گیاه رز از گیاهان بسیار زیبایی است
که طرفداران بسیاری را در جهان به خود اختصاص داده است.این گیاه زیبا از 3
روش بذر،پیوند زدن و قلمه زدن تکثیر پیدا میکند.در این مقاله به روش تکثیر
با قلمه زدن میپردازیم.
وسایل مورد نیاز:
بوته سالم گل رز
قیچی باغبانی که تیغه اش باید تمیز و تیز باشد.
هورمون ریشه زایی که میتواند مایع یا پودری باشد.
گلدان مناسب
بستر مناسب
بوته سالم گل رز به گیاهی اطلاق میشود که در شرایط خوب زیستی (منظور آب ،
تغذیه و نور کافی میباشد ) رشد کرده باشد و شاخه ها سالم و عاری از هر گونه
بیماری قارچی یا سایر بیماریها باشند.
برای قلمه زدن معمولا از شاخه هایی استفاده میشود که در طی همان سال رشد
کرده اند و مسن و چوبی نیستند.در این مواقع بطور دقیق نمی توان قطر ساقه را
اعلام کرد زیرا ساقه هایی با قطرهای مختلف معمولا تولید میشوند و می توان
هم از ساقه های نازک و هم از ساقه های کلفت برای اینکار استفاده نمود ، اما
معمولا در صنعت باغبانی عنوان میکنند که از ساقه قوی و کلفتی که سنی کمتر
از یکسال دارد برای اینکار استفاده نمود.بهترین زمان برای قلمه زنی تجاری
فصل پائیز میباشد که گیاه از حالت رویش و تولید برگ و ساقه خارج شده است ،
اگر در این زمان قلمه زده شود گیاه دیگر در هنگام فرآیند ریشه زنی انرژی
خود را برای تولید برگ و ساقه از دست نمیدهد.لازم به ذکر است که در سایر
فصول سال نیز میتوان اینکار را انجام داد اما با شرایطی سخت تر! به عنوان
مثال قلمه هایی که در فصل بهار و تابستان گرفته میشوند هنگامیکه برای ریشه
زنی در بستر مناسب قرار گرفته اند شروع به تولید برگ و ساقه میکنند که
میتواند منجر به آلودگی قارچی در برگها و یا از دست رفتن انرژی کافی قلمه
برای تولید ریشه شود.اگر در فصل گلدهی میخواهید اقدام به قلمه زدن بکنید
بهتر است از شاخه هایی که در نوک ساقه دارای یک گل سالم هستند استفاده کنید
زیرا این شاخه ها از سایر شاخه ها قوی تر میباشند.
شما
میتوانید از گلهای رزی که در گلفروشی ها فروخته میشود هم استفاده
کنید.البته سعی کنید هنگامی از این شاخه ها استفاده بکنید که هنوز تیغشان
از آنها جدا نشده است زیرا در هنگام جدا کردن تیغ ها آسیب زیادی به ساقه
وارد میشود.البته باید این نکته را مد نظر قرار دهید که این گونه گلها
بیشتر برای شرایط گلخانه ای پرورش داده میشوند و ممکن است بعضی از آنها
نسبت به شرایط نامساعد محیطی ، خشکی و یا حتی سرما حساس باشند اما بازهم
ارزش یکبار امتحان کردن را خواهند داشت.
بعد از انتخاب یک ساقه مناسب آن را با یک قیچی باغبانی که کاملا استریل شده
است قطع کنید.هنگام قطع کردن حواستان را جمع کنید که ساقه را از جائی قطع
کنید که گیاه رز شما بتواند ساقه های جدیدی از بندهای انتهایی آن ساقه
تولید بکند به این معنی که ساقه را از انتها قطع نکنید و یک یا دو بند از
همان ساقه را روی گیاه مادری باقی بگذارید.انتهای قلمه باید به گونه ای
باشد که از بند پائینی به اندازه یک سانتیمتر فاصله داشته باشد.اصولا
انتهای قلمه را با زاویه 45 درجه برش میدهند زیرا اینکار باعث ریشه دهی
بهتری میشود.قلمه ای که میخواهید بکارید باید حداقل 2 بند داشته باشد و طول
قلمه نیز کمتر از 10 سانتیمتر نباشد ، قلمه کوتاهتر از 10 سانتیمتر انرژی
کمتری برای ریشه زنی خواهد داشت و قلمه بلندتر از 10 سانتیمتر هم هنگام
پوشاندنشان با نایلون به مشکل برمیخورند.اندازه مناسب قلمه حدود 10 تا 15
سانتیمتر میباشد.هنگامیکه قلمه با اندازه مناسب تهیه گردید اگر قلمه شما
دارای گل و یا میوه میباشد آنها را قطع کنید و بعد از آن تمامی برگها به
غیر از برگ بالای قلمه قطع نمائید.
