آفات مهم انگور

کرم خوشه‌خوار انگور

Lobesia botrana

(Lep: Tortricidae)

در ایران فقط روی انگور گزارش شده است. در بهار لاروهای جوان نسل اول از جوانه‌های گل دهنده و غنچه تغذیه کرده و روی آنها را با تارهایی می‌پوشانند. در برخی موارد نیز از جوانه‌های شاخه‌زا تغذیه کرده و در نتیجه سبب خشکیدن گلها و جوانه‌ها و ریزش آنها می‌گردند. لاروهای نسل دوم از گوشت غوره تغذیه می‌نمایند. بر اثر تغذیه پوست غوره منظره خاکی رنگی پیدا نموده، چروک برداشته و ح به‌ها می‌ریزند. لاروهای نسل سوم از انگورهای رسیده تغذیه می‌کنند. ابتدا از گشت و سپس از پوست‌های رسیده می‌خورند. محل فعالیت آفت بوسیله تارهایی روی خوشه مشخص می‌باشد. خوشه‌های آلوده مورد حمله انواع قارچها قرار گرفته خسارت‌های ثانویه را بوجود می‌آورند. لاروهای نسل بعدی آفت حتی روی انگورهایی که برای تهیه کشمش اختصاص داده می‌شوند به انبار منتقل و در آنجا تا بهار سال آینده به سر می‌برند. خسارت این آفت در کشت دیم روی انگور به مراتب کمتر از انگور کشت آبی می‌باشد و به همین جهت در اکثر مناطق دیم مبارزه با آفت معمول نمی‌باشد.

زیست‌شناسی

این آفت در منطقه شیراز (معتدله) دارای چهار نسل در سال می‌باشد. ظهور اولین پروانه در اوایل فروردین و اوج پرواز نسل اول آفت در اواخر فرویدن تا اوایل اردیبهشت می‌باشد. اوج پرواز نسل دوم تقریباً‌ در دهه سوم خرداد، اوج پرواز نسل سوم در اواخر تیر تا اوایل مرداد و اوج پرواز نسل چهارم در اوایل شهریور می‌باشد. در منطقه سوریان آباده (سردسیر) آفت سه نسل در سال دارد. ظهور اولین پروانه در اوایل اردیبهشت، اوج پرواز نسل اول در اواسط تا اواخر اردیبهشت، اوج پرواز نسل دوم در اواسط تیر و بالاخره اوج پراز نسل سوم در اواخر مرداد تا اوایل شهریور می‌باشد. بیشترین خسارت مربوط به نسل سوم آفت است. بهترین زمان مبارزه بر علیه آفت یک هفته تا ده روز بعد از تشکیل اوج بروز نسل دوم می‌باشد. دوره جنینی 8 تا 10 روز، دوره لاروی 17 تا 18 روز و چهار سن لاروی دارد. دوره شفیرگی 7 تا 8 روز و دوره نشو و نما برای یک نسل 32 تا 36 روز طول می‌کشد. این آفت در اطراف تهران سه نسل در سال دارد. زمستان را به صورت شفیره در پیله سفید ابریشمی زیر پوست ساقه مو و در زیر برگهای ریخته شده موستان می‌گذراند. ماده‌ها تخمهای خود را به صورت انفرادی روی بند خوشه‌ها و حبه‌ها قرار می‌دهند.


کنترل:

1ـ انتخاب انواع موهایی که خوشه متراکم ندارند.

2ـ احداث باغ به صورت ردیفی و در روی داربست موازی، چون کرم خوشه خوار انگور اغلب به موستانهایی که فاقد داربست بوده و موها به شکل گسترده روی زمین یا پشته‌ها باشند، حمله می‌نماید.

3ـ هرس هر ساله مو برای جلوگیری از تجمع شاخه‌های اضافی، سوزاندن علف‌های هرز و برگهای خشک در پاییز، شخم عمیق و استفاده از یخ آب زمستانه برای از بین بردن شفیره‌های زمستان گذران

کنترل شیمیایی:

نوبت اول سمپاشی در مرحله غنچه و قبل از باز شدن گلها. نوبت دوم زمان غوره و نوبت سوم در شروع آبدار شدن میوه

1. دیازینون WP40% و 1.5 درهزار

2. زولون EC35% ،، ،، ،،

3. تری کلروفن sp80% و 1.5 در هزار (دیپترکس)

4. دیازینون EC60% ،، ،، ،،

5. اتیون EC47% ،، ،، ،،

---

زنجره مـــو
Cicadatra ochreata

(Hom.: Cicadidae)




این زنجره یکی از آفات مهم مو در ایران است. در تمام مناطق موکاری وجود دارد. علاوه بر مو به بسیاری از گیاهان دیگر مانند سنجد،‌ سیب، آلبالو، به، سپیدار، زبان گنجشک، نارون، ازگیل ژاپنی، تبریزی، پسته، انار، گلابی و هلو صدمه می‌زند.

نحوه خسارت

حشره بالغ بر روی سرشاخه‌های مو و سایر درختان میزبان تخمریزی می‌نماید. بر اثر تخمریزی حشره قسمتی از بافت گیاه از فعالیت باز مانده و در روی آن برآمدگی‌هایی بوجود می‌آید که سبب شکنندگی سرشاخه می‌شود. این سرشاخه‌ها اغلب ضعیف و گاهی خشک می‌شوند. پوره‌های آفت پس از خروج از تخم داخل خاک شده و روی ریشه‌های مو مستقر می‌گردند. پس از استقرار برای تغذیه، خرطوم خود را در نسج ریشه فرو برده و به شدت شروع به تغذیه می‌کنند. در موستانهایی که این آفت شیوع دارد پایه مو تدریجاً ضعیف گشته و سرانجام می‌خشکد. پایه‌های آلوده اغلب رشد بسیار کم دارند، برگها زرد می‌شود و میوه‌ها بسیار کم و ریز هستند.

زیست‌شناسی

زنجره‌های کامل از اوایل تابستان به بعد در موستانها دیده می‌شوند. پس از خروج از جلد شفیرگی معمولاً پروازهای کوتاه می‌کنند. پس از 5 تا 7 روز جفتگیری کرده و یکی دو روز بعد تخمگذاری می‌نمایند. تخمها در دو ردیف به طور مورب داخل شاخه‌های چوبی نشده در طرفین شیاری که حشره با تخمریز خود می‌سازد قرار داده و روی ‌آنها را با ترشحات بدن می‌پوشاند. دوره رشد جنینی حدود یک ماه است. دوره زندگی حشرات کامل در طبیعت 11 تا 12 روز می‌باشد. تعداد متوسط تخم در یک زنجره ماده حدود 30 تا 35 عدد می‌باشد. پوره‌ها پس از خروج از تخم به زمین افتاده داخل خاک می‌شوند. پوره‌ها در کنار ریشه‌ها اتاقکی از گل برای خود ساخته از شیره گیاهی می‌ماند. پوره‌ها دوست دارند در شرایط کاملاً مرطوب زندگی کنند. دوران پورگی این آفت حدود چهار سال است. پوره‌های سن چهارم پس از پایان دوره تغذیه از خاک خارج شده و از تنه درختان یا قطعات سنگ و غیره بالا رفته تبدیل به مرحله‌ای که اصطلاحاً شفیره نا میده می‌شود، می‌گردند. بعد از طی مرحله شفیرگی جلد آنها با یک شکاف طولی از هم باز شده و حشره کامل بالدار از آن خارج می‌گردند. خاکهای رسی و سنگین برای فعالیت پوره‌ها مناسب‌تر است و این آفت در چنین خاکهایی خسارت بیشتری ایجاد می‌کند. طول دوره یک نسل ممکن است 4 تا 5 سال طول بکشد.

کنترل:

1ـ استفاده از زمین‌های شنی، ازدیاد آبیاری و تقویت زمین بوسیله کودهای حیوانی شیمیایی

2ـ پیوند واریته‌های مرغوب روی پایه‌های مقاوم

3ـ بیل زدن پای درخت و سوزانیدن علف‌های هرز باغات و اطراف آنها

4ـ هرس سرشاخه‌های آلوده به تخمریزی زنجره‌ها در بهار و سوزانیدن آنها

5ـ آب تخت نمودن باغات

کنترل شیمیایی:

از سموم دیازینون و مالاتیون به روش سمپاشی پای بوته ها علیه پوره های داخل خاک، سمپاشی سطح خاک در موقع خروج شفیره ها، همچنین سمپاشی درختان استفاده می کنیم

---

کرم‌های شاخدار مو
Theretra alecta

Pergesa elpenor

Celerio lineata

(Lep: Sphingidae




اطلاق کلمه شاخدار به این آفت به علت وجود زائده کم و بیش بلندیست که نزدیک به انتهای شکم لاروها در سطح پشتی دیده می‌شود و به نظر می‌رسد که نوعی وسیله دفاع باشد.

گونه اول پروانه نسبتاً بزرگ به رنگ آجری تیره بوده دارای بالهای پهن با نوارهای رنگین است. گونه دوم حدود 70 میلیمتر، زیتونی رنگ بوده و روی بالهای جلویی دو خط مورب تیره در نیمه انتهای بال دیده می‌شود. در بالهای عقبی یک نوار پهن سیاه در قاعده دیده می‌شود. در روی شکم سه نوار تیره دیده می‌شود که یکی در وسط و دو تای دیگر در طرفین قرار دارند. گونه سوم با بالهای باز حدد 60 میلیمتر، رنگ بالهای جلویی سبز مایل به بلوطی با نوارهای سفید مواج و طولی است. روی بندهای اولیه شکم نوارهای عرضی متناوب تیره روشن قرار دارد که در مجموع منظره شطرنجی به پشت شکم می‌دهد.



زیست‌شناسی

هر سه گونه زمستان را به صورت شفیره‌های لخت در پناهگاهها و یا زیر خاک به سر می‌برند. در بهار با گرم شدن هوا حشرات کامل ظاهر می‌شوند. حشرات کامل غروب پروازند و قبل از تخمریزی مدت قابل توجهی باید تغذیه کنند. حشرات ماه تخمهای خود را به طور انفرادی در زیر برگها قرا رمی‌دهند. تعداد تخم هر حشره ماده حدود 50 تا 100 ذکر شده است. این تخم به فاصله 10 تا 15 روز باز می‌شوند. لاروها پس از خروج از تخم از پارانشیم برگ شروع به تغذیه می‌کنند. لاروها در سنین بالا تغذیه شدید دارند و بیشتر در شب‌ها فعالیت می‌کنند. وجود این حشرات به علت فضولات فراوانی که زیر بوته‌های مو ریخته شده و نیز از روی برگهای خورده شده مشخص می‌شود.

این حشرات در شرایط آب و هوایی مختلف تا سه نسل ایجاد می‌کنند ولی به علت اندام درشت، جمعیت این حشرات به خوبی تحت کنترل قرار دارد.

---

کنه نمدی مو

Eriophyes = Colomerus vitis

(Acari.: Eriophyidae)

این کنه به برگها حمله نموده و در پشت برگها گالهایی مسطح و به صورت نمد ایجاد می‌کند. رنگ این قشر نمدی ابتدا سفید کثیف است اما به تدریج تغییر رنگ داده و به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای تبدیل می‌گردد. در سطح فوقانی برگ درست در طرف مقابل کنه نمدی، برآمدگی بوجود می‌آید و به پهنگ برگ ناصافی می‌دهد. زمستان به صورت کنه کا مل زیر پوست جوانه‌ها به سر می‌رد. در شرایط مساعد 7 نسل در سال دارد.

---

شته مو یا فیلوکسرای مو
Phylloxera vitifoliae

(Hom.: Phylloxeridae)

این حشره یکی از مهمترین و معروف‌ترین آفات مو در جهان است. در سال 1860 از آمریکا وارد کشورهای اروپای غربی گردید و به سرعت انتشار یافت. موهای معمولی Vitis vinifera به این آفت بسیار حساس می‌باشند. یکی از بهترین راههای مبارزه با این آفت استفاده از ارقام مقاوم می‌باشد. بدین منظور موهای معمولی را بر روی پایه‌های مو آ‌مریکایی Vitis americanna پیوند می‌زنند. خوشبختانه این آفت در ایران وجود نداشته و جزء آفات قرنطینه خارجی است

آفات مهم سیب زمینی

سوسک برگخوار سیب زمینی(سوسک کلرادو) Leptinotarsa decemlineata
مشخصات ظاهری :

حشرات کامل به شکل بیضی برآمده ، به طول حدود یک سانتی متر و عرض 6 میلی متر است. پشت سینه نارنجی با لکه های سیاه رنگ و روی بالپوش 5 نوار طولی سیاه و 5 نوار زرد دیده می شود. تخمها نارنجی رنگ و شبیه تخم کفشدوزک ها ، به طور دسته جمعی در سطح زیر برگ قرار داده می شود . لاروها کامپیودئی فرم ، با بدنی درشت و خمیده و قرمز رنگ که 2 ردیف لکه های سیاه در طرفین بدن دیده می شود. کپسول سرو پاها نیز تیره رنگ می باشند. شفیره زرد رنگ است و در داخل گهواره کم وبیش کروی شکل که از خاک ساخته می شود ، مشاهده می گردد
 

مبارزه : جمع آوری حشرات کامل یا توده های تخم و لارو در سطوح کم ، از شدت خسارت آفت می کاهد. حشرات کامل و لاروها بسادگی با محلول 2 در 1000 زولن یا 6 لیتر در هکتار از این ماده تحت کنترل در می آیند
 

---

بید سیب زمینی Potato tuber moth

Phthorimaea operculella

(Lep.: Gelechiidae)





اهمیت اقتصادی:

بید سیب زمینی در مناطق حاره علاوه بر مزارع در انبارها نیز به سیب زمینی خسارت می زند. این آفت در مرحلة لاروی از گیاهان خانوادة بادمجانیان تغذیه می کند. میزبانهای زراعی این آفت به ترتیب اهمیت تنباکو، بادمجان، سیب و گوجه فرنگی می باشد. گیاهان هرز میزبان آفت در ایران محدود به تاج ریزی Solanum nigrum و داتوره Datura stramonium می باشد. این آفت یک آفت قرنطینة داخلی است و در فارس، خوزستان، اصفهان، کرمان، کرج انتشار دارد.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت لارو در داخل غده های سیب زمینی می گذراند و در اوایل بهار تبدیل به شفیره و حشره کامل خارج، جفت گیری و تخم ریزی می نماید. تخم ریزی پراکنده و انفرادی است و در اندامهای هوایی گیاه میزبان صورت می گیرد. در بوته سیب زمینی، تخم ریزی پروانه با گیاهان زراعی میزبان دیگر تفاوت دارد. بدین معنی که در ابتدای رویش گیاه تا ظهور گل بوته سیب زمینی، تخم ریزی در اندامهای هوایی گیاه و پس از تشکیل غده ها در خاک، در کنار چشمک روی غده دیده می شود. در اندامهای هوائی گیاه، لارو پس از خروج از تخم در پشت برگ، کنارة رگبرگ را سوراخ می کند و به داخل صفحه برگ می رود و در فاصلة بین دو پوستة غشاء روئی و غشاء زیرین برگ مواد سبزینه برگ را می خورد و برگهای آفت زده، لکه های سفیدی شبیه به تاول دارد.

در غده سیب زمینی صدمات لارو در مقایسه با برگ تفاوت دارد. در غده، لارو زیر پوست رفته دالان مستقیم یا پیچ و خم دار می سازد و به تدریج که لارو به سنین بالاتر می رود داخل دالان را با فضولات و مواد جویده شده پر می نماید. دالان پر شده از فضولات رنگ قهوه ای شبیه چوب پنبه دارد. لاروهای درشت به داخل غده هم می روند و از محتویات داخل غده تغذیه می کنند.

5 سن لاروی دارد. در سن پنجم لاروی اندازه و قطر بدن لارو به سرعت بزرگ می شود و در خاتمة دورة لاروی از غده خارج می شود. این لارو کامل بوده و در سطح خاک یا در اندامهای هوائی گیاه میزبان پیله ابریشمی تنیده و در داخل آن به شفیره و سپس پروانه می شود. در موقع تنیدن پیله، لارو کامل روی پیله را با مخلوطی از فضولات و مواد زاید و یا خاک آغشته کرده و می پوشاند. در برخی موارد لارو پس از رشد کامل همراه با غده به انبار منتقل می شود و روی کیسه یا قفسه های داخل انبار به شفیره تبدیل می گردد. با توجه به مطالب گفته شده بید سیب زمینی خسارت خود را از مزرعه شروع کرده و به انبار ختم می گردد. این حشره در سال 6 نسل دارد که فاصله نسلها در تابستان یک ماه، در زمستان 4 ماه و در بهار و پائیز 2 ماه می باشد. در مناطق حاره این حشره بین 13-12 نسل دارد. خسارت این آفت روی برگهای توتون و گوجه فرنگی تا 70% گزارش شده است. در استان فارس خسارت اندامهای هوایی سیب زمینی برخی اوقات به 90% می رسد.

کنترل:

الف- مزرعه:

1-در منطقه فارس اگر کشت سیب زمینی در اواسط اسفند ماه شروع و برداشت در اواخر خرداد ماه خاتمه یابد خسارت آفت ضعیف و آلودگی غده ها کم می باشد.

2-پنج تا شش هفته بعد از کشت پای بوته های سیب زمینی خاک داده شود که حشره کامل قادر به تخمریزی روی غده ها نشود. در ضمن پس از آبیاری سله شکنی انجام می گیرد. چون در هنگام آبیاری به خصوص نوبت اول سطح پشته ها فرسایش نموده و در زیر ترک خوردگی ایجاد شده که دسترسی پروانه ها به غده ها داخل خاک سهل و آسان می گردد.

3-از بین بردن بقایای گیاهی.

4- کشت ارقام زودرس

5- شخم عمیق پس از برداشت

ب- انبار:

1- شیوة انبارداری صحیح.

2- پائین نگه داشتن درجه حرارت بین 4 تا 6 درجه سانتی گراد.

3- عدم انتقال غده های آلوده به انبار.

4- استفاده از تله های فرمونی و نوری در انبار برای شکار پروانه ها

---

پروانه کله مرده Acherontia atropos

(Lep: Sphingidae)





زمستان را به صورت شفره در خاک می گذراند. اوایل بهار پروانه ها ظاهر و پس از جفت گیری، تخمهای خود را روی علفهای هرز یا بوته سیب زمینی یا گوجه فرنگی می گذارد. لاروها پس از خروج از تخم از برگ گیاه میزبان تغذیه می کنند و بعد از حدود 80 روز در درون خاک تبدیل به شفیره می شوند. در نقاط معتدل دو نسل در سال دارد. این حشره علاقة زیادی به عسل داشته و گاهی وارد کندوهای عسل می شود ولی زنبورها این حشره را می کشند و مومیائی می کنند. به دلیل بزرگی جثه توسط پرندگان و سایر جانواران شکار شده و احتیاج به مبارزة اختصاصی ندارد.

---

سوسک کلرادو یا سوسک برگخوار سیب زمینی Colorado potato beetle

Leptinotarsa decemlineata

(Col.: chrysomelidae)

معرفی آفت

این آفت بومی کشور آمریکا می باشد و سالها قبل در شیب شرقی سلسله جبال راکی Rocky روی گیاه بومی buffalo-fur با نام علمی Solanum rostratum زندگی می کرده است. ولی از سال 1859 به بعد که زراعت سیب زمینی در آمریکا رواج یافت آفت سیب زمینی گردید و سوسک تمایلی به تغذیه و تخمریزی روی گیاه هرز میزبان نشان نداد. در سال 1877 همراه با غده های آلوده به اروپا آورده شد. سپس در سال 1922 در شهر بردو فرانسه حالت طغیانی به خود گرفت و بعد از چندین سال قسمتهای زیادی از اروپای مرکزی و شرق اروپا را مورد تهاجم قرار داد. در ایران سوسک کلرادو برای اولین بار در شهرستان اردیبل در سال 1363 گزارش گردید. در آن سال زراعتهای سیب زمینی در سطح 9 هزار هکتار سمپاشی شد.

سوسک کلرادو طالب آب و هوای معتدل و زمستان سرد است. حرارت بالاتر از 5/11 درجه سانتی گراد برای نشو و نمای سوسک مؤثر شناخته شده است. تخم در حرارت کمتر از 12 درجه سانتیگراد تفریخ نمی شود و حرارت بالاتر از 35 درجه سانتی گراد تخم و لاروها را می کشد و سوسکها برای فرار از گرما به داخل خاک پناهنده می شوند. این آفت علاوه بر سیب زمینی روی گوجه فرنگی،‌ بادمجان، توتون، فلفل فرنگی و عده زیادی از گیاهان هرز می تواند تغذیه کند.


