فیلدندرن

نام گیاه	ویژگیهای گیاه	شرایط نگهداری
فیلدندرن	متعلق به گلخانه های گرم و مرطوب	با قلمه زنی میتوان تکثیر یابد بر روی برگها اب نیمه گرم پاشید تا پوسیده نشوند

فیلدندرون سلوم

نام گیاه	ویژگیهای گیاه	شرایط نگهداری
فیلدندرون سلوم	متعلق به گلخانه گرم بومی برزیل  گیاه مقاوم	تکیه گاه چوبی پوشیده از خزه مرطوب از راه خوابانیدن وقلمه زدن تکثیر میشود

سنبل الطیب

نوشته شده توسط ٿرهاد سلطانی پور

سنبل الطیب یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی با
نام علمی((Valeriana officinalis در ایران و جهان
است که از آن برای مصارٿ گوناگون دارویی ، غذایی و
بهداشتی استٿاده می شود . والرین (valerian) ، از
کلمه لاتین« والار»، به معنی سلامتی و سالم بودن
مشتق می شود که نشان دهنده خواص شٿابخشی گیاه سنبل
الطیب است ...


مقدمه و تاریخچه :

سنبل الطیب یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی با
نام علمی((Valeriana officinalis در ایران و جهان
است که از آن برای مصارٿ گوناگون دارویی ، غذایی و
بهداشتی استٿاده می شود . والرین (valerian) ، از
کلمه لاتین« والار»، به معنی سلامتی و سالم بودن
مشتق می شود که نشان دهنده خواص شٿابخشی گیاه سنبل
الطیب است . حکما از ریشه سنبل الطیب در زمان
رومیها جهت بیماریهای عصبی،اضطراب و رٿع خستگی
استٿاده میکردند .امپراطور روم در سال 253تا260
بعد از میلاد اولین بار از آن استٿاده دارویی کرد.
ریشه کاربرد درمانی آن در آلمان و ایالات متحده از
پزشکی یونان باستان که در اصل توسط بقراط حکیم و
بعداً توسط دیوسکورید (قرن اول تاریخ عمومی) ،
پایه گذاری شد،می باشد . گالن ان را برای بی خوابی
تجویز کرد . دیوسکورید و گالن آن را به نام داروی
«phu» نامیدند که نشانگر بیان بیزاری از بوی
رنجاننده آن که جاذب گربه (علٿ گربه ) هم است ، می
باشد .ویژگیهای آرام بخشی سنبل الطیب در حدود حدقل
2000 سال پیش شناسایی شد . سنبل الطیب در قدیم نه
تنها به عنوان دارو بلکه به عنوان ادویه و عطر
استٿاده شده است .

گیاهشناسی

علٿی چند ساله پایا بومی اروپا و آسیا ساقه ،
گرد ، توخالی ، تا حدی کرک دار ، دارای شیارهای
عمیق با ارتٿاع زیاد (0.5 تا 1.5) و حتی 2 متر
برگها مرکب تک شانه ای با 7 الی 21 قسمت ، نیزه ای
شکل ، با حاشیه های دندانه ای و تقریباً دمبرگ دار

گلهای صورتی کم رنگ یا سٿید ، که دارای 3 پرچم و
یک مادگی مرکب از تخمدان سه برچه ای است ، در
اواخر خرداد تا اوایل مرداد به صورت گل آذین دیهیم
سه شاخه با ظاهری چترمانند بر روی ساقه ظاهر می
شوند که در نهایت 10 الی 20 روز پس از تلقیح به
تدریج میوه های ٿندقه تخم مرغی شکل و قهوه ای
میرسند در بازار تجارت ریزوم سنبل الطیب به صورت
قطعاتی به طولcm 5-2 و قطرcm 1.5-1 پوشیده از ریشه
های اٿشان ٿراوان به طولcm 10-8 و ضخامت cm2-1
بوده و بوی اسید والرنیک و ایزو والرنیک می دهد .

ریشه از لایه های زیر تشکیل یاٿته است :
1. لایه تارهای کشنده
2. لایه سوبروز
3. پارانشیم پوستی
4. لایه آندودرم
5. پنج دسته آوندی چوب و آبکش
6. مغز یا pit


Valeriana officinalis :

1.Var.magor,var.latifolia,var.altisima,var.exaltata
2. Var.media
Var.minor , var.angustifolia , var.tenufolia
3.


Valeriana wallichii (Indian valerian)

اکولوژی

پراکندگی آن معمولاً از ارتٿاع 1000 متری دامنه ها
بالاتر نمیرود . زیستگاه و کشت آن در کنار رودخانه
ها ، نهرها ، در مناطق باتلاقی ، بیشه زارها و
مراتع اروپا ، آسیا و ایران است .
منشاء سنبل الطیب نواحی معتدل اروپا و آسیا ( بین
عرض های جغراٿیایی 41 و 70 درجه) است . سنبل الطیب
به هوای معتدل و آب نسبتاً زیاد با بارندگی
700-600 میلی متر نیاز دارد . بذر آن در دمای
20-18 درجه سانتیگراد و در حضور نور و رطوبت کاٿی
جوانه میزند .
کشت وسیع در آلمان ، هلند ، ٿرانسه ، بلژیک ، ژاپن
و ایالات متحده امریکا دارد .
خاکشناسی و مواد و عناصر غذایی.
به خاکی با باٿت متوسط نیاز دارد و خاک های سنگین
و بسیار مرطوب برای آن مناسب نیست . در خاک تناسب
درست ازت و ٿسٿر . در پاییز استٿاده از کودهای
حیوانی کاملاً پوسیده و به میزان ton/ha20-15.
kg/ha 50- 40 ٿسٿر ، kg/ha30-20
پتاسیم ،kg/ha 40-30 ازت و در اواسط بهار kg/ha50
-40 ازت به صورت سرک مورد نیاز است .



زراعت
کاشت
برای هر 100 متر مربع کاشت اصلی ،10-5 گرم بذر
سنبل الطیب در 10 متر مربع سطح پرورشی مخزن شیشه
ای یا پلاستیکی می اٿشانند . هر هکتار به 80-60
هزار نشاء نیاز دارد . در بذر پاشی مستقیم هم
kg/ha 3-1.5 بذر نیاز است .
نشا کاری در نیمه دوم تیر ماه و انتقال نشا به
زمین اصلی 1. بهار 2.پاییز
تکثیر رویشی
تناوب کاشت
داشت
در اوایل بهار غلطک مناسب
مبارزه مکانیکی و شیمیایی باعلٿ های هرز
Aresine , Dioron , Sinbar ,
مبارزه با بیماریهای مختلٿ مانند :
سٿیدک سطحی(Erysiphe polygoni)
سٿیدک دروغی(Peronospora valerianae)
قارچ لکه برگی(Phoma sp.)

مبارزه با آٿات و لارو حشرات
Dimethate
برداشت



خواص دارویی سنبل الطیب در بیماریهای انسان و
حیوانات

ALL-HEAL
در پزشکی
· تاثیر عمده بر روی اعصاب مرکزی(CNS )
· آرام بخش
· مقوی قلب و اعصاب
· ضد استرس
· در درمان اٿسردگی
· ضد اضطراب و دلشوره و تشویش
· برطرٿ کننده بیخوابی
· ضد آسم عصبی
· ضد ترس شبانه اطٿال
· معالج کلیه حالات عصبی
· ضد تشنج قوی
· ضد اسپاسم های عضلانی
· رٿع ناراحتیهای عصبی
· کاهش صرع
· ضد انقباضات عضلانی
· ضد تعرق شبانه مسلولین
· مؤثر در طاعون
· اٿزایش قدرت بینایی در موقع اختلال
اعصاب چشمی
· انرژی زا
· درمان بیخوابی و بی حوصلگی
· مؤثر در تپش قلب
· اٿزایش قدرت قلب
· اٿزایش چرخش خون
· کاهنده تحریکات عصبی
· کاهنده خستگی کار زیاد
· مؤثر در تهوع
· مؤثر در درمان گاز شکم
· ضد نٿخ
· مؤثر در رٿع انگلها و کرمهای روده ای
· آرام کننده اعصاب
· رٿع هیستری
· کاهنده مقدار دٿع ادرار در مبتلایان به
دیابت
· رٿع کرمهای روده و رٿع ناراحتیهای آن
· در درمان سرگیجه
· در درمان میگرن
· در درمان سر دردهای ناشی از مصرٿ
دخانیات و الکل
· در درمان سیاتیک
· در درمان درد معده با منشاء عصبی
· برای زخم و کوٿتگی
· در درمان بی خوابی ملایم یا متوسط بدون
داشتن اثرات ثانوی نارکوتیکها
· کاهش ٿشار خون با اٿزایش گردش خون
کورونری
· در نوروزهای قلبی
· خاصیت شل کنندگی عضلات
· کاهش کابوس
· تسهیل سرعت خواب رٿتن
· در درمان مالیخولیا
· در درمان استرسهای هیجانی
· در درمان بیماری های کبدی
· در رٿع تحریکات روحی
· در درمان صرع
· در درمان سر دردهای یکطرٿه
· در درمان سر دردهای ناشی از ضعٿ اعصاب
· در درمان داءالرقص
· در درمان اختلالات زمان یائسگی
· در رٿع سکسکه های مداوم
· رٿع ورم مخاط دهان
· در درمان بی نظمی های خوابی مزمن
· به عنوان مکمل رژیم غذایی
· کاهنده درد و مسکن
· کمک کننده به هضم
· جایگزین قرص ها و داروهای آرامبخش
شیمیایی و مسکن های سنتتیک قویتر
در دامپزشکی
برای رٿع صرع سگ ، گوسٿند ، خوک ، اسب و گاو
آرام کردن حالات تشنجی سگ ، گوسٿند ، خوک ، اسب و
گاو

رٿع حرکات غیر ارادی سگ ، گوسٿند ، خوک ، اسب و
گاو


اثرات متقابل و بررسی ترکیب با سایر گیاهان دارویی
و مقایسه با سایر داروها

در ترکیب با رازک ( Humulus lupulus) ،به عنوان
جایگزینی برای Benzodiazepine برای معالجه بی
نظمی های خوابی غیر مزمن

در ترکیب با رازک به عنوان مسکن برای معالجه خواب
رنج آور

در ترکیب با گل راعی (Hypericum perforatum ) به
عنوان جایگزین برای Diazepam برای معالجه علائم
اضطراب

در ترکیب با کامٿور ( Cinnamomum camphora ) و
ولیک
(Crataegus spp. ) برای معالجه بی نظمی های
عملکردی قلبی ــ عروقی و آلرژی نسبت به هوا

در آزمایشی ،
مقایسه ترکیب سنبل الطیب ــ رازک با
Benzodiazepine

در آزمایشی ،
مقایسه ترکیب سنبل الطیب ــ رازک با داروی
Bromazepam

ترکیب سنبل الطیب و بادرنجبویه ( Melissa
oficinalis ) و مقایسه با داروهای رایج

سنبل الطیب نویدی است برای اٿرادی که بعد از قطع
کردن قرصهای خواب آور گروه ، Benzodiazepine دچار
بی خوابی و بی نظمی خوابی می شوند .

در پی مطاله ای هیچ اثر متقابل مهمی با گیاه یا
داروی خاصی گزارش نشده است .

ریشه جوشیده شده سنبل الطیب با شیرین بیان و تخم
بادیان برای آنهایی که از سردرد رنج می برند ، خوب
است .

اٿرادیکه از داروهای سداتیو دیگر مصرٿ می کنند
بهتر است قبل از مصرٿ والرین با پزشک خود مشاوره
نمایند .


مواد شیمیایی موجود در ریشه و ریزوم ،
استانداردهای کیٿی و مکانیسم های عمل آنها

اسانس ریشه و ریزوم(2-0.5%)

Oil of valerian :
Monoterepens
Sesquiterepens
Iridoides
Valepotriates
Didrovaltrates
Isovaltrates
Valerenic acids


isoValerenic acids

Alkaloids
chatinine,valerine,isovaleramid,chalmatinem,actinidine,pinoresinol,
idylmethylketon,valerianine dipyr

Amino acids arginine,glutamine,GABA,tyrosine
valerianol
bornyl acetate
valerianone
valerenal
B-sitosterol
Choline
Fatty acids
Flavonoides
Gums
Asetic acid
Bronoel
Spathulenol
a-pinene
champhen
limonene
propionic acid
phenolic acid
chlorogenic acid
cafeic acid
formic acid
butric acid
tannins
methyl,2-pyrplketon
amidon
glucose
salts
bitter extracts
b-pinene
b-cariophylene
isoeugenyl
terpinolene
dihydrocarvyeyl acetate
carveyl acetate
isobornyl isovalerata
isobornyl acetate

استانداردهای کیٿی
مواد آلی خارجی
خاکستر کل
خاکستر غیر محلول در اسید
از دست دادن رطوبت در خشکی
غلظت میکروبی( منٿی)
Escherichia coli
salmonella
staphylococcus aureus

حداقل استاندارد اسانس یا روغن ٿرار


عوارض جانبی و موارد منع مصرٿ

کنترا اندیکاسیون مخوصص گزارش نشده است ، مغایرتی
با رانندگی ندارد و در حاملگی و حالات شیردهی
ممنوعیت ندارد ، ولی باید احتیاط کرد .

به جز بوی نامطبوع در حالت کلی سنبل الطیب اثرات
جانبی ندارد .

به ندرت سردرد و اثرات روی معده

بغیر از موارد حساسیت به دارو مورد منع مصرٿ
بخصوصی گزارش نشده است .

دزهای بالا ممکن است باعث ایجاد سردرد ، هیجانات
روحی و روانی ، گیجی ، اشتباه دید ، نا آرامی ،
آشٿتگی و حتی حرکات اسپاسمی و حالت تهوع مکرر گردد
.

در تلاشی برای خود کشی

واله پوتریات ها میتوانند مولکول DNA را متاثر
کنند و باعث سایر اثرات سمی شوند .

اثرات قطع مصرٿ ندارد

کمی ازاٿراد تنش معده ـ روده ای ملایمی را تجربه
کرده اند

باید دو ساعت بعد از مصرٿ سنبل الطیب دقت نمود .

اگر داروهای مسکن وآرام بخش نظیرBenzodiazepines
را مصرٿ می کنید ، سنبل الطیب را با آنها مصرٿ
نکنید .


اقلام دارویی ، دزهای مصرٿی و نحوه مصرٿ

از اسانس گیاه سنبل الطیب در صنایع مختلٿ دارویی ،
غذایی و بهداشتی استٿاده می شود .
در قدیم نه تنها به عنوان دارو ، بلکه به عنوان
ادویه و عطر به کار رٿته است .
اقلام دارویی سنبل الطیب که به عنوان مکمل رژیم
غذایی هستند ، از ریشه ها ، ریزوم ( ساقه های زیر
زمینی ) و استولون ها ( ساقه های اٿقی ) آن ساخته
می شود .
ریشه های خشک شده به صورت و چای تنتورها آماده می
شوند و مواد گیاهی خشک شده و عصاره ها به صورت
کپسول ، قرص ، شربت و قطره در می آیند .

برای معطر کردن صابون ها

از گیاه سنبل الطیب به اشکال زیر استٿاده می شود :

دم کرده ( Infusion ) گرم : 3-2 گرم سنبل الطیب
خیسانده شده درml 225 آب جوش به مدت 15-10 دقیقه
در داخل یک ظرٿ سرپوشیده
دم کرده ( Infusion ) سرد : 3-2 گرم سنبل الطیب
غوطه ور در ml 225 آب جوش به مدت 8-6 ساعت
تنتور ( Tincture ) سنبل الطیب : در ٿارماکوپه های
هلند، آلمان و سویس مرسوم است که هم از طریق
خیساندن و هم صاٿ کردن در غلظتی برابر با یک قسمت
گیاه به پنج قسمت آب و الکل ( اتانول 70% ( تهیه
می شود .
مایع قهوه ای تیره با مزه و بوی تند سنبل الطیب که
باید دور از نور و در ظرٿ کاملا در بسته نگهداری
شود .

