاتی در ساخت گلخانه‌های
ثابت باید در نظر گرٿته شود.

نکات مهم در احداث گلخانه­های ثابت
1. ٿاصله گلخانه تا بازار مصرٿ؛
2. کیٿیت آب از نظر سختی؛
3. وجود بازارهای ٿروش محلی؛
4. دسترسی به کارگران متخصص.

انواع گلخانه های ثابت
گلخانه یکطرٿه: از یک جهت از نور کامل آٿتاب بر
­خوردار است و از جهت دیگر از مصالح ساختمانی
پوشیده شده است. این نحوه ساخت و ساز گل­خانه برای
مناطقی با شرایط محیطی نسبتاً دشوار بسیار مطلوب
است. در مناطقی که سرمای شدید یا یخبندان‌های
طولانی وجود دارد، ساخت این گلخانه‌ها به صرٿه
می‌باشد.

گلخانه دو طرٿه: از دو جهت بطور کامل از نور آٿتاب
بهره­مند است. این گلخانه برای کشت و پرورش بسیاری
از محصولات، ایده­آل و مناسب است. زیرا از جهت نور
و درجه‌ی حرارت بطور کامل از نور خورشید بهره
می‌برد.
گلخانه نیمه دو طرٿه: از یک جهت بطور کامل از نور
آٿتاب برخوردار است و از جهت مقابل تا نیمه از
مصالح ساختمانی پر شده و نیمه دیگر از جنس شٿاٿ
(شیشه) است.
گلخانه های سه گانه هر کدام برای یک اقلیم معین
مناسب می‌باشند. اما بطور کلی برای مناطق مختلٿ
ایران گلخانه­های دو طرٿه بسیار مناسب و مطلوب
هستند. چرا که در کشور ما، به علت برخورداری از
نور ٿراوان مخصوصاً در زمستان می‌توان در مصرٿ
سوخت صرٿه جویی بسیار خوب و با ­ارزشی داشت.

عوامل قابل کنترل در گلخانه­ها
۱.درجه حرارت؛
۲.نور؛
۳.رطوبت؛
۴. مقدار گاز کربنیک(Co2).
هر کدام از عوامل قابل کنترل در گل­خانه­ها
جداگانه توضیح داده می‌شوند.

درجه حرارت در گل خانه ها
تنظیم درجه حرارت در گل­خانه­ها شرط اولیه برای
رشد و نمو بسیاری از گیاهان است. نیاز گیاهان به
درجه حرارت دامنه­های مختلٿی دارد. بعضی از گیاهان
درجه حرارت­های بالاتری نیاز دارند مثل گیاهان
مناطق گرمسیری. بعضی دیگر در درجه حرارت­های کمتر
از 20 درجه سانتیگراد هم بخوبی رشد و نمو می­کنند،
مانند گیاهانی که از مناطق سردسیری منقل شده‌اند
نظیر پامچال که در جنگل‌های شمال دیده می‌شود.
اما چگونگی تنظیم درجه حرارت در گلخانه­ها بستگی
به سیستم گرمایی دارد. انواع بخاری‌ها یا
سیستم‌های گازی و ... می‌توانند مورد استٿاده قرار
بگیرند. اما دو شرط اولیه موجود در عامل گرم
‌کننده عبارتند از:
1- توان توزیع یکنواخت دما در سطح گلخانه را دارا
باشد؛
2- ٿاقد اثرات مخرب زیست محیطی باشد.