زیست شناسی:

زمستان را به صورت حشره کامل در داخل خاک و در اعماق مختلف آن سپری می کند. در اوایل بهار که حرارت خاک در بستر سوسک به حدود 12 درجه سانتی گراد رسید از محلهای زمستان گذران خارج و شروع به فعالیت می کند. در شهرستان اردبیل خروج سوسکهای زمستانه معمولاً از اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت ماه می باشد. سوسکها در ابتدای خروج 3-2 روز در سطح خاک استراحت کرده سپس در هوای گرم و آفتابی شروع به فعالیت و پرواز می کنند. حشرات کامل بعد از یک تغذیه کافی از جوانه ها و برگها که معمولاً چند روز طول می کشد در ساعات گرم و آفتابی روز به جفت گیری پرداخته،‌سپس حشره ماده تخمهای خود را در دستجات 80-20 تائی در سطح زیرین برگها قرار می دهد. یک سوسک زمستانه ممکن است تا 2400 عدد نیز تخم بگذارد. تخمها در حرارت 25-20 درجه سانتی گراد طی 6-4 روز و در حرارت پائین تر طی 3-2 هفته تفریخ می شوند و در حرارت بالاتر از 35 درجه خشک شده و نازا می شوند. این حشره دارای 4 سن لاروی است و تا ابتدای شفیره شدن 4 نوبت پوست عوض می کند. دورة لاروی حدود 15 روز طول کشیده و سپس لارو در داخل خاک در گهوارة گلی و در عمق 10-3 سانتی متری تبدیل به شفیره می شود. شفیرگی حدود 20 روز به طول می انجامد. نسل اول این آفت حدود 45 روز به طول می انجامد. در اردبیل سوسکهای نسل اول از دهة اول تیر ماه به بعد از شفیره خارج و در ساعات گرم روز به تدریج در خاک دیده می شوند. قسمت عمده ای از جمعیت سوسکهای نسل اول به زیر خاک رفته و در عمق 25-10 سانتی متری یا بیشتر، دورة استراحت دراز مدت 3-1 ساله را می گذرانند. اما عده ای نیز به دورة استراحت نرفته و در سطح زراعت باقی مانده، جفت گیری و تخم ریزی می نمایند و نسل دوم آفت را می سازند. طرز تغذیه و رشد و نمو افراد نسل دوم مشابه با نسل اول آفت می باشد و حشرات کامل در اواخر تابستان و اوایل پائیز به دیاپوز رفته و همان گونه زمستان را در درون خاک سپری می کنند. این آفت در دیگر نقاط دنیا 4-1 نسل در سال دارد.

کنترل:

کنترل زراعی:

· در شهرستانهای اردبیل در سالهائی که قیمت محصول ارزان و هزینه های زراعی برابر قیمت فروش محصول است سیب زمینی در مزرعه رها شده و یا با دقت جمع آوری نمی گردند. بقایای غده های سیب زمینی در بهار آینده جوانه زده و سبز می شود و چنانچه قبل از تخم ریزی سوسکها، کنده و معدوم نگردد، کانون نشو و نمای آفت می شود. اما در سالهائی که قیمت سیب زمینی گران است کشاورز به منظور سود زراعی بیشتر تا چند سال پی در پی در یک زمین، سیب زمینی می کارد و چون گیاه سودآور دیگری هم طراز سیب زمینی در منطقه وجود ندارد تناوب زراعی رعایت نمی شود. در نتیجه خسارت آفات بالا می رود. بنابراین جمع آوری و حذف بقایای آلوده و تناوب زراعی در امر مبارزه بسیار مهم می باشد.

· برداشت بعد از دگردیسی حشرات(برداشت دیر)

· اجرای عملیات قرنطینه ای.

دشمنان طبیعی:

· قارچ Beaveria bassiand دشمن لارو، شفیره و حشره کامل

· سن شکارگر Rhinocoris punctiventris از خانوادة Reduviidae شکارچی حشرة کامل.

· بالتوری Chrysopa Carnea (Chrysopidae). لارو آن از تخم تغذیه می کند.

کنترل شیمیایی

1. فوزالن(زولون) EC 35% و 2لیتر در هکتار

2. اندوسولفان(تیودان) EC35% و 2- 1لیتر درهکتار

3. تیودیکارب(لاروین) DF 80% یک کیلوگرم در هکتار

---

کرم مفتولی ریشه Click beetle

Agriotes Lineatus

(Col.: Elateridae)

معرفی آفت

به گیاهان مختلفی نظیر سیب زمینی، گندم، هویج، ذرت، کاهو، گوجه فرنگی، چغندرقند، توتون، تره فرنگی، جو و پنبه خسارت می زند. لارو این حشره از گیاهچه هاییکه به تازگی از جوانه زدن بذر ایجاد شده اند تغذیه نموده و حشره کامل نیز از گردة گلها تغذیه می نماید. لارو آفت غدة سیب زمینی را سوراخ می کند و در داخل آن کانالهائی به طول 3-2 میلی متر بوجود می آورد و خود نیز در داخل این کانالها به سر می برد. روی ریشه گندم نیز قسمتی از آن را به صورت قلوه کن مورد تغذیه قرار می دهد.

زیست شناسی:

سوسکهای ماده پس از جفت گیری به داخل خاک نفوذ کرده و در آنجا تخم خود را روی ریشة‌ میزبان قرار می دهد. تخمها پس از چند روز تفریخ می شود ولی دورة تکامل لارو طولانی و ممکن است 5-3 سال طول بکشد. لاروها در برابر خشکی بسیار حساس هستند. مرحله شفیرگی نیز در داخل خاک سپری می شود. به صورت لارو یا شفیره زمستان گذرانی می کند.

کنترل:

· تناوب، کنترل علفهای هرز، شخم عمیق و ازبین بردن غده های آلوده

· آبیاری مناسب . استفاده از تله های نوری برای به دام انداختن حشرات کامل

· کلرپیریفوس(دورسبان) و دیازینون(بازودین) G 5%و 30کیلوگرم در هکتار

· مونوکروتوفوس (نوواکرون) به نسبت 1.5 تا 2 در هزار

آفات مهم پنبه

کرم غوزه پنبه Heliothis armigera
آفتی است خطرناک که خسارت شدید آن از پنبه کا ریهای استان های شمال و مرکز ایران گزارش شده است .این حشره میزبانهای متعدد از جمله پنبه ، کنجد ، توتون ، کنف ، نخود ، گوجه فرنگی ، ذرت و گل آفتاب گردان و لوبیا دارد. خسارت این آفت در مزارع پنبه گرگان و گنبد و مازندران به طور متوسط 25 % کلیه محصول و در مزارع نخود ممکن است بیشتر از نصف محصول باشد . در سالهای اخیر این آفت به میوه های گوجه فرنگی خسارت قابل توجه وارد می سازد .

مشخصات ظاهری :

عرض بدن حشره با بالهای باز 25 – 30 میلی متر است. بالهای جلوئی قهوه ای متمایل به خاکستری روشن با نوار های نا منظم تیره می باشد. بعلاوه لکه های تیره رنگ در انتهای بال دیده می شود . بالهای عقبی سفید ، با نوارها و لکه های تیره دیده می شود. لاروها در حداکثر رشد 30 – 32 میلی متر طول دارند . رنگ آنها متغیر ، عموما سبز با خطوط تیره و روشن در طول بدن می باشد . تخم ها نیم کروی، غالبا مجتمع و به رنگ زرد روشن است.

مبارزه:

شخم زمستانه در ازبین بردن شفیره های این آفت بسیار مفید است و مناسب ترین زمان سم پاشی هنگام ظهور لاروهای سن یک با سمومی نظیر اندرین، سوین و یا سوپر اسید می باشد.

اخیرا استفاده از زنبور تریکوگراما در مبارزه بیولوژیک با این آفت نتایج امید بخشی داده است.
 

---

کرم خاردار پنبه Spiny cotton bollworm

Earias insulana

(Lep: Noctuidae)


معرفی آفت

این آفت نه تنها به گیاهان زراعی پنبه، کنف و بامیه حمله می کند بلکه به گیاهان قوزک یا شغال کنف، یا بنگ کنف یا کنف وحشی Hibiscus trionum، گاو پنبه یا شال پنبه سا شال کنف یا دیو کنف Abutilon aviennae، انواع ختمی (Althaea)، پنیرک یا توله Malva sp. از خانوادة Malvaceae یا پنیر کیان و همچنین به گیاه خرقوزک Carchorus olitorius از خانوادة Tiliaceae حمله کرده و خسارت می زند. کرم خاردار پنبه در ابتدای فصل که هنوز گل و قوزه های پنبه ظاهر نشده اند از جوانه انتهائی تغذیه و وارد ساقه می شود و تا چند سانتی متری انتهای ساقه که نرم و ترد است پیشروی می نماید و سبب خشکیدگی سر شاخه می شود. در بوته هائی که به این ترتیب مورد حمله قرار می گیرند، جوانه های جانبی از زیر قسمت جوانه انتهائی ظاهر شده و شاخه های جانبی را بوجود می آورند و بوته حالت پهن تری به خود می گیرد. اما پس از ظهور گل و غنچه ها و قوزه ها کرم خاردار به این اعضاء حمله کرده و آسیب وارد می کند. خسارت کرم خاردار پنبه از چند جنبه دارای اهمیت است. این آفت چون از بذر دانه تغذیه می کند سبب ضایعاتی قابل توجه به مزارع پنبه بذر می گردد. ثانیاً کرم خاردار به دنبال دستیابی به بذر دانه پنبه از الیاف حجره های درون قوزه عبور کرده و باعث قطع الیاف می گردد. همچنین فضولات لارو در روی الیاف محیط مساعدی برای رشد قارچهای دوده ای بوجود آورده و الیاف را کثیف و نامرغوب می نماید.

اگر چنانچه گل و قوزه های جوان مورد حمله قرار گیرند ریزش کرده و چنانچه قوزه های رسیده مورد حمله قرار گیرند یا اینکه اصلاً باز نمی شوند و اگر باز شوند قسمتی از قوزه باز شده و قسمت خسارت دیده باز نشده و معمولاً قابل برداشت نمی باشد.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت شفیره در داخل پیله می گذراند. در مناطق گرمسیری جنوب کشور در زمستان به تمام حالات تخم، لارو و شفیره مشاهده می شود. فعالیت نسل اول بیشتر روی میزبانهای وحشی و در نسلهای بعدی روی پنبه انجام می شود. بروز آفت در مزارع پنبه قبل از ظهور غنچه و گل مشاهده می شود و در این موقع پرواز آفت در جوانه انتهائی بوتة جوان پنبه تخم ریزی می کند. تخمها به صورت تک تک قرار داده می شود و تعداد تخم از 500-400 عدد برای هر حشره متغیر می باشد. لارو آفت پس از خروج از تخم داخل ساقه انتهائی شده و دالان کم عمقی به طول 3-2 سانتی متر می سازد. صدمات لارو آفت اغلب با صدمات لارو کرم قوزه اشتباه می گردد. گاهی لارو ساقه پنبه را سوراخ کرده و قست بالای شاخه را می خشکاند. در بوته های آفت زده فواصل بین شاخه های میوه دهنده در محل آفت زدگی کوتاه می گردند. پس از خاتمة نشو و نمای لاروی کرم خاردار از دالان خارج شده و در انتهای شاخه لای جوانه ها و برگها تبدیل به شفیره می شود و پس از مدتی پروانه خارج می گردد. در صورتی که بوته پنبه دارای گل و غنچه باشد تخمریزی پروانه روی اعضاء میوه دهنده و جوانه های انتهائی به خصوص روی براکته گل و غنچه مشاهده می شود. لارو آفت پس از خروج از تخم در جستجوی غنچه و قوزه مدت کوتاهی به حالت سرگردان به اطراف می رود و در این نسل و نسلهای بعد اعضاء میوه دهنده را مورد حمله قرار می دهد. در اواخر تابستان و اوایل پائیز که بوته مجدداً شاخه های جوانتری می دهد لارو آفت گاهی از جوانه انتهائی تغذیه و رأس شاخه جوان را سوراخ کرده و به داخل ساقه می رود. کرم خاردار پنج سن لاروی داشته و چهار نوبت پوست عوض می کند. لاروهای سنین 3-1 معمولاً‌ با استفاده از ترشحات آب دهان که در مجاورت هوا تبدیل به تار می شود. در موقع ضرورت از محل استقرار آویزان شده و از شاخه ای به شاخه دیگر نقل مکان می نمایند. در شرایط مناسب یک عدد لارو ممکن است چند عدد غنچه و یا 4-2 قوزه جوان را مورد حمله قرار دهد. سوراخ دخولی لارو در جوانه ها اغلب یک عدد و در قوزه ممکن است 4-2 عدد باشد.

لارو کرم خاردار پس از خاتمه نشو و نما از محل تغذیه بیرون آمده و روی جوانه انتهائی اطراف کاسبرگ سطح قوزه، اطراف براکته متصل به دم قوزه روی شاخه، داخل قوزه های باز شده، لای برگهائی که روی زمین ریخته اند و گاهی در سطح خاک در داخل پیله ای تبدیل به شفیره می شوند. مدت نشو و نمای یک نسل آفت در تابستان حدود یک ماه، در بهار و پائیز به طور متوسط 60-50 روز و در زمستان 4 ماه به طول می انجامد. در خوزستان 8-7 نسل، در گرگان و مازندران 8-6 نسل و در خراسان 6 نسل در سال دارد.

کنترل:

1-تاریخ کاشت: کاشت زودتر پنبه و برداشت زودتر آن در پائیز اغلب سبب می شود که در موقع ظهور آفت گیاه بتواند خسارت را تحمل نماید.

2-زیر خاک نمودن بقایای پنبه با شخم عمیق پائیزه.

3-دفع علفهای هرز و میزبانان آفت در اطراف مزرعه.

کنترل شیمیایی:

1. کارباریل(سوین) WP85% و3 کیلوگرم در هکتار 2- 1 نوبت

2. آزینفوس متیل(گوزاتیون) EC20% و5 لیتر در هکتار.

---

کرم قوزه پنبه(هلیوتیس) Cotton boll worm

Helicoverpa armigera (Heliothis armigera)

(Lep.: Noctuidae)

 

معرفی آفت

یکی از آفات مهم پنبه، توتون، گوجه فرنگی، یونجه، خشخاش، کنف، شبدر، ذرت، نخود، کنجد، بادمجان، سویا، لوبیا، ذرت خوشه ای، کدو و شاهدانه می باشد. بسیار پلی فاژ بوده و در دنیا بیش از 70 گونه میزبان برای آن گزارش شده است. لاروهای این آفت از برگهای جوان، قوزه (کرم قوزه پنبه-کرم قوزه گلرنگ)، بلال، میوه (کرم میوه گوجه فرنگی)، غلاف بذر (کرم پیله خوار نخود) گیاهان میزبان خود تغذیه می کند. در مزارع گیاهان میزبان گونه های دیگر نظیر H. Peltigera و H.viriplace نیز دیده می شوند.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت شفیره در داخل خاک به عمق 8- 5 سانتی متری به سر می برد. خروج پروانه ها در بهار بسته به درجه حرارت از اواسط فروردین ماه شروع می شود و حشره ماده پس از جفت گیری تخمهای خود را به صورت انفرادی روی دو طرف برگها، ساقه ها، دمبرگ و برگچه های میزبان می گذارد. در شرایط مساعد 5-3 روز بعد تخمهای تفریخ شده و لاروها در همان محل شروع به تغذیه می کنند. نشو و نمای نسل اول آفت در نخود، گوجه فرنگی زودرس، یونجه و برخی علفهای هرز و به ندرت در پنبه های زود کاشت مشاهده می شود. زیان آفت در پنبه کاریها از نسل دوم به بعد مشهود و خسارت آن در نسل سوم شدید است. پروانه ها بوته های پنبه را که دارای گل هستند برای تخم گذاری ترجیح می دهند و لاروهای جوان پس از خروج از تخم ابتدا از پارانشیم برگ تغذیه نموده و رگبرگ را باقی می گذارند. سپس به غنچه، گل و قوزه حمله کرده و با سوراخ کردن قوزه ها و ورود به داخل آنها از الیاف پنبه تغذیه می نمایند. دورة لاروی حدود 3 هفته به طول می انجامد و دارای 6 سن لاروی است. سپس در داخل خاک تبدیل به شفیره می شود. دورة شفیرگی حدود 12-8 روز به طول می انجامد. طول دورة یک نسل حدود 44-38 روز نوسان دارد. دارای 4-3 نسل در سال بوده و در مناطق گرمسیر تا 5 نسل در سال دارد.

مبارزه:

1-شخم عمیق بلافاصله پس از برداشت محصول.

2-یخ آب زمستانه.

3- زنبور پارازتیوئید تخم تریکو گراما

Trichogramma rhenana

Trichogramma pintoi

4- زنبور پارازتیوئید لارو Habrobracon hebetor از Braconidae.

کنترل شیمیایی:

1. تیودیکارپ(لاروین) DF80% و 1- 0.75 کیلوگرم در هکتار 1نوبت

2. کارباریل(سوین) WP85%و 3کیلوگرم در هکتار

3. اندوسولفان(تیودان) EC35% و 3لیتر در هکتار

4. ایندوکساکارب(آوانت) SC15% و250سی سی- 200 در هکتار

5. فن پروپاترین EC10% و1لیتر در هکتار.

---

کرم برگخوار پنبه یا پرودینا Spodoptera littoralis

(Lep: Noctuidae)

معرفی آفت

یکی از آفات پلی فاژ بوده که به گیاهان مختلفی نظیر پنبه،‌ چغندرقند، گوجه فرنگی، نخود، پیاز، بادمجان، هویج، برنج، ذرت، یونجه، شبدر، لوبیا، جعفری، اسفناج، تربچه و… خسارت می زند. لاروهای سنین اولیه آفت به طور دسته جمعی از پارانشیم برگها تغذیه کرده و برگها را مشبک می سازند و به تدریج که لاروها بزرگتر می شوند دامنه فعالیت آنها گسترش یافته تمام سطح برگها را به استثنای رگبرگ اصلی خورده و به سایر اندامهای گیاه میزبان نیز حمله ور می شوند.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت شفیره در داخل خاک به سر می برد. با مساعد شدن شرایط آب و هوا در فروردین ماه پروانه ها ظاهر و پس از تغذیه از گرده و شیره گلها جفت گیری و تخمریزی می نمایند. محل تخمریزی پشت برگها بوده و حشره تخمهای خود را به صورت دسته ای در دستجات 250 تا 500 عددی در پشت برگها قرار داده و روی آنها را با ماده چسبناک و کرک های انتهای شکم خود می پوشاند. دورة جنینی 12-3 روز، سپس لاروها خارج و شروع به تغذیه می نمایند. دارای 6 سن لاروی بوده و طول دوران لاروی در فصول گرم 20-15 روز و در پائیز تا دو ماه به طول می انجامد. لاروهای کامل در داخل خاک پیله خاکی ساخته و در داخل آن تبدیل به شفیره می شوند. دوره شفیرگی حدود 18-8 روز به طول می انجامد. دورة یک نسل آن در فصول گرم 45-32 روز و در فصول معتدل 65-50 روز است. ممکن است تا 5 نسل در سال داشته باشد.

کنترل:

1. در صورت شدت آفت اتریمفوس (اکامت) به نسبت 2 لیتر در هکتار استفاده شود.

2. مونوکرتوفوس(نواکرون) SL40%و 2لیتر

3. دلتامترین(دسیس) EC25% و 750 سی سی

---

کرم سرخ پنبه Pectinophora gossypiella
(Lep: Gelechiidae)

Pink cotton boll worm

معرفی آفت

این حشره اولین بار از هندوستان گزارش گردیده و در سایر کشورهای همجوار مانند پاکستان و افغانستان انتشار دارد. این آفت در نواحی جنوبی کشور (سیستان و بلوچستان) احتمالاً وجود دارد ولی گزارش دقیقی از آن در دسترس نیست.

 

زیست شناسی:

زمستان را به صورت لارو سن آخر در داخل بذر به صورت دیاپوز بسر می برد. برخی اوقات زمستان را در زیر خاک می گذراند. گاهی اوقات لارو تا 2.5 سال در داخل بذر به صورت وقفه بسر می برد. در شرایط مساعد به شفیره و حشره کامل تبدیل می شود. انتشار این آفت بیشتر از طریق حمل بذرهای پنبه از کشوری به کشور دیگر صورت می گیرد. حشره ماده پس از جفت گیری تخمهای خود را به صورت دسته ای یا منفرد روی گیاهان خانوادة پنیرکیان Malva Ceae و مخصوصاً‌ روی قوزه جوان قرار می دهد. 6-4 روز بعد لاروهای جوان بیرون آمده و از رگبرگها و قسمتهای داخلی قوزه و مغز پنبه دانه تغذیه می کنند. سه الی چهار هفته بعد رشد لارو کامل شده و مجدداً تبدیل به شفیره و پروانه می گردد. ممکن است تا چندین نسل در سال داشته باشد.

کنترل:

رعایت موارد قرنطینه ای و اقدامات جدی برای جلوگیری از ورود بذر پنبه از کشورهای آلوده.