عصاره روان سنبل الطیب :
با غلظتی برابر با یک قسمت گیاه به یک قسمت آب و
الکل ( اتانول 70% (که هم از طریق خیساندن و هم
صاٿ کردن تهیه می شود .
مایع قهوه ای تیره با مزه و بوی تند سنبل الطیب که
باید دور از نور و در ظرٿ کاملا در بسته نگهداری
شود .
عصاره خشک شده ریشه سنبل الطیب :
از ریشه های ریز ریز شده سنبل الطیب و اتانول 70%
تهیه می شود .
پودر ریز و خشک شده و جاذب الرطوبت قهوه ای تیره
با مزه و بوی تند سنبل الطیب که باید دور از نور و
رطوبت
نگهداری شود .

دزهای مصرٿی :
پودر: 3-2 گرم سه بار در روز
دم کرده سرد : یک ٿنجان سه بار در روز
دم کرده گرم : یک ٿنجان سه بار در روز
تنتور ( 1:5 ) : ml3-1 ،( 60-20 قطره ) سه بار در
روز
عصاره روان ( 1:1 ) : ml1-0.3، (20-10 قطره ) یک
تا چند بار ( تا سه بار ) در روز
اسانس : ml 0.25-0.05 ( 6-2 قطره ) تا دو بار در
روز
استعمال خارجی : 100 گرم برای هر وان پر

در صنایع دارویی اکثر کشورهای توسعه یاٿته از مواد
مؤثره سنبل الطیب ذاروهای متٿاوتی به نام های زیر
تهیه و به بازار مصرٿ دارویی عرضه می شود که سنبل
الطیب تقریباً در 60 داروی خواب آور/ آرام بخش
استٿاده می شود

تاریخچه استفاده از گیاهان دارویی

استفاده از گیاهان دارویی به منظور درمان با تاریخ زندگی انسان هم زمان بوده است. انسان در تمام دوران تاریخی چاره ای جز توسل به گیاهان نداشت. اگر چه در نیم قرن گذشته استفاده از داروهای شیمیایی و سنتزی به شدت رواج یافت ولی به سرعت آثار زیان بار آنها بر زندگی آنها سبب گرایش مجدد به گیاهان دارویی گردید، و این نکته که توسل به گیاهان دارویی همواره در طول تاریخ یکی از روشهای موثر درمان بوده است، به خوبی روشن است.

تاریخ طب در کشور ما مربوط به دوره آریایی می باشد و اوستا (۶۵۰۰ ق.م) اولین کتابی است که از گیاهان دارویی سخن گفته است. به نقل از اوستا اولین پزشک ایرانی تریته پدر گرشاسب پهلوان بوده است که از کاربرد گیاهان دارویی و عصاره آنها اطلاع داشته و مقام او در طب نظیر مقام ایمهوتپ (۳۵۰۰ ق.م) در مصر باستان، انقلبیوس در یونان و آسکولانیوس در روم(سه رب النوع درمان) بوده است.

خصوصیات درمانی و گیاهی چند گیاه دارویی

---

آگاو

Scientific name: Agave Americana

Agavaceae

Latine name: Agave

1- آگاو: (شیره گیاه باعث آماس پوستی در بعضی از مردم می شود. در ضمن تیغهای درشتی دارد.)

از خانواده   Agavaceae ، جنس Agave می باشد.

گستره:

آمریکای جنوب غربی

ویژگی های فیزیکی :

گیاه دائمی همیشه سبز تا 7.5 متر رشد می کند. این گیاه به سرما حساس نمی باشد. گلها دو جنسی و  گرده افشانی به  وسیله پروانه ها صورت می گیرد. آگاو درخاکهای شنی، لومی ورسی با زهکش خوب رشد می کند. این گیاه در خاکهای اسیدی، قلیایی وخنثی رشد می کند. در سایه  نمی تواند رشد کند. به رطوبت خاک نیاز دارد و مقاوم به خشکی است.

کاربرد غذایی:

مغزگیاه آگاو سرشار ازساکارین است و وقتی پوست آن کنده شود آنرا می توان خورد، شیرین و مغذی اما نسبتا فیبری است. بذر را در آرد ترکیب  کرده و به عنوان غلیظ کننده در سوپ یا اینکه در ساخت نان  بکار می برند. شیره ای که ازساقه گل دهنده می گیرند به عنوان شربت استفاده می کنند.

کاربرد دارویی:

شیره گیاه آگاو را همانند ضماد بر روی جراحتها می گذارند. شیره همچنین در درمان اسهال و اسهال خونی بکارمی رود. شیره ضد عفونی کننده، معرق، ادرارآور وضدیبوست است. دم کرده برگهای ریزریزشده، مسهل وعصاره برگ برای درمان ضرب دیدگی بکار می رود. همچنین در درمان دیرهضمی، نفخ شکم، یبوست وزردی بکارمی رود. شیره ضدعفونی کننده وازرشد باکتریها در معده و روده جلوگیری می کند. از برگها داروی استروئیدی می سازند. یک صمغ از ریشه و برگ می گیرند که در درمان دندان درد بکار می رود. ریشه معرق وادرارآورمی باشد. آن همچنین در درمان سفلیس بکار می رود.

کاربرد دیگر:

از ساپونین گیاه صابون می سازند(در ریشه می باشد). وقتی ریشه و برگ را خرد می کنند و سپس با آب آنرا می جوشانند، ساپونین از آن استخراج می شود. گیاه خاصیت حشره کشی دارد. یک فیبر قوی از برگها می گیرند که از آن طناب، نخ و پارچه می سازند. ساقه های گل دهنده خشک شده همانند یک پوشش ضدآب بکار می رود.

جزئیات کاشت:

آگاونیاز به خاک با زهکش خوب ومحیط آفتابی دارد. دمای 3 درجه زیر صفر را تحمل می کند.

تکثیر:

بذررا بصورت سطحی در محیط آفتابی در ماه فروردین و درون گلخانه گرم بکارید. بذردردمای 20 درجه درعرض 1 تا 3 ماه جوانه می زند. جوانه ها را در گلدانهای مجزا با خاک زهکشی شده بکارید تا به قدر کافی بزرگ شود. ازاین گیاه تا موقعی که ارتفاعش به 20 سانتی متربرسد مراقبت بکنید. گیاه را دراواخر بهار یا اوایل تابستان بعد از سرمای ناگهانی خارج می کنید .

Alliaceae

Scientific name: Allium sativum

 Latine name: Garlic

2- سیر (ماده ای سمی در سیر وجود دارد که مصرف زیاد آن دربعضی از پستانداران مثل سگ اثر بدی خواهد گداشت. )

از خانواده   Alliaceae ، جنس  Allium می باشد.

(مصریها ازش سیر را تا مقام الوهیت رساندند ، آنها هر روز صبح یک حبه سیر به کارگرانی که اهرام را می ساختند می دادند تا آنها را در برابر بیماری مصون بدارد. هنگامیکه هانری چهارم بدنیا آمد، پدربزرگش یک حبه سیر به لب و دهان او مالید تا او تندرست و شاداب بماند. در مارسی فرانسه طاعون پیدا شد، چهارنفر دزد بدون ترس از طاعون بدزدی مشغول شدند، آنها با مصرف مخلوط سرکه و سیر در برابر طاعون مصونیت داشتند.)

گستره:

آسیای مرکزی

ویژگیهای فیزیکی:

گیاه سیربه اندازه 6 تا 15 سانتی متر رشد می کند. این گیاه به سرما حساس نمی باشد. گلهای آن دوپایه و گرده افشانی بوسیله زنبور و حشرات صورت می گیرد.گیاه خاک های شنی و لومی با زهکش خوب را می پسندد. در ضمن در خاکهای اسیدی ، خنثی ، قلیایی وخیلی قلیایی رشد می کند. سیرنمی تواند در سایه  رشد کند.

کاربرد غذایی:

گل ، برگ ، ریشه، بذر آن قابل استفاده است. آنها بصورت خام یا پخته مصرف می شود. سیر یک ماده غذایی شگفت انگیز می باشدکه حتما باید در جیره غذایی گنجانده شود ولی به علت بوی بدش کمتر مورداستفاده قرار می گیرد. از سیر به عنوان چاشنی غذایی در سالاد وغذاهای دیگر استفاده می شود. چینی ها سیر را به خاطر برگش می کارند. هر 100 گرم سیر 360 کالری انرژی ، 13.5 گرم پروتئین، 0.7 گرم چربی،  82 گرم کربوهیدرات ، 82 گرم فیبر،  3.5 گرم خاکستر، 65 میلی گرم کلسیم، 400 میلی گرم فسفر، 4.3  میلی گرم آهن ، 53 میلی گرم منیزیم، 1250 میلی گرم پتاسیم، 0.7 تیامین، 0.2 میلی گرم ریبوفلاوین، 1.25 میلی گرم نیاسین، 35 میلی گرم ویتامین C  دارد.

کاربرد دارویی:

سیرتاریخچه طولانی در درمان انواع بیماریها مثل کچلی و غیره دارد. این گیاه قارچ کش،  ضدباکتری، مقوی و ضدعفونی کننده می باشد. درضمن این گیاه اثرات بازدارنده ای روی انواع  انگلهای  گرم منفی پاراتیفوئید– تیفوئید دارد. سیر مسمومیتهایی را که به خاطر فلزسرب ایجاد می شود،  رااز بین می برد. همچنین فعالیت ضدسرطانی دارد و برای قلب و گردش خون مفید می باشد. تحقیقات اخیر نشان داده که سیر متابولیسم گلوکز را در افراد دیابتی کاهش می دهد.همچنین حملات قلبی را کاهش می دهد. از سیر بصورت استعمال خارجی برای درمان زخمهای مختلف  بکار می رود. یک حبه سیر کرم کش ، ضدتنگی نفس،  ضدکلسترول خون، ضدعفونی کننده ، ضداختلاج ، مسهل صفرا، معرق ، ادرارآور ، خلط آور ، تب بر، محرک ، اشتها آور، مقوی و کند کننده گشادشدن رگها می باشد. 

دیگرکاربرد:

از عصاره سیر به عنوان حشره کش استفاده می شود؛ بدین صورتکه 3یا 4 قاشق سوپ خوری سیر ریز کرده به همراه دوقاشق سوپ خوری سیر رنده شده را در 1 لیترآب می جوشانید، بعد از جوشیدن این ماده را هم زده وبگذارید به آرامی سرد شود ترکیبی که بدست میاید بعنوان حشره کش استفاده می شود. در چین از سیر چسبی می سازند که برای چسباندن شیشه از آن استفاده می کنند. در ضمن سیر بعنوان قارچ کش ، ضد کپک ، زنگ و کرم گوجه فرنگی و سیب زمینی بشمار میاید. همچنین این گیاه حشرات، خرگوش و موش کور را از خود می راند.

جزئیات کاشت:

سیر در زمین آفتابی  با زهکش خوب و اسیدیته پایین بهتررشد می کند. خاکی را که  اسیدیته آن خیلی پایین باشد را دوست ندارد. این گیاه  PH حدود 4.5 تا 8.3 را تحمل می کند. غده های سیر در خاک مرطوب پوسیده می شوند. این گیاه درجه حرارت 10 درجه سانتی گراد زیرصفر را تحمل می کند . این گیاه را باید تا حدی عمیق کاشت.  غده دهی سیر تحت تاثیر دمای محیط نگهداری آن می باشد بطوریکه انبار سرد با دمای 0 تا 10 درجه سانتی گراد شکل گیری غده را تسریع می بخشد و انبار با دمای بالاتر از 25 درجه سانتی گراد  غده دهی را تاخیر یا اینکه باز می دارد.  سیرگیاهی است که از رشد لگومها جلوگیری می کند ولی گیاهانی مثل هویج ، خانواده رزها، چغندر و بابونه در کنار آن سبز می شوند. 

تکثیر:

اگرچه می توان سیر را دراواخر زمستان یا اوایل بهار کاشت ولی عملکرد آن کم می باشد. معمولا سیر را درپاییز می کارند.

Scientific name: Allium cepa

Latine name: Onion

3- پیاز: (مصرف بیش اندازه پیاز در بعضی از پستاندارن بویژه سگ باعث مسمومیت می شود.)

از خانواده   Alliaceae  ، جنس Allium می باشد

(امام صادق(ع): پیاز بلغم و تخمه را برطرف کرده و به نیروی باء می افزایدو نوعی تب را درمان و لثه را محکم می کند.)

گستره:

آسیای غربی بویژه ایران 

ویژگیهای فیزیکی:

پیاز همیشه سبز تا 60 سانتی متر رشد دارد. این گیاه به سرما حساس نمی باشد.  گلدهی در ماههای خردادوتیر می باشد. گلها دوجنسی و گرده افشانی بوسیله حشرات و زنبور صورت می گیرد. پیاز درخاک شنی و لومی با زهکش خوب رشدمی کند. همینطور در خاکهای اسیدی ، قلیایی و خنثی رشد می کند. پیاز در خاکهای  خیلی  قلیایی هم رشد می کند . این گیاه در سایه  رشد نمی کند.

کاربرد غذایی:

پیاز را خام یا پخته مصرف می کنند. اندازه پیاز 10 سانتی متر یا بیشتراست. پیاز را برش داده و در سالاد و در بین ساندویج مصرف می کنند. آنرا می توان پخت یا اینکه بجوشانید و بعنوان چاشنی در سوپ، کباب وغیره استفاده می شود. برگ را خام یا پخته مصرف می کنند. از برگ  پیاز بهاره که جوان و درحال رشد هستند استفاده می کنند. با درست پاشاندن بذراز پیاز در هر موقعی از سال می شود استفاده کرد. گل پیاز را خام مصرف می کنند. آنرا به عنوان تزیین کننده سالاد استفاده می کنند. بذرها را جوانه دار کرده و بعد می خورند.

کاربرد دارویی:

پیاز خام اثربهتری روی بدن دارد. پیاز کرم کش ، ضداعصاب ، گند زا ، ضد تشنج ، ضدنفخ شکم ، ادرارآور، خلط آور، تب بر، پایین آورنده قند و فشارخون، حل کننده  سنگ آبدان، اشتها آور و مقوی می باشد. وقتی به طور منظم در رژیم غذایی فرد باشد در درمان گلودرد، حملات قلبی و سخت شدن شرایین بکار می رود. آن همچنین در درمان عفونت های دهانی و پوسیدگی دندان بکارمی رود. پیاز پخته را می توان به صورت ضماد بر روی زخم ها قرار داد. آب پیاز در درمان نیش زنبور و زنبو عسل ، گزیدگی، خراش و عارضه های پوستی به واسطه قارچ ها تاثیر بسزایی دارد. وقتی پیاز را حرارت بدهیم آب پیاز را قطره قطره در گوش بریزیم برای درمان گوش درد بکارمی رود. آن همچنین به بستن سریع روی زخم ها، شتاب گرفتن درمان و از بین رفتن لکه های صورت کمک می کند.

