علف کش ها
علفهای هرز از تاثیرات زندگی اجتماعی بشر است. انسان معاصر مفهوم علف هرز را به صورت یک گیاه ناخواسته در یک مکان توصیف نموده است....
چند میلیون انسانهای اولیه می‌توانستند به سادگی بر روی زمین زندگی کنند اما امروز نزدیک 6 میلیارد انسان ، غذا و پوشاک و تفریح و فضای کافی برای زیستن می‌خواهند و ما اگر بخواهیم برای کلیه انسانهای زنده غذای کافی تهیه بکنیم، تقریبا تمامی اراضی قابل کشت مورد نیاز خواهد بود.
با ازدیاد جمعیت و کمی میزان عرضه غذا ، هر جریب از اراضی حاصلخیز باید مورد توجه خاص قرار گیرد و تلفات محصول توسط علفهای هرز قابل تحمل نخواهد بود. انقلاب مکانیکی روشهای کشاورزی را بطور کامل تغییر داد و اکنون انقلاب شیمیایی آن را به سوی قله‌های جدید کارایی به پیش می‌برد. بخش اصلی انقلاب شیمیایی استفاده از علف کشها جهت کنترل گیاهان نامطلوب است.
بسیاری از مواد شیمیایی با خواص مختلف به حوزه کنترل شیمیایی علفهای هرز راه یافته‌اند. تلاش فراوان جهت یافتن ترکیبات مسموم کننده گیاهان در طی 25 سال گذشته منجر به افزایش زیادی در تعداد علف کشهای موجود شده است. علف کشها را می‌توان به چند روش تقسیم بندی کرد.
علف کشها ، تغییرات متعددی را در رشد و ساختمان گیاه موجب می‌گردند. حدود این تغییرات از بازدارندگی محض رشد ، تا ناهنجاریهای فاحش مورفولوژی می‌باشد. این مواد ممکن است بر گل گیاه تاثیر گذاشته، یا اینکه فقط اندامهای خاصی را تغییر دهند. اثرات علف کشها ممکن است از یک گونه گیاهی به گونه دیگر متفاوت باشد. ولی اختلافات بین گندمیان و گیاهان پهن برگ متداول است....
باید به خاطر داشت که تغییرات بیوشیمیایی بر تغییرات قابل رویت در رشد و ساختمان گیاه مقدم می‌باشند. علف کشها باعث تغییر در تقسیم سلولی ، طویل شدن سلول و تمایز بافتها و همچنین باعث فساد سلولی و بافتی می‌شوند. این تغییرات موجب ممانعت از رشد ، آویختگی برگها ، اثرات ظاهری ، زردی برگها ، سفید برگی و بافت‌مردگی شده و تشکیل کوتیکول را کاهش می‌دهد و نیز باعث تغییر شکل اندامها و غشای پلاسمایی می‌گردند.
جذب و انتقال علف کشها از جمله مهمترین مسائل مورد توجه متخصصین علفهای هرز است. زیرا هر ترکیب شیمیایی برای اینکه بتواند به عنوان یک علفکش موثر واقع شود باید وارد گیاه شده و به محل عمل خود انتقال یابد. محل مصرف علف کش نقش مهمی در جذب و انتقال آن دارد.
علف کشهایی که بر روی برگ مصرف می‌شوند قبل از اینکه به فضای بین سلولی برسند باید از بین ترکیبات مختلف با ساختمانهای گوناگون عبور کنند. این مسیر شامل لایه کوتیکولی ، دیواره سلولی و غشای سلولی می‌باشد. لایه کوتیکولی مهمترین مانع در مسیر جذب است.
تعداد زیادی از علف کشها به سهولت توسط ریشه ، ساقه‌های در حال خروج از خاک و سایر اندامهای زیر زمینی گیاهان جذب می‌شوند. ریشه‌های جوان نیز نظیر برگها موانع مشابهی را که شامل کوتیکول ، دیواره سلولی و غشای سلولی می‌باشند، در مقابل علف کشها قرار می‌دهند. البته بر اساس سرعت جذب و مقدار ماده جذب شده به نظر می‌رسد که کوتیکول ریشه نسبت به کوتیکول برگ به مراتب نفوذ پذیری بیشتری در مقابل علف کشها داشته باشد. محل اصلی ورود علف کشها بین 5 تا 50 میلیمتری بالاتر از نوک ریشه است.
