فصل کاشت:
بهترین
موقع برای پرورش قارچ در خانه بین ماههای مهر تا آذر است ولی چنانچه
امکانات تهویه هوا و متعادل نمودن درجه حرارت محیط محل پرورش وجود داشته
باشد می توان قارچ را در ماههای دیگر سال تعمیم داد.
بطور کلی طرز پرورش
قارچ مخصوص به خود آنست و می توان آنرا در محیط تاریک پرورش داد و بجز نور
مستقیم آفتاب، هر مقدار نور را تحمل می کند. در هر صورت در محل پرورش قارچ
علاوه بر آنکه، بایستی تهویه هوا به خوبی انجام گیرد، درجه هوای محیط
پرورش نیز باید بین 15 - 10 درجه نگهداری شود. علاوه بر این محل پرورش
بایستی کاملا تمیز، قابل شستشو و فاقد درز یا محلی برای پرورش باکتریها،
حشرات و قارچهای مضر باشد.
اطاق پرورش قارچ:
عرض اطاق
پرورش بایستی بحدی باشد که بتوان از راهروهایی که برای آن تعبیه می گردد،
براحتی عبور نمود( حدود 70 سانتی متر) عرض طبقات پرورش قارچ را نیز حداکثر
180 سانتی متر در نظر می گیرند تا بتوان از دو طرف به وسط بستر قارچ دسترسی
پیدا نمود و چنانچه طبقات پرورش قارچ در کنار دیوار باشد عرض آنرا حداکثر
90 سانتی متر قرار می دهند. همچنین می توان قارچ را در جعبه های چوبی در
اندازه 60 در 90 سانتی متر و عمق 20 تا 25 سانتی متر پرورش داد. به منظور
صرفه جویی در هزینه اولیه می توان، هر طبقه را با تخته های سه سانتی متری
به عرض 90 تا 180 سانتی متر پوشانده و کود را مستقیما کف هر طبقه ریخته و
قارچ را در آن کاشت و به این طرتیب احتیاجی به جعبه های چوبی نخواهد بود.
طبقه بندی ها معمولا در طول اطاق پرورش انجام می گردد. روی سطح زمین
نبایستی طبقه ای مستقر نمود، حداقل فاصله بین طبقه اول تا کف زمین 15 سانتی
متر و فاصله هر طبقه از هم 60 سانتی متر می باشد.
بطور معمول برای
پرورش قارچ در خانه فقط سه طبقه در نظر می گیرند و چنانچه اطاق به حد کافی
وسیع باشد یک ردیف در طول اطاق در مجاور دیوار و یک طبقه (دو طرفه) در وسط و
یک طبقه در طرف دیگر اطاق قرار می دهند بطوریکه دو راهرو به عرض 70 سانتی
متر در دو طرف طبقه وسط، 180 سانتی متر باشد.
در یک اطاق بزرگ به طول 9 و
عرض 5/6 متر می توان مساحتی در حدود یکصد متر مربع برای پرورش قارچ آماده
نمود که از این سالن در هر فصل برداشت می توان استفاده نمود. و به 8 تا 850
کیلو قارچ دست یافت و چنانچه کاشت قارچ در جعبه های چوبی انجام گیرد تولید
محصول از این میزان تا حدی بیشتر خواهد شد و در سالنی به ابعاد 5/9 و عرض
5/6 متر تعداد 180 جعبه جایگزین می گردد که محصول آن در یک فصل برداشت به
حدود یک تن می رسد.
چنانچه محل پرورش قارچ محدود و کوچک باشد میزان
احتیاج به کود و محلیکه باید آنرا تخمیر نمود، متناسب می باشد. لذا ترجیح
داده می شود یک محوطه بتونی به ابعاد 5/1 متر ساخته و در مجاور آن محلی
برای خروج آب مازاد کود در نظر بگیرند که فاضل آب را بتوان داخل سطل یا یک
مخزن بتونی کوچک به ابعاد 40 سانتی متر وارد نمود. کف مخزن اصلی را به
ضخامت 15 سانتی متر کاه ریخته و روی سطح کاه یک جعبه ای به ابعاد یک متر از
جنس تور سیمی ضخیم که شبکه سوراخهای آن 5/0 سانتی متر باشد بطوری قرار می
دهند که از هر طرف با دیواره مخزن بتونی 25 سانتی متر فاصله داشته باشد و
اطراف این توری را از کاه پر نموده و داخل توری را از پهن اسبی مخلوط با
کاه پر نموده و پهن را خوب متراکم نموده و سطح کود را نیز بطور کنبد مانند
توده نموده تا آب باران به داخل توده کود نفوذ ننماید.
پس از 3 تا 4
روز به علت فعالیت باکتریهای تخمیر، درجه حرارت محیط توده به 70 درجه می
رسد و مقداری از حجم توده کم می شود و در این موقع تمام توده کودی را که در
مخزن قرار دارد برای هوادهی به محوطه مجاور توده برمی گردانند و در موقع
برگرداندن کود بایستی سعی کرد حتی الامکان به تمام ذرات کود، هوا برسد تا
اکسیژن مورد نیاز باکتریهای مخمر تامین گردد و پس از چند ساعت این توده را
مجددا به داخل مخزن بذری ریخته و سطح آنرا با کاه بحد کافی انباشته تا سطح
کود گنبدی شکل بشود. چنانچه در مخزن کوچک مجاور محل تخمیر فاضل آب جمع شده
بوسیله سطل آنرا روی سطح کود می پاشند تا رطوبت توده تامین گردد مدت عملیات
بین 15 - 10 روز به طول می انجامد و در این مدت 3 - 4 مرتبه بایستی کود
برگردان بشود. و در خاتمه دوره سوم یا چهارم کود به رنگ قهوه ای تیره در
آمده و ذرات آن ترد و شکننده شده و بوی مطبوعی از آن به مشام می رسد و
چنانچه این شرایط در کود مشاهده نشود دلیل بر آن است که عملیات تخمیر به
خوبی انجام نگرفته و در نحوه کار اشکالی وجود داشته است.
