آفات مهم کشتهای جالیزی

شته جالیز

Aphis gossypii

( Homoptera:Aphididae)



مانند دیگر شته ها با مکیدن شیره گیاهی باعث پیچیدن برگها وعدم رشد سر شاخه ها می گردد.به علاوه عسلک فراوان حاصل از ا ن روی گیاهان را می پوشاندکه قارچهای ساپروفیت روی ان رشد کرده و باعث فو ماژین می شوند. ناقل 70 نوع بیماری ویروسی در گیاهان می باشد.

در ایران مرحوم افشار ان را جزءافات پنبه وجالیز وسبزی وگیاهان صنعتی و علوفه ای گزارش کرد.دواتچی وتقی زاده ان را به عنوان افات مرکبات و فرح بخش این افت را از روی گوجه فرنگی وخربزه و هندوانه وخیار گزارش کرده است.

زیست شناسی:

در مناطق گرمسیری سیکل زندگی ان Anholocyclic بوده و در مناطق سردسیر به صورت holocyclic می باشد.در شرایط عادی طول عمر یک حشره از بدو تولد تا مرگ یک ماه طول می کشد

کنترل شیمیایی شته جالیز:

اگر شته ها موجب پیچیدگی برگ شوند یا تولید گال نمایند از سموم سیستمیک مانند اکسی دمتون متیل (متاسیستوکس) و تیومتون (اکاتین) استفاده می شود ولی اگر موجب پیچیدگی نشونداز پریمیکارپ (پریمور) که یک شته کش اختصاصی است استفاده می شود.

برای مبارزه با شته های سبزی و جالیزی از هپتنوفوس(هوستاکوییک)استفاد ه می شود.

1. دیکلرووس(ددواپ) EC50% و 2-1.5 در هزار

2. پیریمیکارب(پریمور) wp50% و 0.7- 0.5 کیلوگرم درهکتار

3. هوستاکوئیک EC50% و 1لیتر درهکتار

4. پی متروزین(چس) WG50%و 0.5 کیلو گرم

----------------------------------------------------------------------------------------------

مگس خربزه

Myiopardalis pardalina

(Diptera:Tephritidae)

آفت خربزه و طالبی وخیار وکدو و گرمک و دستنبو وبه طور کلی گیاهان خانواده کدوییان میباشد.

زیست شناسی:

در حشرات این خانواده رگ subcostal همیشه در انتها با یک زاویه قائمه خمیدگی نشان می دهد وقبل از ان که به لبه بال برسد محو می گردد. زمستان را بصورت شفیره در عمق 8 تا 10 سا نتی متری خاک به سر می برد.در اواسط بهار که بوته های خربزه شروع به گل دادن می کنند مگس ها خارج شده و با تخمریز خود میوه هایی را که تازه از گل در امده اند را سوراخ می کنند و از شیره هایی که از ان خارج می گردد تغذیه می نمایند. 7 تا 10 روز پس از خروج و تغذیه و مگس ها جفت گیری کرده و ماده ها تخمهای خود را در داخل پوست میوه می گذارند.تخمریزی انفرادی است و هر مگس ماده حدود 100 عدد تخم می گذارد.بین 3 تا 6 روز بعد لاروهای ریز سفید رنگ از تخمها خارج شده و شروع به تغذیه از قسمتهای گوشتی میوه می نما یند.به این ترتیب گوشت میوه را سخت و قهوه ای رنگ کرده و باعث نا مرغوبی ان می شوند.دوره لاروی در تابستان یک تا دو هفته ولی در پا ییز سه هفته به طول می انجامد. سوراخ خروجی لارو در روی میوه کاملا" نمایان است. لاروها پس از رشد کامل در خاک افتاده تبدیل به شفیره می شوند.در عین حال تعداد زیادی از این لاروها درون میوه های الوده تبدیل به شفیره می گردند.میوه های الوده در اثر فعالیت میکرو ارگانیسم های بیماری زا که اغلب هنگام تخمریزی مگس ها به درون میوه راه یافته اند فاسد می شوند.دوران شفیرگی این مگس 2 تا 3 هفته ولی در پا ییز بیشتر است.این مگس 2 تا 3 نسل دارد و در شیراز 4 نسلی است.
کنترل مگس خربزه:

1- مبارزه زراعی بدین ترتیب صورت می گیرد که میوه کوچک را در برگ گیاه پیچیده و زیر خاک می گذارند تا از حمله مگس محفوظ بماند.این عمل هنگام گل گیری خربزه و طالبی انجام می گیرد.

2- سه تا چهار نوبت سم پاشی بوسیله فوزالون (زولون) امولسیون 35 درصد یا دیازینون 60 درصد به نسبت 1.5 لیتر در هکتار و اولین سم پاشی زمانی است که اکثر میوه ها فندقه باشند. بعد از 6 روز سمپاشی را تکرار می کنند. سایر سموم:

1. تری کلروفن(دیپترکس) sp80%و 1.5 کیلوگرم

2. دیمتوآت(روکسیون) EC40% و 1.5 لیتر در هکتار

---------------------------------------------------------------------------------------------------

مگس جالیز

Dacus ciliatus

(Diptera:tephritidae )

این افت خانواده کدوئیان به ترتیب خیارو هندوانه وطا لبی و کدو را برای تغذیه ترجیح میدهد.فعالیت این حشره روی گیاهان غیر زراعی نظیراستبرق و هندوانه ابو جهل نیز گزارش شده است.