بعد از اینکه فرایند جذب کامل شد، انتقال علف کشها به محل عمل آن مهمترین پدیده فیزیولوژیکی از نقطه نظر نحوه عمل علف کشها می‌باشد. علف کشها در درون گیاه از طریق سیستمهای سیم‌پلاستی و آپوپلاستی انتقال می‌یابند. سیستم آپوپلاست مجموعه بهم پیوسته فضاهای بین سلولی ، دیواره‌های سلولی و آوندهای چوبی تکامل یافته است و نوعی محیط غیر زنده محسوب میشود. سیستم سیم پلاست مجموعه بهم پیوسته پروتوپلاسم درون گیاه را دربرمی‌گیرد که شامل سیتوپلاسم هر یک از سلولها ، شبکه ارتباطی داخلی این سلولها یعنی پلاسمودسماتا و آوندهای آبکش می‌باشد. این سیستم محیط زنده در نظر گرفته میشود.
گیاهان عالی آرایش مولکولی علف کشها را توسط طیف متنوعی از واکنشهای شیمیایی تغییر می‌دهند، گر چه در اغلب موارد این واکنشها بوسیله آنزیمهای خاص کاتالیز می‌شوند ولی به نظر می‌رسد که بعضی از آنها غیر آنزیمی باشند. در اکثر موارد آنزیم یا آنزیمهای خاصی که در این امر دخالت دارند، هنوز استخراج و خصوصیت‌یابی نشده‌اند. معلوم شده است که انواع واکنشهای زیر با ترکیباتی که بطور طبیعی در گیاهان ایجاد می‌شوند در تجزیه علف کشها در گیاهان عالی دخالت دارند: اکسیداسیون ، احیا ، هیدرولیز ، هیدروکسیلاسیون ، دهالوژناسیون ، دآمیناسیون ، دکربوکسیلاسیون
علف کش های پهن برگ مزارع گندم (2,4-D)
پهن برگ کشهایی که در زراعت گندم مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از :2.4D (یو46) ،2.4D+MCP ، تری بنورون متیل (گرانستار)، بروموکسینیل (پاردنر)، مکوپروپ+دیکلوپروپ پی+MCPA (دوپلسان سوپر)، ایمازا متابنز- متیل (آسرت) و دای‌کامبا (بانول)....
خصوصیات پهن برگ کشهای گندم نیز به طور خلاصه در زیر مورد بحث قرار خواهد گرفت:
2,4-D (یو-46 دی‌فلوئید): علف کشی سیستمیک از گروه اسید فنوکسی استیک (اکسین) بوده و به طور گسترده‌ای در مزارع غلات مصرف می شود. علت امر قیمت مناسب علفکش و کنترل طیف وسیعی از علفهای هرز پهن برگ گندم می‌باشد. کنترل مطلوب علف های هرز، بدون آسیب دیدن گندم، زمانی حاصل می شود که این علفکش در زمان مناسب مصرف شود. دوره های حساسیت غلات به 2,4-D در مواقعی است که رشد آنها سریع است. این مراحل عبارتند از: صفر تا 4 برگی و از ساقه رفتن تا گلدهی. سمپاشی در مرحله 4 برگی سبب بدشکلی خوشه ها، پیازی شدن برگها، کوتولگی عمومی گیاه و کاهش عملکرد می‌گردد. سمپاشی در مرحله آغاز ساقه رفتن تا گلدهی معمولاً عملکرد را به طور جدی کاهش می دهد. در مرحله ساقه رفتن میان گره ها به سرعت طویل می گردند.