نحوه اسکلت بندی:
اسکلت
بندی طبقات از نبشی 10 -12 که با ضد زنگ رنگ شده باشد و یا از الوار چهار
چوب 10 سانتی متری ساخته می شود و بین ستونها چهار چوبی 5 سانتی متری پیش
بینی می گردد. فاصله ستونهای عمودی از یکدیگر 5/1 متر و این فاصله در دو
طرف بستر، بایستی حفظ گردد.
تهیه بستر برای پرورش قارچ:
بهترین
ماده برای پرورش قارچ، پهن اسبی و کاه می باشد. برای تهیه کود جهت پرورش
قارچ مقداری پهن اسبی و کاه را مخلوط نموده و در ابعاد مناسبی در حدود 3
متری آنرا انبار نموده و آنها را روی هم بخوبی بکوبید.(لگد کنید) تا متراکم
شود بطوریکه از نفوذ باران به داخل آن جلوگیری گردد. پس از مدتی کوتاه
عملیات تخمیر داخل توده کود شروع می شود و درجه حرارت محیط کود بالا می
رود. همچنین می توان قبل از توده کردن کود مقداری آهک در حدود یک پنجم حجم
پهن به آن اضافه و کاملا مخلوط کنید. سپس آنرا توده نمود این عمل باعث می
گردد که عمل تخمیر به تعویق بیافتد و در عین حال آمونیاک تولید شده را جذب و
علاوه بر آن مقداری از رطوبت اضافی کود را جذب نماید. بعد از سه روز مجددا
این توده را برگ و هوا داده و آنرا مانند دفعه اول، انباشته و روی آنرا
بکوبید. سطح آنرا شیب دهید تا آب باران به داخل آن نفوذ نکند و این عمل به
فاصله 4 - 2 روز، چهار تا شش مرتبه باید تکرار گردد. لازم به یادآوریست که
چنانچه در مرحله اول به کود، آهک داده شده فاصله برگردان کود چهار روزه و
در صورتیکه آهک داده نشده باشد فاصله برگردان کود دو روز می باشد.
باید
توجه داشت که بایستی دقت و مراقبت در نگهداری میزان رطوبت و حرارت داخل
توده به عمل آید. زیرا هر اندازه مقدار رطوبت پهن زیاد باشد، محیط داخل
کود، اسیدی شده و کود غیر قابل استفاده می گردد. بخصوص در موقع برگردان
کردن کود، چنانچه مشاهده شود که کود بسیار خشک است، بایستی مقدار کمی غبار
آب روی آن پاشید، از علائم مشخصه میزان رطوبت کود، آزمایش آنست، چنانچه
مقداری کود را در دست بفشارید، نبایستی قطرات آب، از لای انگشتان(در هنگام
فشار دادن) بچکد و فقط کافی است در اثر فشار به کود، کف دست، تر بشود. پس
از آماده شدن بایستی اطاق پرورش را مجهز نمود.
طرز کاشت قارچ در اطاق پرورش:
پس
از آماده شدن کود آنرا به داخل سالن انتقال داده و روی سطح هر ردیف به
ضخامت 15 سانتی متر کود را گسترده و سطح آنرا کاملا مسطح می نمایند و این
عمل را بایستی خیلی به سرعت و بدون آنکه کود حرارت خود را از دست بدهد
انجام داد. پس از تکمیل و انجام کار کلیه درها و منافذ را بسته و مدت چهار
روز کود را بحالت خود واگذار کنید تا درجه حرارت کود و محیط اطاق بالا برود
و حدود 54 تا 60 درجه برسد و این حرارت به مدت 30 -48 ساعت ثابت باقی
بماند، بعد از آن درجه حرارت کود پائین آمده و به 54 درجه می رسد. این عمل
را عرق کردن محیط کشت می نامند در حقیقت در این حرارت قسمت اعظم از محیط در
اثر حرارت زیاد ضد عفونی شده و لارو حشرات و غیره از بین می روند.
از
این تاریخ به بعد تا مدت 5 روز درجه حرارت محیط بستر 10 - 12 درجه پائین می
آید تا آنکه درجه حرارت به 23 الی 24 درجه می رسد. این درجه حرارت برای
کاشت قارچ مناسب خواهد بود.
اسپر آماده کاشت:
اسپر قارچ
را نمی توان مستقیما کاشت زیرا امکان دارد همراه با اسپر قارچ تعداد زیادی
قارچهای سمی و غیر مفید وجود داشته باشد. بنابراین بایستی از اسپر آماده
کاشت بنام اسپون که در محیط کاملا استریل، محفوظ و سلکته شده رشد کرده و به
حالت خواب در آورده اند استفاده نمود.
طرز عمل و تهیه آن بدین ترتیب
است که اسپر قارچ خالص شده را در محیط کاملا استریل آزمایشگاه قبلا پرورش
داده، بطوریکه میسلیوم قارچ رشد خود را شروع نماید. سپس آنرا در حالت عقیم
برده و مانع رشد بیشتر آن می شوند و در محیط کاملا استریل و محفوظ بنام
اسپون قارچ به فروش می رسانند.