زیست شناسی:

زمستان را بصورت شفیره در خاک بسر می برد .حشرات کامل در دهه سوم خرداد ماه از شفیره های زمستان گذران خارج و یک تا سه روز بعد جفت گیری و دو تا سه روز بعد از جفت گیری در عمق 1.5میلیمتر زیر پو ست میوه های جوان در دستجات 20 تا 30 عددی تخمریزی می نمایند .تخمها پس از 2 تا 3 روز تفریخ شده و لاروها به طرف داخل میوه حرکت میکنند.محل تخمریزی بعد از مدتی به رنگ قهوه ای تیره در می اید و تغییر شکل میدهد. این تغییر شکل در نهایت بصورت خمیدگی در میوه خودنمایی میکند. لاروها ی کامل از میوه ها خارج شده و غالبا"در عمق کمتر از 5 سانتی متری خا ک تبدیل به شفیره می شوند.طول دوره لاروی 7 تا 11 روز و شفیرگی 9 تا 12 روز و طول یک نسل 25 تا 45 روز می باشد .و درشرایط مشهد 4 نسل در سال دارد.
کنترل مگس جالیز:

1- مبارزه زراعی بدین ترتیب صورت می گیرد که میوه کوچک را در برگ گیاه پیچیده و زیر خاک می گذارند تا از حمله مگس محفوظ بماند.این عمل هنگام گل گیری خربزه و طالبی انجام می گیرد.

2- سه تا چهار نوبت سم پاشی بوسیله فوزالون (زولون) امولسیون 35 درصد یا دیازینون 60 درصد به نسبت 1.5 لیتر در هکتار و اولین سم پاشی زمانی است که اکثر میوه ها فندقه باشند. بعد از 6 روز سمپاشی را تکرار می کنند. سایر سموم:

1. تری کلروفن(دیپترکس) sp80%و 1.5 کیلوگرم

2. دیمتوآت(روکسیون) EC40% و 1.5 لیتر در هکتار

----------------------------------------------------------------------------------------

کفشدوزک خربزه

Epilachna elaterii

Coleoptera:Coccinellidae
کفشدوزک نسبتا" بزرگی است که رنگ عمومی آن قرمز اجری بوده و روی هر یک از بالپوشها 6 عدد لکه سیاه دیده می شود.

حشره کامل و لارو از برگ بوته های جا لیز نظیر خربزه و گرمک و طا لبی و خیار و.... تغذیه نموده و برگها را به صورت توری در می اورند .گاهی حشرات کامل به تخمدان گلهای گیاه میزبان نیز حمله میکنند وانها را از بین می برند.یکی از میز بانهای این حشره هندوانه ابوجهل با نام Citrulus colocyntus می باشد.

زیست شناسی:

به صورت حشره کامل در شکافهای زمین و زیر کلوخه ها و یا زیر علفهای هرز به سر یبرد.در بهار با مساعد شدن شرایط اب و هواییاز محلهای زمستان گذران خارج شده و از گیاهان وحشی خانواده کدوئیان تغذ یه می کند. پس از مدتی به جالیز کاریها خسارت می زند.حشره ماده تخمهای خود را به صورت دسته های 10 تا 40 تایی در سطح زیرین برگ می گذارد.دوره جنینی 3 تا 13 روز و دوره لاروی یک ماه به طول میانجامد.لاروها 3 مرتبه تغییر جلد داده و در روی برگ تبدیل به شفیره می شوند.دوره شفیرگی 10 روز می باشد.ممکن است 3 تا 5 نسل در سال داشته باشد.

کنترل :

1- سم پاشی اول فصل بر روی هندوانه ابوجهل

2- مبارزه شیمیایی در صورت بالا بودن تراکم جمعیت افت با استفاده از یکی از سموم فسفره آلی مانند اکامت یا زولون

-----------------------------------------------------------------------------------------------

عروسک خربزه

Aulacophora foveicollis

Coleoptera: Chrysomelidae



در درجه اول به خیار و خربزه و در درجه دوم به هندوانه و کدو خسارت می زند.حشره کهمل برگهای گیاه میزبان را سوراخ سوراخ می کند ولی خسارت اصلی مربوط به لارو افت می باشد که طوقه و ریشه گیاه حمله میکند و باعث خشک شدن بوته می شود.

زیست شناسی:

زمستان را بصورت حشره کامل در زیر توده های برگهای ریخته وخشک شده علفهای هرز به خصوص گرامینه های وحشی و دائمی و در شکاف درختان یا شکاف زمین و یا در زیر کلو خه ها به سر می برد. در بهار در اواسط فروردین تا اواسط اردیبهشت ظا هر و در ساعات گرم روز پرواز می نماید و از برگ گیاهان تغذیه می کند . مدت تغذیه حدود یک ماه است.اولین تخمریزی در اوایل خرداد ماه صورت می گیرد .هر حشره ماده تا 300 عدد تخم می گذارد.تخم ها به صورت انفرادی در روی بوته خربزه یا در داخل خاک گذاشته می شود .

دوران تکاملی تخم حدود دو هفته می باشد. لاروها پس از خروج وارد خاک میشوندو از ریشه تغذیه و در دخل ساقه تونل ایجاد میکنند.دوره لاروی 30 تا 40 روز و قبل از این که لاروها تبدیل به شفیره شوند سه بار جلد عوض می کنند. شفیره در خاک و در لانه گلی تشکیل می شود و بعد از 10 روز حشرات کامل نسل دوم ظاهر می گر دند.خسارت نسل دوم اهمیت اقتصادی ندارد و حشرات برای زمستان گذرانی به پناهگاههای مختلف می روند. در برخی از نواحی گرمسیری تا 5 نسل در سال دارد.