مراحل حداقل حساست گندم به علف کش 2, 4 –D عبارتند از 4 برگی تا ساقه رفتن و از خمیری نرم دانه تا رسیدن دانه. مرحله 4 برگی تا ساقه رفتن که شامل پنجه زنی کامل می باشد، بهترین زمان برای سمپاشی 2, 4 –D است. در این مرحله گیاه زراعی به طور نسبی متحمل بوده و علف‌های‌هرز نیز معمولاُ کوچک می‌باشند، لذا به آسانی کنترل می شوند. علاوه بر آن در این مرحله رشدی، ادوات سمپاشی زمینی خسارت زیادی را به گندم وارد نمی کنند. هر چند غلات در مرحله خمیری نرم دانه تا رسیدن بسیار متحمل به 2, 4 –D هستند، ولی در این مرحله سمپاشی توصیه نمی شود. زیرا اولاً تا رسیدن به این مرحله علفهای هرز خسارت خود را وارد کرده اند. ثانیاً ادوات سمپاشی زمینی نیز در این مرحله خسارت زیادی به گندم وارد می کنند و ثالثاً احتمال باقی ماندن 2, 4 –D در دانه های برداشت شده وجود دارد. به طور کلی ارقام گندم بیشترین تحمل را نسبت به 2, 4 –D داشته و جو و یولاف در مرحله بعد قرار دارند. ضمناً فرمولاسیون استر 2, 4 –D موثرتر از فرمولاسیون نمک است، ولی به دلیل فرار بودن استر ها کاربرد آنها مشکل بوده و احتمال دریفت بخصوص برای محصولات مجاور مزرعه گندم وجود دارد. شکل 6 مراحل مختلف رشد غلات و حساسیت آنها به 2, 4 –D را نشان می دهد.
2,4-D+MCPA (یو-46-کمبی فلوئید) : علف کشی مخلوط از دو گروه اسید فنوکسی استیک و اسید آریلوکسی آلکانوئیک بوده و در ایران بجای 2.4Dاغلب از این علف کش به دلیل وسیع تر بودن طیف علف کشی آن و کریستالیزه شده 2.4Dبه تنهایی در سرمای زمستان استفاده میشود. علف کش MCPA مشابه 2, 4-D عمل می کند، ولی انتخابی تر از آن است و به گیاه زراعی نیز آسیب کمتری وارد می سازد. البته از نظر اقتصادی نیز مقداری گرانتر است. مخلوط این دو علف کش به صورت نمک دی متیل آمین و به نسبت 5/31% از MCPA و 36% از 2, 4-D مورد استفاده قرار می گیرند و فرمولاسیون آن محلول در آب است. مراحلی که گندم به این علف کش حساسیت نشان می دهد مانند علف کش 2, 4-D است.
اصولاً در مصرف علف‌کش‌های هورمونی ( شبه اکسین ها) باید دو نکته را مد نظر قرار داد.:
1. چون باقیمانده علف کش در سمپاش می تواند موجب آسیب به گیاهان حساس گردد. بنابراین باید بعد از سمپاشی، سمپاش را با پودرهای لباس شویی و اگر ممکن باشد با آب گرم خوب شستشو داد.
2. از آنجا که برخی گیاهان مانند پنبه، گوجه فرنگی، انگور، پسته، مرکبات، بسیاری از سبزی‌ها و خلاصه تمامی گیاهان پهن برگ به علف‌کش‌های هورمونی حساسیت دارند، بنا براین در هنگام سمپاشی باید دقت نمود که علف کش از طریق بادبردگی به گیاهان خارج از هدف برخورد نکند و سمپاشی باید با فشار کم و در هوای آرام صورت گیرد. سمپاشی در هوای گرم ممکن است سبب بخار شدن علف کش شود و اگر جریان هوا کند باشد و بخصوص اگر وارونگی داشته باشد، انتقال توده بخار به مزارع حساس مجاور می تواند آسیب فراوانی را سبب شود.