---

مگس سفید یا عسلک پنبه White flies

Bemisia tabaci

(Hom: Aleyrodiadae)

معرفی آفت

Aleyrodiadae در لاتین به معنای آرد مانند می باشد. از نظر میزبان دامنه وسیعی از گیاهان زراعی، باغی، علفهای هرز و گیاهان زینتی را مورد حمله قرار می دهد. در دنیا اینحشره از روی 507 میزبان گیاهی که به 74 خانواده تعلق دارند گزارش گردیده است. بیشترین تعداد میزبانها به ترتیب در خانوادة Leguminoseae، Compositae، Malvaceae، Solanaceae، Euphorbiaceae قرار دارد. در بین گیاهان زراعی، پنبه، گوجه فرنگی، کنجد، کنف، آفتابگردان اهمیت بیشتری دارد.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت مراحل مختلف رشدی از تخم،‌ پوره تا حشره کامل می گذراند. طول دوران رشد بستگی به درجه حرارت محیط دارد. طول یک نسل در حدود 15 روز طول می کشد و ممکن است تا 15 نسل در سال داشته باشد. پوره ها و حشرات کامل این آفت قطعات دهانی خود را در بافتهای زیر برگ فرو برده و از شیره گیاهی تغذیه می کنند و بطور مستقیم و غیر مستقیم موجب زیان اقتصادی می گردند. خسارت مستقیم آنها از طریق تغذیه از شیره گیاهی و ضعف شدید بوته ها و همچنین آلوده کردن برگها و سایر اندامهای گیاهی با عسلک و رشد قارچ دوده و جلوگیری از عمل فتوسنتز می باشد و خسارت غیر مستقیم آن انتقال بیش از 19 بیماری ویروسی بر روی 50 گونه میزبان است که توسط حشره کامل صورت می گیرد.


کنترل:

1-دشمنان طبیعی

الف-زنبور پارازتیوئید:


(Hym.: Aphelinidae)
Eretmocerus mundus

Encarsia formusa

Encarsia lutea


ب: شکارچی ها:

Chrysopa Carnea (Neu.: Chrysopidae)

Clitostethus arcuatus (col.: Coccinellidae) **اختصاصاً روی مگس سفید

Coccinella septempunctata

Exochomus nigripennis

Hippodamia Variegata

2-از بین بردن بقایای مزارع پنبه و سوزانیدن آنها بلافاصله بعد از برداشت محصول.

3-دور کاشتن زراعت پنبه از جالیز یا آفتابگردان و رعایت فاصله کافی.

4-تبدیل روشهای کرتی به خطی.

5-کاشت واریته های مقاوم.

6-از بین بردن علفهای هرز.

7-در صورت امکان در اواخر فصل کاشت کود اوره به زمین ندهیم.

ج- کنترل شیمیایی:

1. پیریمیفوس متیل(اکتلیک) EC50% و1.5لیتر

2. آمیتراز(مایتاوک)EC20% و 3لیتر

3. پیری پروکسی فن(آدمیرال) EC10% و0.75لیتر

4. بوپروفزین(آپلاود)و 1.25 SC40% لیتر

---

کنه دو نقطه ای کنه تار عنکبوتی پنبه Two spotted mite

Tetranychus urticae

(Acari: Tetranychidae)



 

معرفی آفت

این کنه بسیار پلی فاژ بوده و بیش از 150 گونه گیاه مانند لوبیا، باقیا، شبدر، یونجه، پنبه، گیاهان زینتی، گیاهان خانوادة Cucurbitaceae، Cruciferae، Solanaceae و یره را مورد حمله قرار می دهد. این کنه با تنیدن تار سطح برگهای میزبان را همراه با قشری مانند گرد و خاک می پوشاند. مخصوصاً در کشت های زیر پلاستیک و گلخانه ای گیاهان جالیزی این تارها روی گیاهان،‌ زیاد دیده می شود. علایم خسارت این کنه ممکن است به صورت لکه های خاکستری یا زرد، در متن سبز برگها مشاهده شود. گاهی برگها در اثر از دست دادن شیره گیاهی حول دمبرگ اصلی خمیده می شوند.

زیست شناسی:

این کنه زمستان را به صورت ماده بالغ بارور در زیر پوست درختان میوه، بوته ها و گاهی داخل خاک، زیر کاه و کلش و برگهای افتاده به حالت دیاپوز می گذارند. کنه های زمستانی قرمز آجری هستند. در اوایل بهار روی علفهای هرز تخمریزی می کنند. سپس گیاهان زراعی، زینتی و سبزی و جالیزی را مورد حمله قرار می دهند. هر کنه ماده 80-40 عدد تخم می گذارد. تخمها بسته به درجه حرارت پس از 15-12 روز تفریخ شده و پوره های کنه خارج می شوند و پس از سه نوبت پوست عوض کردن کامل می گردند. دورة زندگی یک نسل کامل کنه 22-15 روز طول می کشد و چندین نسل در سال دارد. سیکل زندگی آن مشابه سایر کنه های Tetranychidae می باشد.


کنترل:

1- رعایت اصول به زراعی و از بین بردن علفهای هرز.

2- پروپارژیت(اومایت) EC57% و1.5 لیتر درهکتار

3- تترادیفون(تدیون) EC 7.52% و4لیتر

4- آمیتراز(مایتاک) EC20% و3لیتر

5- فن پروپاترین EC10% و1لیتر

---

تریپس توتون Thrips tabaci

or: Thysanoptera

Sub or: Terebrantia

Family: Thripidae

معرفی آفت

گونه ای پلی فاژ بوده که به گیاهان مختلفی نظیر توتون، پنبه، لوبیا، چغندرقند، گوجه فرنگی، سیب زمینی،‌ نخود و انواع کدوئیان خسارت می زند. این حشره در گیاه پنبه به جوانه ها، برگها و قوزه های نورس بوته حمله نموده و در اطراف رگبرگهای زیر برگ لکه های فرو رفته براقی ایجاد می کند که به تدریج به رنگ نقره ای در می آیند. در اثر حمله آفت رشد بوته کم شده و علاوه بر به تعویق افتادن برداشت مقدار محصول پنبه نیز تقلیل می یابد. راستة Thysanoptera به دو زیر راسته تقسیم می شود که خصوصیات هر دو زیر راسته و تفاوتهای مرفولوژیکی و بیولوژیکی آنها در بخش اول در تریپس گندم مفصلاً‌ شرح داده شده است.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت حشره کامل و پوره روی گیاهان و علفهای هرز و زیر کلوخه ها و شکافهای زمین بسر می برد. حشرات کامل ماده پس از خروج از اماکن زمستانه ابتدا 3-2 روز تغذیه و سپس تخمگذاری می کنند. حشرات ماده به صورت بکرزائی تولید مثل می کنند و تخمها را به صورت انفرادی در زیر اپیدرم برگ قرار می دهد. طول دوران یک نسل بین 26-16 روز متغیر است و تا 10 نسل ممکن است ایجاد کند.

کنترل:

1- از بین بردن علفهای هرز مزارع وضد عفونی بذور با سم گاچو.

2- سم متاسیستوکس در هنگام بروز مشکل می توان استفاده کرد.

---

سن سبز پنبه Nezara viridula

معرفی آفت

این سن به گل، جوانه ها، قوزه های پنبه و شاخه های جوان حمله می نماید و از شیره گیاهی می مکند. تخمهای پنبه نارس مانده و ممکن است وزن آنها تا 45 درصد کاهش یابد. الیاف پنبه نیز نارس مانده و دوام خود را از دست می دهد و نازک می ماند. الیاف پنبه در نقاطی که حشره نیش می زند تغییر رنگ می دهد و زرد قهوه ای می شود. زمستان را به صورت حشره کامل زیر بوته ها و کلوخه های خاک بسر می برد. دورة تکاملی آن حدود 56 روز است و ممکن است تا 4 نسل در سال داشته باشد.

---

سنک تخم پنبه Oxycarenus hyalipennis

(Hem: lygaeidae)
معرفی آفت

حشره کامل و لارو آفت از بذور رسیدة پنبه و سایر گیاهاان Malvaceae تغذیه نموده و به هیچ وجه صدمه ای به الیاف پنبه وارد نمی سازند. سنگ شیرة‌کوتیلدون بذر را مکیده و بذور صدمه دیده. قوة نامیة‌ خود را از دست می دهند.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت حشره کامل روی علفهای هرز خانوادة Malvaceae مانند ختمی می گذراند. در بهار شروع به فعالیت نموده و پس از اینکه بوته های پنبه رشد کردند به مزارع پنبه مهاجرت می نمایند. حشرات ماده پس از جفت گیری با نر، تخمهای خود را روی قوزه های باز شده روی الیاف پنبه قرار می دهند. تخمها در حرارت 35-30 درجه ظرف مدت 4 روز و حرارت 6/14 درجه سانتی گراد 43 روز بعد تفریخ می شند. دارای 5 سن پورگی، دورة‌پورگی در نسل تابستانه حدود سه هفته و در نسل پائیزة 6 هفته می باشد. این سنک 4-3 نسل در سال دارد.

کنترل:

1-قوزه ها و محصول پنبه هر چه زودتر برداشت و جمع آوری شود که حشره موفق به تخمریزی روی آنها نشود. مبارزه شیمیایی علیه سایر آفات در کنترل سنکها موثر است.

---

شته پنبه Aphis gossypi

(Hom: Aphididae)

معرفی آفت

شته پنبه پلی فاژ بوده و مانند دیگر شته ها با مکیدن شیره گیاهی باعث پیچیدن برگها و عدم رشد سر شاخه ها می گردند. به علاوه عسلک فراوان حاصله از آن روی گیاهان را پوشانده که قارچهای ساپروفیت روی آن رشد کرده و باعث فوماژین می شوند. ناقل حدود 70 نوع بیماریهای ویروسی در گیاهان می باشد که مهمترین آنها عبارتند از:

Bean Common mosaic-Bean yellow mosaic-Beet mosaic-Cucumber mosaic

برای این شته 70 گونه میزبان گزارش شده است. در ایران مرحوم افشار آن را جزء آفات پنبه،‌ جالیز، ‌سبزی ها و گیاهان صنعتی و علوفهی ای گزارش کرده و دواچی و تقی زاده آن را به عنوان آفات مرکبات و فرح بخش این آفت را روی گوجه فرنگی، خربزه، هندوانه، خیار و… گزارش کرده است.

زیست شناسی:

در مناطق گرمسیر سیکل زندگی آن Anholocyclic بوده و در مناطق سردسیر به صورت Holocyclic می باشد. در شرایط عادی طول عمر یک شته از بدو تولد تا مرگ، یک ماه طول می کشد. در مناطق گرمسیر تا 59 نسل آن شمارش شده است.

کنترل شیمیایی انواع شته های پنبه:

1- مونوکرتوفوس(نواکرون) SL40% یک لیتر 2-1 نوبت

2- ایمیداکلوپراید(کونفیدور) SC 35% و 250سی سی درهکتار

3- متاسیستوکس EC25% و 1لیتر

4- پی متروزین(چس) WP 25% و 1کیلوگرم در هکتار

آفات مهم چغندر

شب پره زمستانی یا آگروتیس Agrotis Segetum

(Lep.: Noctuidae)



معرفی آفت

در تمام مناطق ایران انتشار داشته و علاوه بر چغندرقند به ریشه و طوقه گیاهان مختلفی مانند ذرت، پنبه، خیار، گوجه، سیب زمینی، یونجه، آفتابگردان و… حمله می نماید. لاروهای جوان از قسمتهای هوائی میزبان تغذیه کرده و چندان خسارتی ندارند. در سنین بالاتر از محله طوقه و یا کمی پائینتر تغذیه نموده و سبب قطع شدن گیاه می گردند. از این نظر به آن Cut worm یا کرم طوقه بُر گویند.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت لارو سنین آخر در عمق 15-10 سانتی متری خاک می گذرانند. در بهار با مساعد شدن شرایط آب و هوا لاروهای بالغ از عمق زمین به طرف سطح خاک (حدود cm6-5) بالا می آیند و برای خود لانه از خاک به شکل گهواره تهیه می کنند و داخل آن تبدیل به شفیره می گردند. دورة شفیرگی 20-15 روز، سپس حشرات کامل ظاهر می شوند. خروج پروانه های نسل زمستانی در طول نیمه دوم فروردین ماه می باشد. حشرات کامل روزها زیر کلوخه ها و بوته ها پنهان شده و اوایل غروب به بعد شروع به پرواز و جفت گیری می کنند. تخمها به صورت تک تک یا در دسته های چند تائی (از 1 تا 8 تائی) در پشت برگ چغندرقند یا علفهای هرز مانند پیچک، سلمه و پنیرک قرار می دهند. یک پروانه ماده به طور متوسط 800 عدد تخم می گذارد. دورة جنینی تخم 5-4 روز سپس لاروهای جوان خارج، ابتدا از برگهای جوان تغذیه می کنند و از سن دوم به بعد از ناحیه طوقه تغذیه می نمایند. دورة لاروی حدود یک ماه و در این مدت 5 مرتبه پوست عوض می کنند و سپس در داخل خاک تبدیل به شفیره می شوند. دورة شفیرگی حدود دو هفته و بعد از آن حشرات کامل نسل دوم تقریباً در اواخر خرداد ماه ظاهر می شوند. در این موقع تقریباً ریشه های چغندرقند قوی گردیده است. لذا در این نسل آفت نمی تواند خسارت و صدمه شدیدی وارد کند بنابراین نسل دوم را بیشتر روی سایر محصولات زراعی و علفهای هرز می گذراند. شب پره های نسل سوم آفت که از اواخر مرداد ماه و اوایل شهریور ماه ظاهر می گردند. روی چغندرهای جوانی که به منظور بذرگیری کشت شده اند تخم ریزی می کنند و لاروهای این آفت در شهریور ماه خسارت شدیدی وارد می کنند. این لاروها که اکثراً کامل می گردند و زمستان را تا بهار سال بعد در اعماق خاک می گذرانند بنابراین 3 نسل در سال دارد.

کنترل:

1- جمع آوری و انهدام بقایای به جا مانده از محصول و شخم عمیق بلافاصله بعد از برداشت.

2- از بین بردن علفهای هرز داخل و حاشیه مزارع.

3- کارباریل ، طعمه مسموم(5%) در مراحل اولیه رشد، یک نوبت، شب هنگام

4- دیازینون EC60%و 1.5 لیتر در هکتار

5- کلرپیریفوس(دُرسبان) EC40.8% و 2لیتر

6- اتریمفوس(اکامت) EC50% و 2- 1.5 لیتر در هکتار

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

کرم اگروتیس Agrotis ipsilon

(Lep.: Noctuidae)



معرفی آفت

از لحاظ فعالیت، خسارت و نخوة زندگی و زیست شناسی تقریباً شبیه به گونه قبلی است ولی از لحاظ حشره کامل تفاوتهایی دارد که به صورت زیر است:

رنگ عمومی حشره زرد روشن تا خاکی است و در وسط بال جلوئی و نزدیک لبة فوقانی آن لکه گردی که رنگ آن روشن تر از متن بال است دیده می شود. در وسط بال خال کوچک سیاه رنگی وجود دارد که خط باریک کوچک سیاه رنگ از طرف قاعده بال و زیر آن به طرف لبة خارجی بال امتداد می یابد. در وسط بال جلو لکه لوبیائی شکل قرار دارد و از قسمت گود آن که به طرف لبه خارجی بال است خط باریک و کشیده ای به طرف لبة خارجی بال قرار گرفته است. روی سینه حشره را کرکهای قهوه ای روشن پوشانیده و مخملی به نظر می رسد. این کرکها در پشت سینه به صورت تیغه ای برجسته دیده می شود.



کنترل:

1- جمع آوری و انهدام بقایای به جا مانده از محصول و شخم عمیق بلافاصله بعد از برداشت.

2- از بین بردن علفهای هرز داخل و حاشیه مزارع.

3- کارباریل ، طعمه مسموم(5%) در مراحل اولیه رشد، یک نوبت، شب هنگام

4- دیازینون EC60% 1.5 لیتر در هکتار

5- کلرپیریفوس(دُرسبان) EC40.8% 2لیتر

6- اتریمفوس(اکامت) EC50% 2- 1.5 لیتر در هکتار

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

کک چغندرقند Chaetocnema tibialis

(Col.: chrysomelidae)

معرفی آفت

حشرت کامل این آفت علاوه بر چغندرقند به چغندر علوفه ای و وحشی و همچنین علفهای هرز، سلمک، گزنه، ترشک و ترتیزک حمله و از آنها تغذیه می کند. بیشترین صدمه و خسارت این آفت در مرحله 2 تا 4 برگی گیاه می باشد و بعد از مرحله 8 برگی به علت خشبی شدن برگهای خسارت آفت اهمیت اقتصادی ندارد. لاروها از ریشة گیاه تغذیه می کنند و خسارت قابل توجه ندارد ولی حشرات کامل از برگ تغذیه و در سطح برگ سوراخهای گرد و نامنظم ایجاد می نماید که در تراکمهای بالا این سوراخهای کوچک بهم متصل شده و حفره های بزرگتری را ایجاد می کنند. چنانچه تراکم جمعیت آفت در مراحل 4-2 برگی بالا باشد تمام مزرعه را از بین برده بطوریکه واکاری مجدد نیاز می باشد.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت حشره کامل در زیر گیاهان خشکیده، کلوخه ها و شکافهای زمین و حتی داخل خاک به سر می برند. با مساعد شدن شرایط آب و هوائی وقتی که متوسط درجه حرارت به حدود 10 درجه سانتی گراد برسد حشرات کامل خارج و شروع به فعالیت می نمایند. ظهور حشرات کامل از اواسط فروردین ماه شروع و تراکم جمعیت آنها در اواخر اردیبهشت ماه به حداکثر خود می رسد. کک ها در روزهای گرم و آفتابی از برگها تغذیه نموده و خسارت می زنند. سپس جفت گیری نموده و حدود 6 روز بعد تخم ریزی می نمایند. تخمگذاری بیشتر در محل طوقه چغندرقند و سایر گیاهان میزبان و نیز در سطح خاک مجاور طوقه انجام می شود. تخمها به صورت انفرادی قرار داده می شوند و حداکثر تعداد تخم مشاهده شده در پای یک بوته چغندرقند 7 عدد می باشد. نشو و نمای لاروی حدود 27 وز به طول می انجامد. محل فعالیت لارو در خاک و بیشتر از عمق سه سانتی متر به پائین و در اطراف ریشه ها می باشد. دورة شفیرگی حدود 13 روز می باشد. محل تشکیل شفیره بیشتر به قسمتهای سطحی خاک و تا عمق دو سانتی متری می باشد. ککهای نسل جدید از اواخر خرداد ماه فعالیت خود را آغاز می کنند. جمعیت ککهای نسل جدید از اواخر خرداد ماه و اوائل تیرماه رو به افزایش نهاده و در اواخر تیرماه به حداکثر خود می رسد تراکم جمعیت کک چغندرقند مزارع دیرکاشت به علت وجود شرایط مناسب برای فعالیت حشره به مراتب بیشتر از مزارع زود کاشت و میان کاشت است. ککها پس از مقداری تغذیه با شروع سرما به تدریج در زیر کلوخه ها و خاک و یا بقایای چغندرقند یا سایر پناهگاهها تا بهار سال بعد زمستانگذرانی می کنند. بنابراین یک نسل در سال دارد.

کنترل:

1- با توجه به طرز زندگی آفت که ککلها زمستان را در زمینی که چغندرقند بوده است و یا در حوالی آن بسر می برند بنابراین زدن شخم عمیق پس از برداشت محصول و یخ اب در صورتی که کلیه زارعین این برنامه را انجام دهند جمعیت آفت را برای سال بعد پائین می آورد.

2- از کشت متوالی چغندرقند در یک زمین باید خودداری شود زیرا که باعث بالا رفتن جمعیت ککها می گردد.

3- از بین بردن علفهای هرز میزبان آفت به خصوص سلمه تره، ترشک، گزنه، ترتیزک و بوته های چغندرقند خودرو در بهار از اطراف و کنار مزارع باعث کاهش جمعیت آفت می گردد.

4- آبیاری مرتب زراعت و ایجاد رطوبت که برای فعالیت آفت نامناسب می باشد باعث می شود که خسارت آن کاهش یابد.

5- تقویت گیاه با کودهای حیوانی و شیمیائی سبب رشد سریع گیاه و باعث می شود که تحمل آن در برابر آفت زیاد کند.

6- کارباریل(سوین) WP85%و 3کیلوگرم

7- فوزولن EC35% و2.5- 2 لیتر

8- اتریمفوس(اکامت) EC50% و 1لیتر درهکتار

نکته: از سموم فوق در مرحله 4- 2 برگی(حقیقی) میتوان استفاده کرد

-------------------------------------------------------------------------------------------------

خرطوم کوتاه چغندرقند Conorrhynchus brevirostris

(Col.: Curculionidae)



این سرخرطومی تقریباً در کلیه مناطق چغندرقند کاری کشور وجود دارد ولی شدت شیوع آن بیشتر در خراسان، فارس،‌ میاندوآب، کرمان، کرج مشاهده می گردد. خرطوم کوتاه چغندرقند یکی از آفات اختصاصی چغندر به حساب می آید زیرا فعالتی و خسارت این آفت به جز انواع چغندر (قندی-لبوئی-علوفه ای) و علفهای هرز سلمه تره-شور-خزنه، روی دیگر محصولات زرعی مشاهده نگردیده است.