طرز کاشت اسپون:
یک قطعه
اسپون را که در محیط بسته و کاملا استریل محفوظ است باز کرده و به دوازده
قطعه کوچک تقسیم نموده و قبلا سطح خاک بستر را به فاصله 25 سانتی متر، قطعه
چوبهای در خاک بستر فرو برده و علامت گذاری کنید. در محل هر سوراخ قسمتی
از خاک را تا عمق 5 سانتی متر با وسیله ای خارج کرده و با دست چپ یک قطعه
اسپون بجای آن گذاشته و روی آنرا بپوشانید بطوریکه عمق کاشت 3-5 سانتی متر
از سطح خاک باشد و به همین ترتیب پیش بروید تا کلیه بستر کاشت شود.
پوشاندن سطح بستر:
ده
تا چهارده روز بعد از تاریخ کاشت اسپون، بایستی سطح کشت را به وسیله یک
لایه دو سانتی متری خاک استریل شده پوک و منفذدار پوشانده و کاملا آنرا
مسطح و یکنواخت نمود. در این موقع درجه حرارت بستر بایستی 5/15 درجه باشد.
باید توجه داشت که در موقع روکش کردن بستر، اسپون ها باید رشد خود را شروع
کرده باشند و میسلیوم قارچ در اطراف محلی که اسپون کاشته شده رشد نموده و
گسترش پیدا نموده باشند. در این موقع بوی مطبوع قارچ در محوطه و در محل
بستر به مشام می رسد و در این موقع باید کاملا دقت شود تا به هیچ وجه، بستر
کشت تکان نخورد و جابجا نشود و مخصوصا اگر تخته کف و طبقات شکم داده و یا
قدرت نگهداری بستر خاک را نداشته باشد میسلیوم قارچ ها پاره شده و تمام
محصول از بین می رود.
پس از پوشش نمودن سطح بستر، میسلیوم رشد سریع خود
را شروع کرد و برای تسریع در رشد میسلیوم، درجه حرارت محیط بایستی بین
5/16 - 14 درجه باشد. در صورتیکه درجه حرارت محیط کشت خیلی بالا باشد، بکار
بردن آهک در مخلوط خاک پوشش بستر صلاح نمی باشد.
شرایط برای پرورش و رشد قارچ:
تهویه:
تهویه
در محیط اتاق کشت باید بطور یکنواخت انجام شود و نبایستی روی سطح کشت را
بیش از حد نیاز هوا داد و تهویه در کلیه نقاط اطاق بطور یکنواخت باشد.
درجه حرارت:
چنانچه
درجه حرارت بستر کشت به کمتر از 14 درجه برسد و درجه حرارت محیط اطاق به
حدود 5/7 درجه برسد بایستی اطراف بستر را با پارچه ضخیم پوشاند تا مانع
تبادل حرارت به محیط شود. برای سرعت رشد قارچ می توان درجه حرارت محیط را
به 5/14 درجه رساند و میزان تهویه را بالا برد ولی باید دقت شود که جهت
حرکت هوا به طرف سطح قارچ نباشد.
رطوبت هوا و آبیاری:
در
موقع تشکیل قارچ، محیط اطاق احتیاج به رطوبت دارد. بطور متوسط بهترین درجه
رطوبت برای کشت بین 70 - 80 درصد می باشد. چنانچه درجه رطوبت هوا از این
مقدار کمتر شود سطح کلاهک ها ترک برداشته یا سطح کلاهک قارچ لک دار می شود
علاوه بر این سطح بستر خشک شده و احتیاج به آبیاری بیشتری دارد. برای تقلیل
میزان رطوبت هوا لازم است در نقاط مختلف اطاق، رطوبت سنج های کار گذاشته
شود و بطور مرتب مورد بازدید قرار گیرد. در صورتی به علت خشک شدن خاک سطح
بستر، احتیاج به آبیاری است. بایستی به وسیله غبار پاش روی سطح خاک آنهم
بحدی که آب در سطح بستر جریان پیدا نکند و یا در یک جا جمع نشود آبپاشی
کنید. آبیاری را با آب خالص و با درجه حرارت 32 درجه و بسیار با احتیاط
انجام دهید.
درجه حرارت محیط:
چند هفته پس از روکش کردن سطح
بستر، میسیلیوم های قارچ تمام سطح بستر را پر نموده و بطور متوسط 7-8 هفته
پس از کاشت اسپون، قارچ های کوچک سر سنجاقی در تمام سطح کشت ظاهر می شوند.
در این موقع درجه حرارت بستر بایستی بین 10 -14 درجه باشد ولی هر اندازه
قارچها رشد بیشتری پیدا نمایند می توان درجه حرارت را از 14 به 5/16 رساند و
میزان تهویه را نیز بالا برد ولی باید دقت کرد که جهت حرکت هوا، به طرف
سطح قارچ نباشد.
تقویت خاک بستر:
پس از آنکه قارچها بزرگ شده
و نزدیک به برداشت شوند می توان روی سطح بستر کود مایع پاشید ولی باید دقت
نمود که روی کلاهک قارچ پاشیده نشود این عمل در بالا بردن میزان محصول
بسیار موثر است.
برداشت محصول:
به محض آنکه رشد قارچ
بحد کافی رسید و تاج آن شکل کامل خود را پیدا نمود بایستی قارچهای رسیده را
جمع آوری نمود و بطور مرتب در طول بستر کشت، بررسی کرد و قارچهای رسیده را
جمع آوری کرد. قارچهایی که ترک برداشته و چتر آن باز شده باشد ارزش
بازاریابی ندارند. علاوه بر این وزن آن کم می شود و همچنین قارچهایی که
زودتر از موقع چیده شوند وزن آنها سبک بوده و از قارچهای درجه دو محسوب شده
و ارزش غذایی کمتری دارد.