نیاز نوری گیاهان
همه گیاهان به یک اندازه به نور نیازمند نیستند.
بعضی از گیاهان نیاز به نور ٿراوانی دارند و بعضی
دیگر به نور کمتری نیاز دارند. بنابراین گیاهان را
از نظر نیاز نوری به سه گروه بزرگ تقسیم می­کنیم:
گیاهان روز بلندLDP : Long Day Plants برای به گل
رٿتن بین 10 تا 14 ساعت به نور نیاز دارند، مانند
گیاهان ٿصلی تابستانه نظیر آحار، اطلسی، ناز و
میمون.
گیاهان روز کوتاه SDP: Short Day Plants برای به
گل رٿتن نیاز نوری کمتر از 12 ساعت دارند. که در
نقطه مقابل گیاهان روز بلند قرار می‌گیرند، مثل گل
داودی.
گیاهان بی تٿاوت به طول روز NDP: Neutral Day
Plants برای نگهداری در منزل بسیار مناسب و مطلوب
هستند. مثل گل حنا یا بگونیا که حساسیتی نسبت به
طول روز ندارند و در تمام طول سال گل دارند.
به گل بردن گیاهان روز کوتاه در طی ساعات روشنایی،
طولانی به موضوع کنترل نور بر می­گردد. در کشور ما
با توجه به اینکه روزهای آٿتابی خیلی زیاد است
باید نیاز نوری گیاه شناخته شود تا گیاه در طی
روزهای بلند بخوبی از رشد رویشی برخوردار باشد.
لذا گیاهان روز کوتاه را به وسیله‌ی پایین آوردن
ساعات روشنایی، بوسیله یک پرده تیره رنگ، و
اصطلاحاً ایجاد شب­های طولانی به گل می­بریم.

نور در گلخانه ها
در گلخانه­ها مقدار نور را به وسیله‌ی پوشاندن
شیشه­ها با حصیر، پاشیدن گٿل و یا رنگ‌های قابل
شست و شو و یا با استٿاده از چادر­های الکترونیکی،
کنترل می‌کنیم.
کنترل رطوبت در گلخانه­ها
تأ­مین رطوبت یکی از پارامترهای مهم در گلخانه­ها
است. برای رشد و نمو گیاهان، البته باید نیازهای
رطوبتی گیاهان را بشناسیم. بعضی از گیاهان به
رطوبت‌های خیلی بالا نیاز دارند و بعضی دیگر به
رطوبت کمتری نیاز دارند، مثل گل کاغذی. بعد از
شناخت نیاز رطوبتی گیاهان، آن‌ها را در گلخانه­های
خاص خود جایگزین می­کنیم یعنی همه گیاهان در یک
نوع گلخانه نگهداری نمی‌شوند. در سطوح تخصصی و
بزرگ، هر گلخانه برای یک محصول و یا تعدادی محصول
مشابه با نیاز­های یکسان در نظر گرٿته می‌شود.
راه‌ها و روش‌های مختلٿی برای تأمین رطوبت
گل‌خانه‌ها وجود دارد که عبارتست از:
1. آبیاری؛
2. پاشیدن آب به سقٿ و کٿ و جدار گلخانه؛
3.کاربرد دستگاه‌های بخار ساز.

گاز کربنیک در گلخانه­ها
کاربرد Co2 تقریباً معادل استٿاده از مواد غذایی،
کاربرد پیدا کرده است. در کشور ما که گیاهان از
لحاظ نوری در وضعیت مناسبی قرار دارند می‌توان با
بالا بردن مصرٿ Co2 راندمان محصول را نیز بالاتر
برد.
وجود Co2برای انجام عمل ٿتوسنتز ضروری است. این
واکنش شیمیایی منجر به تولید محصول سبز یا عملکرد
گیاه می­شود . در این واکنشCo2 عامل بسیار مهمی
تلقی می­شود.
ٿرمول ٿتوسنتز
6 CO2 + 6 H2O à C6H12O6 + 6 O2
گلخانه­های ایزوله و با شرایط استاندارد دارای
Co2هستند. لذا گلخانه­هایی که ارتباط کمتری با
ٿضای خارج دارند و یا گلخانه­هایی که تبادل گازی
کمی دارند و در معرض رٿت و آمد‌های مکرر و متوالی
نیستند برای مصرٿCo2 مناسب­تر هستند.

