کاشت کیوی

کیوی میوه درخت تاک چوبی و بزرگی از رده Actinidia ( راسته Ericales ، خانواده Actinidiaceae ) است که در آب و هوای معتدل رشد می کند. دربازار جهانی آنرا kiwifruit می گویند اما در شمال آمریکا معمولاً آنرا کیوی می نامند. متداول ترین نوع کیوی ( Actinidia deliciosa) تقریباً به اندازه تخم مرغ است ( حدوداً به طول 6 سانتیمتــر و 5/5 تا 4/5 سانتیمتر محیط) و کاملاً گرد نمی باشد. دارای پوستی کرکدار به رنگ قهوه ای کمرنگ است که معمولاً مصرف نمی شود. گوشت داخل آن سبز روشن و دارای ردیفهایی از دانه های خوراکی کوچک وسیاه است. بافت این میوه نرم و طعم آن گاهی اوقات مثل ترکیبی از توت فرنگی ، موز و آناناس می باشد.نام این میوه را از روی کرکهای روی پوست آن که کاملاً شبیه پرهای پرنده ای در نیوزیلند به همین نام است گرفته اند.



کیوی یک گیاه دوپایه بوده و گرده افشانی آن توسط باد و حشرات انجام می شود ولی زنبور عسل به عنوان حشره ای ویژه برای گرده افشانی گل های کیوی می باشد که باید بسیار مورد توجه قرار گیرد . ریشه های کیوی بزرگ و گوشتی می باشند . برگ های کیوی دارای پرزهایی است که بر روی تبخیر و تعرق ، آفات و بیماری ها و تبادل گازی گیاه تاثیر می گذارند . برگ ها در کیوی مهم می باشند ، چرا که نسبت بین سطح برگ بر اندازه نهایی میوه تاثیر مستقیم دارد . رشد جوانه ها در درخت کیوی همانند درخت انگور می باشد و گل های آن بر روی شاخه های فصل جاری تشکیل می شوند . کیوی از درختانی است که سال آوری دارد و ازدیاد محصول در یک سال سبب کاهش محصول در سال های آینده می گردد . دوره نونهالی درخت کیوی 3 الی 4 سال می باشد .



گیاهان کیوی معمولاً دوپایه هستند یعنی هر گیاه کیوی یا نر است یا ماده.فقط گیاه ماده میوه می دهد آنهم وقتی که توسط گیاه نر گرده افشانی می شود. برای سه تا هشت تاک ماده یک گیاه نرگرده افشان لازم است. تنها استثنا ، یک نوع پیوندی از ژاپن به نام گونـه Issai است (Actinidia arguta x rufa) که گلهای کامل می دهد و می تواند خودش را بارور نماید ؛ متاسفانه این گونه کم طاقت است و مقاومت آن از بیشتر اشکال A. arguta کمتر می باشد و تولید کننده بزرگی محسوب نمی شود.



کوی از نظر دشواری در گرده افشانی معروف است چون گلهای آن برای زنبورها جذاب نیستند. بعضی از تولید کنندگان گرده های جمع آوری شده را بر روی گلهای ماده می پاشند. اما کلاً موفق ترین راه گرده افشانی اشباعی است که در این روش جمعیتهای بسیار زیادی از زنبورها را بوجود می آورند ( با قرارداد ن کندوها در باغها) که زنبورها به علت رقابت شدید برای تمامی گلهای موجود در مسافت پروازیشان مجبور به استفاده از گلهای کیوی می شوند.



تاریخچــــــه

Actinidia deliciosa بومی جنوب شرقی چین است و Actinidia chinensis در نواحی کم ارتفاع تر جنوب شرقی چین بسیار رایج است. گونه های دیگر Actinidia نیز در چین یافت شده و تا جنوب شرقی سیبریه امتداد دارند.



کشت آن در اوایل قرن بیستم از کشور چین آغاز شد زمانیکه دانه های این میوه توسط Isabel Fraser در نیوزیلند تولید شد. او رئیس دانشکده Wanganui Girls بود و مشغول دیداراز مدارس ماموران در چین بود. دانه ها در سال 1906 بوسیله باغبانی به نام Alexander Allision کاشته شد و اولین تاک در سال 1910 به بار نشست. افرادی که اولین بار این میوه را خوردند طعم آنرا مانند سفرس پنداشتند و به همین علت آنرا سفرس چینی نامیدند ، اما این میوه از خانواده آکتینیدیا می باشد و هیچ ارتباطـــی با خانواده سفـرس ( Grossulariaceae) ندارد.



گونه کشاورزی معروف Actinidia deliciosa "Hayward" حدود سال 1924 توسط Hayward Wright درAvondale پرورش یافت. ابتدا در باغهای خانگی کاشته شد اما کشت تجاری آن در دهه 40 آغاز گشت. امروزه بزرگترین تولید کننده این میوه نیوزیلند است و بعد از آن فرانسه ، آمریکا ، (ایتالیا)) ، اسپانیا و ژاپن قرار دارند.کیوی هنوز هم در سرزمین مادری خود چین تولید می شود اما این کشور هرگز جزو 10 کشور اول تولید کننده این میوه قرار ندارد. در چین عمدتاً این میوه را در نواحی کوهستانی بالای رود Chang Jiang پرورش می دهند. البته در نواحی دیگری از چین نیز از جمله Sichuan و تایوان آنرا کشت می کنند.



گونه هــــــا


تقریباً تمام کیویهای تجاری به تعداد کمی از گونه های Actinidia deliciosa: Hayward, Chico و Saanichton 12 تعلق دارند.میوه این گونه ها غیر قابل تشخیص هستند و با تعریفی که از کیوی استاندارد در ابتدای این مقاله ارائه شد مطابقت دارند.



گونه جدیدی از Actinidia chinensis به نام کیوی طلائی با گوشتی زرد و طعمی شیرین همانند میوه سالاد توسط باغداران نیوزیلند تولید شد و در حال حاضر بصورت مقادیر روزافزون در بازارهای جهانی معامله می شود.بعضی از گونه های وحشی درچین دارای میوه ای زرد هستند اما به علت کوچکی ارزش تجاری ندارند. سال 1987 دانه های این گیاه به نیوزیلند وارد شد و باغداران پس از یازده سال ازطریق پیوند زدن آنها با کیویهای تاکی سبز نوع جدیدی از این میوه را پرورش دادند. کیوی طلائی دارای پوستی نرم و برنزی رنگ و کلاهک تیزی در انتهای آن است و گوشت آن به رنگ طلائی خاصی می باشد. ارزش تجاری این نوع کیوی از انواع سبز بیشتر است.



ارزش غذایـــــــی


کیوی سرشار از ویتامین ث می باشد. مقدار پتاسیم آن از نظر وزنی تاحدی کمتر از موز است. همچنین دارای ویتامینA ، ویتامین E ، کلسیم ، آهن و فولیک اسید می باشد.