کنترل عروسک خربزه :

1- کاهش رطوبت خاک یکی از عوامل محدود کننده تفریخ تخم و فعالیت لارو می باشد و بنابراین در مزارعی که کمتر ابیاری میشوند یا از روش پشته کاری و ابیاری نشتی استفاده میشود خسارت افت کمتر می باشد .

2- در صورت لزوم مبارزه شیمیایی استفاده از کاربارین (سوین) یا یکی از سموم فسفره الی و چون لارو افت ریشه خوار است و در زمان کشت از گرانول کلرپیریفوس به میزان 20 کیلو در هکتار علیه لارو استفاده می شود.

------------------------------------------------------------------------------------------------

سرخرطومی جالیز

Acytopeus curvirostris

Coleoptera: Curculionidae

سه نسل در سال دارد و زمستان را به صورت حشره کامل در داخل میوه خشک شده می گذراند.حشرات کامل همزمان با تشکیل میوه ها ی هندوانه ابوجهل یا جالیز (هندوانه و خربزه و طالبی و خیار و کدو ) در مناطق جالیز کاری ظاهر می شوند. ابتدا حشره از میوه تغذیه کرده سپس درسمت سایه میوه تخمگذاری می کند .تخم معمولا" در کنار سوراخی که بوسیله خرطوم در پوست میوه ایجاد شده می گذارد. وقتی لارو از تخم خارج شد با یک نوبت خزیدن در حفره افتاده و رو به طرف میوه شروع به تغذیه می کند . حفره تخم ریزی پس از چند روز مسدود شده ولی چون سلولهای اطراف اسیب دیده و رشد نکرده و با توجه به رشد طبیعی سایر سلولهای ان خمیدگی وپیچشی در میوه ایجاد شده و شکل اولیه خود را از دست می دهد.

در یک کانون تخمریزی 38 تخم شمارش شده است.میوه انتخاب شده جهت تخم گذاری باید پوستی نازک و شاداب داشته و قطر ان نباید از 5 تا 8 سانتیمتر تجاوز کند. در صورتیکه پوست سخت شود حشره قادر نیست در ان ایجاد کند.برخی اوقات حشره نر محل دم میوه و یا ساقه فرعی را قطع می کند لذا میوه شادابی خود را از دست داده و چروکیده می شود.لاروها محتویات درون میوه را خورده و سپس در درون همان میوه های خشکیده تبدیل به شفیره می شوند. در این میوه ها انبوهی از لانه های شفیرگی مشاهده می شود.دوره جنینی 2 تا 4 روز و دوره لاروی 11 تا 14 روز و دوره شفیرگی 3 تا 10 روز میباشد. در شرایط مساعد حشره کامل از شفیره خارج شده و دوباره فعالیت می کند و در شرایط نامساعد درون حفره شفیرگی زمستان گذرانی می کند.


کنترل سرخرطومی جالیز:

1- سم پاشی توصیه نمی شود.

2- جمع آوری وانهدام میوه های آلوده

3- شخم عمیق بعد از برداشت محصول

4- از بین بردن بقایای گیاهی

5- مبارزه با هندوانه ابوجهل

6- شخم و یخ آب زمستانه

7- معلق نگه داشتن میوه های کوچک

------------------------------------------------------------------------------------------------

شته مومی کلم(Cabbage aphid)

Brevicoryne brassicae

(Hom:Aphididae)



شته ای به رنگ سبز مایل به خاکستری است که سطح بدن آن دارای گرد مومی سفید رنگی می باشد . کلم و گل کلم و کلم دلمه ای تربچه و خردل را بشدت مورد حمله قرار میدهد اما کلم پیچ و کلم روغنی کمتر مورد حمله قرار می گیرند و شلغم کا ملا" از این شته مصون می باشد.

زمستان را به صورت تخم و در حالت دیاپوز می گذراند.تخم در بهار تفریخ شده و شته های موسس Fundatrix بوجود امده به روش دختر زایی و زنده زایی تولید مثل نموده و چندین نسل ایجاد می کنند. اگر درفصل در فصل تابستان مواد غذایی برای تغذیه شته در مزرعه کافی نباشد شته های بالدار ظاهر شده و به مزهرع مجاور پرواز می نمایند .

تعداد نسل بسته به شرایط اب و هوایی متغیر و 15 تا 20 نسل در سال دارد. دوره تکاملی در زمستان 15 تا 20 روز و در تابستان 8 تا 10 روز می باشد. در پا ییز شته های بالدار روی خاک نزدیک طوقه و بوته های کلم و کلم گل جمع می شوند و سپس افراد نر و ماده در انها بوجود می ایند که پس از جفت گیری تخم ریزی می نمایند.هر شته 3 تا 4 تخم می گذارد. تخم ها سیاه و بیضی است و به همین طریق زمستان را سپری می کنند.در مناطق گرمسیر این شته تمام مدت سال را به صورت ماده بکر زا سپری می کند ((Anholocyclic .