کاربرد دیگر:

اشک پیاز دفع کننده حشرات است ، پس با مالیدن آن روی پوست از دست حشرات خلاص شوید. اشک پیازمثل یک زنگار عمل می کند وآنرا می توان روی فلز ، لیوان و مس بسابید تا آنها را جلا بدهد. از پوست رنگ زرد مایل به قهوه ای می گیرند. گفته می شود اشک پیاز را به پوست سر بمالید که در رشد موها و کاهش طاسی تاثیر به سزایی دارد. آن مثل یک آرایش دهنده برای از بین لکه های روی صورت کاربرد دارد. یک نوع اسپری از پیاز (یک کیلو پیاز پوست کنده خردشده را درون آب جوش قرار می دهید ) می سازند که مقاومت گیاهان را  به بیماری و انگل ها افزایش می دهد.

جزئیات کاشت:

پیاز خاک غنی با زهکش خوب و PH حدود6.5(PH  حدود 4.5 تا 8.3 را تحمل می کند ) ویک محیط آفتابی را ترجیح می دهد. برای رشد بهتراین گیاه ، هوای خنک در مراحل اولیه رشد برای گیاه مناسب می باشد. گیاه مقاوم به سرما است ولی طولانی شدن درجه حرارت زیر 10 درجه سانتی گراد  به مدت زیاد باعث می شود که پیاز به گل برود. رشد مطلوب پیاز در درجه حرارت 20 تا 25 درجه صورت می گیرد. پیاز با اکثر گیاهان مثل رز، هویج ، چغندرو بابونه سازگاری دارد ولی با لگوم ها نمی سازد. پیازهمنشین بدی با یونجه می باشد .

تکثیر:

بذر پاشی اولیه پیاز در بهمن ماه و در گلخانه صورت می گیرد، در بهار آنها را خارج می کنید. بذر پاشی اصلی در ماههای اسفند یا فروردین در محیط بیرون صورت می گیرد. این بستر باید خیلی خوب آماده باشد. بذر پاشی دیگررا می توان درماه مرداد انجام داد (واریته هایی که مقاوم به سرمای زمستانه هستند مثل پیازهای ژاپنی). پیازچه های پیاز را در ماههای اسفند یا فروردین می کارند. خاک نباید خیلی غنی باشد تا نشاها در اولین سال خیلی رشد کنند. گیاه پیازی به اندازه 1 تا 2 سانتی متر  تولید می کند  و این پیاز در تابستان  بعدی برداشت می شود آنها را در یک انبار خنک نه سرد بگذارید تا زمستان گذرانی می کند و بعد آنها را درفروردین ماه بکارید.        

Scientific name: Allium cepa ascalonicum

Latine name: shallot

4- موسیر: (موادسمی در آن وجود داد که در بعضی از پستاندارن ایجادحساسیت می کند. این حساسیت بیشتر در سگ مشاهده شده است.)

از خانواده Alliaceae ، جنس Allium می باشد.

ویژگیهای فیزیکی:

غده 30 سانتی متر رشد می کند. موسیر به سرما حساس می باشد. گلها دوجنسی و گرده افشانی بوسیله زنبور و حشرات صورت می گیرد. موسیر در خاکهای شنی و لومی با زهکش خوب رشد می کند. گیاه در خاکهای اسیدی ، خنثی، قلیایی و حتی خیلی قلیایی رشد می کند. موسیر می تواند در سایه رشد کند.

کاربرد غذایی:

غده موسیر بصورت خام یا پخته مصرف می شودو اندازه اش بالای 6 سانتی متر می باشد. آنرا می توان به سالاد اضافه کرد و یا اینکه مثل سبزیهای پختنی مصرف نمود. برگهای موسیر را بصورت خام یا پخته مصرف می کنند. با برداشت برگ از تولید غده به مقدار زیاد خود داری  می شود. گلهای موسیر راخام می خورند. از گل درتزئین سالاد استفاده می شود.

کاربرد پزشکی:

موسیر مثل پیاز بویژه وقتی خام مصرف شود، برای فعالیتهای بدنی مفید می باشد. پیاز موسیر، کرم کش، ضدعفونی کننده، ضداختلاج، بادشکن، ادرارآور، خلط آور، تب بر، تنظیم کننده فشارخون، اشتها آور ومقوی می باشد.وقتی بطور منظم در سیستم غذایی استفاده شود از حکلات ناگهانی قلبی جلوگیری می کند. پیازهای پخته را مثل ضماد بر روی زخم می گذارند. آب تازه موسیر، برای درمان نیش زنبورعسل، نیش حشرات و مشکلات قارچی پوستی مفید می باشد. این عصاره به شکل گرفتن بافتهای زخمی کمک زیادی می کند. از آن برای برداشتن کک و مک صورت استفاده می کنند.

کاربرد دیگر:

عصاره گیاه دافع حشرات می باشد. از پوست غده موسیر، رنگ قهوه ای مایل به زرد می گیرند. وقتی آنرا به پوست سر بمالانید بیمویی را درمان می کند.

جزئیات کاشت:

موسیر محیط آفتابی و خاک زهکشی شده را ترجیح می دهد. آن در خاکهای سنگین رسی رشد نمی کند. این گیاه PH حدود 4.5 تا 8.3 را تحمل می کند. این گیاه اغلب بوسیله غده تکثیر می شود. موسیر با هویج ، گل رز، چغندر و بایونه رشد می کند اما با لگومها رشد نمی کند.موسیر همنشینی بدی با یونجه می باشد.

تکثیر:

غده های موسیر را در اواخر زمستان و اوایل بهار در زمین  اصلی بکارید.

Anacardiaceae

Scientific name: Rhus glabra

Latine name: Smooth Sumach

5- سماق: (شیره بعضی از گونه های سماق باعث ایجاد جوش در افراد حساس می شود.)

از خانواده   Anacardiaceae ، جنس Rhus می باشد.

گستره:

آمریکای شمالی

ویژگیهای فیزیکی:

یک درختچه خزان پذیر تا 3 متر رشد می کند . این گیاه نسبت به سرما حساس می باشد. گلدهی سماق در ماههای تیر ومرداد ورسیدگی بذرآن در ماههای شهریور ومهرمی باشد. گلها دوپایه و  گرده افشانی بوسیله زنبور صورت می گیرد. گیاه خود گرده افشان نمی باشدوبرای طبیعت جذاب می باشد. سماق در خاکهای  شنی، لومی و رسی با زهکش خوب رشد می کند. در ضمن در خاکهای فقیرهم رشدمی کند. گیاه درخاکهای اسیدی، خنثی و قلیایی رشدمی کند. سماق نمی تواند در سایه رشد کند. گیاه در برابر بادهای قوی مقاوم می باشد ولی در برابر بادهای بحری مقاوم نمی باشد.

کاربرد غذایی:

میوه سماق را بصورت خام یا پخته مصرف می کنند. مزه میوه ترش می باشد، بنابراین جایگزین آبلیمومی شود. میوه نسبتا کوچک است ولی پانیکولهای زیادی تولید می کند که به راحتی برداشت می شوند. وقتی میوه را به مدت 10 تا 30 دقیقه در آب داغ یا سرد قرار دهید، نوشیدنی مثل لیموناد(بدون هیچ گاز) درست می شود. پوست ریشه راجدا کرده وبصورت خام استفاده می کنند. در استفاده از آن باید دقت لازم را کرد. شاخه های جوان را بدون پوست وبه صورت خام مصرف می کنند. در استفاده از آن باید دقت لازم را کرد.

کاربرد دارویی:

از سماق به عنوان داروی قابض و ضدعفونی کننده استفاده می کنند. از پوست یا ریشه آن چایی ساخته می شود که مقوی، ضدعفونی کننده، داروی قابض، شیرافزا، منعقدکننده خون، محمر و نیروبخش می باشد. همچنین دردرمان اسهال، تب، ضعف عمومی بدن،زخمهای درون دهان، خونریزی مقعدی وسقوط رحم بکارمی رود. آنرا غرغره کرده و در درمان گلودرد بکار می برند. پوست پودر شده سماق بصورت ضماد بر روی زخمهای قدیمی گذاشته می شود. دم کرده سماق  در درمان سرماخوردگی، گلودردها، دفع ادرار دردناک و اسهال خونی کاربرد دارد. ریشه را در پاییز برداشت کرده ،خشک نموده و بعدا مصرف می کنند. جوشانده شاخه با بذر در درمان خارش های سر بکار می رود. شیرابه آن بصورت ضماد بر روی زخمها قرارمی گیرد. چایی که ازبرگها می سازند در درمان زخمهای لثه و وقتی به روی لبها بسابند زخمهای روی لب را درمان می کند. دانه ها ادرارآور، قاعدگی آور، قی آور، مسهل و تب بر می باشد. دم کرده شکوفه به عنوان دهان شوی برای درآوردن دندان نوزادان بکار می برند. دم کرده شکوفه ها برای درد چشمها مفید می باشد.

کاربرد دیگر:

برگ(10 تا 25%)، شاخه های ریز و ریشه سرشار ازتانن می باشند. برگهارادر پاییز جمع آوری کرده وازآن رنگ قهوه ای می گیرند. از میوه رنگ سیاه وقرمزمی گیرند. ازبرگ، پوست و ریشه رنگ سیاه می گیرند. ازریشه هایی که در بهار کنده می شود رنگ زرد می گیرند. از بذر روغن می گیرند که از آن شمع می سازند. گیاه سیستم ریشه ای وسیعی دارد که خاک را حفظ می کند .

جزئیات کاشت:

سماق در خاکهای زهکشی شده ویک محیط آفتابی بهتررشد می کند. وقتی گیاه درخواب باشد تا 25 درجه زیر صفر را تحمل می کند ولی گیاه جوان ممکن است در برابر سرما صدمه ببیند.

تکثیر:

بهتر است بذرسماق تا موقعیکه برسد در شاسی سرد نگهداری شود. بذر را به مدت 24 ساعت در آب داغ خیسانده (استرافیکاسیون 80 تا 90 درجه ای که بعد ازآن بگذارید به آرامی سرد شود) که باعث می شودعوامل بازدارنده جوانه زنی بذراز بین برود. تا وقتیکه این جوانه ها به قدر کافی بزرگ شودازآنها مراقبت کنید. جوانه ها را در گلدانهای مجزا کاشته و آنها را درگلخانه نگهداری کنید. گیاه را در اواخر بهار یا اوایل تابستان بعد ازسرمای بهاره در زمین اصلی بکارید. در ماه های تیرو مرداد از چوبهای نیمه بالغ قلمه پاشنه دار به اندازه10 سانتی متر تهیه کرده ودر شاسی نگهداری کنید. درآذرماه قلمه ریشه به اندازه 4 سانتی متربریده ودر گلدان، بصورت عمودی در گلخانه نگهداری کنید. پاجوشها را از اواخر پاییز تا زمستان می گیرند. 

Araceae

Scientific name: Acorus calamus

Latine name: Sweet Flag

6- اگیر ترکی: (ریشه تازه آن سمی است. وقتی در پزشکی از آن استفاده می کنند روغن های اسانس دارایزوله آنرا نباید استفاده کرد. این روغن اسانس دار  که در ریشه وجود دارد سمی و سرطان زا می باشند. گونه های تری پلوئید آن در آسیا پیدا شده ولی گونه های دیپلوئید آن در آمریکای شمالی و سیبری است که این مواد سمی را ندارد.)

از خانواده   Araceae ، جنس Acorus می باشد.

گستره:

اروپا ، آسیا و آمریکای شمالی

ویژگیهای فیزیکی:

گیاه دوساله تا یک متر رشد می کنند. این گیاه به سرما حساس نمی باشد. گلدهی آن درماه اردیبهشت تا خرداد و رسیدگی بذرازخرداد تا تیرماه صورت می گیرد. گلها دوجنسی وگرده افشانی بوسیله حشرات صورت می گیرد. گیاه خاکهای شنی ، لومی و رسی را ترجیح می دهد. در ضمن در خاکهای اسیدی، خنثی و قلیایی رشد می کند. آن در سایه رشد نمی کند ولی درآب می توانند رشد کنند.

کاربرد غذایی:

ریزوم اگیرترکی قندی است و در شیرینی جات ازآن استفاده می کنند. پوست ریزوم را کنده، تلخی آنرا ازبین می برند و مثل میوه آنرا می خورند. آنرا وقتی برشته کنند مثل یک سبزی دلپذیرآنرا مصرف می کنند. ریزوم سرشار ازنشاسته است و ریشه 1% روغن  دارد که به عنوان چاشنی غذایی استفاده می شود. ریشه گلوکوزید تلخ هم دارد. ریزوم پودر شده طعم ادویه ای دارد که می تواند جایگزین زنجبیل، دارچین وجوز شود. مقدار کمی از ریزوم پودر شده را در چای برای طعم دادن به آن می ریزند. گل آذین جوان و تازه آن به خاطر شیرینیش توسط بچه ها خورده می شود. برگهای جوان را می پزند. برگهای تازه 0.078% اسیداکسالیک دارد. بخشهای درونی ساقه های جوان هم خام خورده می شود(در سالاد).

کاربرد دارویی:

اگیر ترکی درآریزونا خوراک مطلوب برای جوان کردن سیستم عصبی و مغزی است، همچنین در درمان سوءهاضمه هم بکار برده می شود. اگر چه ریشه خاصیت سرطان زایی دارد، ولی تسکین دهنده، مقوی غرایز جنسی، خوشبو کننده، داروی ضد نفخ، عرق آور، قاعدگی آور، خلط آور،  تب بر، توهم زا، کم کننده فشار خون، مسکن، محرک، اشتها آور و ضد کرم نیز می باشد.  همچنین از آن در درمان ناراحتیهای گوارشی ، برونشیت  وسینوزیت استفاده می کنند. گفته می شود اگیربه طرزعجیبی اشتها را زیاد می کند و سفارش شده که ازآن برای درمان بی اشتهایی استفاده شود. در مقدار کم اسید معده را کم می کند  ولی اگر در مقداربالا مصرف شود ترشح معده را افزایش می دهد. اگر از آن به مقدار زیادی مصرف شود دل آشوبی واستفراغ را به همراه دارد. این گیاه برای درمان جوشهای پوستی ، رماتسیم و درد های عصبی هم بکار می رود. دم کرده ریشه سبب سقط جنین می شود. جویدن ریشه سبب کاهش درد دندان می شود. آن درمان   کننده دردهای مفاصل، سرطان، تشنج، اسهال، بدی گوارش و بیماری صرع است. جویدن ریشه بوی تنباکو را ازبین می برد. ریشه های دو تا سه ساله پوک و خشن هستند. این ریشه ها را در اواخر پاییز یا اوایل بهار بریده و خشک می کنند. ریشه خشک شده 70% وزن خود را از دست می دهد.

کاربرد دیگر:

از برگهای اگیر ترکی سبد یا حصیر می سازند. از روغن آن حشره کش می سازند که بر علیه حشرات و مگس های خانگی بکار می رود، وقتی این حشره کشها را درون انبار روی برنج بگذارید ، شپشه برنج را دفع می کند.

جزئیات کاشت:

در خاکهای لومی یا آب های کم عمق و محیط آفتابی و PH حدود 5.5 تا 7.5 رشد می کند .

تکثیر:

بهتر است بذر تا موقعی که برسد درون شاسی سرد نگهداری شود. درون گلدان را تا 3 سانتی متر  پرآب بکنید. تا موقعیکه گیاه به قدر کافی رشد کند و زمستان گذرانی کند درون شاسی سرد نگهداری بکنید. دربهار قبل از شروع رشد تقسیم را انجام دهید. اگیر را درهرموقعی ازفصل رشد که بخواهید ، می توانید به زمین اصلی انتقال دهید.

Araliaceae

Scientific name: Aralia nudicaulis

Latine name: Wild Sarsaparilla

7- عشبه بیابانی:

از خانواده   Araliaceae ، جنس Aralia می باشد.