در موقع جمع آوری نباید از سبدهای بزرگ برای
این منظور استفاده نمود. زیرا فشار قارچهای روی سبد موجب می گردد که
قارچهای زیرین خراش برداشته و سیاه شوند برای جمع آوری قارچ، کافی است
کلاهک را در دست گرفته و یک پیچ به آن داده تا پایه آن از زمین جدا شود و
بلافاصله ساقه کثیف و آلوده را با چاقوی تیز قطع کرد. و قارچ تمیز را داخل
سبد گذاشته و حتی المقدور جمع آوری با دستکش انجام گیرد. بهره برداری هر 15
روز یکبار انجام می گیرد و این برنامه مدت دو تا سه ماه به طول می انجامد.
بسته بندی:
قارچهای
چیده شده را به اطاق سرد و خنک انتقال داده و در اسرع وقت نسبت به درجه
بندی آن اقدام نموده و قارچهای لک دار و ناقص و کج و ناجور را جدا کرده و
برای مصارف تهیه پودر در قارچ و کچ آپ فرستاده و قارچ های سالم را در بسته
های درجه یک و درجه دو به بازار عرضه کنید.
بیش از چهار دهه از تولید قارچ در کشور مى گذرد
اما هنوز مسئله فروش یکى از معضلات پرورش دهندگان
قارچ به شمار مى آید. اگرچه بازار فروش در سال هاى
اخیر نسبت به دهه گذشته سامان بیشترى یافته و
تقاضا و فروش قارچ شرایط مناسب ترى پیدا کرده است
اما کماکان تولیدکنندگان قارچ در سطوحى بسیار نازل
به تولید مى پردازند...
بیش از چهار دهه از تولید قارچ در کشور مى گذرد
اما هنوز مسئله فروش یکى از معضلات پرورش دهندگان
قارچ به شمار مى آید. اگرچه بازار فروش در سال هاى
اخیر نسبت به دهه گذشته سامان بیشترى یافته و
تقاضا و فروش قارچ شرایط مناسب ترى پیدا کرده است
اما کماکان تولیدکنندگان قارچ در سطوحى بسیار نازل
به تولید مى پردازند. زیرا هنوز براى رشد تقاضا در
داخل اقدام گسترده اى شروع نشده، در ضمن براى
تقاضاى کنونى هم بازار سازمان یافته اى در داخل
وجود ندارد. حتى براى صادرات آن هم بازارى نیست تا
تولیدکنندگان قارچ براساس ظرفیت موجود تولید کنند.
به همین دلیل در خصوص تولید و شرایط بازار فروش با
رئیس هیات مدیره تعاونى تولیدکنندگان قارچ،
نوربخش، گفت وگویی انجام شده که در پى مى آید.
•امسال در چه سطحى قارچ خوراکى تولید مى شود؟
کشور امسال ۲۰ هزار تن قارچ خوراکى تولید مى کند
که نسبت به سال گذشته حدود ۲ هزار تن افزایش دارد.
•این میزان از چه سطحى به دست مى آید؟
در ایران برداشت از هر کمپوت (سیستم تولید کیسه
قارچ) بین ۱۰۰ تا ۲۵۰ کیلو است. اما در کشورهاى
اروپایى از هر کمپوت۳۵۰ کیلو قارچ به دست مى آید.
•چند واحد در سطح ۲۵۰ کیلو تولید دارند؟
تنها ۲۰ درصد بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلو تولید مى کنند،
مابقى بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلو تولید دارند.
•در مجموع چند واحد در این حوزه کار مى کنند؟
تاکنون ۹۷ واحد قارچ خوراکى احداث شده و به بهره
بردارى رسیده است.
اولین واحد قارچ خوراکى سال ۳۷ با ظرفیت ۱۰ تن در
سال تولید شد. پس از ۱۶سال وقفه در احداث واحد
تولید قارچ در سال ۵۳ دومین واحد با ظرفیت ۵۰ تن
شروع به کار کرد. اوایل انقلاب این دو واحد تعطیل
شد اما مجدداً سال هاى ۶۲- ۶۱ این واحدها شروع به
کار کردند تا سال ۶۴ که هیچ واحدى احداث نشد. سال
۶۴ تا ۶۸ موج دوم احداث واحدهاى قارچ خوراکى شروع
شد. در این دوره هفت واحد احداث شد و سپس در سال
هاى ۶۹ تا ،۷۳ ۴۵ واحد؛ سال هاى ۷۴ تا ۷۸ ، ۲۰
واحد و در سال هاى ۷۹ تا ۸۱ ، ۲۵ واحد دیگر به این
مجموعه اضافه شد. بدین ترتیب تا پایان سال ۸۱ ، ۹۷
واحد قارچ خوراکى احداث شد و کماکان در حال فعالیت
هستند ضمن اینکه در حال حاضر هم واحدهایى در حال
ساخت است اما هنوز به بهره بردارى نرسیده اند.
•آیا همه این مجموعه ها فعال هستند؟
در حال حاضر ۶۸ واحد فعال است. ۲۵ واحد غیرفعال
است و چهار واحد تغییر کاربرى داده البته غیرفعال
شدن و یا تغییر کاربرى دادن آنها به سال هاى ۷۳-۷۲
برمى گردد. در این دوره واحدهاى زیادى احداث شد و
محصول بدون در نظر گرفتن بازار مصرف تولید شد و
این امر منجر شد تولید زیان ده شود و بسیارى از
واحدها از تولید انصراف بدهند.
•در حال حاضر چه تعداد از این واحدها تجارى تولید
مى کنند؟
واحدهاى ما اغلب کوچک هستند. براى صادرات حداقل
نیاز به واحدهاى ۱۰ هزار تنى است. با الگوى فعلى
امکان صادرات نیست. واحدهاى ما سه هزار تنى هستند
و صادرات در این مقیاس ارزش اقتصادى ندارد.