طرز خسارت:

الف-حشره کامل خرطوم کوتاه:

به محض سبز شدن چغندر در اوایل بهار در مناطق سردسیر و همزمان با رویش دو برگ اولیه (کوتیلرون) حشرات کامل خرطوم کوتاه در مزرعه ظاهر گردیده و شروع به تغذیه از برگهای جوان می کنند. طرز خسارت بدین ترتیب است که سوسک خرطوم کوتاه خود را به بوتة جوان چغندر چسبانیده و از یک طرف شروع به خوردن می کند به طوری که برگ به شکل داس در می آید.

ب- لارو:

خسارت لارو به ریشة اصلی چقدر می باشد که در نتیجه تغذیه ریشة گیاه به دو قسمت تقسیم می شود و بوته می خشکد. طرز رسیدن لارو به ریشه بدین ترتیب است که از زیر خالهای سیاه که در واقع روپوش تخم می باشد لارو زرد رنگ کوچکی از تخم خارج می گردد. پس از جویدن قسمت زیر برگ به روی زمین می افتد و به تدریج از داخل خاک به طرف ریشه چغندر می رود و شروع به خوردن این اندام می کند و در نتیجه باعث پژمردگی و زرد شدن و بالاخره خشکیدن بوته می گردد.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت حشره کامل (در زیر کلوخه ها و خاک) و در شرایط مساعد گاهی به شکل لارو (در داخل خاک و ریشه های چغندر باقیمانده) به سر می برد. در مناطقی که شرایط جوی برای فعالیت آفت مساعد می باشد خرطوم کوتاه را به اشکال مختلف (تخم، لارو، شفیره، حشره کامل) می توان دید ولی به هر حال در مناطق سردسیری که یخبندان های زمستانی وجود دارد اکثراً این آفت زمستان را به صورت حشره کامل و در زیر کلوخه های خاک، بقایای گیاهی و داخل شکاف زمین به سر می برد. در مناطق سردسیر در اوایل بهار که هوا گرم شد، سوسکهای خرطوم کوتاه از پناهگاههای زمستانی خود بیرون می آیند و به طرف مزارع چغندری که تازه سبز گردیده و دو برگی هستند می روند. موقع ظهور حشرات کامل در بهار بسته به شرایط آب و هوائی و رویش چغندر در هر منطقه ای فرق می کند. در آب هوائی نظیر کرج ظهور خرطوم کوتاه و تقریباً از اواسط فروردین ماه می باشد ولی به هر حال موقع ظهور این آفت همزمان با سبز شدن چغندر است. حشرات کامل زمستان گذرانی کرده پس از ورود به زراعت چغندر شروع به تغذیه می کنند و تعدادی را که زمستان را به صورت لارو باقی مانده بودند تبدیل به شفیره و سپس حشره کامل گردیده و به دنبال حشرات کامل اولی، وارد زراعت چقدر می گردند و به همین جهت است که پیدایش این آفت در مزارع چغندر در بهار تدریجی و طولانی است. سوسکهای خرطوم کوتاه روزهای آفتابی و گرم فعالیت زیادتری دارند و در روزهای ابری و بارانی حرکت و تغذیه زیادی ندارند و در زیر کلوخه ها و بوته پنهان می گردند. حشرات کامل خرطوم کوتاه در بهار پس از مختصر تغذیه ای جفت گیری و سپس تخم ریزی را شروع می‌کنند. تخمها در اول بهار روی دو برگ اولیه (کوتیلدون) و دمبرگها گذاشته می شود. به این ترتیب که سوسک خرطوم کوتاه ابتدا با خرطوم خود حفره کوچکی در برگ ایجاد می کند و سپس حشره کامل ماده در داخل این حفره یک عدد تخم می گذراد، بعد روی آن را با ترشح مخصوص دهان (بزاق) خود می پوشاند به طوری که روی تخم به صورت یک پولک یا خال سیاهی در می آید. رنگ خالها ابتدا سبز و پس از چند روز در مجاورت هوا و آفتاب سیاه می گردند. تعداد خالهای سیاه روی هر بوته جوان چغندر بسته به شدت و ضعف آفت متفاوت است. حداقل یک عدد و حداکثر تا 15 عدد در هر بوته مشاهده گردیده است. دورة نشو و نمای تخم حدود 10 روز طول می کشد. سپس از داخل آن لارو کوچک زرد رنگی خارج می گردد. این لارو یکی دو روز در همان محل تخمگذاری از برگ تغذیه و قسمت زیر برگ را سوراخ می کند و به روی زمین می افتد که به داخل خاک فرو می رود و خود را به ریشه گیاه میزبان می رساند. لاروها وقتی که به ریشه چغندر رسیدند اول برای خودشان لانه ای از گل شبیه کوزه در مجاورت ریشه درست می کنند. به طوری که این لانه به ریشه چغندر چسبیده و لارو از قسمت داخل به تدریج از ریشه تغذیه می کند. در ابتدا بوته های آلوده به لارو حالت زرد و پژمردگی دارند که با قطع کامل ریشه در اثر تغذیه لاروها بوته خشکیده و از بین می رود. دورة لاروی حدود 2 ماه طول می کشد که پس از آن در همان لانه ای که لارو از ابتدا برای خود درست کرده تبدیل به شفیره می گردد. دورة شفیرگی حدود 2 هفته طول می کشد تا حشرات کامل خرطوم کوتاه خارج گردند و این موقع در آب و هوایی نظیر کرج تقریباً مصادف با اوایل تیر ماه می باشد. پس از پایان دورة شفیرگی حشرات کامل خرطوم کوتاه با شکستن لانه های گلی از زیر خاک خارج می گردند. رنگ این حشرات در ابتدا قهوه ای روشن و بدن آنها نرم می باشد که به تدریج در مجاورت آفتاب حشره به رنگ خاکی در می آید و بدن آن نیز سفت و سخت می شود. چنانچه شرایط آب و هوایی مساعد باشد (فارس) حشرات کامل مجدداً جفت گیری و تخم ریزی می کنند ولی تخمها در نسل دوم بیشتر روی دمبرگها و طوفه گیاه قرار داده می شود که لاروها پس از خروج از تخم روی خاک می افتند و به داخل ریشه فرو می روند. ضمناً تعداد آنها در یک ریشه چغندر به چند عدد هم می رسد. در صورتی که ریشه ها قوی باشند. با وجود تغذیه لارو، گیاهان مقاومت کرده و خشک نمی شود. مگر اینکه در اثر تغذیه لارو و ایجاد راه نفوذ عوامل بیماریزا چغندر بپوسد، ولی به هر حال از وزن ریشه و میزان قند چغندر به تعداد زیادی کاسته می شود. علاوه بر این ریشه های آسیب دیده خاصیت انباری خوبی نداشته و در سیلوهای کارخانه بیشتر به عارضة پوسیدگی مبتلا می گردند. آفت خرطوم کوتاه در شرایط کاملاً مساعد می تواند تا 3 نسل در سال تولید مثل کند ولی در مناطق سردسیری 1 نسل بیشتر ندارد و مهمترین خسارت این آفت در نسل اول به زراعت چغندر وارد می گردد.

کنترل

1- شخم عمیق پس از برداشت چغندر و دادن یخ آب در فصل زمستان برای از بین بردن سوسکهای خرطوم کوتاه و لاروها و شفیره های باقی مانده در زمین

2- عدم کاشت چغندر در زمینی که سال قبل به زیر کشت این محصول بوده و همچنین عدم کشت در زمینهائی که شنی هستند و آب را به خوبی نگهداری نمی کنند و در نتیجه موجب فعالیت خوب آفت می گردند.

3- آبیاری مرتب و به موقع زراعت جهت نامناسب ساختن محیط فعالیت برای افت.

4- وجین و از بین بردن علفهای هرز سلمه تره، شور، خرفه در بهار که از میزبانها و پناهگاههای این آفت می باشند.

5- در زمانی که تفریخ تخمها (خال سیاه) شروع شده باشد در صورتی که زراعت آبیاری گردد. لاروهای زیر این آفت اکثراً در گل و لای مدفون شده و از بین می روند و نمی توانند در چنین شرایطی خود را به ریشه چغندر برسانند و اگر لازم باشد می توان آبیاری را برای مرتبة دوم نیز به فاصله کوتاهی از آبیاری مرحله اول تکرار نمود.

6- کارباریل(سوین) WP85% و 3کیلوگرم

7- فوزولن EC35%و 2.5- 2 لیتر

8- اتریمفوس(اکامت) EC50% و 1لیتر درهکتار

نکته: از سموم فوق در مرحله 4- 2 برگی(حقیقی) میتوان استفاده کرد

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

خرطوم بلند چغندر قند Linxus incanescens

(Col.: Curculionidae)


معرفی آفت

در دو مرحله حشره کامل و لارو خسارت می زند حشرات کامل در اوایل بهار از قسمت دمبرگ تغذیه نموده و در نسلهای بعدی به تعداد زیاد در وسط بوته های چغندر جمع می شوند و به شدت برگهای جوان را مورد تغذیه قرار می دهند و آنها را مشبک می کنند. لاروهای حشره نیز از مقر دمبرگ چغندر تغذیه می کنند که در نتیجه باعث خالی شدن قسمت داخلی دمبرگها و پژمردگی و زردی برگها می گردند. دمبرگهای آلوده در اثر تغذیه لارو از بیرون قهوه ای و سیاهرنگ می شوند و در اثر باد و یا تکان خوردن به زودی می شکنند. این حشره علاوه بر چغندرقند از علفهای هرز خزنه و سلمه تره نیز تغذیه می نماید.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت حشره کامل در زیر کلوخه ها و بقایای گیاهان باقی مانده و گاهی تا عمق چند سانتی متری زیر خاک بسر می بنرد. در بهار پس از گرم شدن هوا که در آب و هوایی نظیر کرج حدود اواخر فروردین ماه می باشد، حشرات کامل به تدریج از پناهگاه زمستانی خود خارج می گردند و روی چغندرهای بذری و علفهای هرز، چغندرهای بهاره هراکشت که چهار برگی شده و دارای دمبرگ باشند می روند و شروع به تغذیه از دمبرگ می نمایند. پس از چند روز تغذیه حشرات کامل جفت گیری و تخم ریزی را شروع می نمایند. سر خرطومی ماده با فرو بردن خرطوم خود در داخل دمبرگ حفره ای ایجاد می کند و سپس یک عدد تخم در داخل آن می گذارد. تخمها بسته به حرارت محیط حدود 7 روز بعد باز می شوند و از داخل آنها لاروهای سفید کوچکی بیرون می آیند که در همانجا از قسمت داخلی ساقه تغذیه و دالانی در آن تولید می کنند. در هر دمبرگ از یک تا ده عدد لارو ممکن است وجود داشته باشد. دورة لاروی حدود 22 روز طول می کشد که پس از رشد کافی در داخل دمبرگ تبدیل به شفیره می گردند. دورة شفیرگی حدود 8 روز طول می کشد که پس از آن به حشره کامل تبدیل می شوند و با سوراخ کردن دمبرگها خارج می گردند. بطور کلی دورة زندگی یک نسل کامل در شرایط مساعد حدود 35 روز طول می کشد. خرطوم بلند چغندر تا 3 نسل در سال تولید می کند و تخمریزی اولین نسل آفت روی چغندر موقعی است که بوته ها 6-4 برگی شده و دارای دمبرگ باشند و این موقع تقریباً اواسط اردیبهشت ماه می باشد. خسارت نسلهای دوم و سوم آفت از نسل اول بیشتر است زیرا با رشد دمبرگهای چغندر و ضخیم شدن آنها محل مناسبی برای تخمریزی حشرات کامل و تغذیه لاروها بوجود می آید.

کنترل:

1- شخم عمیق پس از برداشت محصول و یخ آب زمستانه.

2- وجین علفهای هرز خرنه و سلمک در بهار در خارج یا داخل مزرعه.

3- از سموم اتریمفوس و دیازینون به مقدار 1 لیتر در هکتار، به محض دیدن حشره بالغ میتوان استفاده کرد.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

کفشدوزک چغندر Bulea lichastchovi

(Col.: Coccinelidae)


معرفی آفت

بیشترین خسارت این آفت توسط حشرات کامل صورت می گیرد که از برگ و گلهای چغندر به خصوص چغندر بذری تغذیه می نماید. به عقیده برخی از محققین لارو این آفت از شته ها تغذیه نموده و مفید می باشد. برخی معتقدند این کفشدوزک از گیاهان خانواده “Chenopodiaceae” تغذیه می نموده ولی اخیراً با توسعه کشت چغندر به این گیاه منتقل گردیده است.

حشرات کامل به رنگ زرد صدفی یا زرد نارنجی است که روی سینه دارای 6 لکه تیره و روی هر بالپوش 10 لکه تیره دارد که دو لکه که در کنار سپرچه در قاعده بالپوشها قرار دارند. هر یک به تنهائی نیم دایره بوده و در موقع استراحت حشره با هم لکه گرد مشترکی می سازند.

زمستان به صورت حشرات کامل در پناهگاههای مختلف به سر می برند. تخمها به صورت دسته های 20-15 عددی در زیر برگ چغندر گذاشته می شود. دورة جنینی 9-5 روز، دوره لاروی 40-35 روز و دورة شفیرگی 6-4 روز به طول می انجامد.

------------------------------------------------------------------------------------------------------

مگس چغندر Pegomyia betae

(Dip.: Anthomyiidae)

 

معرفی آفت

در اکثر چغندرکاریها وجود داشته و لارو آن از گیاهان زراعی بیشتر به چغندر و اسفناج و از علفهای هرز اغلب به سلمه و ترشک و سایر علفهای هرز خانوادة Chenopodiaceae حمله می کند. لاروها داخل برگ چغندر می شوند و از قسمت گوشتی سبز بین دو اپیدرم زیری و رویی برگ تغذیه می کنند. لاروها در ابتدا تولید دالانهائی می کنند که به تدریج در اثر تغذیه به هم متصل شده و لکه های سفید بزرگی در برگ تولید می شود. قسمتهای آلوده مانند تاول باد می کنند و زرد رنگ می گردند و در نتیجه برگها خشکیده و از بین می روند.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت پویاریوم (شفیره) در خاک به سر می برد و در بهار پس از گرم شدن هوا حشرات کامل ظاهر شده و ماده ها تخمهای خود را در پشت برگهای گیاه میزبان در دسته های 10-5 عددی به دنبال هم قرار می دهند. تخمها در مدت 5-2 روز باز شده و لاروها از همان محل شروع به تغذیه می نمایند. طول مدت زندگی لاروی از یک تا سه هفته بر حسب شرایط محیط متغیر است. لاروها پس از سه بار تغییر جلد، در خاک تبدیل به شفیره می گردند و پس از 3-2 هفته مگس های نسل دوم ظاهر می گردند. این آفت بر حسب شرایط محیط 4-2 نسل در سال دارد.

کنترل:

1- شخم عمیق بعد از برداشت محصول برای از بین بردن شفیره ها.

2- وجین و انهدام علفهای هرز سلمه و ترشک.

3- جمع آوری برگهای محتوی لارو از داخل مزرعه و از بین بردن آنها.

4- سمپاشی علیه سایر آفات باعث کنترل مگس چغندر نیز میشود.

--------------------------------------------------------------------------------------------

کنه ترکستانی Tetranychus turkestani

(Acari.: Tetranychidae)



معرفی آفت

تقریباً به تمام نباتات زراعی مخصوصاً صیفی جات، پنبه، سویا، کرچک، چغندرقند، بادمجان، گیاهان زینتی، درختان میوه و علفهای هرز حمله می کند. در مزارع چغندرقند علف هرز پیچک شدیداً به این آفت آلوده می گردد. کنة مزبور از شیره گیاهی برگها تغذیه نموده که در اثر شدت حمله برگها زرد و قهوه شده و برگهای آلوده خاک آلود به نظر می آید و در چنین وضعیتی میزان محصول و عیار قند به طور قابل توجهی کاهش می یابد. زمستان را به صورت کنة ماده جفت گیری کرده در پناهگاههای مختلف زیر و لابه های برگها و علفهای هرز و شکاف زمین و زیر کلوخه ها به سر برده و فعالیت خود را در بهار شروع می نماید.

کنترل:

1-شخم عمیق بعد از برداشت محصول.

2-وجین علفهای هرز حاشیه مزارع.

3-استفاده از بروموپیلات (نئورون) به مقدار 1.2 لیتر در هکتار یا پروپارژیت (اومایت) به مقدار یک لیتر در هکتار.

----------------------------------------------------------------------------------------------------

شته سیاه باقلا Aphis fabae

(Hom: Aphididae)



معرفی آفت
به تمام اندامهای هوائی گیاه اعم از برگ، ساقه و گل حمله می نماید و با تغذیه از شیره گیاهی باعث ضعف و زردی در گیاه می شود و با ترشحات عسلک و تجمع گرد و خاک روی گیاه موجب اختلالات فیزیولوژیک در گیاه می شود. خسارت غیر مستقیم این آفت انتقال بیماریهای ویروسی است. در دنیا بیش از 200 میزبان دارد و یکی از این گروه میزبانها گیاهان خانوادة Chenopodiaceae و بویژه چغندر قند می باشد.

زیست شناسی:

این شته دو میزبانه بوده که میزبان اول آن شمشاد زینتی و میزبان دوم آن گیاهان پهن برگ یکساله است. از مرحلة تخم تا تولید شته های بالدار دخترزا روی میزبان اول و از مرحله شته های بالدار دختر زا تا تولید افراد جنسی نر و ماده روی میزبان دوم سپری می شود.

زمستان را به صورت تخم در روی میزبان اول بسر می برد. در بهار شته های بالدار زنده زا میزبان اول را ترک کرده و به روی میزبانهای دوم از قبیل صیفی جات، حبوبات، همچنین گیاهان خانوادة Chenopodiaceae بویژه چغندرقند می روند. در اواخر تابستان ماه های بالدار Sexupare ظاهر می شوند که بالدارند و به روی میزبان اول برمی گردند و افراد نر و ماده را بوجود می آورند که پس از جفت گیری ماده ها در حاشیة برگها و پائین جوانه ها تخم ریزی می کنند و بدین ترتیب که در یک سال چندین نسل بوجود می آورند.

کنترل:

تیومتون(اکاتین) EC25%

اکسی دیمتون متیل(متاسیستوکس) EC25%

دیمتوآت(روکسیون) EC40%

نکته: از سموم بالا به میزان 1لیتر در هکتار ، در اوایل و اواخر فصل می توان استفاده کرد.

-------------------------------------------------------------------------------------

زنجرک های چغندرقند

Empoasca decipiens

Circulifer (=Neoaliturus) heamatoceps

Circulifer (=Neoaliturus) tenellus

(Hom: Cicadellidae)


زنجرک های فوق از مهمترین ناقلین عوامل بیماریزای ویروسی بوده و ناقل بیماری کرلی تاپ در چغندرقند می باشند.

تیومتون(اکاتین) EC25%

اکسی دیمتون متیل(متاسیستوکس) EC25%

دیمتوآت(روکسیون) EC40%

نکته: از سموم بالا به میزان 1لیتر در هکتار ، در اوایل و اواخر فصل می توان استفاده کرد

آفات مهم درختان پسته

سنهای پسته

1- Brachynema segetum

2- Brachynema germari

در هر دو گونه حشره کامل به رنگ سبز و دارای لکه سفید در انتهای سپرچه است. دارای 5 سن پورگی و 3 تا 5 نسل در نسل می‌باشند. زمستان گذرانی به صورت حشرات کامل و قهوه‌ای رنگ و در مناطق کوهستانی در زیر انواع بوته‌های وحشی نظیر اسپند، شور، درمنه، قیچ و غیره می‌باشد. حشرات کامل از اواسط فروردین از محلهای زمستان گذران خارج و بر روی میزبان‌های تازه روییده تغذیه و تخمریزی می‌نمایند. این حشرات در صورت نامساعد شدن شرایط طبیعی و خشک شدن میزبانهای وحشی در اواخر خرداد و اوایل تیر به سمت باغ‌های پسته هجوم می‌آورند.



3- Acrosternum millieir

4- Acrosternum hegeeri

حشرات کامل به رنگ سبز یکدست و فاقد لکه سفید در انتهای سپرچه می‌باشند. زمستان گذرانی به صورت حشرات کامل به رنگ قرمز آجری یا مسی رنگ و در زیر پوستک تنه درختانی نظیر گز، پده، سنجد و… می‌باشد. دارای 3 تا 5 سن پورگی می‌باشد. این حشره از مرحله تشکیل میوه تا رسیدن و برداشت محصول در باغ‌های پسته مشاهده می‌شود.

5- Apodiphus amygdali

سن قهوه‌ای دارای یک نسل در سال بوده و از میزبان‌های مختلف مانند پسته، توت، نارون، زردآلود و غیره تغذیه می‌نماید و نسبت به گونه‌های قبلی دارای جمعیت و اهمیت اقتصادی کمتری می‌باشد.