کنترل:

1. زنبور پارازیتوئید Diaretiella rapae (Hymenoptera:Aphidiidae)

2. پیریمیکارب(پریمور) wp50% و 0.7-0.5 کیلوگرم درهکتار

3. هوستاکوئیک EC50% و 1لیتر درهکتار

4. دیکلرووس(ددواپ) EC50% و 2-1.5 در هزار

-----------------------------------------------------------------------------------------

سفیده بزرگ کلم(Large cabbage butterfly)

Pieris brassicae

(Lepedoptera: Pieridae)



لارو های این روز پرک از گیاهان مختلف چلیپا ئیان مانند کلم و کلم گل و شلغم و ترب و تربچه و کلم قمری تغذیه نموده و فقط رگبرگها را باقی می گذارند.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت شفیره به سر می برد و در اوایل بهار حشرات کامل ظاهر و پس از جفت گیری شروع به تخم ریزی کرده و در هر نوبت یک دسته تخم 20 الی 30 عددی روی گیاهان تیره کلم قرار می دهد. مجموع تخمها ممکن است تا 200 عدد هم برسد . تخمها پس از 5 تا 8 روز باز شده و لاروهای کوچک برای مدتی به طور دسته جمعی زندگی کرده و از قسمتهای لطیف برگها تغذیه می کنند . لاروها به تدریج که بزرگتر میشوندزندگی دسته جمعی را ترک کرده و پخش می شوند . لاروهای درشت ضمن تغذیه از برگهای کلم فقط رگبرگهای بزرگتر را بجا می گذارند . لارو دارای سه سن لاروی و دوره لاروی حدود دو هفته طول می کشد . وقتی لارو کامل شد برای شفیره شدن خود را به اشیا مجاور اعم از چوب و غیره محکم کرده و بوسیله جند تار ابریشم به اشیا مزبور وصل و سپس تبدیل به شفیره می شود . دوره شفیرگی حدود یک تا دو هفته طول می کشد . در سال 2 تا 4 نسل دارد.

کنترل:

1- دشمنان طبیعی

زنبور پارا زیتو ئید لارو

Apanteles glomeratus (Hymenoptera : Braconidae)
زنبور پارا زیتوئید تخم

Trichogramma brassicae(Hymenoptera: Trichogrammatidae)

2- مبارزه شیمیایی:

در صورت لزوم مبارزه شیمیایی از کارباریل (سوین) به نسبت 3 کیلوگرم یا تری کلروفن 1.5 کیلوگرم در هکتاربا دیدن اولین لاروهای افت استفاده می شود

--------------------------------------------------------------------------------------------

سفیده کوچک کلم Small cabbage butterfly

Pieris rapae

Lepedoptera:Pieridae



زیست شناسی:

شبیه به سفیده بزرگ کلم می باشد ولی ماده بر خلاف سفیده بزرگ تخم های خود را بصورت انفرادی می گذارد. یک ماده ممکن است تا 350 عدد تخم نیز بگذارد .تعداد نسل ان در شرایط کرج 5 نسل در سال گزارش شده است.

کنترل سفیده:

1- زنبور پارازیتوئید تخم


Trichogramma sp. (Hymenoptera:Trichogrommatidae)

2- زنبور پارازیتوئید لارو


Apanteles rubecula(Hymenoptera:Braconidae)


1- مبارزه شیمیایی :

در صورت لزوم مبارزه شیمیایی از کارباریل (سوین) به نسبت 3 کیلوگرم یا تری کلروفن 1.5 کیلوگرم در هکتاربا دیدن اولین لاروهای افت استفاده می شود

----------------------------------------------------------------------------------------

شب پره پشت الماسی(بید کلم) Diamond back moth

Plutella xylostella

(Lepedoptera:Platellidae)



یکی از آفات مهم گیاهان اهلی و وحشی کروسیفره می باشد که لاروها پس از خروج از تخم رگبرگهای اصلی را سوراخ کرده و یا اینکه در سطح زیرین برگها به تغذیه می پردازند. در حملات شدید بوته های جوان ممکن است از بین برود . در گیاه کلم گلها به برگ ترجیح دارند و ضمن تغذیه روی گلها فضولات و تارهای تنیده را به جای می گذارند.

زیست شناسی:

روزها در زیر برگ مخفی و شب فعالیت دارند . بعد از پروازهای کوتاه و جفت گیری و در سطح زیر برگها تخم می گذارند. تعداد تخم 150 تا 300 عدد که در دسته های 3 تا 6 تایی می گذ ا رند . در شرایط مساعد 3 تا 4 روز بعد تخم ها باز می شوند . طول دوران لاروی 7 تا 10 روز می باشد . لارو های ریز در زیر برگ از پارانشیم تغذیه می کنند ولی لاروهای درشت برگها را سوراخ سوراخ می کنند . لارو سن اخر پیله تنیده و در سطح پشت برگها تبدیل به شفیره می شود. در مناطق گرمسیر بدون دیاپوز 12 نسل در سال دارد.

کنترل:

1- لاروهای این افت توسط زنبور Diadagma sp از خانواده Ichneumonidae تقریبا" برابر 35 درصد پارازیته می شوند .

2- مبارزه شیمیایی با استفاده از یکی از سموم فسفره (زولن و دیازینون)

--------------------------------------------------------------------------------------------------

کک چلیپا ئیان Cabbage flea beetle

Phyllotreta spp.

(Coleoptera: Chrysomelidae)



سوسکهای بسیار کوچکی در حدود 2 تا 3 میلیمتر بوده و به علت اینکه ران پای عقبی بزرگ شده و می جهند به آنها کک اتلاق شده است . حشرات کامل از برگهای کروسیفره مانند کلم و شلغم و تربچه و خردل و کلزا تغذیه کرده و برگها را سوراخ سوراخ می کنند. لارو معمولا" روی ریشه زندگی کرده و خسارت چندانی وارد نمی اورد . از این جنس ها سه گونه از ایران گزارش شده است.