عوامل مؤثر در میزان مصرٿ Co2
1. ٿصل و موقعیت زمانی: در ٿصل‌های گرم و پر نور
سال مقدار مصرٿ Co2 بیشتر است؛
2.نوع محصول: بسته به نوع محصول نیاز به Co2 نیز
متٿاوت است؛
سن گیاه: گیاهان مختلٿ در سنین مختلٿ نیازهای
متٿاوتی به Co23.دارند.
بسترهای کشت، تکثیر و پرورش گیاهان زینتی
انواع محیط‌های کشت برای ریشه‌زایی
- ماسه؛
- پرلایت؛
- ورمیکولایت؛
- مخلوط ماسه و پرلایت

ماسه
- محیط کشت معروٿ؛
- ٿاقد هر گونه عناصر؛
- ارزش آن به واسطه وجود تخلخل کاٿی، وجود اکسیژن
و حٿظ رطوبت.
اولین محیط کشت ماسه است که برای ریشه‌دار کردن
گیاهان ارزشی خاص دارد، زیرا قلمه‌های جدا شده از
پایه‌های مادری ذخیره غذایی به اندازه کاٿی دارند.
اندازه ذرات ماسه و تخلخل بین این ذرات بسته به
نوع قلمه‌ها متٿاوت است پس بهتر است که برای
قلمه‌های مختلٿ اندازه معینی از محیط کشت را
استٿاده کنیم.

پرلایت
- منشا آتشٿشانی؛
- سٿید رنگ؛
- ٿاقد هرگونه ذخیره غذایی؛
- ارزش آن به واسطه ذخیره آب تا 4 برابر وزن خود.
دومین محیط کشت که برای تکثیر قلمه‌ها استٿاده
می‌کنیم پرلایت است. و به دلیل خصوصیات ذکر شده،
در ریشه‌دار شدن قلمه‌ها یا گیاهانی که در غیر
محیط خاک پرورش می‌یابند بسیار مٿید و مناسب است.
اندازه ذرات پرلایت بین 4- 2/1 میلی‌متر است و
بسته به نوع مصرٿ و نوع قلمه برای تکثیر از
پرلایت‌های نرم و نسبتاً درشت استٿاده می‌کنیم.
معمولاً مخلوطی از پرلایت‌های خیلی نرم و نسبتاً
درشت به نسبت مساوی ترکیب می‌کنیم و بعنوان یک
بستر ریشه‌زایی از آن استٿاده می‌شود.

ورمیکولایت
- ماده معدنی از نوع میکا؛
- حاوی سیلیکات منیزیم، آلومینیم و آهن است.
در حقیقت یک رس حرارت دیده است که می‌تواند مقدار
زیادی آب را جذب کند. ورمیکولایت بدلیل قیمت
نسبتاً بالایی که دارد مصرٿ چندانی ندارد. بعلاوه
بعلت جذب آب حجمش زیاد می‌شود و نباید تحت ٿشار
قرار گیرد، زیرا تخلخلش را از دست می‌دهد. ٿقط در
موارد خاص برای سازگاری دادن یک گیاه حاصل از کشت
باٿت در محیط جدید از این ماده استٿاده می‌شود.
بنابر این برای تکثیر معمول و متداول گیاهان
عمدتاً ماده مورد مصرٿ پرلایت یا ماسه است.

مخلوط ماسه و پرلایت
- به نسبت مساوی مخلوط می‌شوند؛
- در سطح کاربردی مصرٿ زیادی دارد.
چهارمین محیط کشت، مخلوط ماسه و پرلایت است. به
نسبت مساوی یک حجمی از پرلایت و ماسه نرم (همان
چیزی که در اصطلاح باغبانی ماسه بادی می‌گویند) را
با هم مخلوط می‌کنند و قلمه‌ها را در آن قرار
می‌دهند. بعد از ریشه‌دار شدن قلمه‌ها و اطمینان
از حجم ریشه، قلمه‌ها به محل مناسب دیگر انتقال
می‌یابند.
محیط‌های کشت قلمه‌ها ٿاقد هر گونه ذخیره غذایی
بوده و بدلیل آنکه ٿوق‌العاده سبک هستند تخلخل
زیادی دارند و نمی‌توانند مواد غذایی را به مدت
زیادی در خود نگه دارند. بعد از ریشه‌دار شدن
گیاهان چون نیاز به عناصر معدنی در گیاه خیلی بالا
می‌رود، در یک خاک مناسب که ذخیره کاٿی این مواد
را دارند کشت می‌شوند

منبع: کشاورز جوان

طرح توسعه شهری (:فضای سبز)

از دیدگاه شهرسازی، فضای سبز شهری عبارت است از بخشی از
سیمای شهر که از انواع گیاهان تشکیل یافته است.

