بذر درختان میوه و درختان غیرمثمر را نیز ابتدا در خزانه می کارند و نهال های حاصل را پس یا قبل از پیوند زدن به محل اصلی منتقل می نمایند.
به این نوع خزانه «نهالستان» می گویند. هدف از ایجاد نهالستان تأمین و انتخاب نهال های مناسب و قوی برای عمل پیوند زدن می باشد.
برای احداث نهالستان خاک را به طور عمیق در پاییز شخم می
زنند و با انجام عملیات خاک ورزی ثانویه کلوخه را خرد و نرم و سطح خاک را مسطح می
سازند، سپس با افزودن کود حیوانی و شیمیایی، حاصلخیزی خاک را تقویت می نمایند و در
پایان با بیل و یا با شیار سازها زمین را به صورت جوی پشته در می آورند تا امکان
کاشت بذر درختان مهیا گردد. معمولاً خاک کف جوی ها را با افزودن ماسه قدری سبک
نموده ، بذرها را در آن می کارند. انجام عملیات آبیاری و وجین و تنک کردن و ...
سایر مراقبت های داشت ضروری است.
مهمترین مسئله در ایجاد فضای سبز کاشتن نهال می باشد .
برای رسیدن به هدفهای پیش بینی شده در تولید و کاشت نهال و بیشترین اهمیت را کیفیت
بذری که کاشته می شود و عوامل کاشت به عهده دارند .
اساسی ترین کار درشروع در تولید و استقرار نهال خواهد بود
و با توجه به اینکه جنگلکاری پر هزینه و بسیار پر زحمت می باشد لذا باید نهال
مناسب که از بذر مناسبی تولید شده باشد به عرصه کاشت منتقل شود . برای تشریح اهمیت
موضوع ضرورت تولید بذر مناسب و عواملی را که در کاشت نهال دخالت دارند مختصراً
توضیح می دهیم.
امروزه نسبت حجم ریشه به سابقه به عنوان شاخص برای تعیین
کیفیت نهال به کار می رود علاوه بر این عوامل دیگری مانند قطریقه و سیستم ریشه ای
مطلوب مورد نظر می باشد و درتعیین نسبت زنده مانی نهال موثر خواهد بود . هنگامی
این شرایط فراهم خواهد شد که تکنیکهای مختلف مانند هرس ریشه ، باز کاشت کردن ،
آبیاری کردن ، کود دادن و سایر عوامل دیگر به موقع انجام شود .
بخصوص داشتن اطلاعاتی در مورد مبداء بذر خصوصیات ژنتیکی
بذر و نهال ضروری است .
اگر تولید نهال ونهال کاری بدون آگاهی از مبداء از مبداء و
ژنتیک بذرانجام شود امکان دارد که این نهال کاری در قدمهای اولیه مستقر شود ولی
این عمل موقتی بوده و ممکن است بعداً با شکست روبرو شود . بهر حال مبداء و ژنتیک
بذر باید روشن و مشخص باشد و مهمترین عامل استقرار بعدی نهال و درصد زنده مانی
نهالکاری کاشته شده خواهد بود .
در این مقاله تحت این شرایط و اصول اساسی در مورد تکنیک
های تولید نهال در نهالستان اطلاعاتی دراختیار خوانندگان قرار خواهد گرفت .
تکنیکهای کاشت :
انتخاب محوطه بذرکاری :
بسترهای کاشت وبازکاشت در واقع بسترهایی هستند که نهالستان
به منظور بذرکاری و انتقال نونهال ها آمده می شوند برای کاشت گونه ای حساس محل
کاشت در قسمتهای محافظت شده تغییرات جوی درنهالستان انتخاب می شود . به طوریکه نور
خورشید صبح به آن نتابد و قسمت خواص فیزیکی باعث افزایش مواد غذایی خواهد شد .
برای خاکهای شنی درصد مواد آلی مناسب 2 % و برای خاکهای سنگین 3% توصیه می شود .