تری بنورون متیل (گرانستار): این علف کش تماسی و از گروه سولفونیل‌اوره‌ها بوده و کاملاً انتخابی مزارع غلا ت است. اگر گرانستار با سورفکتانتهای غیر یونی مصرف شود، اثر آن افزایش می یابد. بسیاری از منابع دلالت بر ناسازگاری آن با باریک برگ کش ها داشته وحاکی از آنند که در صورت اختلاط آن با باریک برگ کشها، کمترین اثر آن کاهش تاثیر 15 تا 20 درصدی باریک برگ کشهاست. در ایران نیز اغلب با باریک‌برگ‌کش تاپیک بصورت مخلوط استفاده میشود. در صورتی که این علفکش همراه با برخی سموم فسفره یا کودهای شیمیایی حاوی سورفکتانت مصرف شود، ممکن است در گندم سوختگی ایجادکند. از آنجا که این علف کش کم مصرف است، مقدار بسیار اندک از باقیمانده آن در سمپاش و یا پاشیده شدن آن به مناطق غیر هدف، زیانبار است. بنابراین هنگام سمپاشی گرانستار باید از بادبردگی آن به اطراف و یا ریخته شدن آن در جوییهای آب جداُ خودداری نمود.
بروموکسینیل (پاردنر): بروموکسینیل علف کش تماسی و از گروه نیتریل‌ها بوده و بر علف های هرز بسیار جوان که بیش از دو تا چهار برگ ندارندمؤثر است. از آنجا که علف کش مذکور تماسی بوده و در گیاه ضعیف انتقال می یابد، بنابراین توصیه می شود هنگام سمپاشی سطح علف‌هرز به طور کامل سمپاشی شود. چنانچه این علف کش دیر مصرف شود، رشد گندم باعث کاهش سطح تماس علف کش شده و بنابراین کارآیی آن کم می شود. ضمنآُ تاثیر بروموکسینیل برعلف‌های هرزی که زیاد رشد کرده اند کمتر از علف‌کش‌های هورمونی است. خطر بادبردگی این علف کش نیز از علف‌کش‌های هورمونی کمتر است. مخلوط بروموکسینیل با MCPA باعث کنترل طیف گسترده تری از علفهای هرز می شود.هوای سرد و ابری، اثر این علف کش را کاهش می دهد. اختلاط آن با باریک برگ کشها نیز عملی است، ولی تاثیر نسبی آنها را کاهش می دهد. نکته ای که در خصوص این علف کش باید در نظر داشت ایین است که چنانچه گیاه زراعی در معرض تنش رطوبت یا تیمار چرا قرار گرفته است، حداقل تا 30 روز پس از رفع تنش نباید از این علف کش استفاده نمود.
مکوپروپ+دیکلوپروپ پی+MCPA ( دوپلسان سوپر): علف کشی مخلوط و متعلق به گروه‌های اسید آریلوکسی آلکانوئیک، اسید فنوکسی استیک و اسید پروپیونیک می‌باشد. نسبت ترکیبات بکار رفته در این علف کش شامل 160 گرم MCPA + 310 گرم دیکلوپروپ+ 130 گرم مکوپروپ در لیتر می‌باشدکه جمعا %60 ماده موثر این علفکش را تشکیل می‌دهند. میزان تاتثر این علفکش در هوای سرد کاسته میشود.
تمام مواردی که در خصوص علف‌کش‌های هورمونی ذکر شد، برای این علف کش نیز صادق است. این علفکش با شروع ساقه‌دهی نبایستی مصرف گردد.
دای‌کامبا (بانول): علف‌کشی سیستمیک و از گروه اسید بنزوئیک (اسید آریل کربوکسیلیک) می‌باشد. این علف کش از طریق برگ و ریشه جذب گیاه می گردد و در اغلب موارد علف های هرزی که توسط 2.4D کنترل نمی شوند توسط این علف کش کنترل می گردند.