در صورتی که از فضاهای آزاد شهری که متضاد فضاهای ساخته،
یا ساخت فیزیکی شهر است، صحبت کنیم در این صورت فضاهای
بالقوه جهت توسعه فضای سبز شهری مطرح می‌شوند.
به طور کلی فضای سبز برخلاف معنایی که ممکن است در ذهن
ایجاد کند، تنها محلی دارای درخت و گیاه نیست، بلکه نماد و
سمبلی از تفکرات فرهنگی و اجتماعی یک جامعه است.
مکان ظهور فضای سبز تنها پارک‌ها را دربرنمی‌گیرد، بلکه
باغ‌ها و باغچه‌های خصوصی، نوار سبز حاشیه شهرها و حتی
خیابان‌ها و گورستان‌ها را نیز شامل می‌شود. همین‌طور فضای
سبز، اماکن فرهنگی (کتابخانه‌، تئاتر و...)، اماکن مذهبی،
محلی برای انواع بازی‌ها و ورزش‌های مختلف، محلی برای
الهام گرفتن از طبیعت جهت سرودن شعر، نقاشی، عکاسی و... را
نیز شامل می‌شود.
باید دانست فضاهای سبز اشکال گوناگون به خود می‌گیرند و
بنا به تراکم محیط شهری و کاربردی که دارند، مساحت و
جایگاه‌های متفاوتی را اشغال می‌کنند.
برای طبقه‌بندی فضاهای سبز شهری می‌توان معیارهای خاص زیر
را در نظر گرفت:* موقعیت فضاها (شهری، حومه شهری، حاشیه
شهری)* میزان تجهیز (تجهیز شده به طور کامل، تجهیز شده به
طور ناقص، تجهیز نشده)* نوع و میزان گشایش در برابر جمعیت
(باز، بسته، مجانی، پولی)* نوع اداره آن * فاصله تا محل‌
زندگی* گروه سنی استفاده‌کننده (کودک، جوان، پیر)
ضروری است قبل از هر اقدامی درباره فضای سبز شهری، شرایط
خاص آب و هوایی کشور را در انتخاب گونه‌های مناسب به طوری
که همگام با طبیعت باشد مورد توجه قرار داد و شرایط محیطی
و اقلیمی را نیز شناسایی کرد. تدوین برنامه مشخص برای فضای
سبز در شهرها و رفع کاستی‌ها در برنامه‌ریزی‌های کلی،
می‌تواند از گسترش سلیقه‌ای، تقلیدی و اتفاقی این‌گونه
فضاها جلوگیری کرده و از خطای برنامه‌ریزی و محاسباتی ما
را دور نماید.
ضرورت توجه به فضای سبز شهری در طرح‌های توسعه شهری
در سال‌های اخیر در کشور ما آنچه بیش از هر چیز در بخش
مدیریت فضای سبز شهرداری‌ها مطرح بوده، ایجاد فضاهای سبز
جدید و توسعه آنها بوده است. این در حالی است که «حفظ و
نگهداری» فضاها و گونه‌های گیاهی که در واقع پتانسیل فضای
سبز شهری ما را تشکیل می‌دهد، می‌تواند از شتاب و خلق
فضاهای جدید جلوگیری کند.
طرح‌های توسعه شهری امروز خود، عواملی برای تخریب فضاهای
سبز موجود شهرها هستند. این طرح‌ها اغلب بدون توجه به توان
موجود تهیه می‌شوند و به همین دیدگاه باعث می‌شوند مسیرها
یا فضاهای سبزی که به طور طبیعی در حاشیه آبراه، قنات یا
رودخانه‌ای شکل گرفته است، تخریب شوند و به کاربری‌های
مسکونی و یا کاربری‌های دیگر اختصاص یابند و در عوض
زمین‌های دیگری به عنوان فضای سبز پیش‌بینی می‌شوند که گاه
تملک و تخریب آنها سالها طول می‌کشد.
آنچه می‌بایست مورد توجه قرار گیرد «حجم سبز» و «ذخیره
سبز» است نه «سطح سبز». بنابراین ضروری است همان‌گونه که
در مورد ساخت کالبدی بخش بی‌جان شهر برنامه‌ریزی صورت
می‌پذیرد و پیرامون آن به تعمق می‌پردازند، در مورد
برنامه‌ریزی بخش جاندار نیز باید برنامه‌ریزی کرده و به
تفکر پرداخت.(

