آگاوِ ساقه گرد

تیره :Agavaceae
منشاء: جنوب غربی ایالات متحده و مکزیک     زمان گلدهی: بهار پس از 20 تا 30 سال

ویژگی ها: آگاو ساقه گرد گونه ای گوشتی، تک لپه و با اندازه ای کوچک است. برگ آن گوشتی، کمی مومی، خاکستری و سبز بوده که یک خار به طول cm 2.5 در نوک آن می روید. یکی از ویژگی های متمایز این گونه نقطه انتهایی (نوک) برگ است؛ معمولاً به رنگ قهوه ای مایل به زرد، قهوه ای یا سیاه است، که این ناحیه از خود برگ تیره تر است.

برگ ها نیزه ای تا واژ تخم مرغی بوده و به طول cm30 هستند. در انتها پهن و حاشیه آن دندانه دار است.

هر آگاوِ ساقه گردِ مسن یک ساقه گل دهنده 3.6 متری تولید کرده که در آن گل هایی به رنگ زرد می روید (درسنی حدود 30-20 سال). میوه آن پوشینه و به طول cm7.5-5 است.  

آگاو

اسم علمی گیاه آگاوAgave Americanaو بخشی ازخانواده خنجریان (Amaryllidacea) است. در حدود ۲۰۰ گونه در جنس این گیاه وجود دارد. بیشتر این گیاهان ازکشور مکزیک هستند، هر چند که آنها در جنوب ایالات متحده و آمریکای جنوبی نیز وجود دارند. مردم بومی آمریکا از آگاو برای تهیه مواد غذایی، الیاف، صابون، نوشابه، و دارو به مدت طولانی استفاده میکردند. در بسیاری از مناطق گرمسیری از این گیاه در حال رشد برای تولید SISAL طناب، ریسمان چند لا و کیسه استفاده میشود و در مکزیک برای تهیه نوشیدنی الکلی تکیلا SAP از جوانه های گل آگاو tequilana استفاده میشود. گیاهان آگاو بسیار به کندی رشد می کنند، و بنابراین می تواند بسیار گران باشند.
این گیاهان دارای گل برگ گوشتی (شاداب) هستند که دارای یک نقطه نوک تیز و یا ستون فقرات مشخص شده ای میباشند. حاشیه برگ ها ممکن است صاف یا خاردار باشد. برگهای این گیاه به صورت طوقه ای و نسبتا ضخیم و آبدار و قسمت انتهایی برگ تا حدی قابل انعطاف است. برگ های گوشتی و چرمی و زمخت گیاه آگاو، خارهای خمیده، تیز و محکم در طول حاشیه خود و یک خار بلند و تیز در نوک هر برگ دارد.
گیاهان آگاو با نام رایج “گیاه قرن” به دلیل عادت شکوفه دادنش شناخته شده است. این ایده به این دلیل است که این گیاهان برای ۱۰۰ سال زندگی می کنند، شکوفه میدهند و بعد می میرند. در حالی که این درست است که آگاو monocarpic هستند، بدین معنی که یکبار شکوفه میدهند و پس از آن میمیرند ، تنها چند گونه از این گیاه در صورت وجود بعد از ۱۰۰ سال این کار را انجام میدهند. وقتی آگاو شکوفه می کند، آن را به بالا می فرستد تا یک ساقه گل بزرگ از مرکز گیاه به سرعت رشد کند. ارتفاع ساقه شکوفه اغلب چندین برابر بیشتر از خود گیاه است. این خصلت اغلب جلب مردم را شگفت زده میکند که گیاه آگاو آنها در باغ خود برای یک سال وبه طور ناگهانی و به سرعت رشد زیادی میکند.و این دلیل این است که اغلب مردم در این زمان سعی می کنند این گیاه را بطور کامل بشناسند و اطلاعات بیشتر در مورد آنها کسب کنند.