6- Lygaeus pandurus (Hem: Lygaeidae)

این آفت در سالهای اخیر حالت طغیانی پیدا کرده است. حشرات کامل قرمز رنگ و دارای 3 تا 5 نسل در سال می‌باشند. زمستان گذرانی به صورت حشرات کامل در مکانها و پناهگاههای مختلف می‌باشد. حشرات کامل در اوایل اردیبهشت به سمت باغ‌های پسته هجوم آورده و تغذیه آنها در این مرحله به علت حساسیت میوه‌ها سبب ایجاد خسارت شدید می‌گردد. با سخت شدن پوست استخوانی، این حشره تمایل به تغذیه از میوه‌های پسته را از دست داده و به سمت میزبان‌های دیگر مهاجرت می‌نماید.

نحوه خسارت سن‌ها با توجه به مراحل رشدی میوه به شرح زیر است:

الف‌ـ از مرحله تشکیل میوه تا سخت شدن پوست استخوانی:

تغذیه سن‌ها در این مرحله سبب سیاه شدن تمام میوه در ابتدای فصل می‌گردد. میوه‌ها خسارت دیده بر روی درختان خشکیده و ریزش می‌نمایند. در این مرحله در اثر تغذیه سن‌ها در روی پوست سبز میوه شیره گاهی به صورت قطرات شفافی خارج شده و محل تغذیه کاملاً مشخص می‌باشد. همچنین در سطح داخلی میوه‌ها شبکه‌های تور مانند سفیدرنگی مشاهده می‌شود. در روی پوست سبز میوه‌ها در مرحله شروع سخت شدن پوست استخوانی تا سخت شدن کامل آن لکه‌های قهوه‌ای رنگی مشاهده می‌گردد.

ب‌ـ از مرحله سخت شدن پوست استخوانی تا مغزبندی میوه‌ها:

در این مرحله دیگر علائم تغذیه و لکه‌های قهوه‌ای رنگ در روی پوست سبز رویی مشاهده نمی‌شود و محل تغذیه سن‌ها در سطح داخلی پوست استخوانی به صورت نقاط سیاه رنگ دیده می‌شود. تغذیه سن‌ها در این مرحله از جنین در حال رشد سبب پوکی و اسفنجی شدن جنین و از مغز میوه‌ها سبب ایجاد لکه‌های نکروزه فرو رفته قهوه‌ای رنگ بر روی مغز میوه‌ها می‌گردد. در این مرحله سن‌ها به ویژه سنهای سبز، قرمز و قهوه‌ای پسته قادر به انتقال قارچ Nematospora coryli نیز بوده و بیماری ما سوی پسته را منتقل می‌نمایند.

کنترل سنهای پسته:
1ـ حمایت از دشمنان طبیعی به ویژه زنبورهای انگل تخم سن‌ها (از خانواده Scelionidae) با کاهش تعداد دفعات سم‌پاشی و عدم سم‌پاشی‌های بی‌رویه

2ـ اجتناب از کندن و از بین بردن میزبان‌های وحشی در مناطق کوهستانی و دشت‌های اطراف باغ‌های پسته

3ـ اجتناب از کندن و از بین بردن علف‌های هرز میزبان اطراف و داخل باغ‌های پسته در زمانیکه سن‌ها به سمت باغ‌های پسته هجوم آورده‌اند زیرا در این مرحله کندن علف‌های هرز سبب انتقال سن‌ها بر روی خوشه‌ها شده و خسارت شدیدتر می‌گردد.

4ـ از بین بردن علف‌های هرز در اوایل فصل قبل از هجوم سن‌ها به سمت باغهای پسته و در اواخر فصل پس از برداشت محصول جهت از بین بردن کانونهای زمستان گذران آفت با شخم‌های بهاره و پاییزه.

5ـ کنترل شیمیایی :

در صورتیکه نیاز و با توجه به تراکم جمعیت و مرحله رشدی میوه پسته، حشره‌کش‌های اندوسولفان (تیودان) به نسبت 2 تا 2.5 در هزار یا فنتیون (لبایسید) به نسبت 1 تا 1.5 در هزار و یا فنیتروتیون (سومیتیون) به نسبت 1.5 تا 2 در هزار توصیه می‌گردد.

---

پسیل پسته (شیره خشک)

Agonoscena pistaciae

(Hom: Psyllidae)

به پسته اهلی و وحشی خسرت فراوان می‌زند. این حشره عسلک فراوانی دفع می‌نماید که به سرعت در مجاورت هوا خشک شده و سفید می‌شود به همین لحاظ این آفت را به زبان محلی شیره خشک می‌نامند.



زیست‌شناسی
حشرات کامل زمستان گذران پسیل از اوایل فروردین ماه روی درختان مستقر می‌شوند. این حشرات نسب به حشرات کامل تابستانه قدرت پرواز بیشتری داشته، آلودگی گسترده‌تری در باغها ایجاد می‌کنند. پس از جفت‌گیری به محض باز شدن جوانه‌های خوشه و برگ روی آنها تخمریزی می‌نمایند. تخم‌ها به تعداد 50 تا 60 عدد، به صورت انفرادی یا دسته‌ای و به اشکل مختلف مانند نیم دایره، مارپیچ و غیره در سطح برگ و بیشتر نزدیک به رگبرگها گذاشته می‌شوند.






تخم‌ها معمولاً 5 تا 10 روز بعد تفریخ می‌شوند. پوره‌ها از اوایل اردیبهشت شروع به فعالیت و تغذیه می‌کنند. طول دوره پورگی معمولاً 20 روز بوده و حشرات کامل نسل اول از اواخر دهه دوم اردیبهشت ماه به تعداد زیاد در باغ ظاهر می‌شوند. ارقام مختلف پسته نسبت به آلودگی پسیل پسته حساسیت متفاوت دارند. به طور کلی هر چه برگ درختان نازک‌تر، لطیف‌تر، پهن‌تر و بزرگتر باشد گرایش بیشتری برای جذب حشرات کامل پسیل و تخمریزی ایجاد می‌کند. رقم اکبری نسبت به سایر ارقام حساستر و رقم اوحدی مقاوم‌تر است. پوره‌های نسل دوم از اوایل خرداد تا اواخر دهه دوم خردد فعالیت و تغذیه می‌کنند. تحمل درختان در این زمان نسبت به سایر نسلها در برابر خسارت پوره کمتر است. زیرا رشد رویشی درختان پایان یافته و میوه شروع به مغز رفتن کرده و جوانه‌ها ظاهراً شکل کامل یافته‌اند. در نتیجه خسارت آفت باعث پوکی و ریزش برگ و جوانه می‌شود.

خسارت
پوره‌های پسیل با فرو بردن خرطوم در سطح برگها از شیره گیاهی تغذیه می‌کنند. مواد پروتئینی شیره گیاهی را جذب نموده و مواد قندی را به صورت شیره دفع می‌نمایند. این مواد قندی در مجاورت هوا خشک شده و به آن شکرک گویند. این مواد چسبنده باعث جذب گرد و خاک شده و شاخه و برگهای درختان را بدمنظره می‌نماید. از دست رفتن شیره گیاهی باعث ضعف عمومی درختان پسته و ریزش برگها، جوانه‌ها، دانه‌ای کوچک و افزایش درصد بوکسی و دهان بستگی میوه می‌شود. خسارت پوره‌های پسیل پسته روی درختان در دو زمان بیشتر از سایر مواقع سال است. یکی در خرداد ماه که باعث ریزش برگها، خوشه‌ها، جوانه‌ها و افزایش میزان بوکسی و دیگری در مردادماه که باعث افزایش مقدار دهان بستگی می‌گردد.

در صورتیکه جمعیت آفت پسیل حالت طغیانی پدیدا کند شدیداً تداخل نسل یافته و نمی‌توان تاریخ مشخص برای مراحل زندگی و نسلها اعلام نمود. در شرایط معمولی در نیمه اول هر ماه مرحله پورگی و نیمه دوم هر ماه حشرات کامل در باغها وجود دارند. از نیمه دوم شهریور ماه به تدریج حشرات کامل زمستان گذران در میان جمعیت آفت ظاهر می‌شود. این حشرات در شکاف درختان، زیر پوستکها، لابه‌لای کلوخه‌ها، شکاف دیوارها و ساختمانهای قدیمی اطراف باغها زمستان گذرانی می‌کنند. این آفت در سال 5 تا 6 نسل ایجاد می‌کند.

عوامل و شرایطی که باعث رشد و افزایش جمعیت پسیل پسته در باغها می‌گردد:

1ـ اجرای نوبت اول سم‌پاشی یا سم‌پاشی در زمان گلدهی: این سم‌پاشی علیه آفاتی مانند پروانه چوبخوار پسته، پروانه میوه خوار، شپشکهای پسته، زنجره شیره تر و غیره انجام می‌شود. چنانچه در این سمپاشی از سمومی استفاده شود که روی آفت پسیل تأثیر نداشته باشند باعث افزایش مقاومت و رشد جمعیت پسیل می‌گردد.

2ـ چنانچه در نوبت اول از سمومی استفاده شود که باعث تحریک تخمریزی پسیل و کوتاهتر شدن طول دوره یک نسل گردد (مانند سموم تیودیکارب، متاسیستوکس و فنتیون) پسیل طغیان خواهد کرد.

3ـ سم‌پاشی مکرر و اختلاط سموم با هم که باعث حذف کامل دشمنان طبیعی و افزایش جمعیت آفات پسته می‌شود.

4ـ اگر از سمومی علیه پسیل پسته استفاده شود که تأثیر کافی در میزان تلفات آفت نداشته باشد (مانند زولون) باعث افزایش جمعیت می‌شود.

5ـ چنانچه سم‌پاشی باغ در زمانی انجام شود که تمام مراحل زندگی آفت اعم از تخم، پوره و حشره کامل دیده می‌شود و همچنین شکرک زیادی در سطح برگها تولید شده باشد تأثیر سم کاهش پیدا می‌کند و بعد از مدتی جمعیت آفت افزایش پیدا می‌کند.

6ـ استفاده زیاد از کودهای شیمایی ازته مخصوصاً اوره و سولفات آمونیوم در ماههای گرم سال در سطوح کرتها و همچنین کود شیمیایی کلروپتاسیم شرایط را برای ازدیاد جمعیت فراهم می‌کند.

7ـ استفاده از کود مرغی به تنهایی و به مقدار زیاد نیز باعث افزایش جمعیت پسیل می‌گردد.

8ـ فقیر بودن خاک از نظر مواد غذایی و نامناسب بودن بافت خاک نیز از عوامل افزایش جمعیت است، خاکهای شنی و خاکهای رسی و سخت به دلیل عدم جذب و نگهداری رطوبت به اندازه کافی به علت طولانی بودن دوره آبیاری سریعتر به آفت آلوده می‌گردند.

9ـ ناهموار بودن سطوح کرتها که باعث می‌شود درختانی که در بلندی قرار دارند به خوبی آبیاری نشده و رطوبت کمتری در اختیار داشته باشند.

10ـ عدم استفاده از کودهای دامی و چاله‌زنی و شخم عمیق در باغها به مدت طولانی

11ـ کشت متراکم درختان و رعایت نکردن فواصل مناسب و عملیات هرس

12ـ وجود علف‌های هرز زیاد از خردادماه به بعد در باغ

کنتــــرل پسیل پسته:
الف‌ـ استفاده از کارتهای چسبنده زرد رنگ
کارتهای زرد رنگ مورد استفاده در باغهای پسته از جنس‌های مختلف و عمدتاً از جنس پلی اتیلن و پی وی سی است. اندازه کارتها 20*10 سانتیمتر، به قطر 5/0 تا 1 میلیمتر و به وزن حدود 15 گرم است. سطح کارتها به وسیله چسب مخصوص که از مواد پولی بوتن‌ها همراه با واکس مخصوص و یا اس تی پی و یا مواد دیگری که حالت چسبندگی خود را 10 تا 15 روز حفظ نمایند آغشته می‌گردد. حشرات کامل پسیل به طرف رنگ زرد جلب و به تعداد زیاد به سطح کارتها می‌چسبند. شکار انبوه حشرات باید قبل از تخمریزی در سطح برگها انجام شود تا از تولید نسل بعدی آفت جلوگیری به عمل آید. در هر هکتار 100 تا 400 عدد کارت به کار می‌رود. محل نصب کارت در سمت بیرونی تاج و به ارتفاع نصف تاج در جهت‌های مختلف است. دو نوبت کارت‌گذاری در سال کافی به نظر می‌رسد. یکی در دهه دوم فروردین ماه که این نوبت آفت زنجره پسته را نیز کنترل می‌کند و دیگری در نیمه دوم تیرماه می‌باشد. پس از پایان دوره کارت‌گذاری باید کارت‌ها را از روی درختان جمع‌آوری و سطح آنها را در صورت استفاده از چسب مخصوص توسط آب گرم همراه با مقدار کمی الکل اتیلیک و در صورت استفاده از اس تی پی با دستمال آغشته به چند قطره نفت تمیز کرد.

ب‌ـ دشمنان طبیعی
دارای دشمنان طبیعی گوناگونی است که زنبور پارازیتوئید Psyllaephagus pistaciae از خانواده ‌Encyrtidae همزمان با ظهور پوره‌های نسل اول در باغها ظاهر و به پوره‌های پسیل به خصوص در سنین 4 و 5 حمله نموده و آنها را مومیایی می‌کند.

ج‌ـ عملیات زراعی
1ـ شخم زمستانه و پاشکنی درختان 2ـ کوددهی و چاله زنی 3ـ اصلاح بافت خاک 4ـ آبیاری مناسب 5ـ تغذیه مناسب 6ـ رعایت فاصله کشت و تراکم 7ـ هرس و خشک‌بری 8ـ مبازه با علفهای هرز 9ـ کاشت رقم مناسب 10ـ استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار

دـ کنترل شیمیایی
دارتون یا مارشال به نسبت 2 تا 2.5 در هزار یا مایع ظرفشویی به نسبت 3 در هزار به تنهایی پوره‌های پسیل پسته را کشته و از بین می‌برد، همچنین تا حدودی روی تخم نیز تأثیر دارد. آمیتراز و کنسالت خاصیت ناباروری حشرات کامل را دارد. از مخلوط کردن مایع ظرفشویی با سموم خودداری شود زیرا PH آن قلیایی است و باعث کاهش تأثیر کشندگی سموم می‌گردد.در صورت امکان از اواسط مرداد به بعد سمپاشی انجام نگیرد.

1. آمیتراز(مایتاک) EC20% و 1.5- 1 در هزار

2. ایمیداکلوپراید(کونفیدور) SC35% و 4/. در هزار

3. فلوفنوکسورون(کاسکید) DC5% و 5/. در هزار

4. هگزافلومورون(کنسالت) EC10% و 7/.- 5/. در هزار

5. دارتون EC21.7% و 1.5 دهزار

6. اندوسولفان EC35% و 1.5 درهزار

---

زنجره پسته (شیره تر)
Idiocerus stali

(Hom.: Cicadellidae, Bythoscopinae)

از آفات مهم پسته در اغلب مناطق پسته خیز کشور می‌باشد. از نواحی قزوین، اطراف تهران، کاشان، یزد، اردکان، کرمان، خراسان، دامغان و فارس گزارش شده است.





زیست‌شناسی
یک نسل در سال دارد. زمستان را به صورت حشره کامل در زیر پوست و شکاف تنه درختان پسته و سایر پناهگاهها می‌گذارند. در اوایل بهار حشرات کامل در روی جوانه‌ها نشسته و تغذیه می‌کنند. پس از این که حشره جوانه را ترک کند از محل تغذیه، شیره گیاهی به صورت قطراتی خارج می‌گردد. ماده‌ها به مجرد باز شدن برگها و خوشه‌های گل تخمریزی می‌کنند. اینها به کمک تخمریز خود در نسوج شاخه‌های جوان همان سال و دمبرگ و دم گل، سوراخی تعبیه کرده و در هر سوراخ 2 عدد تخم نزدیک به هم قرار می‌دهند. ماده‌ها دور تخم‌ها و مدخل سوراخ را بوسیله ترشحاتی که بعداً سیاه رنگ می‌شوند، می‌پوشاند. ماده‌ها دم خوشه میوه را برای تخمریزی ترجیح می‌دهند به همین جهت کمتر روی درختان نر دیده می‌شوند.

تخم‌ها کشیده و سفید رنگ است و تعداد آنها برای هر حشره ماده گاهی به 100 عدد می‌رسد. دوره تخمریزی حدود 15 تا 35 روز طول می‌کشد. خروج پوره‌ها مقارن با خاتمه گل و تشکیل میوه است. دوره پورگی جمعاً 30 تا 40 روز و پوره‌ها 3 بار جلد عوض می‌کنند و کامل می‌شوند. خسارت عمده مربوط به پوره‌های زنجره می‌باشد. فعالیت حشرات با ترشح عسلک همراه است که شاخه و برگ و حتی زمین سایه‌انداز درختان را خیس می‌کند. اتلاق کلمه شیره تر به این آفت از همین لحاظ است. در اثر تغذیه این آفت، میوه‌های تازه تشکیل شده به شدت می‌ریزند و روی خوشه‌ها میوه‌ای باقی نمی‌ماند. زنجره‌های بالغ آنچنان تغذیه‌ای نداشته و از آبان ماه به بعد به پناهگاههای زمستانه خود می‌روند.


کنترل زنجره پسته:
1ـ استفاده از فوزالون (زولون) به نسبت 2- 1.5 در هزار و اندوسولفان (تیودان) به نسبت2 درهزار با مشاهده اولین پوره‌ها پس از گلدهی درختان پسته

2ـ استفاده از کارت‌های چسبنده زرد رنگ در دو نوبت، نوبت اول از اواسط دهه اول فروردین ماه همزمان با پیدایش نوک سبز جوانه‌ها و نوبت دوم نیمه دوم اردیبهشت ماه می‌باشد.

---

سوسک طوقه خوار پسته

Capnodis cariosa hauseri

(Col.: Buprestidae)

همانند همه گونه‌های این خانواده، لارو پس از خروج از تخم در داخل خاک به خوبی حرکت می‌کند و خود را به ریشه‌های اصلی و طوقه می‌رساند. این حرکت به کمک موهای فراوانی که در سطح بدن لارو سن اول است، انجام می‌گیرد. لاروها به محض رسیدن به ریشه، به زیر پوست نفوذ کرده و در منطقه کامبیوم مستقر می‌شوند. تغذیه لاروها عمدتاً از لایه زاینده و بافت پوست است و از استوانه مرکزی فقط لایه نازکی مورد تغذیه قرار می‌گیرد. در محل استقرار لاروها لایه‌ای از مواد جری رنگ که مخلوطی از بقایای بافت گیاه، فضولات و ترشحات ریشه است دیده می‌شود. در اثر تغذیه لاروها جریان شیره گیاهی قطع می‌شود و به همان نسبت از رشد شاخه‌ها و باردهی درختان کاسته می‌شود.



زیست‌شناسی
از نظر سیکل زندگی شبیه به کاپنودیس درختان میوه دانه‌دار و هسته‌دار بوده و یک نسل در دوسال طی می‌شود. به دو صورت حشره کامل در پناهگاههای مختلف در زیر علف‌های هرز، زیر برگهای خشکیده، داخل شکاف‌های سطحی زمین یا به صورت لارو در زیر پوست قسمت‌های مختلف پایین درخت شامل ریشه، طوقه و قسمت‌های انتهایی تنه زمستان گذرانی می‌کند. تعداد تخم ممکن است تا 1000 عدد هم برسد و معمولاً به صورت انفرادی در کنار طوقه درختان در خاک گذاشته می‌شود. دوره جنینی 15ـ10 روز به طول می‌انجامد.



کنترل:

1ـ آبیاری منظم

2ـ قوی نگه داشتن درختان

---

پوستخوار پسته
Estenoborus perrisi

(Col.: Scolytidae)

زمستان را به صورت لارو در حد فاصل پوست و چوب درخت در دالان‌های لاروی به سر می‌برد و سه نسل در سال دارد. حشرات کامل در بهار با مساعد شدن آب و هوا ظاهر می‌شوند و در روی درختان ضعیف شروع به فعالیت می‌نمایند. دالان مادری الباً 4 تا 5 شاخه است کهه مگی از یک محفظه مشترک که به اتاقک جفت‌گیری معروف است منشاء می‌گیرند. این حشره پلی گام است. هر دالان مادری به نوبه خود دارای 10 تا 20 دالان لاروی است که در طرفین دالان مادری و نسبت به آن به طور عمود قرار گرفته‌اند. در انتهای دالان‌های لاروی اتاقک شفیرگی مشاهده می‌شود که حشره کامل پس از ظهور از همان جا پوست را سوراخ و خارج می‌گردد. دوره نشو و نمای یک نسل این آفت حدود یک ماه به طول می‌انجامد.


کنترل:
چون به درختان ضعیف حمله می‌کنند تقویت درخت و آبیاری منظم بهترین راههای پیشگیری از حمله این آفت است.