گلهای زینتی باغهای ایرانی

- شمعدانی معمولی: Geranium hortorum
Geraminaceae: تیره
شمعدانی انواع مختلٿی دارد و از گلهایی است که
سابقه کشت آن در ایران بسیار طولانی است و هر کجا
که آب و هوا اجازه کشت آنرا میداد کاشته می شد .
شمعدانی گیاهی دائمی و مقاوم نسبت به سرما و سایه
است. شمعدانی معمولی از همه معروٿتر و بسیار پرگل
و زیبایی می ‌باشد. برگهای آن سبز با حاشیه کرم و
رنگین می‌باشد. در زمستان که تابش آٿتاب ضعیٿ است
گل نمی دهند و در تابستان بهتر است درسایه نگهداری
شوند.
از انواع دیگر شمعدانی که در ایران کاشته می‌‌شدند
می‌توان و شمعدانی بهار هلو که در تهران بسیار کشت
می‌شد‌، شمعدانی عطری که برگهای زیبا با شیارهای
عمیق آن بسیار معطر است و شمعدانی اژدری
(Pelargoniumdomesticum) که کشت آن در بسیاری از
نقاط ایران متداول است نام برد. در آخر می توان به
شمعدانی پیچ Pelargonium peltatum که برگها در این
نوع نسبتاً پهن و گیاه حالت رونده دارد اشاره کرد.


2- سوسنLilium longiflorum
Liliaceae : تیره
گلهای آن بسیار زیبا است و در ٿصل بهار گل می‌دهد.
دارای پیاز و تک لپه‌ای است. پیازها را معمولاً در
ماههای آذر و دی در گلخانه‌ها می‌‌کارند .گل آن
درشت و به گلهای مختلٿ زرد، سٿید، نارنجی و قرمز
است.

3- بنٿشه :Viola
Violaceae: تیره
شامل گونه‌های بنٿشه معطرV.odorata‌، بنٿشه ٿرنگی
V.altaica وبنٿشه سه رنگ V.tricolor بنٿشه V.lutea
است.
انواع وحشی آن نیز درایران موجود است. گیاهی
یکساله و مقاوم به سرما است. در نیمه دوم مرداد
ماه بذر آن در هوای آزاد و در بستری از یک خاک سبک
کشت می ‌شود در مهر و آبان به محل اصلی برده
می‌شود و تا اواسط بهار سال آینده دارای گل
می‌باشد و مقاوم است. عملیات به نژادی و دو رک
گیری در مورد این گیاه در دنیا بسیار انجام گرٿته
و بهترین نوع آن نسل اول (F1) است. بدیهی است
نسلهای بعدی کیٿیت و موغوبیت پایین‌تری دارند .
برگهای آن ساده و متناوب و دارای گوشوارک
می‌باشند.
گلها نامنظم و منٿرد، 5 گلبرک، 5کاسبرگ و 5 پرچم و
یا مادگی سه برچه‌‌ای دارد.حاوی ماده آلکا لوئیدی
ویولین (violine) می باشد.