گستره:

آمریکای شمالی

ویژگیهای فیزیکی:

گیاه دائمی تا40 سانتی متررشد می کند. این گیاه نسبت به سرما حساس می باشد. گلدهی در ماه خرداد و رسیدگی  بذردرماههای مرداد تا شهریور صورت می گیرد. گلها دوجنسی وگرده افشانی  بوسیله زنبورصورت می گیرد.

کاربرد غذایی:

ساقه زیرزمینی عشبه بیابانی را به صورت چاشنی استفاده می کنند.طعم آن شیرین و بوی خوبی دارد. ساقه های جوان را مثل سبزیهای معطر می پزند. از ریشه آن چای می سازند. ریشه را در آب می جوشانند تا رنگ آب قهوه ای مایل به قرمز شود. از میوه عشبه ژله می سازند. اندازه میوه 6 میلی متر است.

کاربرد دارویی:

ریشه عشبه بیابانی مقوی، عرق آور، ادرارآور، محرک و تقویت کننده می باشد. همچنین برای درمان بیماریهای ریوی، آسم، رماتیسم بکارمی رود. آنرا بصورت ضماد بر روی  محل های رماتیسمی، زخمها، جراحت ها، سوختگی، خارش پوست و اکزما قرارمی دهند. ریشه را در اواخر تابستان و پاییز جمع آوری کرده ، خشک نموده و بعدا مصرف می کنند. یک نوشیدنی از ریشه سابیده می گیرند که برای درمان انواع  سرفه ها بکار می رود. یک دارو از ریشه عشبه بیابانی می سازند که برای درمان آماس مثانه بکار می رود.

جزئیات کاشت:

عشبه بیابانی خاک لومی عمیق و محیط تا حدی سایه را دوست دارد. این گیاه نسبت به سرما حساس می باشد .

 تکثیر:

بذرعشبه را درون شاسی سرد بکارید. بذرهای انبارشده نیاز به 3تا 5 ماه استرافیکاسیون سرد دارند. بذور در درجه حرارت 20درجه در عرض 1 تا 4 ماه جوانه می زنند. گیاه را در گلدانهای مجزا درون گلخانه ، در زیر نور آفتاب رشد می دهید تا زمستان سپری شود. وقتی گیاه 25 سانتی متر شد در اواخر بهار یا اوایل تابستان  آنرا می توان درمحیط اصلی اش کاشت. قلمه زنی ریشه های 8 سانتی متری در ماه آذرصورت می گیرد. این ریشه ها را درون شاسی سرد قرار می دهید.  در ماههای اسفند وفروردین ریشه ها را به طور واژگون درون شن و گلدان می گذارید. تقسیم پاجوش در زمستان بعدی انجام می گیرد بدین صورت که پاجوشها را مستقیم در محیط اصلی می کارید.      

Scientific name: Aralia racemosa

Latine name: American Spikenard

8- آرالیا:

از خانواده   Araliaceae ، جنس Aralia می باشد.

گستره:

آمریکای شمال شرقی

ویژگیهای فیزیکی :

گیاه دائمی  تا 180 سانتی متر رشد می کند. حساس به سرمامی باشد. گلدهی در خردادماه صورت می گیرد. گلها دوجنسی و گرده افشانی بوسیله زنبورها صورت می گیرد. آرالیا خاکهای شنی، لومی و رسی را ترجیح می دهد. این گیاه درخاکهای اسیدی، خنثی و قلیایی رشد می کند. این گیاه در محیط کاملا آفتابی  یا محیط تاحدی سایه رشد می کنند.

کاربرد غذایی:

شاخه های جوان آرالیا را می پزند. آنرا همانند سبزیهای معطر مصرف می کنند. ریشه آرالیا را می پزند. ریشه بزرگ و تند می باشد و در سوپ بکار می رود. میوه را بصورت خام یا پخته مصرف می کنند. آنرا درون ژله می ریزند. اندازه میوه در حدود 4 میلی متر می باشد.

کاربرد دارویی:

آرالیا خیلی مقوی می باشد. ریشه مقوی، معرق، ادرارآور ومحرک می باشد. ازگیاه برای درمان   مشکلات ریوی، تنگی نفس و رماتیسم استفاده می کنند. آرالیا بصورت ضماد بر روی رماتیسم و مشکلات پوستی مثل اکزما قرار می گیرد. ریشه را دراواخر تابستان وپاییزخشک کرده وبعدا بکار می برند. از ریشه و میوه ضماد می سازند که در زخمها، سوختگی، خارشهای پوستی و غیره بکار می رود.

کاربرد دیگر:

آرالیا گیاهی است که به آسانی رشد می کند. در محیط های آفتابی وکمی سایه ودر خاک غنی رشد موفقی دارد.

تکثیر:

بذر را تا موقعی که برسد درون شاسی سرد نگهداری کنید. بذرانبارشده را به مدت 3 تا 5 ماه استرافیکاسیون سرمایی دهید. جوانه زنی در دمای20 درجه سانتی گراد به مدت 1 تا 4 ماه طول می کشد. وقتی آنها به قدر کافی بزرگ شدند، در گلدانهای مجزا کاشته و درمحیط آفتابی درون گلخانه بگذارید تا زمستانگذرانی صورت بگیرد. در اواخر بهار یا اوایل تابستان وقتی اندازه گیاه به 25 سانتی متررسید آنها را به زمین اصلی انتقال دهید. درآذرماه قلمه ریشه به طول 8 سانتی متر  گرفته و آنها را درشاسی سرد بکارید. تقسیم پاجوشها در اواخر زمستان صورت می گیرد. اگر نیاز بود ، پاجوشها را مستقیما در زمین اصلی بکارید.

Scientific name: Eleutherococcus senticosus - (Rupr.&Maxim.)Maxim. ,

 Latine name: Siberian Ginseng

9- جنسه:

از خانواده Araliaceae ، جنس Eleutherococcus می باشد.

گستره:

شرق آسیا

ویژگیهای فیزیکی:

درختچه برگ ریز تا 2 متر رشد می کند. گلها دو جنسی و گرده افشانی بوسیله حشرات صورت می گیرد.جنسه در خاکهای شنی ، لومی ، رسی و حتی در خاکهای فقیر رشد می کند. این گیاه در خاکهای اسدی ، خنثی و قلیایی رشد می کند. آن در محیط بدون سایه و نیم سایه رشد می کند.جنسه در برابر آلودگیهای محیطی مقاوم می باشد.

کاربرد غذایی:

برگهای جوان و جوانه های جنسه را می پزند. برگ خشک شده گیاه جایگزین چای می شود.

کاربرد دارویی:

جنسه تقویت کننده قوی می باشد. از ان بیشتر برای درمان بدمزاجی استفاده می کنند. جنسه یک ادویه تلخ وشیرین می باشد. جنسه حافظه را زیاد و عمر انسان را افزایش می دهد. ریشه و پوست ریشه نیروبخش برای بدن، کم کننده قند خون ، مقوی  و رگ گشا می باشد. آن همچنین برای زودتر شفا یافتن بیمار و مشکلات یائسگی، تنشهای روحی و جسمی و ضعفهای پیری کاربرد دارد. همچنینی سیستم دفاعی بدن را تقویت می کند. جنسه بدن را در برابر تشعشعات خورشیدی حفظ می کند. بچه ها نباید این گیاه را مصرف کنند و همچنین نباید استفاده از آن 3 هفته طول بکشد. ریشه جنسه را در پاییز برداشت کرده ، خشک نموده و بعدا مصرف می کنند.

جزئیات کاشت:

جنسه در خاک سبک و غنی از هوموس و همچنین محیط حفاظت شده در برابر بادهای شمالی و شرقی رشد می کند. گیاه در برابر دمای 15 درجه زیرصفر مقاوم می باشد. در چین و روسیه جنسه را بخاطر خواص دارویی آن کشت می کنند.

تکثیر:

بذر را تا موقعیکه که در پاییز می رسد ، درون شاسی سرد نگهداری کنید. بذور به آرامی جوانه می زند. بذرهای انبار شده به 6 ماه استرافیکاسیون گرمایی و 3 ماه استرافیکاسیون سرمایی نیاز دارد. جوانه ها را در گلدانهای مجزا کاشته و تا موقعیکه بقدرکافی رشد بکند در نور آفتاب و یا درون شاسی سرد نگهداری بکنید. گیاه را در اواخر بهار یا اوایل تابستان خارج کنید. در ماههای تیر و مرداد از چوبهای نیمه بالغ قلمه بگیرید و درون شاسی بگذارید. در طول فصل رشد از چوب رسیده قلمه به اندازه 15 تا 30 سانتی متر گرفته می شود و آنها را درون شاسی سرد بگذارید. در اواخر زمستان قلمه ریشه گرفته می شود. . تقسیم پاجوشها در طول دوره خواب صورت می گیرد.

Aristolochiaceae

Scientific name: Asarum canadense

Latine name: Snake Root

10- ریشه مار: (برگها سمی هستند. بعضی از مردم با دست زدن برگهای آن دچارآماس پوست می شوند.)

ازخانواده Aristolochiaceae ، جنس Asarum می باشد.

گستره:

آمریکای شمال شرقی

ویژگیهای فیزیکی:

گیاه دائمی خزان پذیر تا10 سانتی متررشد می کند. گلدهی در ریشه ماراردیبهشت ماه می باشد. گلها دوجنسی و گرده افشانی بوسیله حشرات صورت می گیرد. این گیاه خاک شنی، لومی و رسی با زهکش خوب را می پسندد. ریشه ماردر خاکهای اسیدی، خنثی و قلیایی رشد می کند . همچنین آن در محیط کاملا آفتابی ویا تاحدی سایه  رشد می کند .

کاربرد غذایی:

ساقه های زیر زمینی و گلهای ریشه مار را به جای زنجبیل استفاده می کنند. از ریشه وقتی کاملا خشک است ادویه تند می سازند. بهتر است ریشه را در پاییز برداشت کنید و بعد آنرا خشک نموده و بعدا مصرف کنید.

کاربرد دارویی:

ریشه مار توسط مردم بومی آمریکای شمالی برای درمان بعضی از بیماری های مزمن بکار می رود. ریشه کرم کش، ضدنفخ، معرق، ادرارآور، خلط آور، سوزش آور، اشتها آورومقوی می باشد. همچنین دردرمان دردهای طولانی مدت قفسه سینه، تنگی نفس، سرفه، استسقا، تشنج های دردآوروجوشانده  یا ضماد آن دردرمان زخمها بکار می رود. ریشه گیاه ، آنتی بیوتیک دارد که بر ضد باکتری وقارچها بکار می رود. بومی های آمریکای شمالی ، ریشه وریزوم را به همراه مقدار کمی آب به مدت طولانی جوشانده واز آن یک نوشیدنی می سازند که برای جلوگیری از آبستنی کاربرد زیادی دارد.

کاربرد دیگر:

ریشه گیاه را کمی برشته می کنند سپس آنرا بصورت پودر کرده و برروی لباس می چکانند که باعث بوی خوشی در لباس می شود. زمین را بخوبی پوشش می دهد.

جزئیات کاشت:

ریشه مار خاک خنثی متمایل به اسیدی ومحیط آفتابی را ترجیح می دهد. این گیاه درجه حرارت 25 درجه زیرصفر را تحمل می کند . گلها بدبو وگیاه خود بذرپاش می باشد.

تکثیر:

تا موقعیکه که بذرها برسد آنها را درون شاسی سرد نگهداری کنید. بذرهای انباری را سه هفته استرافیکاسیون سرمایی کرده و در اواخر زمستان در زمین بکارید. بذر در درجه حرارت 18 درجه به مدت 1 تا 4 ماه جوانه می زند. تا وقتیکه گیاه بزرگ شود از آنها مراقبت می کنید، بعد گیاه را در گلدانهای مجزا ودرسایه آفتاب درون گلخانه بکارید تا زمستان بگذرد. دراواخر بهار وقتی گیاه به قدر کافی بزرگ شد آنرا در زمین اصلی می کارید. تقسیم در بهار یا پاییز صورت می گیرد. بهتراست قسمتهای بریده شده را درون گلدان و در محیط آفتابی گلخانه بکارید تا اینکه به خوبی رشد کند.

Asclepiadaceae

Scientific name: Asclepias tuberose

Latine name: Pleurisy Root

11- استبرق: (حیوانات اهلی معمولا از خوردن آنها جلوگیری می کنند. اگر به مقدار زیاد خورده شود، سمی می باشد. مصرف مقدار زیاد آن باعث اسهال و استفراغ می شود.)

از خانواده   Asclepiadaceae ، جنس  Asclepias می باشد.

گستره:

آمریکای شمالی

ویژگیهای فیزیکی:

گیاه دائمی تا 75 سانتی متر  رشد می کند . گلدهی از تیر تا شهریور ماه می باشد. گلها دوجنسی و گرده افشانی بوسیله زنبور، حشرات و پروانه ها صورت می گیرد. استبرق درخاکهای شنی و لومی بازهکش خوب رشد می کند. استبرق درخاکهای اسیدی، خنثی وقلیایی رشد می کند. این گیاه در محیط بدون سایه  یا تاحدی سایه  رشد می کند .

کاربرد غذایی:

در مصرف آن باید دقت لازم را کرد. جوانه های گل، شاخه های جوان، غلاف بذر جوان و ریشه را می پزند. 

کاربرد دارویی:

ریشه تلخ استبرق خلط آور، ضداختلاج ، ضدنفخ، ادرارآور، معرق ومقوی می باشد. ازریشه های  پودر شده استبرق ضمادی می سازند که در درمان ورم، سوختگی، زخمها، لنگی اندام بدن و غیره بکار می رود.

کاربرد دیگر:

از پوست استبرق، فیبری می گیرند که ازآن ریسمان و لباس می سازند. از ابریشم بذردر لباس سازی استفاده می کنند. بذر 21%  روغن نیمه خشک دارد.

جزئیات کاشت:

استبرق خاک سبک، غنی و زهکش شده را ترجیح می دهد. این گیاه دمای20 درجه زیر صفر را تحمل می کند. استبرق گیاه تزئینی می باشد. گلهای آن حشرات را به تله می اندازند.

تکثیر:

بذر را تاموقعیکه در پاییز یا اواخر زمستان می رسد در گلخانه نگهداری کنید. بذر نیاز به دو تا سه هفته استرافیکاسیون سرمایی دارد. در دمای 20 درجه در مدت 1 تا 3 ماه جوانه می زند. وقتی گیاهچه ها بزرگ شدند ، آنها را در گلدانهای مجزا درون گلخانه کاشته تا اولین زمستان آن بگذرد. از گیاه مراقبتهای لازم را بکنید تا گیاه به خوبی استقرار یابد ، بعدا گیاه را در اواخر بهار یا اوایل تابستان  به زمین اصلی انتقال بدهید. تقسیم گیاه در بهار صورت می گیرد. قسمتها را درگلدانهای جدا و در محیط آفتابی  در گلخانه کاشته تااینکه بخوبی ریشه بزند. قلمه های پایه ای  را در بهار می گیرند. از گیاه باید مراقبتهای لازم را کرد.

Asparagaceae

Scientific name: Asparagus officinalis

Latine name: Asparagus

12- مارچوبه:

از خانواده   Asparagaceae ، جنس Asparagus می باشد.