P. cruciferae

P. nemorum

P. undulate

زیست شناسی:

زمستان را به صورت حشره کامل و به حالت دیاپوز در زیر خاک یا زیر بقایای گیاهی به سر می برد .در شرایط مساعد و در بهار خارج و بعد از دو هفته تغذیه و بعد از دو هفته تغذیه و جفت گیری و تخمریزی می کند. تخمها نزدیک ریشه در سطح خاک گذاشته می شود.حشره ماده 35 تا 70 تخم می گذارد. دوره جنینی حدود یک هفته و لارو پس از خروج در خاک از ریشه کروسیفره به خصوص کلم تغذیه می کند و اغلب به داخل بافت نفوذ کرده و پس از گذشت یک ماه در خاک به شفیره تبدیل میگردد. دوره شفیرگی 10 تا 15 روز و یک نسل در سال دارد.

کنترل:

در صورت لزوم با استفاده ازکارباریل(سوین)

---------------------------------------------------------------------------------------

شته سبز هلو (شته اسفناج)green peach aphid

Myzus persicae

(Homoptera:Aphididae)



هلو و بادام و گوجه و زرد الو میزبانهای اصلی ان را تشکیل می دهند و از مهمترین میزبانهای ثانوی می توان و گوجه فرنگی و سیب زمینی و توتون و بادمجان و کرفس و کاهو و شلغم و .... را نام برد.

زیست شناسی:

سیکل زندگی ان Holocyclic بوده و به صورت تخم روی میزبانهای اصلی زمستانگذرانی

می کند. سپس فرم های بالداری که از اواخر فروردین تا اوایل خردادماه ظاهر می شوند به میزبانهای ثانوی مهاجرت می کنند . این شته یکی از مهمترین ناقلین عوامل بیماریزای گیاهی می باشد.

کنترل شته هلو:

اگر شته ها موجب پیچیدگی برگ شوند یا تولید گال نمایند از سموم سیستمیک مانند اکسی دمتون متیل (متاسیستوکس) و تیومتون (اکاتین) استفاده می شود ولی اگر موجب پیچیدگی نشونداز پریمیکارپ (پریمور) که یک شته کش اختصاصی است استفاده می شود.

برای مبارزه با شته های سبزی و جالیزی از هپتنوفوس(هوستاکوییک)استفاد ه می شود.

1. دیکلرووس(ددواپ) EC50% و 2-1.5 در هزار

2. پیریمیکارب(پریمور) wp50% و 0.7-0.5 کیلوگرم درهکتار

3. هوستاکوئیک EC50% و 1لیتر درهکتار

----------------------------------------------------------------------------------------------

کرم میوه گوجه فرنگی(کرم غوزه)

Helicoverpa armigera

Syn:Helicoverpa armigera

Lepidoptera:Noctuidae) )






یکی از افات مهم پنبه و توتون و گوجه فرنگی و یونجه و خشخاش و کنف و شبدر و ذرت و نخود و کنجد و بادمجان و سویا و لوبیا و ذرت خوشه ای و کدو و شاهدانه می باشد . بسیار پلی فاژ بوده در دنیا بیش از 70 گونه میزبان برای ان گزارش شده است . لاروهای این افت از برگهای جوان و قوزه (کرم قوزه پنبه و کرم قوزه گلرنگ) و بلال (کرم برگخوار ذرت)

و میوه (کرم میوه گوجه فرنگی) و غلاف بذر (کرم پیله خوار نخود) گیاهان میزبان خود تغذیه می کنند.در مزارع سبزی و صیفی گونه های دیگری نظیر H. peltigera و H. viriplaca نیز دیده می شوند.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت شفیره در داخل در عمق 5 تا 8 سانتیمتری به سر می برد.خروج پروانه ها در بهار بسته به درجه حرارت از اواسط فروردین ماه شروع می شود . حشره ماده پس از جفت گیری تخم های خود را به صورت انفرادی روی دو طرف برگها و ساقه ها و دمبرگها و برگچه های گیاه میز بان می گذارد. تخم در شرایط مساعد 3 تا 5 روز بعد تفریخ شده و لاروها در همان محل شروع به تغذیه می کنند .

لارو در روی نخود غلاف را سوراخ کرده و در داخل ان فعالیت می کند. در صورتیکه در روی گوجه فرنگی میوه را مورد حمله قرار داده و درون ان فعالیت می کند. دوره لاروی حدود 3 هفته به طول می انجامد.دارای شش سن لاروی است و لارو 5 مرتبه پوست عوض می کند تا به مرحله تکامل برسد و سپس در داخل خاک تبدیل به شفیره می شود . دوره شفیرگی در شرایط مساعد 8 تا 12 روز به طول می انجامد . طول دوره زندگی پروانه ها در بهار بیشتر و در تابستان به علت گرمی هوا و کاهش رطوبت نسبی کمتر می گردد. طول دوره یک نسل حدود 38 تا 44 روز نوسان دارد. ممکن است 3 تا 4 نسل در سال داشته باشد.

کنترل:

1- شخم عمیق بلافاصله بعد از برداشت محصول

2- یخ اب زمستانه

مبارزه شیمیایی:

دو تا سه نوبت بعد از ریزش گل و تشکیل میوه

1. تری کلروفن(دیپترکس) sp80%و 1.5- 1 کیلوگرم

2. سوین wp85%و 3کیلوگرم در هکتار

-------------------------------------------------------------------------------------------------

سوسک کلرادو Colorado potato beetle

(سوسک برگخوار سیب زمینی)

Leptinotarsa decemlineata

Coleoptera:Chrysomelidae))





این افت بومی کشور امریکا می باشد.