درصورتیکه درصد مواد آلی کمتر از مقادیر ذکرشده باشد خواص
فیزیکی و ساختمان خاک نامناسب بوده و مواد غذایی آن کم می باشد . البته متقابلاً
درصورت زیاد بودن درصد مواد آلی نسبت ازت به کربن بهم خورده و این نسبت بالاتر از
نسبتی خواهد بود که مناسب فعالیت میکروارگانیسم های خاک میباشد . دراین صورت فعالیت آنها افزایش پیدا کرده
و ازت زایدی آزاد شده و باعث کاهش فسفر درخاک می شود . بهمین دلیل باید تجزیه خاک
قبل از اضافه کردن مواد به خاک انجام شود ومقدار عناصری که به خاک باید اضافه نمود
بر اساس گونه ای که تحت کشت خواهد شد تعیین شود .
ضد عفونی کردن بستر بذر :
گاهی ضرورت دارد که بستر های بذر علیه آفات و بیماریهای
مختلف و علف های هرز بذرکاری شده از سرمای بهاره و یخ زدگی سطح خاک درامان باشد .
قسمتهایی از نهالستان که ذکر شده برای کاشت و بازکاشت سوزنی برگان مناسب است و
کلاً باید به این نکته توجه داشت :
در اراضی زیر کشت سال قبل کاشت بذر مناسب نیست و قطعاتی که
به صورت آیش زیر کود سبز قرار داشته است مناسب تر می باشد . خاکهای ماسه ای لومی
مناسبترین قطعه نهالستان برای بذرکاری است و درصورتیکه چنین قطعه ای در دسترس نبود
می توان با اضافه کردن ماسه و کمپوست و پیت نسبت به اصلاح خاک اقدام نمود مساله
حاصلخیزی در انتخاب قطعه مهمترین مساله میباشد و لی در خاکهای بسیار حاصلخیز نیز
نهالها رشد قدی کرده و ریشه ها توسعه مطلوب را پیدا نمیکنند و این ریشه ها قادر به
تغذیه نهال درمرحله استقرار در زمین اصلی نخواهند بود .
یکی دیگر از نکاتی که باید رعایت شود زهکشی خوب خاک بستر کاشت میباشد زیرا درصورت ضعیف بودن زهکشی ریشه ها خواهند پوسید . بادگیر نبودن قسمتهای انتخاب شده نیز یکی از عوامل موثر خواهد . به هر حال در صورتیکه قطعه دیگری وجود ندارد باید به وسیله بادشکن های مصنوعی یا بادشکن سبز محافظت شود
آماده کردن بستر کاشت :
بذر پاشی و جوانه زدن بذر موقعی آسان خواهد بود . که بستر
بذر کاملاً تسطیح شده و از شنهای درشت و باقیمانده گیاهان و کلوخه های سخت پاک شده
باشد . بستر بذر یا وسیله کارگر آماده میشود و یا با استفاده ازماشین آلات مخصوص
مهیا می شود . سطح بستر بذر میبایست کاملاً صاف بوده و امتداد آن در یک خط مستقسم
باشد ، رعایت این مساله برای انحام عملیات مکانیزه کاملاً ضرورت دارد . معمولاً
عرض 20/1 مترو فاصله بین بستر های بذر یا راهرو 40 سانتیمتر در نظر گرفته می شود .
طول بستر های بذر تابع طول قطعه می باشد .
اختلاف ارتفاع بستر بذر یا راهروها در شرایط معمولی 10
سانتیمتر و درشرایطی که مساله زهکشی خاک مطرح باشد 25- 30 سانتیمتر در نظر گرفته
می شود . شیب طولی بسترهای بذر نباید بیشتر از 3 درصد باشد .
شرایط زهکشی در سطح خاک و عمق خاک ، فرسایش و برآورد
اقتصادی در سیستم آبیاری نکات مهمی هستند که در طراحی روشهای آبیاری در بسترهای
بذر میبایست در نظر گرفته شود .
در شرایط زهکشی نامناسب بسترهای بذر در امتداد شیب استقرار
پیدا میکنند و در شرایطی که خطر فرسایش به وسیله جریانهای سطحی و بارش وجود دارد
بسترهای بذر در امتداد خطوط کشوری احداث خواهد شد . موقعیکه شرایط زهکشی و سایر
شرایط مناسب باشد بسترهای بذر باید عمود بر جهت باد قرار گیرند .