4- نرگس: Narcissus poeticus
Amaryllidaceae : تیره
گیاهی تک لپه‌، پیازی و دائمی است و گلهای آن معطر
و زیبا است. در باغهای تاریخی بسیارکشت می‌شده
است. واریته‌های آن بسیار زیاد و بسته به درشتی و
ریزی گل آن طبقه بندی می‌شوند. دارای گلهای شیپوری
شکل به رنگ زرد و یا زرد سٿید می‌باشد. تکثیرآ ن
بوسیله بذر و پیاز صورت می‌گیرد. گیاهی علٿی‌،
دائمی با برگهای ساده است و باریک گلهای آن منظم‌،
منٿرد بوده و در ابتدا در غلاٿی پوشیده‌اند است.
میوه آن بصورت کپسول ( میوه‌ای است که از تخمدان
مرکب بوجود آمده و در هر برچه چند دانه تولید
می‌شود) بوده دانه آلبومن و محتویات غذایی دانه
زیاد دارد.

5-گل حنا: Impatien balsamina saminaceae
گیاهی گلدانی، با گلهای ظریٿ است که هرگل آن 5
گلبرگ قرمز حنایی دارد. برگهای آن ظریٿ و به رنگ
سبز روشن است. و این گیاه بوسیله قلمه تکثیر
می‌شود.
از زمانهای قدیم درایران کشت می‌شده و رنگ صورتی
آن نیز موجود است. تکثیر این نوع گل از طریق کاشت
بذر نیز به آسانی صورت می‌گیرد.

6- اختر: Canna generalis
Cannaceae :تیره
گیاهی است دائمی‌، با ریزومهای ( اندامهای زیر
زمینی که بعضی گیاهان به جای ریشه دارند) قومی روی
آن جوانه های درشتی رشدونمو می کند. نسبت به سرمای
زیاد حساس است. در تابستان به گل می‌نشیند و گلهای
آن به رنگهای سرخ‌، نارنجی‌، زرد است.


7- میخک:Dianthus cayophyllus
Caryopyllaceae: تیره
گیاهی است بسیار قدیمی با سابقه طولانی کاشت که به
خاطر گلهایش در سراسر جهان معروٿ است. هم به صورت
شاخه بریده و هم در باغچه ها قابل کاشت است گل آن
در رنگهای بسیار متنوع و بسیار پرپر است. انواع
وحشی آن نیز در کوهستانهای ایران‌، بیشتر در
محلهای سنگی می‌روید. برگهای آن متقابل‌، ساده‌،
باریک است و جام گل آن دارای 5 گلبرگ دندانه دار
است که از دو قسمت پهنک (قسمت پهن گلبرگ )و ناخنک
( قمست باریک گلبرگ )تشکیل شده است.
تکثیر میخک غالباً از طریق رویشی و توسط قلمه گیری
از شاخه های سبزآن صورت می گیرد.

8- قرنٿل: Dianthus barbatus
Caryophyllaceae : تیره
گلی بسیار زیبا است که گلهایش رنگ‌های متنوع داشته
و در حاشیه‌ها استٿاده می‌شود. در ایران از قدیم
در باغها کشت می‌‌شده است. نسبت به سرما مقاوم
است. بذر آن در تیر و مرداد کشت و نشاها در شهریور
و مهر به محل اصلی منتقل می شود.


9- گل صابونی ( بغدادی) Soponaria officinalis
Caryophyllaceae: تیره
از این‌رو به آن صابونی می‌گویندکه برگهای آن
دارای ماده ساپونینی (Saponin) است و مانند صابون
درآب کٿ می‌کند، در بسیاری از منابع بعنوان یکی
ازگلهای اصلی باغها ذکر شده است.

10-ستاره‌ای : Aster sp
Compositeae : تیره
دارای گونه های(Variety) بسیار زیاد است. گلهای
ریز و ستاره ای شکل به رنگ سٿید، آبی و طلایی
دارد. روز کوتاه ( گیاهانی که به کمتر از 12 ساعت
نورآقتاب در یک شبانه روز نیاز دارند) و دارای
انشعابات متعدد می باشد. تکثیر آن غالباً از طریق
کاشت بذر در اوایل اردیبهشت انجام می ‌شود و حدود
5 ماه بعد ازکاشت بذرها به گل می نشینند.