گستره:

اروپای غربی

ویژگیهای فیزیکی:

گیاه دائمی  تا 1.5 متر رشد می کند. این گیاه به سرما حساس نمی باشد. گلدهی در ماه مرداد و رسیدگی بذر درماههای شهریورومهر ماه  می باشد. گلها دو پایه وگرده افشانی بوسیله زنبورها صورت می گیرد. این گیاه خودگشن نمی باشد. مارچوبه خاک شنی، لومی ورسی با زهکش خوب را ترجیح می دهد. درضمن درخاکهای اسیدی، خیلی اسیدی، خنثی قلیایی وخیلی قلیایی و خاک شور رشد می کند. این گیاه در محیط تا حدی سایه یا بدون سایه رشد می کند. مارچوبه خاک مرطوب رادوست دارد. مارچوبه در برابر بادهای بحری مقاوم می باشد.

کاربرد غذایی:

ساقه های جوان مارچوبه را بصورت خام یا پخته مصرف می کنند. ساقه ها را در بهار برداشت می کنند. گیاه نر بهترین ساقه را دارد. ساقه را با آب می جوشانند یا اینکه بخار پزمی کنند و همانند سبزی مصرف می کنند. ساقه منبع پروتئین می باشد. دانه برشته شده مارچوبه جایگزین قهوه می شود. هر 100 گرم ساقه مارچوبه ، 540 میلی گرم ویتامین A دارد.

کاربرد دارویی:

مارچوبه حدود 2000 سال است که کشت می شود. ساقه و ریشه آن اثر پاک کنندگی و تصفیه سازی روی قسمتهای شکمی، کلیه ها وکبد دارد. گیاه ضد تشنج، مسهل، تسکین دهنده، معرق، ادرارآور، آرام بخش و مقوی می باشد. ریشه مارچوبه ، معرق، ادرارآورشدید وضدیبوست می باشد. دم کرده ریشه در درمان یرقان و بیماریهای کبدی کاربرد دارد. به خاطر ادرارآور بودن آن در درمان التهاب مثانه بکار می رود. آن همچنین در درمان  سرطان بکار می رود؛ فشارخون را پایین می برد. ریشه های مارچوبه را در اواخر بهار برداشت کرده وآنرا خشک نموده تا بعدا مصرف کنند. بذرمارچوبه خاصیت آنتی بیوتیکی دارد. گیاه دارای اسیدآسپارژیک است که نماتدکش و ضد کرم های پهن می باشد.

جزئیات کاشت:

مارچوبه در باغ به خوبی رشد می کند. این گیاه خاک لومی غنی زهکش شده ، PH حدود 6.5 یا بیشتر(PH حدود 4.2 تا 8.2 را تحمل می کند.) و محیط آفتابی را بهتر می پسندد. مارچوبه همنشین خوبی با گوجه فرنگی، جعفری وریحان می باشد. وقتی این گیاه با گوجه رشد می کند، گوجه از هجوم سوسک مارچوبه جلوگیری می کند؛ مارچوبه هم از نفوذ نماتدها جلوگیری می کند  که برای گوجه فرنگی مضر می باشد.

تکثیر:

بذر مارچوبه را به مدت 12 ساعت در آب گرم خیسانده  و در بهار بکارید یا اینکه تا موقعی که برسد در پاییزودرون گلخانه بکارید. اگر بذر در درجه حرارت 25 درجه باشد به مدت 3 تا 6 هفته جوانه می زند. جوانه ها را تا وقتی که به حدکافی رشد کنند در گلدانهای مجزا قرار داده و آنرا در شرایط آفتابی درون گلخانه برای زمستان گذرانی نگهداری بکنید. در اواخر بهار یا اوایل تابستان گیاه را درون بستر کشت بکارید تکثیر تقسیمی در اوایل بهار وقتی که گیاه شروع به  رشد می کند انجام می گیرد.    

Balsaminaceae

Scientific name:Impatiens pallida

Latine name: Pale Jewelweed

13- گل حنا: (خوردن یکمرتبه مقدار زیادی از این گیاه به خاطر محتویات معدنی اش (اکسالات کلسیم) خطرناک می باشد. خام خوردن آن خطرناک می باشد ولی گیاه پخته یا خشک شده بیشتر خطرناک می باشد. افرای که بیماریهای رماتیسمی، ورم مفاصل ، نقرس ، سنگ کلیه و زیادی ترشح اسیدی دارنددر خوردن آن باید دقت لازم را بکنند.)

از خانواده   Balsaminaceae ، جنس Impatiens می باشد.

گستره:

آمریکای شمال شرقی

ویژگیهای فیزیکی:

گیاه یکساله تا 150 سانتی متر  رشد می کند. گلها دوجنسی وگرده افشانی بوسیله حشرات صورت می گیرد. گل حنا درخاکهای  شنی، لومی، رسی  وخیلی رسی با زهکش خوب رشد می کند. این گیاه در خاکهای اسیدی، خنثی ، قلیایی وخیلی قلیایی رشد می کند . این گیاه در محیط بدون سایه و تاحدی سایه  رشد می کند .

کاربرد غذایی:

برگهای جوان و شاخه های گل حنا را می پزند. در خوردن آن باید دقت لازم را کرد.

کاربرد دارویی:

کل گیاه ادرارآور، قی آور و مسهل می باشد. شیره آن برای درمان سوزشهایی که بواسطه گزنه و پیچک اتفاق می افتد، بکار می رود. آن همچنین در درمان زگیل، میخچه، عفونتهای قارچی وبواسیر بکار می رود.

کاربرد دیگر:

از گل حنا قارچ کش می سازند.

جزئیات کاشت:

گل حنا در هرخاک خوبی رشد می کند. در خاکهای رسی سنگین هم رشد می کند . گیاهی است که دمای 5 درجه زیرصفر را تحمل می کند .

تکثیر:

بذرپاشی در بهار درون گلخانه صورت می گیرد. تا وقتی بزرگ شوند از آنها مراقبت بکنید. بعد جوانه ها را در گلدانهای مجزا بکارید و در تابستان  به زمین اصلی انتقال  بدهید.

Berberidaceae

Scientific name: Berberis aristata

Latine name: Chitra

14- زرشک:

از خانواده   Berberidaceae ، جنس Berberis می باشد.

گستره:

شرق آسیا

ویژگیهای فیزیکی:

درختچه همیشه سبز زرشک تا 3.5 متر رشد می کند. این گیاه به سرما حساس نمی باشد. در تمام طول سال برگهای خود را حفظ می کند . گلدهی در اردیبهشت ماه می باشد. گلها دوجنسی وگرده افشانی بوسیله حشرات صورت می گیرد. زرشک خودگرده افشان می باشد. زرشک درخاکهای  شنی، لومی، رسی و حتی خیلی رسی رشد می کند. این گیاه در خاکهای اسیدی، خنثی و قلیایی هم رشد می کند. زرشک در محیط بدون سایه و تاحدی سایه رشد می کند .

کاربرد غذایی:

میوه زرشک را بصورت خام یا پخته مصرف می کنند. طعم میوه خیلی خوب است اگرچه به خاطر دانه اش تلخ می باشد. بچه ها میوه آنرا دوست دارند. در هند و ایران آنرا خشک کرده و مثل کشمش مصرف می کنند. میوه2.3گرم پروتئین، 12% شکر، 2% خاکستر، 0.6% تانن،0.4% پکتین دارد. به ازا هر 100 گرم عصاره زرشک ، 4.6 میلی گرم ویتامین سی وجود دارد. جوانه های گل را به سس اضافه می کنند.

کاربرد دارویی:

پوست ریشه، ساقه وچوب زرشک محلل، ضداختلاج، بازکننده مانع، معرق، ضدیبوست، داروی چشم درد ومقوی می باشد. دم کرده آن دردرمان مالاریا، دردهای چشمی، بیماریهای پوستی، ازیادخون در رحم، زردی و اسهال بکار می رود. آنرا نباید همراه شیرین بیان مصرف کرد زیرا اثر بربرین (ضدتومور) آن از بین می رود .

کاربرد دیگر:

از ریشه وساقه زرشک رنگ زرد می گیرند. این گیاه منبع مهم تانن و مواد رنگی می باشد. شاخه های پرخار آن به عنوان حفاظ مزارع استفاده می شود.

جزئیات کاشت:

زرشک در خاک لومی مرطوب ودرسایه آفتاب بهتررشد می کند. این گیاه زمستانهای سرد را به راحتی تحمل می کند .

تکثیر:

بهتر است بذر زرشک را تا موقعیکه برسد درون شاسی سرد نگهداری کنید. این بذر دراواخر زمستان یا اوایل بهار جوانه می زند. بذرهای انبار شده نیاز به استرافیکاسیون دارد. وقتی گیاه به قدر کافی بزرگ شد، آنها را در گلدانهای مجزا کاشته و برای زمستان آنها را درون شاسی سرد یا در گلخانه نگهداری کنید. در اواخر بهار یا اوایل تابستان بعدازسرمای بهاره وقتی اندازه گیاه به 20 سانتی متر رسید ، آنها را به زمین اصلی انتقال بدهید. در ماههای تیر ومرداد قلمه های چوب نیمه بالغ را بریده و در شاسی نگهداری بکنید. در ماههای مهر و آبان قلمه های پاشنه دار بالغ را در طول فصل رشد بریده و در شاسی سرد نگهداری  کنید.

Scientific name: Mahonia aquifolium

Latine name: Oregon grape

15- ماهونیا:

از خانواده Berberidaceae ، جنس Mahonia می باشد.

گستره:

آمریکای شمال غربی

ویژگیهای فیزیکی:

درختچه همیشه سبز تا 2 متر رشد می کند. ماهونیا برگها را درتمام طول سال حفظ می کند. گلدهی از اسفند تا اردیبهشت، و رسیدگی  بذر در ماههای مرداد و شهریورصورت می گیرد. گلها دوجنسی وگرده افشانی بوسیله حشرات صورت می گیرد. گیاه خود گرده افشان می باشد. ماهونیا در خاکهای شنی، لومی، رسی و حتی خیلی رسی رشد می کند. این گیاه در خاکهای اسیدی، خنثی و قلیایی رشد می کند. این گیاه در محیط کاملا آفتابی، نیمه آفتابی وبدون سایه رشد می کند .

کاربرد غذایی:

میوه ماهونیا را بصورت خام یا پخته مصرف می کنند. میوه ترش مزه است ولی قتی آنرا به آش یا نان  سوخاری اضافه می کنند، مزه اش خوب می شود. میوه ریز و بذرهای زیادی دارد. میوه را خشک کرده وبعدا مصرف می نمایند. گلها بصورت خام مصرف می شود.

کاربرد دارویی:

ماهونیا در قبایل بومی آمریکای شمالی بعنوان اشتها آور و تقویت کننده قواء جنسی بکار می رود. آن همچنین در درمان التهاب معده، ضعف گوارشی، تحریک کلیه وکیسه صفرا بکار می رود. ریشه و پوست ریشه مقوی، تقویت کننده خون، مسهل صفرا، ادرارآور، ضدیبوست و ملین می باشد. ریشه را در اوایل بهار یا پاییزبرداشت کرده، خشک کرده و بعدا بکارمی روند. این گیاه با خانواده شیرین بیان نباید استفاده شود چون اثرات همدیگر را خنثی می کند. این گیاه خاصیتهای ضدتوموری دارد.

کاربرد دیگر:

از پوست داخلی ساقه و ریشه رنگ زرد می گیرند. از میوه رنگهای سبز تیره، بنفش وآبی تیره می گیرند. از برگ رنگ سبز می گیرند. گیاهی است که محیط اطرافش را می پوشاند.

جزئیات کاشت:

ماهونیا گیاهی است که در هر خاکی به آسانی رشد می کند. این گیاه دوست ندارد در معرض بادهای قوی قرار بگیرد. این گیاه دمای20درجه زیر صفر را براحتی تحمل می کند. گیاهی است که در برابر هرس مقاومت می کند.    

تکثیر:

بذر را تا موقعیکه برسد درون شاسی سرد نگهداری کنید. آن در بهار جوانه می زند. بذرسبز را از گیاه بچینید و بعد سریعا آنرا بکارید، درعرض 6 هفته جوانه می زند. بذرپاشی بذرهای انبار شده دراواخرزمستان یا بهار صورت می گیرد. این بذرها را به مدت3 هفته استرافیکاسیون سرمایی بدهید تا جوانه زنی آن اصلاح یابد. اگر استرافیکاسیون در دمای10 درجه صورت بگیرید  در مدت 3 تا 6 ماه جوانه می زند. جوانه ها را در گلدانهای مجزا کاشته و تا وقتیکه به قدر کافی بزرگ شود از آنها مراقبت کنید و برای اولین زمستان درون شاسی سرد بگذارید. گیاه را در اواخر بهار یا اوایل تابستان  به زمین اصلی انتقال  دهید. تقسیم پاجوشها در بهار صورت می گیرد. در حالیکه می توان آنها را مستقیما در زمین اصلی کاشت ولی آنها را درگلدان و در شاسی بگذارید  تا گیاه به خوبی رشد بکند. قلمه های برگ رادر پاییز می گیرند.

صمغ ها و آلکالوئید ها

صمغ ها گروه بزرگی از پلی ساکارید هایی هستند که بوسیله توانایی شان در تولید محصولاتی با ویسکوزیته بالا در غلظت های پایین مشخص می شوند. تقسیم بندی صمغ ها و موسیلاژ به این دلیل است که اولین بار که آنها را از پلی ساکارید ها جدا کردند محلول آنها حالت لیزی داشت که صمغ (Gum) نامیده شدند و دسته ای دیگر که محلول های آنها حالت لزج و چسبناک داشت موسیلاژ نامیده شدند. اما این ترکیبات پلی ساکاریدی بر حسب تغییرات ایجاد شده در ساختمانشان می توانند به هر دو شکل لیز و چسبناک وجود داشته باشند.

صمغ ها بطور وسیع در صنایع غذایی برای تهیه ژل و به عنوان پایدار کننده و عوامل سوسپانسیون مورد استفاده قرار می گیرند. صمغ ها از منابع مختلفی بدست می آیند و شامل صمغ های ترشحی ، صمغ های جلبکی ، دانه ای ، میکروبی و مشتقات نشاسته و سلولز هستند. تمام این مواد مولکول های هیدروفیلیک دارند که می توانند با آب برای تشکیل محلول های ویسکوز یا ژل ها ترکیب شوند. ماهیت مولکول ها تا حد زیادی بر روی خواص صمغ ها تاثیر می گذارد. مولکول های پلی ساکاریدی خطی فضای بیشتری را اشغال می کنند و ویسکوز تر از مولکول های بسیار انشعابی با همان وزن مولکولی هستند.

 ترکیبات انشعابی آسانتر ژل تشکیل می دهند و پایدارتر هستند چون بر هم کنش وسیع در امتداد زنجیر هایشان ممکن نیست. پلی ساکارید های خطی خنثی به آسانی تشکیل فیلم چسبنده روی مواد خشک می دهند و عوامل پوششی خوبی هستند و محلولشان چسبناک نیست. محلول های پلی ساکاریدی انشعابی به خاطر گیر افتادن وسیع زنجیر های جانبی شان چسبناک هستند و محلول های خشک شده آنها به آسانی فیلم تشکیل نمی دهند. پلی ساکارید های خنثی فقط به صورت جزئی بوسیله تغییر PH تحت تاثیر قرار می گیرند و همچنین نمک ها در غلظت کم اثر کمی بر روی آنها دارد. غلظت بالای نمک ممکن است منجر به جدا سازی آب پیوسته و رسوب پلی ساکارید شود. تعدادی از پلی ساکارید ها دارای زنجیره های مستقیم دراز با انشعابات کوتاه هستند. چنین ترکیباتی دارای نواحی پلی ساکاریدی خطی و انشعابی هستند. به عنوان مثال صمغ دانه خرنوب و صمغ گوار از این دسته هستند. تعدادی از صمغ ها دارای مولکول هایی با گروه های کربوکسیل زیاد در امتداد زنجیره ها می باشند. به عنوان مثال پکتین و صمغ آلژینات از این نوع هستند. این مولکول ها در PH های زیر 3 وقتی گروه های کربوکسیل آزاد تشکیل می شوند رسوب می کنند. در PH بالاتر نمک های فلزی قلیایی این ترکیبات به مقدار زیادی یونیزه می شوند و مولکول را در شکل گسترده و شدیدا هیدراته شده نگه می دارند. این امر موجب ایجاد محلول های پایدار می شود.