سموم دفع آفات |
|
|
نام محصول |
موارد مصرف |
|
استامی پراید گیاه (موسپیلان) حشرهکش سیستمیک با اثر تماسی و گوارشی |
برای کنترل طیف وسیعی از آفات بویژه آفات مکنده نظیر شته ها، پسیل ها، زنجره ها، شپشک ها و لارو بسیاری از پروانه ها، سخت بالپوشان، روی گیاهان جالیزی (سبزی و صیفی)، پنبه، چغندرقند، پسته و درختان میوه و ... |
|
آمیتراز 20% EC حشره کش و کنه کش غیر سیستمیک، تماسی و تنفسی |
مبارزه علیه پسیل پسته و عسلک پنبه |
|
ایمیدا کلوپراید 35% SC حشرهکش سیستمیک با اثر تماسی و گوارشی |
پسیل پسته و شته توتون، مگس سفید تریپس پنبه و سایر آفات مکنده |
|
اندوسولفان 35% EC حشره کش غیر سیستمیک با اثر تماسی و گوارشی |
کرم برگخوار، عسلک پنبه، پسیل گلابی، سرخرطومی سیب و گلابی، زنبور گلابی، سن، سرشاخه خوار پسته و کلرادو سیب‌زمینی |
|
اتیون 47% EC حشره کش فسفره غیر سیستمیک، تماسی، گوارشی |
انواع شپشک مرکبات و درختان میوه سردسیری-کرم خوشه خوار مو- زنجرک گل سرخس سپردار سیاه و شپشک واوی پسته، انواع کرمهای برگخوار- شته ها، تریپسها، زنجرکها، کنه ها در سبزی و صیفی، پنبه، ذرت، سورگوم، توت فرنگی |
|
کلرو پیریفوس 8/40% EC حشره کش غیرسیستمیک تماسی و گوارشی |
سپردار مرکبات ، مینوز برگ سویا، شپشکهای درختان میوه سرد سیری و مرکبات |
|
دیازینون 60% EC حشره کش غیرسیستمیک تماسی، گوارشی و تنفسی |
کرم سیب، پسیل گلاب، شپشکهای پسته، مرکبات و نخیلات و آفات چغندر قند |
|
دلتامترین 5/2% EC حشره کش گوارشی و تماسی |
مینوز لکه گرد درختان میوه و سن گندم و پرودنیای چغندرقند |
|
دی کلرووس 50% EC حشره کش تماسی گوارشی و تدخینی و نفوذی |
شته، تریپس، عسلک، مگس سفید سبزی و جالیز. عرضه محصول پس از مصرف سم به فاصله یک روز |
|
پرمترین 25% EC حشره کش گوارشی و تماسی |
شته ها، کرمهای برگخوار و ساقه خوار ذرت و چغندرقند، سویا، سبزیجات وصیفی وسرخرطومیهای چغندرقند، مگس میوه، مینوز لکه گرد، شته های درختان میوه دانه دار و هسته دار، پسیل گلابی و سرخرطومی سیب-سرشاخه خوار، سن و کرم میوه پسته و گردو-مگس میوه انجیر-کرم خوشه خوار و تریپس مو |
|
تیودیکارب 80% DF حشره کش گوارشی و تماسی |
انواع کرم برگخوار، کرم قوزه، کرم پیله‌خوار وکرم غلاف خوار در حبوبات، سویا، پنبه، چغندرقند، سیب زمینی و توتون، تریپس پیاز، سوسک کلرادو، تریپس پنبه، پروانه چوبخوار پسته، کرم خوشه خوار انگور و... |
|
فن والریت 20% EC حشره کش غیرسیستمیک تماسی وگوارشی |
پرودنیای چغندر قند، مینوز لکه گرد میوه |
|
فوزالون 35%EC حشره کش غیرسیستمیک،گوارشی،تماسی ونفوذی |
کرم سیب، به و آلو-سرخرطومی سیب وگلابی-کرم خوشه خوار و زنجرک مو- سوسک کلرادو سیب زمینی-پسیل، زنجره و چوبخوار پسته -کک، خرطوم کوتاه و برگخوار چغندرقند، کرم ساقه خوار اروپایی و شته ذرت- برگخوار آفتابگردان وغلاف خوار سویا-سرخرطومی برگ یونجه |
|
ایندوکساکارب 15% SC حشره کش سیستمیک، نفوذی، تدخینی، تماسی و گوارشی |