---

پوستخوار پسته
Estenoborus perrisi

(Col.: Scolytidae)

زمستان را به صورت لارو در حد فاصل پوست و چوب درخت در دالان‌های لاروی به سر می‌برد و سه نسل در سال دارد. حشرات کامل در بهار با مساعد شدن آب و هوا ظاهر می‌شوند و در روی درختان ضعیف شروع به فعالیت می‌نمایند. دالان مادری الباً 4 تا 5 شاخه است کهه مگی از یک محفظه مشترک که به اتاقک جفت‌گیری معروف است منشاء می‌گیرند. این حشره پلی گام است. هر دالان مادری به نوبه خود دارای 10 تا 20 دالان لاروی است که در طرفین دالان مادری و نسبت به آن به طور عمود قرار گرفته‌اند. در انتهای دالان‌های لاروی اتاقک شفیرگی مشاهده می‌شود که حشره کامل پس از ظهور از همان جا پوست را سوراخ و خارج می‌گردد. دوره نشو و نمای یک نسل این آفت حدود یک ماه به طول می‌انجامد.



کنترل:
چون به درختان ضعیف حمله می‌کنند تقویت درخت و آبیاری منظم بهترین راههای پیشگیری از حمله این آفت است.

---

برگخوار خاکستری پسته

برگخوار خاکستری پسته
Thaumetopoea solitaria

(Lep.: Thaumetopoeidae)

زیست‌شناسی
زمستان را به صورت دستجات تخم روی شاخه‌ها به سر می‌برند. تفریخ تخمها در بهار تقریباً هم زمان با باز شدن برگها صورت می‌گیرد.لاروهای خارج شده از یک دسته تخم به خصوص در سنین اولیه با هم زندگی می‌کنند و اغلب در صفوف منظم روی تنه و شاخه درختان حرکت می‌کنند. در سنین یک و دو تمام شبانه‌روز روی شاخه و برگ درختان زندگی می‌کنند. در سنین بعد فقط شب‌ها فعالند و هنگام روز درداخل حفره‌های تنه درخت و زیر کلوخه‌های اطراف تنه استراحت می‌کنند. در این هنگام از روی برگهای خورده شده که فقط رگبرگ اصلی باقی مانده است می‌توانبه وجود آفت پی برد. لاروها پنج بار جلد عوض می‌کنند و پس از تغذیه کافی در عمق 10 تا 20 سانتیمتری خاک تبدیل به شفیره می‌شوند. حشرات کامل 2 تا 3 ماه بعد در اواخر تابستان ظاهر می‌شوند. یک نسل در سال دارد.



کنترل:
1ـ مگس پارازیت لارو Exorista sorbillans (Dip.: Tachinidae)

2ـ مبارزه با دیگر آفات پسته مانند زنجره و پسیل، مبارزه با این آفت را نیز زیر پوشش می‌برد. در صورت عملیات مبارزه اختصاصی از سموم فسفره آلی در هنگام شب استفاده می‌شود

---

برگخوار سفید پسته ( رائوی پسته)

Ocneria terebinthina

(Lep: Lymantriidae)

زیست‌شناسی
این آفت در جنگلهای بنه منطقه فیروزآباد در استان فارس دارای سه نسل در سال می‌باشد. اوج پرواز نسلها به ترتیب در اواسط خرداد، اوایل مرداد و اواسط شهریورماه صورت می‌گیرد. این آفت تقریباً طی 45 روز دوره زندگی خود را تکمیل می‌نماید. زمستان گذرانی به صورت لاروهای سنین مختلف که عمدتاً سنین 2، 3 و 4 را شامل می‌شود در زیر پوستک درختان بنه و سایر درختان میزبان صورت می‌گیرد. لارو زمستان گذران فاقد دیاپوز حقیقی است. این لاروها به طور متوسط 5 تا 6 ماه در محل زمستان گذرانی باقی می‌مانند و از اواخر فروردین ماه محل زمستانگذارنی را ترک می‌کنند. لاروهای سن 1 و 3 با تغذیه از پارانشیم برگ آنرا به شکل توری درمی‌آورند. اما در سنین بالاتر برگها را به طور کامل مورد تغذیه قرار می‌دهند. لاروها پس از تکمیل تغذیه در سطح زیرین برگ درختان میزبان و یا در محل انشعاب شاخه‌ها به شفیره تبدیل می‌شوند و پس از طی دوره شفیرگی حشره کامل ظاهر می‌گردد.




کنترل:
1ـ دشمنان طبیعی

زنبور پارازیتوئید شفیره Brachymeria intermedia (Hym.: Chalcididae)

زنبور پارازیتوئید تخم Ooeneyrtus masii (Hym.: Encyridae)

2ـ استفاده از باکتری Baoilius thuringiensis kurstaki به نسبت 1.5 تا 3 در هزار

3ـ مبارزه شیمیایی با سموم زولون به نسبت 2 تا 2.5 در هزار یا دیازینون به نسبت 1 تا 1.5 در هزار

---

شته چین‌دار برگ پسته
Forda hirsuta
(Hom: pemphigidae)

این شته باعث جمع شدن، ضخیم شدن و تغییر رنگ برگهای پسته می‌گردد. در اثر تغذیه حشرات، سطح زیرین لبه برگهای چین‌دار، ضخیم و به سمت پایین لوله می‌شود. رنگی این قسمت از سبز به قرمز تغییر می‌کند.

---

پروانه میوه‌خوار پسته (کرم مغزخوار)

Reourvaria pistacieola

(Lop: Gelechiidae)

این آفت در اکثر مناطق پسته کاری کشور انتشار دارد و غالباً بر روی درختان مسن یافت می‌شود.

زیست‌شناسی
زمستان را به صورت لارو کامل و به حالت دیاپوز داخل پیله‌های نازک سفید کثیف و در حفره‌هایی که لاروها در زیر پوست درخت تهیه می‌کنند می‌گذرانند. این لاروها در شرایط آب و هوایی رفسنجان در اواخر اسفند تبدیل به شفیره شده و حشرات کامل حدوداً دو هفته بعد از شفیره خارج می‌گردند.

ظهور حشرات کامل در اواسط فروردین و همزمان با تورم جوانه‌ها بوده که پس از جفت‌گیری به صورت انفرادی بر روی گلها و میوه‌های تازه تشکیل شده تخمریزی می‌نمایند. تخمها حدوداً دو هفته بعد باز شده و لاروهای سن اول کوچک و شیری رنگ به داخل میوه‌های تازه تشکیل شده نفوذ نموده و از جنین میوه تغذیه می‌نمایند. میوه‌های آلوده در این مرحله تا قبل از سخت شدن پوست استخوانی در اثر تغذیه لاروها سیاه شده، خشکیده و در نهایت می‌ریزند. این مرحله از خسارت اصطلاحاً داغوی پسته نامیده می‌شود. لاروها پس از خوردن محتویات میوه آن را سوراخ نموده و خارج می‌شوند و سپس وارد میوه بعدی می‌گردند. در این مرحله هر لارو قادر است تا 8 میوه را از بین ببرد. طول دوره لاروی نسل اول 35 تا 40 روز بوده و لاروهای سن آخر به سمت تنه درختان رفته و در ارتفاع 0.5 تا 1.5 متری و در زیر پوستک تنه پیله ساخته و به شفیره تبدیل می‌شوند.

شروع نسل دوم از اواخر تیر تا اوایل مرداد بوده و لاروهای این نسل پوست سبز میوه‌ها را سوراخ و از سطح داخلی پوست سبز تغذیه می‌نمایند و یا از محل شکاف خوردن پوست استخوانی (محل خندان شدن پسته) وارد میوه‌ها شده و از مغز میوه‌ها تغذیه می‌نمایند. تغذیه لاروها در این مرحله از مغز میوه‌ها، قسمت داخلی پوست سبز پسته و بر جا ماندن فضولات لاروی بر روی پوست استخوانی باعث ایجاد لکه‌های تیره رنگ بر روی پوست استخوانی شده که سبب کاهش مرغوبیت و بازار پسندی پسته‌ها می‌گردد. همچنین سوراخ ایجاد شده توسط لاروها می‌تواند راه نفوذی برای قارچ‌های مولد فلاتوکسین بوده و موجب آلودگی میوه‌ها به افلاتوکسین گردد. بسته‌های آفت زده در نسل دوم را در رفسنجان اصطلاحاً چربو می‌گویند.

لاروهای نسل دوم پس از کامل شدن به سمت تنه درختان حرکت کرده و در زیر پوستک تنه و در داخل حجره‌های لاروی به زمستان گذرانی می‌پردازند.

کنترل:
1ـ مبارزه شیمیایی:

جهت مبارزه می‌توان از حشره ‌کش‌های تیودیکارب (لاروین)، آمیتراز (مایتاک) یا متاسیستوکس به نسبت 1:5 در هزار همزمان با ریزش حدود دو سوم گلها در اواخر فروردین ماه یا اوایل اردیبهشت ماه با توجه به شرایط آب و هوایی استفاده نمود.

2ـ استفاده از فرومون: می‌توان 2 تا 3 عدد حشره ماده را در داخل یک محفظه شیشه‌ای یا پلاستیکی که دو سر آن سوراخ بوده و با پارچه توری پوشانده شده است قرار دارد. سپس ظرف حاوی پروانه‌های ماده را در ارتفاع 5 تا 10 سانتیمتری یک سینی محتوی آب و چند قطره روغن ولک آویزان نمود. پروانه‌های نر در این روش به بوی مترشحه از پروانه‌های ماده جلب شده و در داخل سینی محتوی آب افتاده و از بین می‌روند.

3- استفاده از نوار مقوائی دور تنه درخت در کاهش جمعیت آفت موثر است

---

پسیل پیچنده پسته Aganoscena viridis

زمستان را به صورت تخم روی سرشاخه‌ها می‌گذارند و فقط یک نسل در سال دارد. پوره‌های این پسیل در سطح زیرین برگها جمع می‌شوند و با تغذیه از شیره گیاهی لبه برگها را به سمت پایین می‌پیچانند

---

زنبور مغزخوار سیاه پسته

Eurytoma plotnikovi

(Hym.: Eurytomidae)

زیست‌شناسی
زمستان را به صورت لارو کامل در داخل میوه به سر می‌برد. میوه‌های آفت زده معمولاً روی درخت باقی مانده و در موقع برداشت محصول مانند میوه‌های سالم به زمین نمی‌ریزند. این لاروها همزمان با رشد جوانه‌های پسته تبدیل به شفیره می‌شوند و حشرات کامل برای خارج شدن از میوه سوراخ دایره‌ای شکمی روی پوست تعبیه می‌کنند. خروج حشرات کامل از اواسط اردیبهشت تا یک ماه بعد ادامه دارد. حشرات ماده به فرو کردن تخمریز در داخل میوه در آن فقط یک عدد تخم می‌گذارند. هر حشره ماده 40 تا 70 عدد تخم می‌گذارد. لاروها بدون این که داخل مغز میوه شوند از یک طرف آن را می‌خورند. پسته‌های مبتلا کوچک و ضعیف مانده و پوست آنها چروک خورده و تیره رنگ می‌شوند. لاروها به همین صورت زمستان را پشت سر می‌گذارند. بنابراین یک نسل در سال دارد.



مبارزه
بهترین راه مبارزه، مبارزه مکانیکی از طریق جمع‌آوری و سوزاندن میوه‌های آلوده ریخته شده زیر درخت یا باقی مانده روی درخت می‌باشد زیرا لارو داخل میوه زمستانگذرانی می کند.

---

زنبور مغزخوار طلایی بسته

زنبور مغزخوار طلایی بسته
Megastigmus pistaciae

(Hym.: Torymidae)

زیست‌شناسی
این حشره نیز زمستان را به صورت لارو کامل داخل میوه‌های خشکیده روی درخت به سر می‌برد. این لاروها در بهار تبدیل به شفیره می‌شوند. حشرات کامل مصادف با تشکیل میوه به پرواز درمی‌آیند. ماده‌ها ظاهراً قادرند به طریق پارتنوژنز تولید مثل نمایند تخم‌گذاری شبیه به گونه قبلی است با این تفاوت که گاهی در هر میوه دو تا تخم می‌گذارند. لاروها پس از داخل شدن به زیر پوست از لپه‌ها تغذیه می‌کند و آندوکارپ را باقی می‌گذارند در حالی که لاروهای گونه قبل از تمام قسمت‌های مغز حتی پوستة نازک روی آن نیز می‌خورند. دوره زندگی لارو 35 تا 40 روز است. پس از این مدت لارو در داخل میوه تبدیل به شفیره می‌شود و به فاصله یک هفته تا ده روز بعد از آن حشره کامل خارج می‌گردد. سوراخ خروجی حشرات کامل نسل بهاره به دلیل این که پوست خارجی یا Pericarp تازه است با گونه قبلی و نسل بعدی این آفات متفاوت است و مانند دهانه آتشفشان کمی برآمدگی نشان می‌دهد. حشرات کامل نسل بهاره اوایل تابستان ظاهر می‌شوند و بلافاصله شروع به تخمریزی می‌کنند. مانند حشرات کامل نسل زمستانه، این حشرات نیز در داخل میوه تخمریزی می‌کنند و چون هنوز پوست داخلی سخت نشده می‌توانند به مغز پوست راه پیدا کنند (Mesocarp). البته ماده‌هایی که دیرتر ظاهر می‌شوند، لاروهای آنها موقعی از تخم خارج می‌شوند که پوسته پسته سخت شده در این صورت نمی‌توانند داخل مغز شده و لذا از بین می‌روند. دو نسل در سال دارد.



کنترل:
مبارزه مکانیکی از طریق جمع‌آوری و سوزاندن میوه‌های آلوده ریخته شده زیر درخت یا باقی مانده روی درخت

آفات مهم کشتهای جالیزی

شته جالیز

Aphis gossypii

( Homoptera:Aphididae)



مانند دیگر شته ها با مکیدن شیره گیاهی باعث پیچیدن برگها وعدم رشد سر شاخه ها می گردد.به علاوه عسلک فراوان حاصل از ا ن روی گیاهان را می پوشاندکه قارچهای ساپروفیت روی ان رشد کرده و باعث فو ماژین می شوند. ناقل 70 نوع بیماری ویروسی در گیاهان می باشد.

در ایران مرحوم افشار ان را جزءافات پنبه وجالیز وسبزی وگیاهان صنعتی و علوفه ای گزارش کرد.دواتچی وتقی زاده ان را به عنوان افات مرکبات و فرح بخش این افت را از روی گوجه فرنگی وخربزه و هندوانه وخیار گزارش کرده است.

زیست شناسی:

در مناطق گرمسیری سیکل زندگی ان Anholocyclic بوده و در مناطق سردسیر به صورت holocyclic می باشد.در شرایط عادی طول عمر یک حشره از بدو تولد تا مرگ یک ماه طول می کشد

کنترل شیمیایی شته جالیز:

اگر شته ها موجب پیچیدگی برگ شوند یا تولید گال نمایند از سموم سیستمیک مانند اکسی دمتون متیل (متاسیستوکس) و تیومتون (اکاتین) استفاده می شود ولی اگر موجب پیچیدگی نشونداز پریمیکارپ (پریمور) که یک شته کش اختصاصی است استفاده می شود.

برای مبارزه با شته های سبزی و جالیزی از هپتنوفوس(هوستاکوییک)استفاد ه می شود.

1. دیکلرووس(ددواپ) EC50% و 2-1.5 در هزار

2. پیریمیکارب(پریمور) wp50% و 0.7- 0.5 کیلوگرم درهکتار

3. هوستاکوئیک EC50% و 1لیتر درهکتار

4. پی متروزین(چس) WG50%و 0.5 کیلو گرم

----------------------------------------------------------------------------------------------

مگس خربزه

Myiopardalis pardalina

(Diptera:Tephritidae)

آفت خربزه و طالبی وخیار وکدو و گرمک و دستنبو وبه طور کلی گیاهان خانواده کدوییان میباشد.

زیست شناسی:

در حشرات این خانواده رگ subcostal همیشه در انتها با یک زاویه قائمه خمیدگی نشان می دهد وقبل از ان که به لبه بال برسد محو می گردد. زمستان را بصورت شفیره در عمق 8 تا 10 سا نتی متری خاک به سر می برد.در اواسط بهار که بوته های خربزه شروع به گل دادن می کنند مگس ها خارج شده و با تخمریز خود میوه هایی را که تازه از گل در امده اند را سوراخ می کنند و از شیره هایی که از ان خارج می گردد تغذیه می نمایند. 7 تا 10 روز پس از خروج و تغذیه و مگس ها جفت گیری کرده و ماده ها تخمهای خود را در داخل پوست میوه می گذارند.تخمریزی انفرادی است و هر مگس ماده حدود 100 عدد تخم می گذارد.بین 3 تا 6 روز بعد لاروهای ریز سفید رنگ از تخمها خارج شده و شروع به تغذیه از قسمتهای گوشتی میوه می نما یند.به این ترتیب گوشت میوه را سخت و قهوه ای رنگ کرده و باعث نا مرغوبی ان می شوند.دوره لاروی در تابستان یک تا دو هفته ولی در پا ییز سه هفته به طول می انجامد. سوراخ خروجی لارو در روی میوه کاملا" نمایان است. لاروها پس از رشد کامل در خاک افتاده تبدیل به شفیره می شوند.در عین حال تعداد زیادی از این لاروها درون میوه های الوده تبدیل به شفیره می گردند.میوه های الوده در اثر فعالیت میکرو ارگانیسم های بیماری زا که اغلب هنگام تخمریزی مگس ها به درون میوه راه یافته اند فاسد می شوند.دوران شفیرگی این مگس 2 تا 3 هفته ولی در پا ییز بیشتر است.این مگس 2 تا 3 نسل دارد و در شیراز 4 نسلی است.
کنترل مگس خربزه:

1- مبارزه زراعی بدین ترتیب صورت می گیرد که میوه کوچک را در برگ گیاه پیچیده و زیر خاک می گذارند تا از حمله مگس محفوظ بماند.این عمل هنگام گل گیری خربزه و طالبی انجام می گیرد.

2- سه تا چهار نوبت سم پاشی بوسیله فوزالون (زولون) امولسیون 35 درصد یا دیازینون 60 درصد به نسبت 1.5 لیتر در هکتار و اولین سم پاشی زمانی است که اکثر میوه ها فندقه باشند. بعد از 6 روز سمپاشی را تکرار می کنند. سایر سموم:

1. تری کلروفن(دیپترکس) sp80%و 1.5 کیلوگرم

2. دیمتوآت(روکسیون) EC40% و 1.5 لیتر در هکتار

---------------------------------------------------------------------------------------------------

مگس جالیز

Dacus ciliatus

(Diptera:tephritidae )

این افت خانواده کدوئیان به ترتیب خیارو هندوانه وطا لبی و کدو را برای تغذیه ترجیح میدهد.فعالیت این حشره روی گیاهان غیر زراعی نظیراستبرق و هندوانه ابو جهل نیز گزارش شده است.

زیست شناسی:

زمستان را بصورت شفیره در خاک بسر می برد .حشرات کامل در دهه سوم خرداد ماه از شفیره های زمستان گذران خارج و یک تا سه روز بعد جفت گیری و دو تا سه روز بعد از جفت گیری در عمق 1.5میلیمتر زیر پو ست میوه های جوان در دستجات 20 تا 30 عددی تخمریزی می نمایند .تخمها پس از 2 تا 3 روز تفریخ شده و لاروها به طرف داخل میوه حرکت میکنند.محل تخمریزی بعد از مدتی به رنگ قهوه ای تیره در می اید و تغییر شکل میدهد. این تغییر شکل در نهایت بصورت خمیدگی در میوه خودنمایی میکند. لاروها ی کامل از میوه ها خارج شده و غالبا"در عمق کمتر از 5 سانتی متری خا ک تبدیل به شفیره می شوند.طول دوره لاروی 7 تا 11 روز و شفیرگی 9 تا 12 روز و طول یک نسل 25 تا 45 روز می باشد .و درشرایط مشهد 4 نسل در سال دارد.
کنترل مگس جالیز:

1- مبارزه زراعی بدین ترتیب صورت می گیرد که میوه کوچک را در برگ گیاه پیچیده و زیر خاک می گذارند تا از حمله مگس محفوظ بماند.این عمل هنگام گل گیری خربزه و طالبی انجام می گیرد.

2- سه تا چهار نوبت سم پاشی بوسیله فوزالون (زولون) امولسیون 35 درصد یا دیازینون 60 درصد به نسبت 1.5 لیتر در هکتار و اولین سم پاشی زمانی است که اکثر میوه ها فندقه باشند. بعد از 6 روز سمپاشی را تکرار می کنند. سایر سموم:

1. تری کلروفن(دیپترکس) sp80%و 1.5 کیلوگرم

2. دیمتوآت(روکسیون) EC40% و 1.5 لیتر در هکتار

----------------------------------------------------------------------------------------

کفشدوزک خربزه

Epilachna elaterii

Coleoptera:Coccinellidae
کفشدوزک نسبتا" بزرگی است که رنگ عمومی آن قرمز اجری بوده و روی هر یک از بالپوشها 6 عدد لکه سیاه دیده می شود.

حشره کامل و لارو از برگ بوته های جا لیز نظیر خربزه و گرمک و طا لبی و خیار و.... تغذیه نموده و برگها را به صورت توری در می اورند .گاهی حشرات کامل به تخمدان گلهای گیاه میزبان نیز حمله میکنند وانها را از بین می برند.یکی از میز بانهای این حشره هندوانه ابوجهل با نام Citrulus colocyntus می باشد.