فورسلران و کاراگینان مثال هایی برای پلی ساکارید هایی با گروه های اسیدی قوی هستند. این صمغ ها در PH های پایین پایدار می باشند. چون اسید سولفوریک یونیزه نمی شود. خصوصیات صمغ ها را با وارد کردن جایگزین های خنثی مانند : متیل ، اتیل ، هیدروکسی متیل و یا گروه های اسیدی مانند سولفات و فسفات با توجه به نوع کاربرد تغییر داد

صمغ عربی یا صمغ اقاقیا (Arabic Gum or Acacia)

این صمغ ماده مترشحه از از درختی از انواع اقاقیا می باشد. صمغ عربی در آب بسیار محلول است و از محلول هایی که تا 50 درصد حاوی این مواد هستند می توان تهیه کرد. واحد های ساختمانی آن عبارتند از : L- آرابینوز ، L- رامنوز ، D- گالاکتوز و D- گلوکرونیک اسید. صمغ عربی یکی از معدود صمغ هایی است که برای افزایش ویسکوزیته نیاز به غلظت های بالا دارد و به عنوان جلوگیری کننده از کریستالیزاسیون و امولسیفایر استفاده می شود که از این طریق عملا از جدا شدن چربی یا رشد بلورهای شکر در محصولات قنادی یا بلورهای یخ در بستنی جلوگیری می گردد. این صمغ با بعضی ترکیبات و پلی مری غذایی نظیر ژلاتین یا آلژینات سدیم سازگار و مناسب نیست. از این صمغ به منظور تثبیت اجزای طعم زا در سیستم های غذایی نیز استفاده می شود. در این حالت صمغ به صورت لایه ای این اجزا را در بر می گیرد و بدین ترتیب از جدا شدن آنها عمدتا به دلیل فراریت و خشک کردن جلوگیری می کند (آرومای اینکپسوله شده encapsulated).

 (Alginate) : آلژینات

آلژینات ها از اجزای ساختمانی دیواره سلولی الگ های قهوه ای از طبقه فئوفیسه (Phaeophyceae) هستند و دلیل اطلاق این نام به این گروه از صمغ ها این است که اینها از مشتقات اسید آلژینیک هستند. از واحد های ساختمانی B- D- مانورونیک و a- L- گلوکرونیک اسید تشکیل شده اند. نمک های فلزات قلیایی و آمونیاک آلژینات به سهولت در آب گرم یا سرد محلول هستند. اما نمک فلزات 2 یا 3 ظرفیتی آنها نا محلول می باشند. آلژینات ها در اثر حرارت منعقد نمی شوند و با سرد کردن نیز تشکیل ژل نمی دهند. ویسکوزیته محلول آلژینات ها با افزایش درجه حرارت کاهش می یابد ولی از نقطه نظر PH فقط به میزان کمی در PH = 4-10 تغییر می کند. آلژینات ها در دما های معمول در حضود مقادیر کمی از کلسیم تشکیل ژل می دهند و در PH =3 این عمل در غیاب کلسیم هم صورت می گیرد. آلژینات خواص ضخامت دهندگی ، سوسپانسیونی ، امولسیفایری ، پایدار کنندگی و تشکیل ژل و فیلم را داراست

 کاراگینان (Carrageenan) :

از جلبک های قرمز دریایی طبقه Phodophyceae استخراج می شود که به صورت پلی مری از استر سولفاته مولکول های هگزوز است که در آن نسبت سولفات به هگزوز ها در حدود یک می باشد. 3 بخش ایزوله شده از کاراگینان کاپلا (k) لامبدا و آیوتا کاراگینانمب باشند که به صورت کلی شامل زنجیره های پلی ساکارید شامل گالاکتوز و 3 و6 آنهیدروگالاکتوز می باشند که می توانند سولفاته باشند ویا زنجیر سولفاته باشند و با پیوند های آلفا (1- 3) و بتا (1- 4) به طور متناوب برحسب تعداد گروه های سولفاته به هم متصل شده اند.

قسمت سولفات یا آنیونی کاراگینان با پروتئین ها وارد واکنش می شود و به این ترتیب یک کمپلکس کلوئیدی پایدار را به وجود می آورد. کاراگینان می تواند ژل های قابل برگشتی (از طریق حرارت) تشکیل دهد که قدرت آن و دمای ژلاسیون به کاتیون های خاص پتاسیم و آمونیوم بستگی دارد

4- آگار (Agar) :

از الگ دریایی قرمز رنگ از طبقه Phodophyceae بدست می آید که اجزای اصلی ساختمانی آن B- D- گالاکتوز و 3 و6 آنهیدرو L- گالاکتوز می باشد. دارای ساختمانی است که از نوع پلی ساکارید ساخته شده است : 1- آگاروز : پلی ساکاریدی خنثی است که ممکن استاز جزئی تا صفر استر سولفات داشته باشد. 2- آگاروپکتین : در ساختمان آن 10- 5 درصد گروه های سولفات وجود دارد. آگاروپکتین متشکل از آگاروز و استر سولفات است که می تواند حاوی اسید D- گلوکرونیک و مقدار کمی اسید پیرویک هم باشد. این صمغ در آب جوش محلول است ولی در آب سرد نا محلول است. ژل حاصل از صمغ بسیار به حرارت مقاوم بوده و به طور وسیع به عنوان امولسیفایر ، تشکیل دهنده ژل و عوامل پایدار کننده در مواد غذایی مورد استفاده واقع شود. یک کاربرد مشخص آگار استفاده از آن در محیط های کشت میکروبی است. صمغ آگار قوی ترین تشکیل دهنده ژل است که تا کنون شناخته شده است. به صورتی که ژلاسیون در غلظت 04/0 درصد قابل مشاهده است

گوار (Guar) :

این صمغ از دانه گیاه گوار بدست می آید و از واحد های B- D- مانوپیرانوزیل که با پیوند های 1- 4 به یکدیگر متصل شده اند تشکیل شده است. این واحد به صورت یک در میان به یک واحد D- گالاکتوپیرانوزیل متصل هستند. این صمغ در غلظت های کم تشکیل محلول های ویسکوز را می دهد و غلظت 3- 2 درصد آن تشکیل ژل می دهد. این صمغ با پروتئین ها و دیگر پلی ساکارید ها ناسازگاری نشان نمی دهد. صمغ گوار فیلم های قابل انعطاف و با دوام تشکیل می دهد.

صمغ لوبیای لوکاست (Locust bean Gum)

این صمغ از لوبیای لوکاست یا دانه خرنوب که به طور وسیع در اطراف دریای مدیترانه پرورش می یابد بدست می آید و دارای حدود 88 درصد گالاکتوز و مانوز و 4 درصد پلی ساکارید های دیگر ، 6 درصد پروتئین ، 1 درصد سلولز و 1 درصد خاکستر است. این صمغ تشکیل فیلم های قابل انعطاف و با دوام را می دهد. از این صمغ برای ایجاد ویسکوزیته و اتصال و پایداری در سیستم های مختلف غذایی نظیر بستنس ، سوسیس ها و غیره استفاده می شود.

تراگاکانت (Tragacanth)

این صمغ نیز طک صمغ گیاهی است. ماده ای بی مزه و بی بوست و استفاده از آن قدمتی طولانی دارد. در ایران اطن صمغ کتطرا نامیده می شود.از واحد های ساختمانی اسید گالاکتورونیک ، L- فوکوز ، D- گالاکتوز ، D- گزیلوز و L- آراکبینوز تشکیل شده است. این صمغ حتی در غلظت 5/0 درصد در محلول ویسکوزیته زیادی ایجاد می کند و در برابر حرارت نیز مقاوم است

گزانتان (Xanthan) :

این صمغ پلی ساکارید خارج سلولی است که توسط انواعی از گزانتوموناس تولید می شود. واحد های اصلی سازنده این صمغ گلوکز ، مانوز و اسید گالاکتورونیک می باشند. صمغ گزانتان علی رغم وزن مولکولی زیاد به سادگی در آب سرد و گرم حل می شود و حتی در مقادیر کم محلول بسیار غلیظ تولید می کند. اما در اثر بهم زدن از ویسکوزیتهآن کاسته می شود. تغییرات PH اثر چندانی بر روی آن ندارد. این صمغ در انواع مختلفی از نوشابه ها ، کنسرو ها و مواد غذایی منجمد مورد استفاده قرار می گیرد

آلکالوئید ها

alkaloid یا alkaloid ترکیبات آلی باحداقل یک اتم نیتروژن در حلقه‌ی هتروسیکلیک هستند. تعریف آلکالوئیدها مشکل‌زا است زیرا از هر نظر چه شیمیایی، بیوشیمیایی و چه فیزیولوژیایی گروه متجانسی از ترکیبات نمی‌باشند.به غیر از این اصل که تمامی آلکالوئیدها حاوی ترکیبات نیتروژنی هستند، تعریف عمومی مناسبی برای تمامی آلکالوئیدها وجود ندارد. این ترکیبات دارای تنوع ساختاری بسیار و فعالیت فیزیولوژیائی متنوع می‌باشند. بیش از ۱۰.۰۰۰ آلکالوئید شناسایی شده است و هر روز قریب یک آلکالوئید جدید در مقالات علمی شرح داده می‌شود.
به خلاف اشکال در تعریف آلکالوئیدها، این ترکیبات دارای خواص فیزیکی و شیمیایی مشترک می‌باشند. آلکالوئیدها معمولاً در آب نامحلول یا به صورت پراکنده محلول می‌باشند و املاح آنها کمی محلول است. بسیاری از آلکالوئیدها جامدات بلوری می‌باشند ولی تعداد اندکی از آنها بی‌شکل (آمورف amorphous) هستند. تعداد اندکی از آلکالوئیدها که فاقد اکسیژن در ملکول خود هستند (کونی‌ئین Coniine، نیکوتین و اسپارتئین sparteine) مایع می‌باشند. بسیاری از آلکالوئیدها ولی نه تمامی آنها به علت وجود یک آمینو نیتروژن، قلیایی بوده و بسیاری دارای فعالیت فیزیولوژیائی می‌باشند.
درباره‌ی علت پیدایش آلکالوئیدها در گیاهان و عملکرد آنها مطالب زیادی نوشته شده است.

● وظایف اثبات شده‌ی آلکالوئیدها ـ داروهای سمی که گیاه را در برابر حشرات و علفخواران حفظ می‌کنند.
ـ فرآورده‌های انتهایی واکنش‌های دتوکسیفیکاسیون که ترکیباتی را از بین می‌برند که ممکن است به گیاه آسیب رسانند.
ـ فاکتورهای رشد تنظیم‌کننده.
ـ ذخیره‌ی نیتروژن یا سایر عناصر ضروری برای گیاه.

● بروز و توزیع

با وجودی که آلکالوئیدها در بعضی حیوانات مانند مورچه‌های آتشین و وزغ وجود دارند، ولی بسیاری از آلکالوئیدها در گیاهان گلدار دیده می‌شوند و ۴۰% تیره‌های گیاهی حداقل حاوی یک گونه‌ی گیاهی دارای آلکالوئید هستند. آلکالوئیدها در ۱۵ تا ۲۰ درصد گیاهان آوندی و بیشتر دولپه‌یی‌ها و نیز در تیره‌های تک لپه‌یی تیره‌ی یاس بنفش Liliaceae، آماریلیس Amaryllidaceae و Poaceae هم دیده می‌شود.
توزیع این ترکیبات نامشخص است: این ترکیبات همیشه در بعضی تیره‌ها وجود دارد (مثل تیره‌ی خشخاش Papaveraeceae) در سایرین شایع (مثل تیره‌ی آماریلیس و سداب) و در بعضی دیگر نادر (آپیاسه Apiaceae) است. این ترکیبات به ندرت در بازدانگان، خزه‌های club mosses و دم اسب‌ها دیده می‌شوند و با این وجود در قارچ‌ها، شایع نیستند. موارد نادری هم مثل قارچ ارگو (Claviceps) ergot fungus و قارچ‌های «جادویی» magic mushrooms (گونه‌های psilocybe) دیده می‌شود.
به طور کلی، گیاهان یک ساله دارای مقدار زیادی آلکالوئید نسبت به گیاهان پایا هستند. مقدار کمی آلکالوئید در درختان دیده می‌شود که معمولاً ساختمان ساده‌تری دارند. این ترکیبات ممکن است در تمام گیاه موجود باشند یا محدود به بعضی بافتها مثل ریشه یا پوست تنه باشند. غلظت این ترکیبات از یک بخش کوچک ۰۱/۰ درصد تا بیش از ۱۲ درصد وزن خشک گیاه متفاوت است. هر گیاهی که در آن بیش از ۵/۰ درصد وزن خشک، آلکالوئید وجود داشته باشد گیاه دارای آلکالوئید نامیده می‌شود.
مقدار آلکالوئید در میان اعضای گونه‌های مفروض گیاه نیز متفاوت است و نیز برحسب محل رشد گیاه تغییر می‌کند. انواع پرورشی گیاهان خودرو حاوی نسبت‌های متفاوت با گیاهان خودرو می‌باشند ولی آلکالوئیدهایی که در گیاه اولیه یافت می‌شوند معمولاً در یک کشت موجود است. مقدار آلکالوئید بخش‌های متفاوت یک گیاه نیز متغیر است. به عنوان مثال، نیکوتین در ریشه‌ی تنباکو تولید می‌شود ولی در برگها تجمع می‌یابد و بنابراین در برگها، مقدار آلکالوئید بیشتری یافت می‌شود.

● طبقه‌بندی و نامگذاری

طبقه‌بندی آلکالوئیدها معمولاً براساس نوع سیستم حلقه‌ی موجود (به عنوان مثال پیرولیدین یا پیپریدین) و منشا بیوسنتتیک آنها از پروتئین آمینواسیدها انجام می‌گیرد. بعضی از ساختارها را می‌توان در بیش از یک دسته جای داد و به این ترتیب یک طبقه‌بندی سلسله مراتبی نامناسب به وجود خواهد آمد. بعضی از گروه‌های آلکالوئیدی با شیمی خود توجیه می‌شوند مثل طبقه‌ی پپتید، طبقه‌ی پیرولیزیدین، طبقه‌ی کینولیزیدین و تروپان tropan. بعضی گروه‌ها به طور ناقص منشا ترپنوئیدی دارند و عده‌یی از طریق توزیع گیاهی خود تعریف می‌شوند. نام‌های رایج برای آلکالوئیدها مثل نیکوتین، معمولاً به این ine ختم می‌شوند. بسیاری از این نام‌ها از جنس گیاهی مشتق شده‌اند که آلکالوئید در آن وجود دارد مثل آتروپین که از آتروپا Atropa یا از گونه‌های گیاهی مانند کوکائین که از Erythroxylum coca به دست می‌آید. نام‌های آلکالوئیدی دیگر از نام گیاه دارو (به عنوان مثال ارگوتامین از ارگو) یا از فعالیت فیزیولوژیکی (امتین emetine به خاطر اثرات استفراغ‌آور) مشتق می‌شود. گاهی نام آلکالوئید به خاطرآورنده‌ی نام کاشف آن ترکیب است مثل لوبلین lobeline که به افتخار گیاه شناس فرانسوی Lobel نامگذاری شده است.