•با این شرایط چه میزان صادرات داریم؟
از مجموعه ۱۸ هزار تن ۱۰ هزار تن صادر مى شود و
مابقى در داخل مصرف مى شود.
•مصرف سرانه قارچ در کشور چه میزان است؟
مصرف سرانه ما ۲۵۰ گرم است درحالى که در اروپا
چهار کیلو است که اگر ما بخواهیم به آن برسیم نیاز
به فرهنگ سازى گسترده داریم. ما ظرفیت لازم براى
تولید را داریم ضمن اینکه مزیت هاى لازم را هم
داریم، پس در کنار ما دولت باید به فرهنگ سازى
بپردازد. همان طور که بر روى بسیارى از محصولات
خوراکى مانور مى دهد در جهت فرهنگ سازى مصرف قارچ
هم حرکت کند. چون ظرفیت تولید قارچ وجود دارد.
مشکل در حال حاضر کمبود تقاضا است. هرچند شرایط
کنونى تقاضا بسیار مطلوب تر از گذشته است.
•با توجه به تاثیر قیمت بر رشد تقاضا برنامه اى
براى کنترل قیمت دارید؟
در حال حاضر آنچه ما عرضه مى کنیم قارچ فله و یا
بسته بندى شده است که کیلویى هزار و ۳۰۰ تا هزار و
۳۵۰ تومان است. البته در میادین شهردارى این قیمت
هزار و ۷۵۰ تومان است که در ماه رمضان ۵ درصد
تخفیف داشت. اما درباره کنترل قیمت، قیمت تمام شده
ما در سال ۸۳ براى هر کیلو قارچ حدود هزار و ۵۰ تا
هزار و صد تومان بود. ما سعى کردیم این قیمت را
امسال افزایش ندهیم. براى سال آینده هم کماکان قصد
داریم این برنامه را اجرا کنیم و با افزایش
راندمان تولید قیمت عرضه را ثابت نگه داریم.
•براى ساماندهى بازار هم تعاونى برنامه خاصى را
دنبال مى کند؟
از خردادماه امسال کل قارچ تهران که حدود ۱۲ هزار
تن است در میدان تره بار آزادى عرضه مى شود. در
این مرکز فروش ۵ تا ۸ سوله در اختیار انجمن قارچ
کاران قرار دارد و قارچ در این بورس به صورت عمده
به فروش مى رود.
•آیا این مرکز مسئله فروش را حل کرده است؟
نه. معضلات فروش بسیار است. اما این مرکز در سطح
خود توانسته مشکلات بخش را حل کند.
•برنامه اى براى رشد این مراکز دارید؟
هفته گذشته در مزایده اى که در سازمان میادین
برگزار کردیم تعاونى توانست برنده مزایده شود. به
واسطه این مزایده تعاونى قارچ کاران از اواخر آبان
مى تواند در کلیه مراکز سازمان فعالیت کند. ما
قادریم در ۴۰ میدان در شهر فعالیت کنیم، البته ۴۰
میدان از همان آغاز فعال نخواهند بود. ولى طبق
برنامه تعاونى ان شاءالله ۴۰ میدان تا پایان سال
فعال خواهند شد.
•در حال حاضر به غیر از منطقه آزادى، تولیدکنندگان
قارچى عرضه نمى کنند؟
در حال حاضر تولیدکنندگان در ۱۳ مرکز فعالیت مى
کنند.
•در این میادین چه میزان قارچ عرضه مى شود و در
واحدهاى جدید چه میزان عرضه خواهد شد؟
در میادین فعلى حدود هزار و ۲۰۰ کیلو قارچ عرضه مى
شود. اما در ۴۰ میدان پیش بینى مى شود ۴ هزار کیلو
قارچ توزیع شود، البته به مرور زمان این میزان به
۶ هزار کیلو خواهد رسید.
تهیه بذر یا اسپان قارچ تکمه ای ( تخصصی )
تولید اسپان قارچ خوراکی در حوزه کشت بافت آینده روشنی در علم باغبانی دارد. کشت قارچ تکمه ای Agavicus bisporus به سختی در حوزه علم باغبانی می گنجد. چون تولید اسپان آن بیشتر در دست متخصصین بیماری شناسی گیاهی است و کشت قارچ خوراکی به وسایل صنعتی نیاز دارد مثل چیلر و کولر و شوفاژ و...
مشخصات اسپور و کلونی قارچ خوراکی:
بازیدها همیشه دارای دو اسپور هستند. توده اسپور به رنگ زرد مایل به قهوه ای تا قهوه ای روشن است. اسپورها دارای ابعاد 4.5 تا 7.5 میکرومتر هستند. کلنی در روی محیط غذای جامد به صورت شعاعی توسعه یافته و میسلیوم ضمن رشد انتهایی انشعابات متعددی نیز تولید می کند.
برای تهیه اسپور پایه را قطع کرده و آنرا از سمت تیغه ها روی کاغذ می گذاریم. اسپور در آب مقطر جوانه می رند اما برای رشد نیاز به مواد غذایی دارد. تیمار با الکل اتیلیک و کلروفرم جوانه زنی را افزایش می دهد.
بهترین درجه حرارت 25-22 و بهترین PH بین 7 – 6 است. غلظت بالاتر از 2 درصد حجمی مانع جوانه زنی می شود .
پس از جوانه زنی هیف به سرعت رشد کرده دارای دیواره عرضی می شود.