اگروتیس (کرم طوقه بر)، بید چغندرقند(لیتا)، برگخوار کارادرینا و سرخرطوم بلند چغندرقند و آفات پنبه |
|
دیمتوآت 40% EC حشره کش سیستمیک با اثر تماسی و گوارشی |
شته ها، شپشکها، دوبالان، پروانه ها و کنه ها در محصولاتی مانند غلات، پنبه، انگور، چغندرقند، سیب زمینی، توتون، سبزیجات، زیتون، درختان میوه و مرکبات |
|
آبامکتین 8/1% EC کنه کش تماسی- گوارشی |
کنه، زنگ مرکبات و مینوز |
|
آزوسیکلوتین 25% WP کنه کشی تماسی، با اثر طولانی علیه کنه های مقاوم |
کنه قرمزاروپایی، کنه دونقطه ای درختان میوه سردسیری، انگور، سبزی و صیفی،کنه قرمز، کنه شرقی وکنه زنگ مرکبات |
|
فن پروپاترین 10% EC حشره کش و کنه کش گوارشی و تماسی دور کننده |
کنه قرمز اروپائی و درختان میوه سردسیری |
|
فن پیروکسی میت 50% SC کنه کش از گروه بنزوآت |
کنه قرمز مرکبات و سایر درختان میوه |
|
پروپارژیت 57% EC کنه کش غیر سیستمیک با اثر گوارشی و تماسی |
کنه قرمزاروپایی و کنه های تارعنکبوتی در درختان میوه سرد سیری، پسته، سبزی و جالیز، سیب زمینی، حبوبات، چغندرقند، پنبه، ذرت، سویا، چای، گیاهان زینتی، درختان جنگلی وغیر مثمر (روی گلابی و به مصرف نشود) |
|
هگزی تیازوکس 10%EC حشره کش و کنه کش تماسی و گوارشی |
کنه زرد شرقی و کنه قرمز مرکبات-کنه قرمز اروپایی و کنه های عنکبوتی درختان میوه سردسیری-کنه قرمز پا کوتاه چای-کنه معمولی پسته-کنه عنکبوتی دو نقطه و کنه حنایی گوجه فرنگی-انواع کنه تارعنکبوتی ذرت، سویا، حبوبات، چغندرقند، سیب زمینی |
|
1- روش کشت در کیسه پلا ستیکی ۲- روش کشت در جعبه چوبـــــی ۳- روش کشت در جعبه پلا ستیـکی ۴- روش کشـت در پشـــته ۵- روش کشت در قفسـه هـای فلزی ویا چوبی ۶- روش کشت پـایـه ای ( ستونی ) ۷- روش کشت بر روی کنده درختان ۸- روش کشت از طریق تزریق ریسه برکندههای درختان |
در یک تقسیم بندی ساده و عامیانه می توان قارچ ها را در سه گروه قارچ های خوراکی ـ داروئی و سمی مورد شناخت و مطالعه قرار داد از این میان قارچ های صدفی متنوعی یافت می شوند که از خواص داروئی و ارزش غذایی بالایی برخوردارند قارچ های صدفی به طور طبیعی در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیری اغلب بر روی اندام های زنده و مردۀ گیاهی رشد می کنند بکارگیری روش های ساده و پرورش قارچ صدفی و نیز راندمان بالای تولید این محصول که اغلب بیش از 100 درصد می باشد این امکان را فراهم ساخته که در اکثر مناطق با فراهم ساختن شرایط محیطی لازم نسبت به کشت و پرورش این قارچ در مقیاس های محدود و یا غیر محدود اقدامات وسیعی صورت پذیرد .
به منظور پرورش قارچ صدفی در مقیاس محدود در نظر داشتن شرایط و مراحل ذیل ضروری و پیشنهاد می گردد در صورت موفقیت، هر گونه اقدامی در جهت راه اندازی واحد های تولیدی را موکول به کسب دانش و مهارت فنی و تخصصی همچون اجرای الگو های استاندار نموده تا علاوه بر گام برداشتن به سمت سرمایه گذاری صحیح در تقویت انگیزه بعنوان یک تولید کننده مسیر های موفقیت را تجربه نمایند .