● خواص فارماکولوژیک

به علت خواص خود، آلکالوئیدها مسایل فرهنگی اساسی ایجاد می‌کنند. این گروه مواد سازنده برای انسانیت چالش‌هایی برمی‌انگیزند مانند نیکوتین، هروئین و کوکائین و نیز موهبتی عمیق برای افراد روشن بین visionary entheogens می‌باشند مثل پسیلوسیبین و سکالین بعضی آلکالوئیدها بسیار سمی هستند، مثل کونی‌ئین و استریکنین، حال آن که سایرین از جمله آتروپین، کدئین، مرفین و وینکریستین به عنوان دارو مورد استفاده‌اند.
در عین حال که تمامی آلکالوئیدها بر عملکرد بدن تاثیر اساسی ندارند ولی تنوع آثار فارماکولوژیک آنها توسط آلکالوئیدهای مختلف نشان داده شده که عبارتند از ضددرد، بی‌حسی موضعی، تقویت قلب، تحریک و انبساط تنفس، وازوکنستریکسیون، آرامی عضلات و سمیت و نیز خواص آنتی‌نئوپلاستیک، ضدفشار خون و پائین آورنده‌ی فشار خون.
● مرفین و کدئین ضددرد

analgesic و مخدر narcotic و کوکائین محرک دستگاه عصبی مرکزی است. آتروپین دارای آثار ایجاد میدریاز است حال آن که فیزوستیگمین اثر ایجاد میوز miotic دارد. افدرین سبب افزایش فشار خون می‌شود ولی رزرپین از فشار خون می‌کاهد. بعضی آلکالوئیدها entheogen هستند و گیاهان یا مواد شیمیایی موثر بر روان سبب آسان شدن تجربه‌ی مذهبی می‌شوند به عنوان مثال کاکتوس پیوت به این منظور توسط کلیسای بومیان آمریکا Native American Church مورد استفاده است.
● آلکالوئیدهای پیرولیدینی و پیپریدینی
اتم نیتروژن آلکالوئیدی پیرولیدین در حلقه‌ی پنج عضوی جای دارد و آلکالوئیدهای پیپرینی دارای حلقه‌ی ۶ عضوی هستند. در آلکالوئیدهای ایندولیزیدینی Indolizidine، اتم نیتروژن بین حلقه‌ی پنج عضوی و شش عضوی جای دارد و در این گروه قرار می‌گیرد.
آلکالوئیدهای پیپریدینی را از حلقه‌ی هتروسیکلیک اشباع شده‌ی آنها می‌شناسند (هسته‌ی پیپریدین). آلکالوئیدهای پیرولیدین مشابه آلکالوئیدهای پیپریدینی هستند به جز آن که هسته‌ی هتروسیکلیک حلقه‌دار حاوی نیتروژن اشباع شده نیست. شاید معروف‌ترین آلکالوئید پیپریدینی سم‌های موجود در Conium maculatum باشند که به نام شوکران سمی poison hemlock معروفند