کشت خالص قارچ معمولا به دو طریق انجام می گیرد:
1) کشت دادن بازیدیوسپورها
2) کشت بافت اندام بارده
در کشت بازیدیوسپورها ابتدا اسپورها با کلروفرم ضدعفونی می شود سپس در محیط کشت عصاره مالت جوانه می زند. میسلیومهای حاصله به لوله های آزمایش حاوی آگار منتقل و در انکوباتور نگهداری می شود. کشتهای خالص که از کشت اسپورها بدست می آیند به علت خصوصیات ژنتیکی مختلف تنوع زیادی از خود نشان می دهند.
برای تهیه کشت خالص از بافت ابتدا اندام بارده مناسبی را انتخاب و ضدعفونی کرده سپس یک قطعه از بافت درونی ساقه یا کلاهک را جدا کرده و به محیط کشت انتقال می دهیم. وجود گازکربنیک باعث توقف رشد میسلیومها می شود و باید به هوای تازه و دمای 18-15 دسترسی داشته باشد.
ازت، کلسیم، منیزیم، پتاسیم و فسفر همچنین بیوتین برای رشد میسلیومها لازم است.
برای انتخاب سویه باید از سازگارترین، پرمحصول ترین و با کیفیت ترین اندام نمونه گرفت.
برای تهیه اسپان رایج از بذور غلات استفاده می شود. میسلیومی که روی دانه غلات قرار گیرد راحت تر روی بستر پخش می شود. برای اینکار 10 کیلوگرم گندم را به مدت 15 دقیقه در 15 لیتر آب می جوشانند و 15 دقیقه ئیگر گذاشته تا دانه گندم کاملا نرم شود.سپس گندمها را در یک الک می ریزند تا آب اضافی آن خارج شود و روی یک پارچه پهن می کنند تا خنک شود. به دانه های سرد 120 گرم کربنات کلسیم هیدراته و 30 گرم کربنات کلسیم می دهند. سپس 250 تا 300 گرم از این گندمها را در کیسه های پروپلین یا شیشه های نیم لیتری می ریزند و پس از گذاشتن درب پوش شنبه ای در اتوکلاو ° 121 بمدت 2 ساعت استریل می کنند. پس از استریل PH باید 6.7 – 6.5 باشد. سپس شیشه ها یا پلاستیکها را با کشت خالص قارچ مایه کوبی کرده و در محیط تاریک و درجه حرارت 24-22 نگهداری می کنند. پس از دو هفته میسلیوم قارچ سطح دانه ها را پوشانده و بذر آماده می شود.
منبع: اصول پرورش قارچهای خوراکی نوشته دکتر ابراهیم گل تپه و مهندس ابراهیم پور جم انتشارات دانشگاه تربیت
قارچ های صدفی
قارچ صدفی دینگری Pleurotus Sajor-Caju ( Fr ) Singer
که این قارچ اولین بار جاندیک وکاپور در هندئستان جمع آوری و از ان کشت خالص تهیه کرد این قارچ به علت رشد آسان و باردهی عالی و مزه خوب بسرعت به صورت یک گونه تجاری در بسیاری از
کشورها بخصوص آسیای جنوب شرقی مورد بهره برداری قرار گرفت . ادامه مطلب ...
ویروس ایکس قارچ Mushroom Virus X
صنعت
جهانی قارچ به علت ارتباطات بین المللی در تهیه مواد لازم(اسپان و کمپوست
متمرکز) طبیعت تک کاشت وانبوه این محصول دائما توسط بیماری های جدید که
بسرعت گسترش می یابند تهدید می شود. بعنوان مثال در دهه ١٩٩٠ صنعت قارچ یک
پاندمی را با کپک تریکودرما تجربه کرد که از ایرلند شروع شده بود و به
بسیاری از کشورهای تولید کننده قارچ گسترش یافت.
در سال ١٩٩٦ یک بیماری
شبه ویروس در چندین مزرعه قارچ در بریتانیا اتفاق افتاد. این بیماری صنعت
قارچ انگلستان را در سالهای ٢۰۰۰ و ٢٠٠١ بصورت جدی تحت تاثیر قرارداد و تا
ایرلند و هلند و چندین کشور دیگر پرورش دهنده قارچ گسترش یافت. بطوریکه
تنها در سال ٢۰۰٣ صنعت قارچ انگلستان را بالغ بر ۵٠ میلیون یورو که ناشی از
کاهش شدید محصول و کیفیت آن و همچنین تعطیلی مزارع بود متضرر کرد .
تحقیقات
آن زمان روی ویروس لافرانس متمرکز شد در حالیکه تستهای تشخیصی موجود این
ویروس را شناسایی نکردند. این مشکل مجهول شروع به گسترش کرد تا اینکه
سرانجام تستهای ویروسی یک ار ان ای دارای دو باند را dsRNA که قبلا در قارچ
ها دیده نشده بود شناسایی کردند. این ویروس را به علت ماهیت مشکوک آن
ویروس ایکس X نامگذاری کردند.
اغلب ویروسها در یک پوشش غلاف مانند قرار
دارند که این خاصیت باعث آسیب پذیری آنها میشود ولی ویروس X فاقد غلاف است.
این ویروس در تصاویر میکروسکوپ الکترونی حالت لایه ای حلزونی را نشان
میدهد و اینطور به نظر می رسد که چندین ویروس بهم چسبیده اند.
ویروس ایکس کمپلکسی از حداقل ۵ ویروس مجزاست که عملکرد مرتبطی با یکدیگر دارند.