زیست شناسی:

به صورت حشره کامل در شکافهای زمین و زیر کلوخه ها و یا زیر علفهای هرز به سر یبرد.در بهار با مساعد شدن شرایط اب و هواییاز محلهای زمستان گذران خارج شده و از گیاهان وحشی خانواده کدوئیان تغذ یه می کند. پس از مدتی به جالیز کاریها خسارت می زند.حشره ماده تخمهای خود را به صورت دسته های 10 تا 40 تایی در سطح زیرین برگ می گذارد.دوره جنینی 3 تا 13 روز و دوره لاروی یک ماه به طول میانجامد.لاروها 3 مرتبه تغییر جلد داده و در روی برگ تبدیل به شفیره می شوند.دوره شفیرگی 10 روز می باشد.ممکن است 3 تا 5 نسل در سال داشته باشد.

کنترل :

1- سم پاشی اول فصل بر روی هندوانه ابوجهل

2- مبارزه شیمیایی در صورت بالا بودن تراکم جمعیت افت با استفاده از یکی از سموم فسفره آلی مانند اکامت یا زولون

-----------------------------------------------------------------------------------------------

عروسک خربزه

Aulacophora foveicollis

Coleoptera: Chrysomelidae



در درجه اول به خیار و خربزه و در درجه دوم به هندوانه و کدو خسارت می زند.حشره کهمل برگهای گیاه میزبان را سوراخ سوراخ می کند ولی خسارت اصلی مربوط به لارو افت می باشد که طوقه و ریشه گیاه حمله میکند و باعث خشک شدن بوته می شود.

زیست شناسی:

زمستان را بصورت حشره کامل در زیر توده های برگهای ریخته وخشک شده علفهای هرز به خصوص گرامینه های وحشی و دائمی و در شکاف درختان یا شکاف زمین و یا در زیر کلو خه ها به سر می برد. در بهار در اواسط فروردین تا اواسط اردیبهشت ظا هر و در ساعات گرم روز پرواز می نماید و از برگ گیاهان تغذیه می کند . مدت تغذیه حدود یک ماه است.اولین تخمریزی در اوایل خرداد ماه صورت می گیرد .هر حشره ماده تا 300 عدد تخم می گذارد.تخم ها به صورت انفرادی در روی بوته خربزه یا در داخل خاک گذاشته می شود .

دوران تکاملی تخم حدود دو هفته می باشد. لاروها پس از خروج وارد خاک میشوندو از ریشه تغذیه و در دخل ساقه تونل ایجاد میکنند.دوره لاروی 30 تا 40 روز و قبل از این که لاروها تبدیل به شفیره شوند سه بار جلد عوض می کنند. شفیره در خاک و در لانه گلی تشکیل می شود و بعد از 10 روز حشرات کامل نسل دوم ظاهر می گر دند.خسارت نسل دوم اهمیت اقتصادی ندارد و حشرات برای زمستان گذرانی به پناهگاههای مختلف می روند. در برخی از نواحی گرمسیری تا 5 نسل در سال دارد.


کنترل عروسک خربزه :

1- کاهش رطوبت خاک یکی از عوامل محدود کننده تفریخ تخم و فعالیت لارو می باشد و بنابراین در مزارعی که کمتر ابیاری میشوند یا از روش پشته کاری و ابیاری نشتی استفاده میشود خسارت افت کمتر می باشد .

2- در صورت لزوم مبارزه شیمیایی استفاده از کاربارین (سوین) یا یکی از سموم فسفره الی و چون لارو افت ریشه خوار است و در زمان کشت از گرانول کلرپیریفوس به میزان 20 کیلو در هکتار علیه لارو استفاده می شود.

------------------------------------------------------------------------------------------------

سرخرطومی جالیز

Acytopeus curvirostris

Coleoptera: Curculionidae

سه نسل در سال دارد و زمستان را به صورت حشره کامل در داخل میوه خشک شده می گذراند.حشرات کامل همزمان با تشکیل میوه ها ی هندوانه ابوجهل یا جالیز (هندوانه و خربزه و طالبی و خیار و کدو ) در مناطق جالیز کاری ظاهر می شوند. ابتدا حشره از میوه تغذیه کرده سپس درسمت سایه میوه تخمگذاری می کند .تخم معمولا" در کنار سوراخی که بوسیله خرطوم در پوست میوه ایجاد شده می گذارد. وقتی لارو از تخم خارج شد با یک نوبت خزیدن در حفره افتاده و رو به طرف میوه شروع به تغذیه می کند . حفره تخم ریزی پس از چند روز مسدود شده ولی چون سلولهای اطراف اسیب دیده و رشد نکرده و با توجه به رشد طبیعی سایر سلولهای ان خمیدگی وپیچشی در میوه ایجاد شده و شکل اولیه خود را از دست می دهد.

در یک کانون تخمریزی 38 تخم شمارش شده است.میوه انتخاب شده جهت تخم گذاری باید پوستی نازک و شاداب داشته و قطر ان نباید از 5 تا 8 سانتیمتر تجاوز کند. در صورتیکه پوست سخت شود حشره قادر نیست در ان ایجاد کند.برخی اوقات حشره نر محل دم میوه و یا ساقه فرعی را قطع می کند لذا میوه شادابی خود را از دست داده و چروکیده می شود.لاروها محتویات درون میوه را خورده و سپس در درون همان میوه های خشکیده تبدیل به شفیره می شوند. در این میوه ها انبوهی از لانه های شفیرگی مشاهده می شود.دوره جنینی 2 تا 4 روز و دوره لاروی 11 تا 14 روز و دوره شفیرگی 3 تا 10 روز میباشد. در شرایط مساعد حشره کامل از شفیره خارج شده و دوباره فعالیت می کند و در شرایط نامساعد درون حفره شفیرگی زمستان گذرانی می کند.


کنترل سرخرطومی جالیز:

1- سم پاشی توصیه نمی شود.

2- جمع آوری وانهدام میوه های آلوده

3- شخم عمیق بعد از برداشت محصول

4- از بین بردن بقایای گیاهی

5- مبارزه با هندوانه ابوجهل

6- شخم و یخ آب زمستانه

7- معلق نگه داشتن میوه های کوچک

------------------------------------------------------------------------------------------------

شته مومی کلم(Cabbage aphid)

Brevicoryne brassicae

(Hom:Aphididae)



شته ای به رنگ سبز مایل به خاکستری است که سطح بدن آن دارای گرد مومی سفید رنگی می باشد . کلم و گل کلم و کلم دلمه ای تربچه و خردل را بشدت مورد حمله قرار میدهد اما کلم پیچ و کلم روغنی کمتر مورد حمله قرار می گیرند و شلغم کا ملا" از این شته مصون می باشد.

زمستان را به صورت تخم و در حالت دیاپوز می گذراند.تخم در بهار تفریخ شده و شته های موسس Fundatrix بوجود امده به روش دختر زایی و زنده زایی تولید مثل نموده و چندین نسل ایجاد می کنند. اگر درفصل در فصل تابستان مواد غذایی برای تغذیه شته در مزرعه کافی نباشد شته های بالدار ظاهر شده و به مزهرع مجاور پرواز می نمایند .

تعداد نسل بسته به شرایط اب و هوایی متغیر و 15 تا 20 نسل در سال دارد. دوره تکاملی در زمستان 15 تا 20 روز و در تابستان 8 تا 10 روز می باشد. در پا ییز شته های بالدار روی خاک نزدیک طوقه و بوته های کلم و کلم گل جمع می شوند و سپس افراد نر و ماده در انها بوجود می ایند که پس از جفت گیری تخم ریزی می نمایند.هر شته 3 تا 4 تخم می گذارد. تخم ها سیاه و بیضی است و به همین طریق زمستان را سپری می کنند.در مناطق گرمسیر این شته تمام مدت سال را به صورت ماده بکر زا سپری می کند ((Anholocyclic .

کنترل:

1. زنبور پارازیتوئید Diaretiella rapae (Hymenoptera:Aphidiidae)

2. پیریمیکارب(پریمور) wp50% و 0.7-0.5 کیلوگرم درهکتار

3. هوستاکوئیک EC50% و 1لیتر درهکتار

4. دیکلرووس(ددواپ) EC50% و 2-1.5 در هزار

-----------------------------------------------------------------------------------------

سفیده بزرگ کلم(Large cabbage butterfly)

Pieris brassicae

(Lepedoptera: Pieridae)



لارو های این روز پرک از گیاهان مختلف چلیپا ئیان مانند کلم و کلم گل و شلغم و ترب و تربچه و کلم قمری تغذیه نموده و فقط رگبرگها را باقی می گذارند.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت شفیره به سر می برد و در اوایل بهار حشرات کامل ظاهر و پس از جفت گیری شروع به تخم ریزی کرده و در هر نوبت یک دسته تخم 20 الی 30 عددی روی گیاهان تیره کلم قرار می دهد. مجموع تخمها ممکن است تا 200 عدد هم برسد . تخمها پس از 5 تا 8 روز باز شده و لاروهای کوچک برای مدتی به طور دسته جمعی زندگی کرده و از قسمتهای لطیف برگها تغذیه می کنند . لاروها به تدریج که بزرگتر میشوندزندگی دسته جمعی را ترک کرده و پخش می شوند . لاروهای درشت ضمن تغذیه از برگهای کلم فقط رگبرگهای بزرگتر را بجا می گذارند . لارو دارای سه سن لاروی و دوره لاروی حدود دو هفته طول می کشد . وقتی لارو کامل شد برای شفیره شدن خود را به اشیا مجاور اعم از چوب و غیره محکم کرده و بوسیله جند تار ابریشم به اشیا مزبور وصل و سپس تبدیل به شفیره می شود . دوره شفیرگی حدود یک تا دو هفته طول می کشد . در سال 2 تا 4 نسل دارد.

کنترل:

1- دشمنان طبیعی

زنبور پارا زیتو ئید لارو

Apanteles glomeratus (Hymenoptera : Braconidae)
زنبور پارا زیتوئید تخم

Trichogramma brassicae(Hymenoptera: Trichogrammatidae)

2- مبارزه شیمیایی:

در صورت لزوم مبارزه شیمیایی از کارباریل (سوین) به نسبت 3 کیلوگرم یا تری کلروفن 1.5 کیلوگرم در هکتاربا دیدن اولین لاروهای افت استفاده می شود

--------------------------------------------------------------------------------------------

سفیده کوچک کلم Small cabbage butterfly

Pieris rapae

Lepedoptera:Pieridae



زیست شناسی:

شبیه به سفیده بزرگ کلم می باشد ولی ماده بر خلاف سفیده بزرگ تخم های خود را بصورت انفرادی می گذارد. یک ماده ممکن است تا 350 عدد تخم نیز بگذارد .تعداد نسل ان در شرایط کرج 5 نسل در سال گزارش شده است.

کنترل سفیده:

1- زنبور پارازیتوئید تخم


Trichogramma sp. (Hymenoptera:Trichogrommatidae)

2- زنبور پارازیتوئید لارو


Apanteles rubecula(Hymenoptera:Braconidae)


1- مبارزه شیمیایی :

در صورت لزوم مبارزه شیمیایی از کارباریل (سوین) به نسبت 3 کیلوگرم یا تری کلروفن 1.5 کیلوگرم در هکتاربا دیدن اولین لاروهای افت استفاده می شود

----------------------------------------------------------------------------------------

شب پره پشت الماسی(بید کلم) Diamond back moth

Plutella xylostella

(Lepedoptera:Platellidae)



یکی از آفات مهم گیاهان اهلی و وحشی کروسیفره می باشد که لاروها پس از خروج از تخم رگبرگهای اصلی را سوراخ کرده و یا اینکه در سطح زیرین برگها به تغذیه می پردازند. در حملات شدید بوته های جوان ممکن است از بین برود . در گیاه کلم گلها به برگ ترجیح دارند و ضمن تغذیه روی گلها فضولات و تارهای تنیده را به جای می گذارند.

زیست شناسی:

روزها در زیر برگ مخفی و شب فعالیت دارند . بعد از پروازهای کوتاه و جفت گیری و در سطح زیر برگها تخم می گذارند. تعداد تخم 150 تا 300 عدد که در دسته های 3 تا 6 تایی می گذ ا رند . در شرایط مساعد 3 تا 4 روز بعد تخم ها باز می شوند . طول دوران لاروی 7 تا 10 روز می باشد . لارو های ریز در زیر برگ از پارانشیم تغذیه می کنند ولی لاروهای درشت برگها را سوراخ سوراخ می کنند . لارو سن اخر پیله تنیده و در سطح پشت برگها تبدیل به شفیره می شود. در مناطق گرمسیر بدون دیاپوز 12 نسل در سال دارد.

کنترل:

1- لاروهای این افت توسط زنبور Diadagma sp از خانواده Ichneumonidae تقریبا" برابر 35 درصد پارازیته می شوند .

2- مبارزه شیمیایی با استفاده از یکی از سموم فسفره (زولن و دیازینون)

--------------------------------------------------------------------------------------------------

کک چلیپا ئیان Cabbage flea beetle

Phyllotreta spp.

(Coleoptera: Chrysomelidae)



سوسکهای بسیار کوچکی در حدود 2 تا 3 میلیمتر بوده و به علت اینکه ران پای عقبی بزرگ شده و می جهند به آنها کک اتلاق شده است . حشرات کامل از برگهای کروسیفره مانند کلم و شلغم و تربچه و خردل و کلزا تغذیه کرده و برگها را سوراخ سوراخ می کنند. لارو معمولا" روی ریشه زندگی کرده و خسارت چندانی وارد نمی اورد . از این جنس ها سه گونه از ایران گزارش شده است.


P. cruciferae

P. nemorum

P. undulate

زیست شناسی:

زمستان را به صورت حشره کامل و به حالت دیاپوز در زیر خاک یا زیر بقایای گیاهی به سر می برد .در شرایط مساعد و در بهار خارج و بعد از دو هفته تغذیه و بعد از دو هفته تغذیه و جفت گیری و تخمریزی می کند. تخمها نزدیک ریشه در سطح خاک گذاشته می شود.حشره ماده 35 تا 70 تخم می گذارد. دوره جنینی حدود یک هفته و لارو پس از خروج در خاک از ریشه کروسیفره به خصوص کلم تغذیه می کند و اغلب به داخل بافت نفوذ کرده و پس از گذشت یک ماه در خاک به شفیره تبدیل میگردد. دوره شفیرگی 10 تا 15 روز و یک نسل در سال دارد.

کنترل:

در صورت لزوم با استفاده ازکارباریل(سوین)

---------------------------------------------------------------------------------------

شته سبز هلو (شته اسفناج)green peach aphid

Myzus persicae

(Homoptera:Aphididae)



هلو و بادام و گوجه و زرد الو میزبانهای اصلی ان را تشکیل می دهند و از مهمترین میزبانهای ثانوی می توان و گوجه فرنگی و سیب زمینی و توتون و بادمجان و کرفس و کاهو و شلغم و .... را نام برد.

زیست شناسی:

سیکل زندگی ان Holocyclic بوده و به صورت تخم روی میزبانهای اصلی زمستانگذرانی

می کند. سپس فرم های بالداری که از اواخر فروردین تا اوایل خردادماه ظاهر می شوند به میزبانهای ثانوی مهاجرت می کنند . این شته یکی از مهمترین ناقلین عوامل بیماریزای گیاهی می باشد.

کنترل شته هلو:

اگر شته ها موجب پیچیدگی برگ شوند یا تولید گال نمایند از سموم سیستمیک مانند اکسی دمتون متیل (متاسیستوکس) و تیومتون (اکاتین) استفاده می شود ولی اگر موجب پیچیدگی نشونداز پریمیکارپ (پریمور) که یک شته کش اختصاصی است استفاده می شود.

برای مبارزه با شته های سبزی و جالیزی از هپتنوفوس(هوستاکوییک)استفاد ه می شود.

1. دیکلرووس(ددواپ) EC50% و 2-1.5 در هزار

2. پیریمیکارب(پریمور) wp50% و 0.7-0.5 کیلوگرم درهکتار

3. هوستاکوئیک EC50% و 1لیتر درهکتار

----------------------------------------------------------------------------------------------

کرم میوه گوجه فرنگی(کرم غوزه)

Helicoverpa armigera

Syn:Helicoverpa armigera

Lepidoptera:Noctuidae) )






یکی از افات مهم پنبه و توتون و گوجه فرنگی و یونجه و خشخاش و کنف و شبدر و ذرت و نخود و کنجد و بادمجان و سویا و لوبیا و ذرت خوشه ای و کدو و شاهدانه می باشد . بسیار پلی فاژ بوده در دنیا بیش از 70 گونه میزبان برای ان گزارش شده است . لاروهای این افت از برگهای جوان و قوزه (کرم قوزه پنبه و کرم قوزه گلرنگ) و بلال (کرم برگخوار ذرت)

و میوه (کرم میوه گوجه فرنگی) و غلاف بذر (کرم پیله خوار نخود) گیاهان میزبان خود تغذیه می کنند.در مزارع سبزی و صیفی گونه های دیگری نظیر H. peltigera و H. viriplaca نیز دیده می شوند.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت شفیره در داخل در عمق 5 تا 8 سانتیمتری به سر می برد.خروج پروانه ها در بهار بسته به درجه حرارت از اواسط فروردین ماه شروع می شود . حشره ماده پس از جفت گیری تخم های خود را به صورت انفرادی روی دو طرف برگها و ساقه ها و دمبرگها و برگچه های گیاه میز بان می گذارد. تخم در شرایط مساعد 3 تا 5 روز بعد تفریخ شده و لاروها در همان محل شروع به تغذیه می کنند .

لارو در روی نخود غلاف را سوراخ کرده و در داخل ان فعالیت می کند. در صورتیکه در روی گوجه فرنگی میوه را مورد حمله قرار داده و درون ان فعالیت می کند. دوره لاروی حدود 3 هفته به طول می انجامد.دارای شش سن لاروی است و لارو 5 مرتبه پوست عوض می کند تا به مرحله تکامل برسد و سپس در داخل خاک تبدیل به شفیره می شود . دوره شفیرگی در شرایط مساعد 8 تا 12 روز به طول می انجامد . طول دوره زندگی پروانه ها در بهار بیشتر و در تابستان به علت گرمی هوا و کاهش رطوبت نسبی کمتر می گردد. طول دوره یک نسل حدود 38 تا 44 روز نوسان دارد. ممکن است 3 تا 4 نسل در سال داشته باشد.

کنترل:

1- شخم عمیق بلافاصله بعد از برداشت محصول

2- یخ اب زمستانه

مبارزه شیمیایی:

دو تا سه نوبت بعد از ریزش گل و تشکیل میوه

1. تری کلروفن(دیپترکس) sp80%و 1.5- 1 کیلوگرم

2. سوین wp85%و 3کیلوگرم در هکتار

-------------------------------------------------------------------------------------------------

سوسک کلرادو Colorado potato beetle

(سوسک برگخوار سیب زمینی)

Leptinotarsa decemlineata

Coleoptera:Chrysomelidae))





این افت بومی کشور امریکا می باشد.

سوسک کلرادو طالب آب و هوای معتدل و مرطوب و زمستان سرد است . حرارت بالاتر از 11.5 درجه سانتی گراد برای نشو و نمای سوسک موثر شناخته شده است . تخم در حرارت کمتر از 12 درجه سانتی گراد تفریخ نمی شود . حرارت بالاتر از 35 درجه سانتی گراد تخم و لارو ها را می کشد و سوسکها برای فرار از گرما به داخل خاک پناهنده می شوند . این افت علاوه بر سیب زمینی از گوجه فرنگی و بادمجان و تو تون و فلفل فرنگی و عده زیادی از گیاهان هرز تغذ یه می کند . حشره کامل و لارو این افت از برگهای گیاه میزبان تغذیه نموده و ساقه ها را باقی می گذارند.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت حشره کامل در داخل خاک و در اعماق مختلف ان سپری می کند . در اوایل بهار که حرارت خاک در بستر سوسک به حدود 12 درجه سانتی گراد رسید از محلهای زمستان گذران خارج و شروع به فعالیت می کند . در شهرستان اردبیل تاریخ خروج سوسکهای زمستانه معمولا" از اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت می باشد. سوسکها در ابتدای خروج 2 تا 3 روز در سطح خاک استراحت کرده و سپس در هوای گرم و افتابی شروع به فعالیت و پرواز می کنند . حشرات کامل بعد از یک تغذیه کافی از جوانه ها و برگها

که معمولا" چند روز طول می کشد و در ساعات گرم و افتابی روز به جفت گیری پرداخته سپس حشره ماده تخم های خود را در دستجات 20 تا 80 تایی در سطح زیرین برگها قرار می دهد . یک سوسک زمستانه ممکن است تا 2400 عدد تخم نیز بگذارد . تخمها در حرارت 20 تا 25 درجه سانتی گراد طی 4 تا 6 روز و در حرارت پایین تر طی 2 تا 3 هفته تفریخ می شوند . تخمها در حرارت بالاتر از 35 درجه خشک شده و نازا می شوند . این حشره دارای 4 سن لاروی است و تا ابتدای شفیره شدن 4 نوبت پوست عوض می کند . دوره لاروی حدود 15 روز طول کشیده سپس لارو در داخل خاک در گهواره گلی و در عمق 3 تا 10 سانتی متری تبدیل به شفیره می شود . شفیرگی حدود 20 روز به طول می انجامد . نسل اول این افت حدود 45 روز به طول می انجامد .