از آنجا که آنها دارای برگ های گوشتی و سبز شاداب و نقاط تیزی هستند بسیاری از مردم با نگاه کردن به آنها به یاد کاکتوس یا cacti می افتند.

رگهای آگاو دراز , سفت و قوی است . ابتدا الیاف آگاو با وسیله مخصوص الیاف گیری خارج می شود . الیاف گرفته شده , شسته شده و برای اینکه تمام مواد خارجی گیاهی از الیاف گرفته شود , کوبیده و شانه می شود و پس از آن مجددا چندین بار در آب شسته می شود و برای سفید شدن , آن را در آفتاب پهن می کنند .
له شده برگ آگاو به صورت ضماد برروی زخمهای دیر علاج اثر داده می شود و از آن نتایج مفید در التیام زخم و جراحات بدست می آورند
ریشه آگاو معرق است وجوشانده آن به مصارف درمانی مذکور می رسد . در دامپزشکی از آن جهت درمان ضرب دیده گی اعضای اسب و قاطر استفاده می شود .
ساقه آگاو دارای شیرینی است که پس از گرفتن شیره , آن را تبخیر و تلغیظ نموده و به شکل شربت شیرین غلیظی به نام عسل ماگی در بازار عرضه می نمایند
در چین از گیاه آگاو آمریکائی برای تهیه حشره کش استفاده می شود . درهند از ریشه آگاو آمریکائی به عنوان مدر , معرق و ضدعفونی کننده استفاده می شود
شیره برگهای آن ملین و مدر و قاعده آور است ودر مواردکمبود ویتامین Cداروی مفیدی است .
در هند و چین از شیره برگها بعنوان ملین و مدر استفاده می شود . در مورد گونه Agave angustifolia که گونه پرورشی است از شیره برگهای آن برای تسکین درد دندان و ناراحتی چشم استفاده می شود . با توجه به خواص و کاربرد فراوان آگاو در داروسازی و صنعت و همچنین سازگاری این گونه در بیشتر نقاط ایران توصیه می شود مطالعات و بررسیهای عمیقتری در خصوص سازگاری گونه های مختلف این گیاه در ایران و استان گلستان انجام شود تا استفاده بهینه از این گیاه کم توقع انجام شود .
مغزگیاه آگاو سرشار ازساکارین است و وقتی پوست آن کنده شود آنرا می توان خورد، شیرین و مغذی اما نسبتا فیبری است. بذر را در آرد ترکیب کرده و به عنوان غلیظ کننده در سوپ یا اینکه در ساخت نان بکار می برند. شیره ای که ازساقه گل دهنده می گیرند به عنوان شربت استفاده می کنند
شیره گیاه آگاو را همانند ضماد بر روی جراحتها می گذارند. شیره همچنین در درمان اسهال و اسهال خونی بکارمی رود. شیره ضد عفونی کننده، معرق، ادرارآور وضدیبوست است.
دم کرده برگهای ریزریزشده، مسهل وعصاره برگ برای درمان ضرب دیدگی بکار می رود. همچنین در درمان دیرهضمی، نفخ شکم، یبوست وزردی بکارمی رود. شیره ضدعفونی کننده وازرشد باکتریها در معده و روده جلوگیری می کند. از برگها داروی استروئیدی می سازند. یک صمغ از ریشه و برگ می گیرند که در درمان دندان درد بکار می رود. ریشه معرق وادرارآورمی باشد. آن همچنین در درمان سفلیس بکار می رود.
از ساپونین گیاه صابون می سازند(در ریشه می باشد). وقتی ریشه و برگ را خرد می کنند و سپس با آب آنرا می جوشانند، ساپونین از آن استخراج می شود. گیاه خاصیت حشره کشی دارد. یک فیبر قوی از برگها می گیرند که از آن طناب، نخ و پارچه می سازند. ساقه های گل دهنده خشک شده همانند یک پوشش ضدآب بکار می رود .