خانم
هلن گورگن Helen Grogan و ریچارد گیز Richard Gaze روشی را برای شناسایی
ویروس X بکار گرفتند که بر مبنای ردیابی RNA ویروس در عصاره قارچ بوسیله
تکنیک های الکتروفورز و PCR است. در این روش RNA ویروس روی ژل قرار می گیرد
و توسط جریان الکتریکی با ولتاژ پایین به حرکت در می آید و در نهایت ایجاد
باند بخصوصی میکند. تجربه نشان داد که هرچه شدت آسیب قارچ بیشتر باشد
تعداد باندهای بیشتری تشکیل میشود که دلیل این موضوع مشخص نیست.
تحقیقات
نشان داده است که ویروس ایکس به هر دو شکل عمودی( بوسیله انتشار اسپورها) و
افقی ( از طریق قطعات میسلیوم) قابل انتقال است. میزان انتقال افقی معمولا
بسیار بالا و ١٠٠٪است در حالی که میزان انتقال عمودی بسیار متغیر و بین ٣۰
تا ١٠٠٪ میتواند باشد.
ویروس X ممکن است در محیط بصورت نهفته باقی
بماند و طی چند دوره محصولدهی نشانه هایی ایجاد نکند و یکدفعه ظاهر شود و
عوارض شدیدی بهمراه داشته باشد.
یافته ها حاکی از این است که نشانه های
این ناهنجاری بطور کلی متنوع است. نشانه قابل توجه و اولیه وجود مناطق خالی
از قارچ در بستر است بهمین علت در ابتدا این بیماری را Patch Disease
بمعنی بیماری وصله ای نام گذاری کردند ولی این نام با توجه به اینکه علائم
اولیه ممکن است کاملا متفاوت ظاهر شوند گمراه کننده است. در این حالت مناطق
خالی از قارچ که در حاشیه ها ی آن تعداد زیادی اسپوروفور دیده می شود.
در
برخی مواقع رشد قارچ در مناطق خالی patch صورت می گیرد ولی بسیار کند تراز
مناطق دیگر و یک منظره تپه و گودال را در توده رشد قارچ نمایان می سازد.
علاوه
بر این نشانه دیگری وجود دارد که شامل تغییر رنگ Discoloration در گروهی
از قارچ ها در بستر است که در این حالت کلاهک قارچ قهوه ای میشود ولی این
حالت ممکن است همیشه دیده نشود.
یک نشانه کاملا متفاوت باز شدن
کلاهک قارچ قبل از بالغ شدن است premature cap opening این امر در بعضی
مواقع بعلت شکل گیری ناقص کلاهک روی میدهد. در بعضی مواقع آسیبهای
مورفولوژیکی بقدری شدید است که باعث میشود کلاهک قارچ تشکیل نشود.
نشانه
های دیگری که از مزارع مختلف گزارش شده شامل : عدم توانایی رشد میسلیوم.
کوتولگی قارچ. دوکی شدن قارچ. عدم وجود یا دفرمه شدن گیل ها.
پیشگیری و کنترل
برای
اعمال موثر ترین کنترل و شیوه های پیشگیری ضروری است که جدید ترین،
قویترین و دقیق ترین داده داده های علمی در باره بیماری های ویروسی را در
اختیار داشته باشیم . تامین این هدف نیازمند سرمایه گذاری مستمر در جنبه
های مختلف از جمله تشخیص بیماری ، تعیین و توصیف ویروسهای مربوطه میباشد .
همچنین ضروری است تکنیک های ارزان ، سریع و دقیقی را برای تشخیص و تعیین
ویروسها دراختیارداشت. کسب این نوع اطلاعات برای موارد ذیل ضروری است :
۱) تشخیص سریع بیماری
۲) شناخت مراکز واقعی و احتمالی انتشار آلودگی
۳) دستیابی به تحلیل ریسک در مقابل خطر واقعی
۴) اقدامات کنترلی متمرکز
پس
از شناسایی اولین موارد ابتلا، باید محدودیتهایی بر تمام خط تولید و
جابجایی ها صورت گیرد و قبل از بروز بیماری سایر محل های احتمال پراکندگی
بیماری را مورد ارزیابی قرار داد.
برای کشف و تایید موارد آلودگی، ساز و
کارهایی تعبیه شود که برای طراحی آن نیاز به آموزش و اطلاع رسانی از محل
بروز بیماری یا محل وجود خطر می باشد
بایستی به سرعت و دقت اطلاعات
مربوط به محل بروز بیماری و وجود خطر به عوامل ذیربط در صنعت تولید قارچ
رسانده شود. ضروری ا ست کلیه پرسنل اهمیت مفهوم" امنیت زیستی" هنگام بروز
بیماری را درک کنند و بیماری را بدون فوت وقت به مسئولین مربوطه گزارش
نمایند.
شیوع بیماری از محل ابتلاء اولیه می تواند تنها با یک ذره
آلوده که از طریق هوا به سالنهای مجاور می رسد گسترش یابد. در شیوع بیماری
اخیر ثابت شده است که گرد و خاک محیط های آلوده که از طریق هوا، کارکنان،
وسایل نقلیه و تجهیزات انتشار می یابند می تواند از جمله عوامل مهم گسترش
آلودگی باشد. ضدعفونی دقیق وسایل نقلیه قبل از جابجایی محصول، زباله یا
تجهیزات به نقاط دیگر از جمله مهمترین عوامل کنترل انتشار آلودگی است.
اقدامات اختصاصی:
• پاستوریزه کردن سالن ها پس از برداشت محصول در دمای ۷٠ درجه بمدت ١۲ساعت.
• اطمینان از سلامت مواد اولیه مخصوصا کمپوست حاوی بذر ضروری میباشد.
• استفاده از فیلترهای HEPA در دریچه های ورودی و خروجی هوا.
• برداشت به دقت محصولات قبل از باز شدن کلاهک و انتشار اسپورها در محیط .