استفاده از گیاهان دارویی در فضای سبز شهری

چکیده در کشور ایران اقلیمهای متفاوتی وجود دارد، بنابراین تنوع گیاهان دارویی آن نیز زیاد است. بکارگیری این گونه ها در فضای سبز تنوع گونه ها و اکوتیپ ها (از نظر رنگ، فرم، اندازه و سازگاری) را دو چندان می کند و ضریب اطمینان موفقیت طرح و انعطاف طراحی بیشتر می شود. وجود گیاهان دارویی در فضای سبز نشانه ای از توانایی اقلیمی و احوال فرهنگی منطقه است. با توجه به اینکه برای رسیدن به استانداردهای بین المللی فضای سبز سرانه، به فضای سبزی با چند برابر سطح موجود نیازمندیم، سطح فضای سبز لازم چند برابر خواهد بود و با وارد کردن گیاهان دارویی در فهرست گیاهان مناسب برای فضای سبز جامعه گیاهان دارویی گسترش قابل توجهی پیدا می کند. با کشت گیاهان دارویی در فضای سبز بخشی از هزینه های ریالی قابل بازیافت است و با توجه به نزدیکی این مکانها به مراکز صنعتی و تجاری هزینه حمل و نقل نیز کاهش می یابد. کاشت گیاهان دارویی در فضای سبز امکان آشنایی و افزایش آگاهیهای اجتماعی، نسبت به گیاهان دارویی را فراهم می کند. اختصاص فضای سبز محیطهای آموزشی به کشت گیاهان دارویی، زمینه برای تحقیق در جنبه های مختلف گیاهان دارویی را ممکن می سازد و سازگاری این گونه ها را معلوم می کند. یکی از راههای بسیار مؤثر در کنترل فرسایش خاک، بر جای گذاشتن بقایای گیاهان دارویی قبل از آیش است. بنابراین گیاهان دارویی در ارائه خدمات بوم شناختی نیز بسیار توانمند هستند. برخی گیاهان دارویی دارای حدود تحمل نسبتاً خوبی به شوری، خشکی، قلیایی بودن خاک، تشعشع شدید خورشید، شرایط ماندابی، هرس شدید و ...هستند. واژگان کلیدی: فضای سبز، گیاهان دارویی، سازگاری مقدمه منظور از فضای سبز شهری، نوعی از سطوح کاربری زمین شهری با پوشش های گیاهی انسان ساخت است که هم واجد بازدهی اجتماعی و هم واجد بازدهی اکولوژیک باشند. فضای سبز شهری از دیدگاه شهرسازی در بر گیرنده بخشی از سیمای شهر است که از انواع پوشش های گیاهی تشکیل شده است و به عنوان یک عامل زنده و حیاتی در کنار کالبد بی جان شهر، تعیین کننده ساخت مرفولوژیک شهر است. بنابراین دارایی سبز یک شهر، صرف نظر از فضای سبزی که توسط شهرداری اداره می شود، از مجموع فضای سبز خصوصی، فضای کوچک دارای گیاهان خودروی و زمین های متعلق به دولت تشکیل می شود. رشد صنعت و افزایش جمعیت در شهرها، به ساخت و سازهای سودگرایانه منجر شده است. این ساخت و سازها به مسائل و تامین حداقل نور و هوا در مناطق شهری توجهی نداشته است. از سوی دیگر، ضرورت ایجاد کاربری های جدید شهری، برای پاسخگویی به نیازهای روزافزون و اسکان جمعیت به تدریج باعث کاهش سهم فضای سبز و باغهای شهری شده است و در نتیجه موجب آلودگی محیط زیست شده است. فضاهای سبز شهری به عنوان ریه های تنفسی شهرها به شمار می روند و در شهرها افزون بر عمل کرد های زیبایی شناختی، اجتماعی و ساخت کالبدی شهر، روی تعدیل دما، افزایش رطوبت نسبی، لطافت هوا، کاهش آلودگی صوتی، افزایش نفوذ پذیری خاک، کاهش سطح ایستایی، بهبود شرایط بیوکلماتیک در شهر و جذب گرد و غبار تاثیر دارند پوشش گیاهی یک منطقه در حقیقت از یکایک گونه های گیاهی موجود در آن تشکیل شده است. وضعیت آب و هوایی و نوع خاک حدود گونه خاص را تعیین می کند. کیفیت محیط زیست شهری با امکانات و تاسیسات فضای سبز ارتباط مستقیم دارد. در ادوار گذشته در کنار توجه به تفرج روح و زیبایی، جنبه دارویی و اقتصادی کشت گیاهان در فضای سبز و باغها مدنظر بوده و در همه آنها از باغ معلق بابل مربوط به سالهای قبل از میلاد مسیح تا پردیسهای ایرانی مربوط به قرن پنجم میلادی ضمن رعایت جنبه های زینتی و هنری گیاهان کاشته شده، مصارف خوراکی، دارویی، صنعتی، دفع آفات و مانند آن مورد توجه جدی بوده است و در چهارچوب سنت و اصول، هیچ چیز بی مورد و یا تنها برای زیبایی وجود نداشته بلکه آنچه مفید و لازم بوده زیبا عرضه شده است. از جمله گیاهان دارویی که در احداث باغهای عمومی در ایران مورد استفاده قرار گرفته می توان از اقاقیا، بیدمشک، خرزهره، زوفا، سنجد تلخ، ریش بز، بابونه، گل انگشتانه، زرشک، ختمی، گل ساعتی، گل سرخ، گاوزبان، همیشه بهار، گلرنگ، زعفران و مانند آنها نام برد. در کشورهای دیگر گیاهانی مثل پدوفیل و ذغال اخته در فضای سبز کاشته می شده است. معمولا گیاهان دارویی در مدت کوتاهی، سطح خاک را فرا می گیرند و به علت سبزی و کوتاهی شان زیبایی خاصی را پدید می آورند. این گیاهان نسبت به مواد غذایی پر توقع نبوده و آب بسیار زیادی نیاز ندارند. همچنین برخی از آنها در برابر شوری خاک مقاومند و دوام و عمر طولانی و سازگاری و استقامت بالایی دارند. مزایای استفاده از گیاهان دارویی در فضای سبز 1- افزایش تنوع در فضای سبز:  در کشور ایران اقلیمهای متفاوتی وجود دارد بنابراین تنوع گیاهان دارویی آن نیز زیاد است. با توجه به سازگاریها و توانائیهای گیاهان دارویی که مورد اشاره واقع شد، بکارگیری این گونه ها در فضای سبز تنوع گونه ها و اکوتیپ ها (از نظر رنگ، فرم، اندازه و سازگاری) را دوچندان می کند و ضریب اطمینان موفقیت طرح و انعطاف طراحی بیشتر می شود. وجود گیاهان دارویی در فضای سبز نشانه ای از توانایی اقلیمی و احوال فرهنگی منطقه است، در حالیکه استفاده از گونه های انگشت شمار و غیربومی در فضای سبز شکنندگی اکوسیستم های احداثی را بهمراه دارد. 2- حفظ ژرم پلاسم گیاهان دارویی: چنانچه یک جامعه گیاهی به خاطر نجات از خطر انقراض مورد حمایت انسان قرار گیرد ناچار به زندگی در محدوده طراحی شده توسط انسان می شود. این محدوده ها شامل باغهای گیاهشناسی و فضای سبز و در بهترین حالات محیط های طبیعی قرق شده می شود. در این مجموعه ها، حفاظت انسان از گیاهان منجر به حذف پدیده های طبیعی مانند چرا، بیماری و آفت، سیل، آتش سوزی و خشکسالی، رقابت و مانند آن می شود. بنابراین طی نسلهای متوالی ژنهای مفید که عامل دوام موجود در مقابل این شرایط هستند از این نسلها حذف می شود. در مورد گیاهان دارویی، این عمل با برداشت گزینشی گیاهان دارویی سالم و قوی از طبیعت توسط انسان تشدید می گردد و در عوض فراوانی ژنهای غیرمفید که در شرایط طبیعی مرتباً تحت گزینش طبیعی و حذف قرار می گیرند. به نحو چشمگیری افزایش می یابد. به این پدیده رانده شدن ژنتیکی می گویند که هرچه جوامع گیاهی و جانوری محدودتر باشد، این پدیده با شدت بیشتری رخ می دهد. در نتیجه این رخداد علیرغم حفظ فرم ظاهری گونه، توانمندی های آن گونه در مقابل شرایط گزینشگر محیط طبیعی به شدت نقصان می یابد و در صورت راهیابی گونه به محیط طبیعی و یا کاهش حمایت انسان، جاندار به سرعت منقرض می گردد. راه جلوگیری از این خطر، توسعه همه جانبه جوامع گیاهی و جانوری در اقلیم های متنوع است. مروری گذرا بر کل مساحت پارکهای شهری، کمربندهای سبز و پارکهای جنگلی موجود و تنوع اقلیمی کشور نشان می دهد که سطح قابل توجهی از زمینهای قابل کشت در اقلیمهای گوناگون به احداث فضای سبز اختصاص یافته است. با توجه به اینکه برای رسیدن به استانداردهای بین المللی فضای سبز سرانه، به فضای سبزی با چند برابر سطح موجود نیازمندیم، سطح فضای سبز لازم چند برابر خواهد بود و با واردکردن گیاهان دارویی در فهرست گیاهان مناسب برای فضای سبز جامعه گیاهان دارویی گسترش قابل توجهی پیدا می کند که بعلت این گستردگی سطح و اقلیم، تعداد زیادی از عوامل طبیعی اثر خود را بر گیاه اعمال می کنند و علاوه بر آن برداشت از طبیعت هم کاهش می یابد. چنانچه در اثر اقبال عمومی، گیاهان دارویی به فضای سبز مدارس، منازل و داخل آپارتمانها و روی پشت بامها راه یابد، به انقلابی سبز در این زمینه دست خواهیم یافت. 3- جبران بخشی از هزینه ها:  اختصاص منابع مرغوب آب و خاک به احداث فضای سبز که بواسطه رشد شهرهای بزرگ در اراضی درجه یک کشاورزی امری غیرقابل اجتناب گردیده است، سطح وسیع و در حال گسترش فضای سبز و هزینه های کاشت و داشت و کادر فنی و اجرایی احداث فضای سبز، بهای سنگینی است که شهروندان برای سلامت خود و محیط زیست باید پرداخت کنند، بهایی که صرفه جویی و گریز از آن، مخارج بهداشتی و هزینه های اجتماعی بسیار بیشتری ببار خواهد آورد. در دید کلان برآورد ارزشهای معنوی زیست محیطی، حفاظتی، تفریحی و مانند آن در فضای سبز نیاز به امکاناتی گسترده و تخصص هایی است که بتوان بر اساس آن به بیان ارزش واقعی پرداخت. این ارزشها برای اکثریت مردم بخوبی ارزش های ریالی قابل لمس نیست. با کشت گیاهان دارویی در فضای سبز بخشی از هزینه های ریالی قابل بازیافت است و با توجه به نزدیکی این مکانها به مراکز صنعتی و تجاری هزینه حمل و نقل نیز کاهش می یابد. نیاز آبی گیاهان بومی معمولاً کمتر از گیاهان غیربومی است که این امر صرفه جویی در مصرف آب آبیاری است. در این مسیر فرصت شغلی ایجاد می شود و داوطلبانی مانند فارغ التحصیلان کشاورزی و منابع طبیعی، محصلین مدارس، بازنشستگان و افراد عادی در قبال درصدی از سود می توانند مراحل دیگری از تولید مانند برداشت، جداسازی و خشک کردن گیاهان دارویی را انجام دهند. 4- تأمین اهداف آموزشی، تحقیقاتی و گردشگری: علیرغم سابقه طولانی استفاده از گیاهان دارویی و وجود انواع گیاهان دارویی در کشور متأسفانه درصد کمی از فرهیختگان جامعه و تحصیلکردگان علوم گیاهی، کشاورزی و منابع طبیعی با این گیاهان آشنا هستند و برای افزایش آگاهیهای اجتماعی، در این زمینه باید آموزش مسئولین و دولتمردان، مردم عادی و تحصیلکردگان از مقاطع دبیرستان تا دانشگاه و حتی متخصصین فضای سبز بصورت عمومی و رایگان صورت گیرد. کاشت گیاهان دارویی در فضای سبز امکان این آموزش را فراهم می کند. در کشورهایی مثل شیلی و هند افزایش نجومی و سالیانه سطح فضای سبز مرهون توجه به آموزش عمومی و مشارکت مردمی است. در امر پژوهش، گرچه افراد محدودی در امر کشت و کار گیاهان دارویی تخصص دارند، توسعه کمی شناخت گیاهان دارویی قدم گذاری در مراحل بعدی امر پژوهش را ممکن می سازد. اختصاص فضای سبز محیطهای آموزشی به کشت گیاهان دارویی، زمینه برای تحقیق در جنبه های مختلف گیاهان دارویی را ممکن می سازد و سازگاری این گونه ها را معلوم می کند. در شهرهایی که جاذبه های گردشگری دارند، وجود باغهای گیاهشناسی و فضاهای سبز دارای گونه های بومی کشور و گیاهان دارویی تأثیر بسزایی در جذب گردشگران متخصص بدان شهرها دارد. 5- کنترل فرسایش بادی: در مکانهایی که زمین به اختیار و یا از روی اضطرار بصورت آیش رها می شود و زمان آیش با وزش بادهای شدید و یا رواناب ناشی از بارندگی روبروست، یکی از راههای بسیار مؤثر در کنترل فرسایش خاک، بر جای گذاشتن بقایای محصول قبل از آیش است. بقایای محصولاتی مانند کرچک و ماریتیغال که تنها بذر آنها برداشت می شود، برای تأمین این هدف مناسب به نظر می رسد. همچنین استفاده از گیاهان دارویی چندساله مانند زوفا، اسطوخودوس و آویشن می توانند در کنترل فرسایش بسیار مؤثر باشند. بومادران استاندارد تحمل نسبتاً خوبی در مقابل چرای احشام دارد. کاشت گیاهانی مانند سنا، اکاسیا و اکالیپتوس در مجاورت کویر، موانع مناسبی در جلوگیری از پیشروی کویر هستند. خارشتر، کور و هندوانه ابوجهل با شیبهای تند بسیار سازگارند، بنابراین کشت آنها در زمینهای شیب دار می تواند عامل مهمی در حفظ خاک باشد. گیاهان دارویی نظیر اکالیپتوس جهت احداث بادشکن و جلوگیری از فرسایش بادی بسیار مؤثر هستند. بنابراین گیاهان دارویی در ارائه خدمات بوم شناختی نیز بسیار توانمند هستند. نکات مهم در بکارگیری گیاهان دارویی در احداث فضای سبز الف)سازگاری گیاه:  هر گیاه دارای میدان اکولوژی خاصی است. یعنی بهترین میزان رشد آن در شرایط اقلیمی بخصوصی حاصل می شود. بررسی پوشش گیاهی بومی هر منطقه می تواند بعنوان راهنمایی مفید جهت انتخاب گیاهان باشد. گیاهان دارویی ایران بعلت اینکه عملیات اصلاحی روی آنها انجام نشده است. عموماً بصورت توده بومی هستند. بنابراین دامنه سازگاری (میدان اکولوژی) نسبتاً وسیعی دارند. سازگاریهای مطلوب گیاهان دارویی در طراحی فضای سبز شامل موارد ذیل می باشند. 1- تحمل خشکی، شوری و قلیایی بودن خاک:  گیاهان دارویی مانند اقاقیا، اکالیپتوس، داتوره، سنجد، رزماری، اسطوخودوس، گل محمدی، کرچک (قرمز) و ختمی دارای حدود تحمل نسبتاً خوبی به شوری، خشکی، و قلیایی بودن خاک هستند. 2- تحمل تشعشع شدید خورشید: گیاهانی مانند رزماری، اسطوخودوس، بومادران، سانتولینا، اقاقیا و مورد در مجاورت سطوح آسفالت و سنگ فرش که انعکاس شدید تابش را باعث می شوند، مقاومت خوبی دارند در حالیکه بسیاری از گیاهان دیگر دچار خورشیدی شدن می شوند که منجر به تجزیه کلروفیل و نهایتاً مرگ گیاه می شود. 3- تحمل شرایط ماندابی: در مناطقی که سطح آب تحت الأرض بالاست گیاهانی مانند اکالیپتوس بخوبی رشد کرده و در کاهش آب تحت الأرض و خشکاندن خاکهای اشباع نقش اساسی دارند. پونه و نعناع از دیگر گیاهان متحمل شرایط ماندابی هستند. 4- تحمل هرس شدید:  گیاهانی مانند مورد، رزماری، اسطوخودوس و دارچین براحتی شکل پذیرند و متناسب با هدف و مکان انتخاب شده در فضای سبز قابل شکل دهی هستند. 5- سازگاری با سطوح شیب دار:  در شیب های تند بزرگراه ها و یا در پارکهای کوهستانی می توان از گیاهان دارویی مانند کورک، خارشتر، شیرخشت و گونه هایی از جنس علف چای استفاده کرد. همچنین جهت پوشش دیوارهای بتونی که برای مهار شیب ها ساخته می شوند می توان از بنه، زرشک معمولی، گل محمدی، برگ بو و سماق بهره جست. 6- سازگاری با آلودگیهای محیط های شهری و صنعتی:  گروهی از گیاهان دارویی در برابر آلودگیهای هوا، گرد و غبار، اشعه ماوراء بنفش و آلودگی صوتی تحمل خوبی از خود نشان می دهند. انواع رز مثل گل محمدی دی اکسید گوگرد (So2) را در نسوج خود تثبیت می کنند. اقاقیا، نمدار و فندق در کاهش شدت آلودگی صوتی بسیار مؤثر است و گل سرخ و داتوره فلوراید اطراف کارخانجات آلومینیم سازی را جذب کرده و نسبت به آن تحمل نشان می دهد. گیاه نمدار (زیرفون) به ازن (O3) متحمل است. گیاه ژینکو نسبت به آلودگی هوا تحمل زیادی دارد. ب) تأثیر گیاه بر سلامت انسان: توجه به رایحه درمانی و گل درمانی در پزشکی مدرن در پی بررسی ابداعات گذشتگان در این هنر بوسیله تجهیزات پیشرفته امروزی نقش گیاهان در پیشگیری و درمان بیماریهای جسمی و روانی را بیش از پیش نمایان می کند. گیاهانی مانند اکالیپتوس، کاج، انواع بید، افرا و زبان گنجشک با تولید مواد شیمیایی (فیتونسیدها) و انتشار آنها در هوا باعث از بین رفتن قارچها، باکتریها و برخی حشرات مضر و همچنین ایجاد حالت آرامش و خلسه در انسان می شوند. این مواد آلی گاهی ویتامین های جوی نامیده می شوند. گل بابونه، گل محمدی، بیدمشک و سنجد رایحه دل انگیز و آرامبخشی در فضا پراکنده می کنند. ج)زیبایی گیاه:  گیاهان با تنوع در فرم، اندازه و رنگ هر کدام می توانند زیبایی خاصی را باعث شوند. گیاهان دارویی مناسب برای فضای سبز: 1- از نظر دوره رویش:  انواع یکساله (بابونه)، دوساله (مغربی) و چندساله (گل گاوزبان و رزماری) 2- از نظر رنگ گل، شاخه و برگ:  رنگ گلهای آبی (رزماری، اسطوخودوس)، زرد (مغربی و علف چای)، زرد و نارنجی (گلرنگ، همیشه بهار) سفید، بنفش، صورتی (زوفا، ماریتیغال، گل محمدی) و انواع رنگهای دیگر (ختمی) در بین گیاهان دارویی دیده می شود. از نظر رنگ اندام هوایی، زیتون، بومادران، سانتولینا و اسطوخودوس دارای شاخ و برگ خاکستری هستند، عناب برگهایی به رنگ سبز براق دارد و بومادران استاندارد دارای اندام هوایی به رنگ سبز چمنی است. 3- از نظر اندازه:  انواع بوته ای کوتاه (گل گاوزبان، زوفا و علف چای) متوسط (کرچک و گل محمدی) و انواع بلند (عناب، اکالیپتوس، سنجد، سنا، سپستان) و گونه های دارای اندامهای هوایی رونده (توت روباه) هستند. گیاهانی مانند غارگیلاس و خرزهره همیشه سبز است. د) سهولت کاربرد گیاه:  نگهداری و کشت گیاهان مورد استفاده در فضای سبز باید آسان باشد. اکثر گیاهان دارویی براحتی از طریق بذر، قلمه، پیوند، خوابانیدن، ریزوم، غده و مانند آن تکثیر می شوند و در مجموع نسبت به دیگر گیاهان، آفات و بیماریهای کمتری دارند. انتخاب گونه های جدید گیاهی در انتخاب و بررسی انواع گونه های گیاهی جدید موارد ذیل، بایستی مد نظر باشد. 1) سازگاری: سازگاری گونه گیاهی معرفی شده با خصوصیات آب و هوائی منطقه این امر باعث بالا رفتن قدرت رشد، تکثیر و در نهایت بقای گونه می گردد. 2) زیبایی و ظاهر آراسته:  گونه جدید گیاه به نحوی که شکل و ظاهر گیاه مناسب محل مورد نظر باشد، که در این رابطه دیدگاه و نظر کارشناس فضای سبز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. عدم استفاده مناسب از یک گونه گیاه در محل مورد نظر، باعث کاهش زیبایی محوطه گردیده ضمن آنکه گاهی ممکن است باعث بروز مشکلاتی گردد به عنوان نمونه چنانچه از گیاهان انبوه در حواشی معابر و پیاده رو استفاده گردد، باعث کاهش دید رانندگان و ممانعت از توجه آنها به عابرین پیاده که در انتظار عبور از خیابان هستند، می گردد و همین امر باعث بروز حوادثی می شود. 3) خصوصیات فیزیولوژیک و مرفولوژیک گیاه: گاهی صمغ تانن و سایر اسانس های موجود در بخش های مختلف انواع گیاهان باعث وارد گردیدن لطماتی به اقشار مختلف بخصوص کودکان می گردد زیرا کودکان از روی کنجکاوی و یا بازیهای کودکانه در تماس با این پیکره های گیاهی بوده و حتی بخشی از برگ و غیره را در طی بازیهای کودکانه تناول می نمایند که در آنها ایجاد مسمومیت می نماید، لذا توجه به ایمنی اقشار مختلف این موضوع دارای اهمیت بسزائی است. 4) ایجاد آرامش خیال بیننده و جلب متخصص:  ایجاد تنوع در فضای سبز به نحوی که هم باعث آرامش بازدیدکنندگان و هم باعث جلب متخصصین و علاقمندان شود و به طور کلی خواسته های همه اقشار را تأمین نماید؛ چه افرادی که جهت فرار از ناملایمات زندگی به دامن طبیعت پناه آوردند و چه آنهایی که در پی یافتن طرحهای نوین ، الگوبرداری تحقیق و غیره هستند، بسیار حائز اهمیت است. 5) پرهیز از یکنواختی و روی آوردن به استفاده ترکیبی از گونه ها:  سالها است که فضای سبز شهری سطح مالامال از درختان صنعتی، جنگلی چون چنار، نارون، زبان گنجشک گردیده است و سالها است که مهمترین پوشش سطح زمین در پارکها، مبادین و بلوارها چمن است، حال آنکه مشخص گردیده است که بیشترین آلرژی از طرف گیاهان فوق حادث می گردد و چمن نیز با توجه به وضعیت خشکسالی ها و کمبود آب و همچنین هزینه های بالای نگهداری، حداقل در پاره ای از مناطق که امکانات و بودجه وسیع و کلان در دسترس نیست، کاملا از چرخه کشت و فضای سبز خارج گردیده است. گرچه اهمیت گیاهان داروئی در بخش پزشکی و داروسازی بر همگان واضح و مشخص ولی استفاده از این گیاه به عنوان گیاهان جدید در فضای سبز دیر زمانی که اهمیت یافته است، اکثر گیاهان مورد نظر جهت کشت در فضای سبز گیاهان همیشه سبز هستند که ظاهر سبز آنها در تمام فصول سال جلوه می نماید. این گیاهان دارای سطح برگ سبز دائمی هستند. برخی از آنها را می توان به طور ترکیبی با سایر گیاهان استفاده نمود و پاره ای از آنها حتی می توانند جایگزین گیاهان پوششی چون چمن گردند. نتیجه گیری فضای سبز شهری بر اکولوژی شهری به ویژه اقلیم، هوا، خاک، آب های زیر زمینی و جامعه حیوانی تاثیر می گذارد. مهم ترین اثر فضای سبز در شهرها، کارکردهای زیست محیطی آنهاست که شهرها را به عنوان محیط زیست جامعه انسانی معنی دار کرده است و با آثار سوء گسترش صنعت و کاربرد نادرست تکنولوژی مقابله نموده، سبب افزایش کیفیت زیستی شهرها می شوند. امروزه جامعه شناسان، روان شناسان و پزشکان بر این باورند که فضای سبز افزون بر تامین بهداشت جو و محیط مکانهای مسکونی، نقش مثبتی در سلامتی شهروندان به عهده دارد. شناخت گونه های گیاهی بومی که می توانند در طراحی فضای سبز به کار آیند، با توجه به کمبود آب و کیفیت نامساعد خاک در اکثر نقاط کشور، با استفاده از گونه های بومی به صورت ضرورتی اجتناب ناپذیر در می آید. گیاهان و فضای سبز در روند زندگی انسانها به خصوص هنگام فراغت از کار و تکاپو به دنبال مامنی جهت التیام اعصاب و روان انسان، نقش مؤثری دارند و این نقش در بقای حیات در کره خاکی با اهمیت تر می گردد. ضرورت ایجاد و حفظ پوشش سبز گیاهان یکی از بدیهیات زندگی است و مثلث بقا و دوام انسان که شامل آب، هوا و غذا است بدون وجود گیاه هیچ گاه تکمیل نمی گردد ، زیرا هم تأمین اکسیژن و هم غذاسازی فقط با وجود گیاه امکان پذیر خواهد بود. با توجه به ضرورت در حیات انسانی و از آنجا که انسان موجودی است تنوع طلب، لذا در فضای سبز شهری علاوه بر ضرورت اهمیت و بهاء دادن به درختکاری، ایجاد تنوع هم از دیگر فاکتورهای مهم به نظر می رسد استفاده به جا و مناسب از پوشش گیاهی، احداث و نگهداری فضای سبز نیاز به تجربه و دانش، تحقیق و تفحص و شناخت نیازهای گونه های گیاهی مختلف دارد، تا رابطه دیرین انسان و طبیعت تقویت شود و انسان بار دیگر با طبیعت فراموش شده آشتی نماید. در ایجاد تنوع گیاهی در فضای سبز شهری همواره محدودیت های هوا و اقلیم، خشکی، باد، تابش بیش از حد خورشید و غیره وجود دارد که همین امر باعث کاهش تنوع می گردد. در پایان یادآور می شویم تنوع محیط جغرافیایی ایران و حاکم بودن وضعیت آب و هوایی گوناگون از منطقه ای به منطقه دیگر در پهنه وسیع کشور، سبب رویش جامعه گیاهی متنوعی شده است. این تنوع که سیمای جغرافیایی گیاهی و به دنبال آن جغرافیای زیستی را جان می بخشد، چه از نظر اقتصادی و چه از نظر اکولوژیکی اهمیت شایان توجهی دارد. گروهی از گیاهان دارویی مانند رزماری، اسطوخودوس، بومادران، سانتولینا، گل محمدی، انواع ختمی، اکالیپتوس، سپستان، کارم رنگی، مورد، خرزهره، همیشه بهار، برگ بو، اقاقیا، کرچک قرمز، مغربی، کم و بیش در فضای سبز کشور کشت می شوند ولی گروه دیگری مانند کورک، سرخارگل، خارشتر، گل گاو زبان، گاو زبان بوراگو، بابونه، بومادران استاندارد، زوفا، سداب، بیدمشک، عناب و سماق، قابلیت واردشدن در فضای سبز را دارند اما تابحال مورد توجه جدی قرار نگرفته اند.