هورمونهای ریشه زایی که در حال حاضر در بازار موجود میباشند یا بصورت مایع و
یا بصورت پودری میباشند.معمولا برای شرایط غیر استریل از هورمونهای پودری
استفاده میشود زیرا هورمونهای مایع با مرطوب کردن ته قلمه میتوانند باعث
ایجاد آلودگی شوند.
هورمونهای تجاری داری مقدار کمی از NAA و یا IBA و یا هر دو باهم هستند.این
هورمونها مصنوعی هستند و باعث القای تولید ریشه در گیاه میشوند.باید بخاطر
داشته باشید که بعضی از گونه های گیاه رز قدرت بسیار ضعیفی برای ریشه زنی
دارند و قلمه آنها منجر به تولید ریشه نمیشود وباید از طریق پیوند تکثیر
شوند و بعضی از گونه های رز هم با توجه به اینکه میتوانند ریشه زایی راحتی
داشته باشند ، ریشه هایی حساس به بیماری دارند و این گونه هم باید با روش
پیوند زدن تکثیر پیدا کنند، بنابراین لازم است قبل از هرگونه اقدام از
وضعیت نوع گونه خود مطلع شوید.
انتهای قلمه را به اندازه 2 تا 3 سانتیمتر درون هورمون ریشه زایی فرو ببرید
و خارج کنید.ساقه را درون قوطی بتکانید تا اضافات هورمونها ریخته شود.
***کودهای ریشه زایی موجود در بازار اصولا باعث افزایش ریشه زایی میشوند و برای ریشه دار کردن قلمه های فاقد ریشه کاربردی ندارند.
گلدان مناسب با توجه به تعداد قلمه های شما میتواند متفاوت باشد.در صورتیکه
تمایل دارید خیلی سریع به نتیجه برسید بهتر است بجای گلدان از یک بطری
پلاستیکی سفید و یا نیمه شفاف استفاده کنید و با سوراخ کردن انتهای آن
،گلدان را برای مرحله بعدی آماده سازید.علت استفاده از این بطریها این است
که خیلی از افراد برای دیدن اینکه قلمه شان ریشه زده یا خیر آن را از بستر
خارج میسازند که این امر باعث خراب شدن قلمه میشود ، اما با استفاده از این
بطریها براحتی متوجه ریشه زنی گیاه بدون خارج کردن آن از بستر میشوید.
بستر مناسب برای کاشت قلمه زیر میتواند مخلوطی از بسترهای زیر باشد:
ماسه
کوکوپیت
پیت ماس
پرلیت
ورمی کولیت
از آنجائیکه کوکوپیت انسجام بیشتری دارد از پیت ماس مناسب تر میباشد.شما
میتوانید با مخلوط کردن کوکوپیت با پرلیت یا ورمی کولیت و ماسه بستر مناسبی
برای قلمه خود فراهم کنید.مخلوط کوکوپیت و پرلیت از آنجائیکه هم ارزانتر و
هم سبکتر میباشد نسبت به سایر مخلوطها مناسبتر است.هنگام استفاده و مرطوب
کردن کوکوپیت و پرلیت برای چلوگیری از ایجاد بیماری در قلمه ها از مقداری
قارچ کش استفاده کنید.رطوبت بستر نباید خیلی زیاد و یا خیلی کم باشد
بطوریکه بستر باید مرطوب باشد اما نه در حدی که وقتی مقداری از از آنرا در
دست میفشارید آب از دست چکه کند و همچنین نباید رطوبتش کم باشد به طوریکه
باعث خشک شدن قلمه شود.
بعد از اینکه گلدان و یا بطری پلاستیکی را با بستر مناسب پر کردید قلمه ها
را به آرامی در بستر فرو کنید سپس این گلدان را درون یک کیسه پلاستیکی قرار
دهید و یا طبق عکس ته یک بطری نوشابه را بریده و روی قلمه ها قرار
دهید.کار شما به اتمام رسیده است.
ریشه دهی قلمه ها معمولا از 3 هفته تا چند ماه بطول میکشد(منظور از ریشه
دهی شروع رویش ریشه نیست بلکه کامل شدن و رشد مناسب ریشه میباشد) هنگامیکه
ریشه ها در درون بطری ظاهر شدند و گیاه شروع به رشد کرد میتوان چند سوراخ
در بالای بطری پلاستیکی روی قلمه ها ایجاد کرد تا قلمه ها کم کم به شرایط
رطوبت کم عادت کنند.هنگامیکه قلمه ها بخوبی ریشه دار شدند و شروع به رشد
کردند کم کم آنها را با نور آشنا کنید و سپس درون یک گلدان مناسب بکارید و
پشت پنچره قرار دهید تا به نور عادت کنند سپس بعد از قوی شدن گیاه آن را
درون باغچه یا محل مورد نظر بکارید.