• استفاده از نمک یا مواد ضدعفونی کننده در محلهای ورودی.
- نتیجه گیری:
- تصمیمات بایستی مبتنی بر دانش باشد.
- مراقبتها باید تاثیر گذار باشد.
- تشخیص ها باید به دقت صورت پذیرد.
- سیاستهای اتخاذ شده باید با برنامه ریزی دقیق انجام شود.
- نیروی انسانی متخصص باید آموزش دیده و کافی باشد.
- همکاری مناسب بین تمامی مراکز پرورش قارچ صورت پذیرد.منبع:
امید است این مقاله در شناخت، جدی گرفتن و طرز نگرش نسبت به بیماریها دیدگاه تازه ای را بما نشان دهد .
علی اسکاش دانشجوی میکروب شناسی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه شهید بهشتی
8-در بررسی شناسایی و جمع‌آوری ارقام انبه در هرمزگان نتایج نشان داد در این بررسی 195 رقم انبه مورد شناسایی و بررسی قرار گرفته که پس از ارزیابیهای بعمل آمده تعداد 10 رقم انبه که دارای خصوصیات برتر بودند با کدهای مشخص جهت بررسی و تولید نهالهای پیوندی برای کشت در مناطق مختلف توصیه شدند.
9- در بررسی شناسایی، جمع‌آوری و بررسی سازگاری ژنوتیپ‌های مختلف چیکو در بلوچستانکه 9 رقم و ژنوتیپ را شامل می‌شد نتایج نشان داد، با توجه به وزن میوه، میزان عملکرد و کیفیت خوراکی سه ژنوتیپ به شماره‌های 3، 4و 6 بعنوان ژنوتیپ برتر جهت کشت در مناطق مستعد قابل توصیه میباشند.
10- در بررسی شناسایی، جمع‌آوری و مقایسه ژنوتیپ‌های مختلف ارقام انبه در بلوچستان نتایج نشان میدهد که با توجه به تنوع صفات، در نهایت با در نظر گرفتن 7 فاکتور وزن و طول میوه، وزن گوشت و درصد آن، میزان TSS ، جذابیت میوه و کیفیت خوراکی آن 9 ژنوتیپ بعنوان ژنوتیپ‌های برتر از لحاظ میوه قابل عرضه به بازار برای مصرف تازه خوری و جایگزینی یا توسعه باغات جدید انبه توصیه می‌شوند.
1-در بررسی شناسایی آفات و بیماریهای کنار در استان خوزستان نتایج نشان داد مهمترین آفات وبیماریهای کنار در استان خوزستان عبارتنداز.
آفات مهم شناسایی شده عبارتند از:
Lepidoptera راسته 1) Euzophera sp. near bigella (Pyralidae: Phyctidae)
2) Lasiocampa sp (Lasiocampidae)
Coleoptera راسته 3) Alcidodes cf. Willcoksipic (Curculionidae)
4) Phradonoma sp (Dermestidae)
5) Trogoderma sp (Dermestidae)
Homoptera راسته 6) Acadaleyrodes rachipora Singh (Aleyrodidiae)
7) A. citri Priesner& Hosny (Aleyrodidiae)
8)Parlatoria crypta Mckenzie (diaspididae)
Hymenoptera راسته 9) Megachila sp (Megachilidae)
Diptera راسته 10) Carpomyia vesuiana A. Costa (Tephritidae)
Acarina راسته 11) Eriophyes cernus Nal (Eriophydae)
بیماریهای مهم شناسایی شده عبارتند از:
1ـ بیماریهای قارچی لکهبرگیPhyllosticta ziziphi
2- زنگ کنار Phakopsora zizyphi-vulgaris
3- پوسیدگی میوه با عوامل Rhizopus spp., Phoma spp. وAspergillus spp. ,Penicillium spp.
4- پوسیدگی گل Botrytis sp
5- پوسیدگی تنه Inonotus rickii
6- سوختگی باکتریایی برگی
در بین بیماریهای قارچی، لکهبرگی بیشترین پراکندگی را در محلهای مورد نمونهبرداری داشت. بیماری زنگ کنار فقط در شهرستانهای دزفول (صفیآباد) و آبادان (اروندکنار) مشاهده گردید.
1- در بررسی تعیین وضعیت عناصر غذایی در باغهای انبه استان هرمزگان نتایج اجرای این طرح که در مناطق بندرعباس (سیاهو)، میناب و رودان به اجرا در آمد، از خاک پای درختان (از اعماق 30-0 و 60-30) برگ (برگهای 7-5 ماهه از قسمتهای بالا، وسط و پایین درختان و از میان شاخههای بدون میوه)، میوه انبه (در زمان رسیدن میوه) نمونهبرداری به عمل آمد و خصوصیات آنها اندازهگیری شد که نتایج حاصله بشرح زیر میباشد.
میانگین نتایج تجزیه برگ
|
مشخصات نمونه |
% |
PPM | ||||||
|
N |
P |
K |
Ca |
Fe |
Mn |
Cu |
Zn | |
|
گیاه (برگ) |
74/1 |
18/0 |
21/1 |
51/1 |
6/167 |
72/9 |
61/9 |
29/4 |
میانگین نتایج تجزیه میوه
|
مشخصات میوه |
pH |
بریک |
درصد اسیدیته |
Na |
قندکل (%) |
ازت (%) |
P |
K |
رطوبت (%) |
ماده خشک(%) |
|
میوه |
92/3 |
11/14 |
95/0 |
11/2 |
68/9 |
63/4 |
55/0 |
23/5 |
82/8 |
18/18 |
موسسه تحقیقات خرما ومیوه های گرمسیری