سوسک کلرادو طالب آب و هوای معتدل و مرطوب و زمستان سرد است . حرارت بالاتر از 11.5 درجه سانتی گراد برای نشو و نمای سوسک موثر شناخته شده است . تخم در حرارت کمتر از 12 درجه سانتی گراد تفریخ نمی شود . حرارت بالاتر از 35 درجه سانتی گراد تخم و لارو ها را می کشد و سوسکها برای فرار از گرما به داخل خاک پناهنده می شوند . این افت علاوه بر سیب زمینی از گوجه فرنگی و بادمجان و تو تون و فلفل فرنگی و عده زیادی از گیاهان هرز تغذ یه می کند . حشره کامل و لارو این افت از برگهای گیاه میزبان تغذیه نموده و ساقه ها را باقی می گذارند.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت حشره کامل در داخل خاک و در اعماق مختلف ان سپری می کند . در اوایل بهار که حرارت خاک در بستر سوسک به حدود 12 درجه سانتی گراد رسید از محلهای زمستان گذران خارج و شروع به فعالیت می کند . در شهرستان اردبیل تاریخ خروج سوسکهای زمستانه معمولا" از اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت می باشد. سوسکها در ابتدای خروج 2 تا 3 روز در سطح خاک استراحت کرده و سپس در هوای گرم و افتابی شروع به فعالیت و پرواز می کنند . حشرات کامل بعد از یک تغذیه کافی از جوانه ها و برگها

که معمولا" چند روز طول می کشد و در ساعات گرم و افتابی روز به جفت گیری پرداخته سپس حشره ماده تخم های خود را در دستجات 20 تا 80 تایی در سطح زیرین برگها قرار می دهد . یک سوسک زمستانه ممکن است تا 2400 عدد تخم نیز بگذارد . تخمها در حرارت 20 تا 25 درجه سانتی گراد طی 4 تا 6 روز و در حرارت پایین تر طی 2 تا 3 هفته تفریخ می شوند . تخمها در حرارت بالاتر از 35 درجه خشک شده و نازا می شوند . این حشره دارای 4 سن لاروی است و تا ابتدای شفیره شدن 4 نوبت پوست عوض می کند . دوره لاروی حدود 15 روز طول کشیده سپس لارو در داخل خاک در گهواره گلی و در عمق 3 تا 10 سانتی متری تبدیل به شفیره می شود . شفیرگی حدود 20 روز به طول می انجامد . نسل اول این افت حدود 45 روز به طول می انجامد .

در اردبیل سوسکهای نسل اول از دهه اول تیرماه به بعد از شفیره خارج و در ساعات گرم روز به تدریج در خاک دیده می شوند . قسمت عمده ای از جمعیت سوسکهای نسل اول به خاک رفته و در عمق 10 تا 25 سانتی متری یا بیشتر دوره استراحت درازمدت یک تا سه سال را می گذرانند. اما عده ای نیز به دوره استراحت نرفته و در سطح مزرعه باقی مانده و جفت گیری و تخمریزی می نمایند و نسل دوم افت را می سازند . طرز تغذیه و رشد و نمو افراد نسل دوم مشابه با نسل اول افت می باشد . حشرات کامل در اواخر تابستان و اوایل پاییز به دیاپوز رفته و همان گونه زمستان را درون خاک سپری می کنند . این افت در نقاط دیگر دنیا 1 تا 4 نسل در سال دارد.

کنترل:

1- مبارزه زراعی:

جمع آوری و حذف بقایای آلوده و تناوب زراعی در امر مبارزه بسیار مهم می باشد .

2- دشمنان طبیعی:

الف) قارچ Beauveria bassiana روی لارو و شفیره و حشره کامل فعالیت می نماید.

ب) سن شکارگر Rhinocoris punctiventris از خانواده Reduviidae شکارچی حشره کامل می باشد .

ج) لارو بالتوری Chrysopa carnea از خانواده Chrysopidae که از تخم افت تغذیه می کند.

3- مبارزه شیمیایی:

یک یا دو نوبت سم پاشی با فوزالون (زولون) امولسیون 35 درصد به نسبت 2 لیتر در هکتار و یا اندوسوفان (تیودان) امولسیون 35 درصد به نسبت یک تا دو لیتر در هکتار در اواسط خرداد و اواسط تیرماه

---------------------------------------------------------------------------------------------------
کرم مفتولی ریشه Click beetle

Agriotes lineatus

Coleoptera:Elateridae



به گیاهان مختلفی نظیر سیب زمینی و گندم و هویج و ذرت و کاهو و گوجه فرنگی و چغندر قند و توتون و تره فرنگی و جو و پنبه خسارت می زند . لارو این حشره از گیاهچه هاییکه به تازگی از جوانه زدن بذر ایجاد شده اند و تغذیه نموده و حشره کامل نیز از گرده گلها تغذیه می نماید .

لارو افت غده سیب زمینی را سوراخ نموده و در داخل ان کانالهایی به طول 2 تا 3 میلیمتر بوجود می اورد و خود نیز در داخل این کانالها به سر می برد . روی ریشه گندم نیز قسمتی از ان را به صورت قلوه کن مورد تغذیه قرار می دهد.