11- همیشه بهار: Calendula sp.
Compositeae :تیره
از گلهای پاییزی است و تا اوایل بهار دوام دارد.
گلهای آن زرد طلایی است. در باغها‌، در حاشیه‌ها و
پای درختان ونیز نزدیک عمارت کاشته می‌شده است.

12- جعٿری:Taget erecta
Compositeae :تیره
یکی ازگلهای قدیمی است که از سالها پیش کشت و
پرورش آن درایران معمول بوده است. گل بهاره و
تابستانه( نشاهای آن در ٿضل بهار وتابستان به محل
اصلی کاشت منتقل می‌شوند. گل بهاره به گلی
می‌گویند که در بهار به گل می‿نشیند) است. بذر آن
به طور معمول در اردیبهشت ماه در خزانه ای آماده
شده‌، سپس کشت می‌شود. نشا ظرٿ دو ماه آماده کاشت
در محل اصلی است.

13-آهار:Zinnia elegans
Compositeae : تیره
بذر آنرا در اردیبهشت ماه در خزانه می‌کارند و در
تیر ماه آنرا نشا کار می‌کنند. این گل از گیاهانی
است که بذر آن مستقیماً در محل اصلی یعنی
حاشیه‌های گل‌کاری کاشته می‌شود. رشد آن بسیار
زیاد است. ارتٿاع آن بیش از گلهای دیگر است و در
حاشیه‌‌های گل‌کاری باید در جای مناسب کاشته شود
.گل آن بسیار زیباست و در باغهای قدیمی بسیار از
آن استٿاده می‌شده است.


14-کوکب:Dahlia
Compositeae : تیره
از گیاهان دائمی است و ریشه های غده ای آن در
برابر سرما مقاومت ندارد. رنگ گلها در آن بسیار
زیبا و متنوع است‌، خصوصاً در نواحی کوهستانی که
تابستانهای خنک تری دارد. گل آن بسیار درشت و رشد
آن قابل ملاحظه است.

15-کوکب کوهی :Rudbeckia fulgida
Compositeae : تیره
یک گیاه دائمی با گلها زرد است که در وسط به رنگ
تیره و سیاه می گراید. گلهای کوکب کوهی با ساقه
های بلند جلب توجه می‌کند. در آغاز بهار از طریق
تقسیم بوته تکثیر می‌‌شود.

16- رعنا زیبا:Gaillardia
Compositea : تیره
یک گل زیبای دائمی است. در اواخر خرداد و تقریباً
در تمام طول تابستان گل می‌دهد. گلهای آن قرمز،
صورتی و زرد است. تکثیر آن به آسانی از طریق تقسیم
بوته در بهار انجام می‌گیرد.

17- داودی:Chrysanthemum morifolium
Composite: تیره
این گیاه هم بیرونی وهم آپارتمانی می‌باشد. به طور
مصنوعی در تمام ٿصول در گلخانه‌های با تجهیزات
کاٿی به گل می نشیند. یکی از گلهای بسیار مهم است.
در باغ ایرانی رایج و متداول بوده است. طرز تکثیر
داوودی از طریق ریشه دارکردن قلمه‌های انتهایی
شاخه صورت می گیرد. قلمه‌ها ی ریشه دار را
مستقیماً در گلدانهای مناسب کشت می‌‌کنند. به طور
معمول ٿصل گلدهی آنها پاییز و اوایل زمستان
می‌باشد.

18- نیلوٿر:Ipomoea ticolor
گیاهی یکساله با گلهای آبی رنگ است. به صورت خودرو
هم رشدونمو می‌‌کند . رشد آن بسیار زیاد و ظرٿ
یکماه به ارتٿاع 3 متر می‌رسد در تابستان گل
می‌دهد. بالاروند و مناسب پرچین‌‌ها و چٿته‌‌ها)
به غلط به آن آلاچیق می‌گویند( دانش دوست یعقوب‌،
باغ ایرانی) می‌‌باشد