در اردبیل سوسکهای نسل اول از دهه اول تیرماه به بعد از شفیره خارج و در ساعات گرم روز به تدریج در خاک دیده می شوند . قسمت عمده ای از جمعیت سوسکهای نسل اول به خاک رفته و در عمق 10 تا 25 سانتی متری یا بیشتر دوره استراحت درازمدت یک تا سه سال را می گذرانند. اما عده ای نیز به دوره استراحت نرفته و در سطح مزرعه باقی مانده و جفت گیری و تخمریزی می نمایند و نسل دوم افت را می سازند . طرز تغذیه و رشد و نمو افراد نسل دوم مشابه با نسل اول افت می باشد . حشرات کامل در اواخر تابستان و اوایل پاییز به دیاپوز رفته و همان گونه زمستان را درون خاک سپری می کنند . این افت در نقاط دیگر دنیا 1 تا 4 نسل در سال دارد.

کنترل:

1- مبارزه زراعی:

جمع آوری و حذف بقایای آلوده و تناوب زراعی در امر مبارزه بسیار مهم می باشد .

2- دشمنان طبیعی:

الف) قارچ Beauveria bassiana روی لارو و شفیره و حشره کامل فعالیت می نماید.

ب) سن شکارگر Rhinocoris punctiventris از خانواده Reduviidae شکارچی حشره کامل می باشد .

ج) لارو بالتوری Chrysopa carnea از خانواده Chrysopidae که از تخم افت تغذیه می کند.

3- مبارزه شیمیایی:

یک یا دو نوبت سم پاشی با فوزالون (زولون) امولسیون 35 درصد به نسبت 2 لیتر در هکتار و یا اندوسوفان (تیودان) امولسیون 35 درصد به نسبت یک تا دو لیتر در هکتار در اواسط خرداد و اواسط تیرماه

---------------------------------------------------------------------------------------------------
کرم مفتولی ریشه Click beetle

Agriotes lineatus

Coleoptera:Elateridae



به گیاهان مختلفی نظیر سیب زمینی و گندم و هویج و ذرت و کاهو و گوجه فرنگی و چغندر قند و توتون و تره فرنگی و جو و پنبه خسارت می زند . لارو این حشره از گیاهچه هاییکه به تازگی از جوانه زدن بذر ایجاد شده اند و تغذیه نموده و حشره کامل نیز از گرده گلها تغذیه می نماید .

لارو افت غده سیب زمینی را سوراخ نموده و در داخل ان کانالهایی به طول 2 تا 3 میلیمتر بوجود می اورد و خود نیز در داخل این کانالها به سر می برد . روی ریشه گندم نیز قسمتی از ان را به صورت قلوه کن مورد تغذیه قرار می دهد.

زیست شناسی:

سوسکهای ماده پس از جفت گیری به داخل خاک نفوذ و در انجا تخم خود را روی ریشه میزبان قرار می دهند . تخمها پس از چند روز تفریخ می شوند . دوره تکاملی لارو طولانی و ممکن است 3 تا 5 سال طول بکشد . لاروها در برابر خشکی بسیار حساس هستند . مرحله شفیرگی نیز در داخل خاک سپری می شود. به صورت لارو یا شفیره زمستان گذرانی می کند.

کنترل:

1- تناوب زراعی

2- شخم عمیق و از بین بردن غده ها در زمین

3- در صورت لزوم مبارزه شیمیایی با استفاده از مونوکروتوفوس (نوواکرون) به نسبت 1.5 تا 2 در هزار

----------------------------------------------------------------------------------------------------

کنه زنگار گوجه فرنگی Tomato russet mite

(کنه حنایی گوجه فرنگی)

Vasates lycopersici

Syn:Aculops lycopersici

(Acari:Eriophyidae)



این کنه در سطح برگ و شاخه های گوجه فرنگی و سیب زمینی و عده دیگری از گیاهان خانواده Solanaceaeیا بادمجانیان به سر می برد و باعث ضخیم شدن و لوله شدن برگها می شود .

در اثر شدت حمله غالبا" برگ و ساقه های میزبان این کنه کامل حدود 0.1 تا 0.2 میلیمتر و به رنگ زرد مایل به سبز می باشد . بدن کشیده و دو جفت پا دارد . بسیاری از متخصصین علائم خسارت این کنه را با بیماری فیتوفترا اشتباه می گیرند . تفاوت این دو در این است که در بیماری فیتوفترا بعد از دو تا سه روز گیاه خشک شده و از بین می رود ولی در مورد این کنه رشد گیاه کم می شود و برگها پلاسیده و به رنگ حنایی در می اید ولی به رشد و نمو خود ادامه می دهد و حتی تولید میوه کوچک هم می کند.

کنه تخمهای کروی شکل وسفید شیری خود را به خصوص در اطراف رگبرگهای اصلی و یا در شیارهای دمبرگ و ساقه قرار می دهد . کنه حنایی گوجه فرنگی در اواخر تیرماه تا اوایل مرداد ظاهر می گردد و از شهریور ماه به بعد جمعیت ان در برخی از مزارع گوجه فرنگی فوق العاده افزایش پیدا می کند. این حالت در طول ماههای شهریور و مهر ادامه پیدا می کند و در نتنیجه بوته ها را به نابودی می کشاند . انتشار این کنه اغلب توسط باد و حشرات به خصوص Bemisia sp. که در مزارع زیاد دیده می شوند و صورت می گیرد.

دوران رشدی کنه از تخم تا کنه بالغ در حرارت 25 درجه سانتی گراد و رطوبت 50 درصد 8 تا 10 روز به طول می انجامد.این کنه بیش از 10 نسل در سال دارد .

کنترل شیمیائی:

1. دینوکاپ (کاراتان) wp18.25 و 1کیلوگرم

2. بروموپروپیلات(نئورون) EC25% و 1.5 لیتر

----------------------------------------------------------------------------------------

تریپس پیاز Onion thrips

Thrips tabaci

(Thysanoptera , Tereberantia , Thripidae)



تریپس پیاز یا تریپس تو تون گونه ای پلی فاژ می باشد که به گیاهان مختلفی نظیر پیاز,توتون , لوبیا , چغندر قند, گوجه فرنگی , سیب زمینی , نخود و انواع کدوئیان به خصوص هندوانه خسارت می زند.

بر اثر تغذیه و فعالیت پوره ها و حشرات کامل برگها تغییر رنگ داده و لکه های نقره ای زرد یا قهوه ای در سطح آنها مشاهده می شود . در جمعیت های بالا باعث بدشکلی و کوچک ماندن میوه و برگها می شوند . این تریپس ناقل بیماری ویروسی پلاسیدگی در گوجه فرنگی یا Spotted wilt می باشد .


زیست شناسی:

Terebrantia:Egg->L->L->Prepupa->Pupa->Adult

به علت داشتن چشم مرکب در مراحل اولیه رشد و همچنین وجود بال در خارج بدن در دو سن اخر شبیه دگر دیسی ناقص است ولی به علت رشد بال در سنین اولیه و سن دوم در درون بدن و مرحله غیر فعال Pupa شبیه به دگر دیسی کامل است . بنابراین با توجه به مراتب بالا دارای دگردیسی از نوع حد واسط Intermediate metamorphosis می باشد.

این حشره زمستان را به صورت حشره کامل و پوره روی گیاهانو علف های هرز و زیر کلوخه ها و شکاف های زمین به سر می برد.حشرات کامل ماده پس از خروج از اماکن زمستانه ابتدا 2 تا 3 روز تغذیه وسپس تخمگذاری می کنند . حشرات ماده به صورت بکرزایی تولید مثل می کنند و تخم ها را به صورت انفرادی در زیر اپیدرم برگ قرار می دهد . طول دوران یک نسل بین 16 تا 26 روز متغیر است و تا 10 نسل ممکن است ایجاد کند .

کنترل:

1- استفاده از ارقام مقاوم

2- از بین بردن علف های هرز مزارع

مبارزه شیمیایی :

2-3 نوبت پس از چند برگی یا کفتری شدن بوته

1. دیکلرووس(ددواپ) EC50% و 2- 1.5 درهزار

2. مالاتیون EC57% و 2در هزار

3. هپتنفوس(هوستاکوئیک) EC50% و 1درهزار

4. پروفنوس(کوراکرون) EC40%

5. تیودیکارب(لاروین)

6. آندوسولفان(تیودان)

7. دیازینون

-----------------------------------------------------------------------------------------

مگس پیاز Onion fly

Delia(=Hylemyia) antique

(Diptera:Anthomyiidae)



لاروهای کوچک و سفید رنگ این مگس ساقه های زیرزمینی و پیازها را سوراخ کرده و سبب پژمرده شدن و زرد شدن برگها می گردند . هر لارو جوان می تواند سه تا پنج گیاه را از بین ببرد . اغلب پیازهای درشت مورد حمله چندین لارو قرار می گیرند. این افت روی پیاز , تره , سیر و موسیر خسارت می زند.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت شفیره در خاک می گذراند. در اردیبهشت ماه حشرات کامل ظاهر شده و پس از جفت گیری حشره ماده تخمهای خود را بصورت انفرادی یا دسته های کوچک روی خاک اطراف طوقه , روی برگ و یا روی غده پیاز می گذارد. دوره زندگی به طور متوسط حدود یک ماه و در این دوره حشره ماده حدود 100 تخم می گذارد.

دوره جنینی تخم در حرارت 20 تا 21 درجه سانتی گراد حدود 5 روز بوده و تخمها برای تفریح معمولا" به رطوبت زیاد نیاز دارند . لاروهای جوان به محض خروج به داخل بافت گیاه نفوذ کرده و در صورتیکه محیط تغذیه مساعد باشد در مدت 2 تا 3 هفته به رشد کامل خود می رسند . لاروهای کامل سپس از میزبان خارج شده و در عمق 5 تا 10 سانتی متری خاک تبدیل به شفیره می گردند . دوره شفیرگی حدود یک هفته می باشد . این حشره در ایران 3 نسل در سال دارد . نسل اول در اردیبهشت ماه نسل دوم در اوایل تیرماه و نسل سوم در شهریور ماه دیده می شود.

کنترل مگس پیاز:

1- تناوب زراعی

2- مبارزه شیمیایی:


با استفاده از تری کلروفون یا دیپترکس به نسبت 1.5 در هزار(1.5کیلوگرم درهکتار) 2 -3 نوبت پس از چند برگی یا کفتری شدن بوته. سایر سموم:

دیازینون 2لیتر در هکتار

هوستاکوئیک 1لیتر در هکتار

--------------------------------------------------------------------------------------

شته لگومینوز
Aphis craccivora

(Homoptera:Aphididae)

این شته در ایران به اسامی شته سیاه یونجه , شته سیاه نخودیان , شته طاووسی و شته اقاقیا نیز خوانده می شود . شته ای پلی فاژ بوده که میزبانهای ترجیحی آن افراد خانواده لگومینوز می باشد . کلنی های جوان این شته در نقاط رشد گیاه میزبان (لوبیا , باقلا , عدس نخود ماش اقاقیا گل طاووسی) متمرکز شده و تمام قسمتهای گیاه اعم از برگ گل آذین و میوه را مورد حمله قرار می دهد .



زیست شناسی:

تمام دوره سال در شرایط مساعد به طریق بکرزایی تولید مثل می کند. بنابراین سیکل زندگی آن Anholocyclic می باشد.



کنترل:

1. دیکلرووس(ددواپ) EC50% و 2-1.5 در هزار

2. پیریمیکارب(پریمور) wp50% و 0.7- 0.5 کیلوگرم درهکتار

3. هوستاکوئیک EC50% و 1لیتر درهکتار

4. پی متروزین(چس) WG50% و 0.5 کیلو گرم

---------------------------------------------------------------------------------------------

شته سیاه باقلا Bean aphid

Aphis fabae

(Homoptera:Aphididae)

به تمام اندام های گیاه اعم از برگ , ساقه و گل حمله می نماید و با تغذیه از شیره گیاهی باعث ضعف و زردی در گیاه می شود و با ترشحات عسلک و تجمع گرد و خاک روی گیاه موجب اختلالات فیزیولوژیک در گیاه می شود .خسارت غیرمستقیم این آفت انتقال بیماریهای ویروسی است . در دنیا بیش از 200 میزبان دارد . در ایران یکی از افات مهم بقولات است و بیشتر روی نخود , لوبیا , باقلا , سیب زمینی , بادمجان , توتون , اسفناج و خیار و... دیده می شود .



زیست شناسی:

این شته دو میزبانه بوده که میزبان اول آن شمشاد زینتی و میزبان دوم آن گیاهان پهن برگ یک ساله است . از مرحله تخم تا تولید شته های بالدار دخترزا روی میزبان اول و از مرحله شته های بالدار دخترزا تا تولید افراد جنسی زای نر و ماده روی میزبان دوم سپری می شود.

زمستان را به صورت تخم روی میزبان اول به سر می برد. در بهار شته های بالدار زنده زا میزبان اول را ترک کرده و روی میزبانهای دوم از قبیل صیفی جات و حبوبات می روند. در اواخر تابستان ماده Sexupare ظاهر می شود که بالدار می باشد و به روی میزبان اول بر می گردند و افراد نر و ماده را بوجود می آورند. شته های ماده پس از جفت گیری , حاشیه برگها و پایین جوانه ها تخمریزی می کنند به این ترتیب در یک سال چندین نسل بوجود می آورند.

کنترل:

1. دیکلرووس(ددواپ) EC50% 2-1.5 در هزار

2. پیریمیکارب(پریمور) wp50% و0.7- 0.5 کیلوگرم درهکتار

3. هوستاکوئیک EC50% و 1لیتر درهکتار

4. پی متروزین(چس) WG50% و 0.5 کیلو گرم

فات مهم یونجه

سرخرطومی برگ یونجه Hypera postica

(Col.: Curculionidae)

از آفات مهم یونجه می باشد که اگر با آن مبارزه قاطع نشود چین اول یونجه را به کلی نابود می کند. خسارت این آفت به علت تغذیه لاروهای آن از برگ و جوانه های انتهائی یونجه است. حشرات کامل نیز از برگ و ساقه یونجه تغذیه می کنند. ولی خسارت عمده توسط لاروهای سن 3 و 4 می باشد و مزارع شدیداً آلوده از دور به نظر سفید می رسد.

زیست شناسی:

سرخرطومی برگ یونجه در نواحی سردسیر و کوهستانی زمستان را به صورت حشره کامل در داخل بقایای یونجه در خاک و سایر پناهگاهها می گذرانند (در نواحی دشت زمستان گذرانی به صورت تخم در ساقة‌ یونجه می باشد). در بهار وقتی که متوسط درجه حرارت روزانه به 17 درجه سانتی گراد رسید از پناهگاههای خود خارج، جفت گیری و تخم ریزی صورت می گیرد. تخمگذاری بدین صورت است که حشره کامل ساقه های جوان را انتخاب،‌ ابتدا بوسیله خرطوم سوراخی در بافت ساقه ایجاد و سپس تخمگذاری می کند. تعداد تخمها در هر ساقه از 3 تا 60 عدد متغیرمی باشد. پس از تخمگذاری حشره ماده مدخل سوراخ را با ماده قهوه ای رنگی می پوشاند و بهمین دلیل تخمگذاری سر خرطومی یونجه در روی ساقه ها اغلب به آسانی قابل تشخیص است. طول دوران جنینی بست به شرایط مختلف 15-5 روز طول می کشد و لاروهای سن اول بوسیلة سرپوشی که در قسمت بالای تخم قرار دارد خارج می گردد. لاروهای سن اول ابتدا از جوانه ها و برگهای لطیف یونجه تغذیه کرده و در سنین بعدی از سایر برگها تغذیه و برگها را مشبک و سوراخ سوراخ می کند. در حمله های شدید برگها خشکیده و گاهی به علت فقدان کلروفیل مزرعه از دور سفید رنگ به نظر می رسد. فعالیت لاروها بیشتر در ساعات خنک روز صورت می گیرد. طول دوران لاروی حدود 35-30 روز و دارای 4 سن لاروی است. لارو پس از رشد کامل در روی برگ و یا در بین چند برگ یونجه پیله تنیده و به شفیره تبدیل می شود. طول دوران شفیرگی 12-3 روز می باشد. پس از دوران شفیرگی حشره کامل ظاهر و چند روزی در داخل پیله مانده و سپس پیله را سوراخ کرده و از آن خارج می شود. این حشره ممکن است تا 3 نسل در سال داشته باشد.

کنترل:

دشمنان طبیعی (Hym.: Ichneumonidae) Bathyplectes anurus

پارازیتوئید لارو(hym.: Ichneumonidae)Bathyplextes Curculionis

یکی از راههای مبارزه با این آفت جلو انداختن تاریخ برداشت در چین اول است چون بیشتر خسارت متوجه چین اول یونجه می باشد.

در مناطقی که حشره زمستان را به صورت تخم سپری می کند چرای پائیزه و یا سوزانیدن سطحی مزرعه یا شعله افکن به شدت از تراکم آفت می کاهد.

کنترل شیمیایی:

1. اتریمفوس(اکامت) EC50% و 1لیتر در هکتار

2. فوزالن(زولون) EC35% و 2.5 لیتر در هکتار

3. مالاتیون EC57% و 3لیتر در هکتار؛ وقتی مصرف به صورت« تر» است استفاده شود.

4. فن والریت EC20% و 1لیتر در هکتار.

------------------------------------------------------------------------------------------

سر خرطومی ریشه یونجه Sitona Spp.

(Col.: Curculionidae)

در اغلب مناطق ایران وجود دارند. تا کنون 14 گونه از این جنس از مزارع یونجه، شبدر و حبوبات استان فارس جمع آوری شده است. به انواع گیاهان خانواده گلومینوز حمله می کنند. لاروها از روی یا درون ریشه و همچنین از گره ازت دار تغذیه می کنند و حشرات کامل از قسمتهای سبز هوائی گیاه تغذیه می نمایند. مهمترین گونه های این جنس عبارتند از:

Sitona humeralis

طول حشرات کامل 5-5/3 میلی متر، چشمها تخت و مژه دار، فرو رفتگی سطح پیشانی و خرطوم از پشت سر به شکل حرف V دیده می شود، جوانب پیش گره کمانی شکل، سطح پیش گره دارای 3 نوار طولی روشن، بالپوشها کشیده و غیر موازی، میزبانهای آنها یونجه زراعی، یونجه باغی، شبدرهای وحشی می باشند.

Sitona macularius

طول حشرات کامل 5/4-3 میلی متر، چشمها برجسته، مژه های چشمی نامشخص، سطح پیشانی فرو رفته، پیش گرده استوانه ای شکل و منقوط (Punctured)، گیاهان میزبان آن نخود، یونجه زراعی و شبدرهای وحشی می باشند.

Sitona bicolor

چشم تخت و مژه دار، عرض سر در محل چشمها کمتر از عرض لبه جلوئی پرونوتوم، دارای موهای ایستاده یا نیمه ایستاده روی بالپوشها، میزبانهای آنها یونجه زراعی، نخود و شبدرهای وحشی می باشند.

S. humeralis گونة معمول این جنس است. زمستان را در حالات مختلف لاروی و یا حشره کامل به سر می برد. محل زمستان گذرانی به صورت لارو باشد در اواخر اسفند تا اوایل فروردین ماه لارو به شفیره تبدیل شده سپس حشرات کامل ظاهر می گردند. حشرات کامل پس از کمی تغذیه جفت گیری و تخمگذاری می کنند. محل تخمگذاری روی ساقه، طوقه و یا داخل خاک می باشد. تعداد تخم معمولاً زیاد حدود 300 عدد می باشد. دوران جنینی 20-15 روز، تخمها بیضی، زرد لیموئی می باشند. لاروها پس از خروج از تخم وارد خاک شده و از ریشه و گره های ازت دار تغذیه می کنند و پس از گذشت 70-60 روز در داخل کپسول گلی به شفیره تبدیل می شوند. طول دوران شفیرگی 3-2 هفته و سپس حشرات کامل ظاهر می شوند. حشرات کامل پس از تغذیه جفت گیری، تخمگذری نموده و لاروهای سنین مختلف از شهریور تا فروردین ماه در خاک بسر می برند. بنابراین دو نسل در سال دارد.

کنترل:

لاروهای این سرخرطومی ها به ریشه یونجه های سه تا چهار ساله حداکثر خسارت را وارد می آورند.

برگرداندن مزارع یونجه آلوده در پائیز و از بین رفتن و نابودی لاروهای این حشره در اثر سرما یکی از راههای مناسب مبارزه با این آفت است.

----------------------------------------------------------------------------------------------

شته های یونجه

شته های یونجه شامل شته خالدار Therioaphis maculata و Acyrhosiphon pisum و Aphis fabae میشود. در بیشتر مناطق کشت یونجه دیده میشوند. وکنترل شیمیایی فقط برای شته خالدار توصیه میشود.

1. مالاتیون EC57%

2. پریمیکارپ