زیست شناسی:

سوسکهای ماده پس از جفت گیری به داخل خاک نفوذ و در انجا تخم خود را روی ریشه میزبان قرار می دهند . تخمها پس از چند روز تفریخ می شوند . دوره تکاملی لارو طولانی و ممکن است 3 تا 5 سال طول بکشد . لاروها در برابر خشکی بسیار حساس هستند . مرحله شفیرگی نیز در داخل خاک سپری می شود. به صورت لارو یا شفیره زمستان گذرانی می کند.

کنترل:

1- تناوب زراعی

2- شخم عمیق و از بین بردن غده ها در زمین

3- در صورت لزوم مبارزه شیمیایی با استفاده از مونوکروتوفوس (نوواکرون) به نسبت 1.5 تا 2 در هزار

----------------------------------------------------------------------------------------------------

کنه زنگار گوجه فرنگی Tomato russet mite

(کنه حنایی گوجه فرنگی)

Vasates lycopersici

Syn:Aculops lycopersici

(Acari:Eriophyidae)



این کنه در سطح برگ و شاخه های گوجه فرنگی و سیب زمینی و عده دیگری از گیاهان خانواده Solanaceaeیا بادمجانیان به سر می برد و باعث ضخیم شدن و لوله شدن برگها می شود .

در اثر شدت حمله غالبا" برگ و ساقه های میزبان این کنه کامل حدود 0.1 تا 0.2 میلیمتر و به رنگ زرد مایل به سبز می باشد . بدن کشیده و دو جفت پا دارد . بسیاری از متخصصین علائم خسارت این کنه را با بیماری فیتوفترا اشتباه می گیرند . تفاوت این دو در این است که در بیماری فیتوفترا بعد از دو تا سه روز گیاه خشک شده و از بین می رود ولی در مورد این کنه رشد گیاه کم می شود و برگها پلاسیده و به رنگ حنایی در می اید ولی به رشد و نمو خود ادامه می دهد و حتی تولید میوه کوچک هم می کند.

کنه تخمهای کروی شکل وسفید شیری خود را به خصوص در اطراف رگبرگهای اصلی و یا در شیارهای دمبرگ و ساقه قرار می دهد . کنه حنایی گوجه فرنگی در اواخر تیرماه تا اوایل مرداد ظاهر می گردد و از شهریور ماه به بعد جمعیت ان در برخی از مزارع گوجه فرنگی فوق العاده افزایش پیدا می کند. این حالت در طول ماههای شهریور و مهر ادامه پیدا می کند و در نتنیجه بوته ها را به نابودی می کشاند . انتشار این کنه اغلب توسط باد و حشرات به خصوص Bemisia sp. که در مزارع زیاد دیده می شوند و صورت می گیرد.

دوران رشدی کنه از تخم تا کنه بالغ در حرارت 25 درجه سانتی گراد و رطوبت 50 درصد 8 تا 10 روز به طول می انجامد.این کنه بیش از 10 نسل در سال دارد .

کنترل شیمیائی:

1. دینوکاپ (کاراتان) wp18.25 و 1کیلوگرم

2. بروموپروپیلات(نئورون) EC25% و 1.5 لیتر

----------------------------------------------------------------------------------------

تریپس پیاز Onion thrips

Thrips tabaci

(Thysanoptera , Tereberantia , Thripidae)



تریپس پیاز یا تریپس تو تون گونه ای پلی فاژ می باشد که به گیاهان مختلفی نظیر پیاز,توتون , لوبیا , چغندر قند, گوجه فرنگی , سیب زمینی , نخود و انواع کدوئیان به خصوص هندوانه خسارت می زند.

بر اثر تغذیه و فعالیت پوره ها و حشرات کامل برگها تغییر رنگ داده و لکه های نقره ای زرد یا قهوه ای در سطح آنها مشاهده می شود . در جمعیت های بالا باعث بدشکلی و کوچک ماندن میوه و برگها می شوند . این تریپس ناقل بیماری ویروسی پلاسیدگی در گوجه فرنگی یا Spotted wilt می باشد .


زیست شناسی:

Terebrantia:Egg->L->L->Prepupa->Pupa->Adult

به علت داشتن چشم مرکب در مراحل اولیه رشد و همچنین وجود بال در خارج بدن در دو سن اخر شبیه دگر دیسی ناقص است ولی به علت رشد بال در سنین اولیه و سن دوم در درون بدن و مرحله غیر فعال Pupa شبیه به دگر دیسی کامل است . بنابراین با توجه به مراتب بالا دارای دگردیسی از نوع حد واسط Intermediate metamorphosis می باشد.

این حشره زمستان را به صورت حشره کامل و پوره روی گیاهانو علف های هرز و زیر کلوخه ها و شکاف های زمین به سر می برد.حشرات کامل ماده پس از خروج از اماکن زمستانه ابتدا 2 تا 3 روز تغذیه وسپس تخمگذاری می کنند . حشرات ماده به صورت بکرزایی تولید مثل می کنند و تخم ها را به صورت انفرادی در زیر اپیدرم برگ قرار می دهد . طول دوران یک نسل بین 16 تا 26 روز متغیر است و تا 10 نسل ممکن است ایجاد کند .

کنترل:

1- استفاده از ارقام مقاوم

2- از بین بردن علف های هرز مزارع

مبارزه شیمیایی :

2-3 نوبت پس از چند برگی یا کفتری شدن بوته

1. دیکلرووس(ددواپ) EC50% و 2- 1.5 درهزار

2. مالاتیون EC57% و 2در هزار

3. هپتنفوس(هوستاکوئیک) EC50% و 1درهزار

4. پروفنوس(کوراکرون) EC40%

5. تیودیکارب(لاروین)

6. آندوسولفان(تیودان)

7. دیازینون

-----------------------------------------------------------------------------------------

مگس پیاز Onion fly

Delia(=Hylemyia) antique

(Diptera:Anthomyiidae)



لاروهای کوچک و سفید رنگ این مگس ساقه های زیرزمینی و پیازها را سوراخ کرده و سبب پژمرده شدن و زرد شدن برگها می گردند . هر لارو جوان می تواند سه تا پنج گیاه را از بین ببرد . اغلب پیازهای درشت مورد حمله چندین لارو قرار می گیرند. این افت روی پیاز , تره , سیر و موسیر خسارت می زند.

زیست شناسی:

زمستان را به صورت شفیره در خاک می گذراند. در اردیبهشت ماه حشرات کامل ظاهر شده و پس از جفت گیری حشره ماده تخمهای خود را بصورت انفرادی یا دسته های کوچک روی خاک اطراف طوقه , روی برگ و یا روی غده پیاز می گذارد. دوره زندگی به طور متوسط حدود یک ماه و در این دوره حشره ماده حدود 100 تخم می گذارد.

دوره جنینی تخم در حرارت 20 تا 21 درجه سانتی گراد حدود 5 روز بوده و تخمها برای تفریح معمولا" به رطوبت زیاد نیاز دارند . لاروهای جوان به محض خروج به داخل بافت گیاه نفوذ کرده و در صورتیکه محیط تغذیه مساعد باشد در مدت 2 تا 3 هفته به رشد کامل خود می رسند . لاروهای کامل سپس از میزبان خارج شده و در عمق 5 تا 10 سانتی متری خاک تبدیل به شفیره می گردند . دوره شفیرگی حدود یک هفته می باشد . این حشره در ایران 3 نسل در سال دارد . نسل اول در اردیبهشت ماه نسل دوم در اوایل تیرماه و نسل سوم در شهریور ماه دیده می شود.

کنترل مگس پیاز:

1- تناوب زراعی

2- مبارزه شیمیایی:


با استفاده از تری کلروفون یا دیپترکس به نسبت 1.5 در هزار(1.5کیلوگرم درهکتار) 2 -3 نوبت پس از چند برگی یا کفتری شدن بوته. سایر سموم:

دیازینون 2لیتر در هکتار

هوستاکوئیک 1لیتر در هکتار

--------------------------------------------------------------------------------------

شته لگومینوز
Aphis craccivora

(Homoptera:Aphididae)

این شته در ایران به اسامی شته سیاه یونجه , شته سیاه نخودیان , شته طاووسی و شته اقاقیا نیز خوانده می شود . شته ای پلی فاژ بوده که میزبانهای ترجیحی آن افراد خانواده لگومینوز می باشد . کلنی های جوان این شته در نقاط رشد گیاه میزبان (لوبیا , باقلا , عدس نخود ماش اقاقیا گل طاووسی) متمرکز شده و تمام قسمتهای گیاه اعم از برگ گل آذین و میوه را مورد حمله قرار می دهد .



زیست شناسی:

تمام دوره سال در شرایط مساعد به طریق بکرزایی تولید مثل می کند. بنابراین سیکل زندگی آن Anholocyclic می باشد.



کنترل:

1. دیکلرووس(ددواپ) EC50% و 2-1.5 در هزار

2. پیریمیکارب(پریمور) wp50% و 0.7- 0.5 کیلوگرم درهکتار

3. هوستاکوئیک EC50% و 1لیتر درهکتار

4. پی متروزین(چس) WG50% و 0.5 کیلو گرم

---------------------------------------------------------------------------------------------

شته سیاه باقلا Bean aphid

Aphis fabae

(Homoptera:Aphididae)

به تمام اندام های گیاه اعم از برگ , ساقه و گل حمله می نماید و با تغذیه از شیره گیاهی باعث ضعف و زردی در گیاه می شود و با ترشحات عسلک و تجمع گرد و خاک روی گیاه موجب اختلالات فیزیولوژیک در گیاه می شود .خسارت غیرمستقیم این آفت انتقال بیماریهای ویروسی است . در دنیا بیش از 200 میزبان دارد . در ایران یکی از افات مهم بقولات است و بیشتر روی نخود , لوبیا , باقلا , سیب زمینی , بادمجان , توتون , اسفناج و خیار و... دیده می شود .



زیست شناسی:

این شته دو میزبانه بوده که میزبان اول آن شمشاد زینتی و میزبان دوم آن گیاهان پهن برگ یک ساله است . از مرحله تخم تا تولید شته های بالدار دخترزا روی میزبان اول و از مرحله شته های بالدار دخترزا تا تولید افراد جنسی زای نر و ماده روی میزبان دوم سپری می شود.

زمستان را به صورت تخم روی میزبان اول به سر می برد. در بهار شته های بالدار زنده زا میزبان اول را ترک کرده و روی میزبانهای دوم از قبیل صیفی جات و حبوبات می روند. در اواخر تابستان ماده Sexupare ظاهر می شود که بالدار می باشد و به روی میزبان اول بر می گردند و افراد نر و ماده را بوجود می آورند. شته های ماده پس از جفت گیری , حاشیه برگها و پایین جوانه ها تخمریزی می کنند به این ترتیب در یک سال چندین نسل بوجود می آورند.

کنترل:

1. دیکلرووس(ددواپ) EC50% 2-1.5 در هزار

2. پیریمیکارب(پریمور) wp50% و0.7- 0.5 کیلوگرم درهکتار

3. هوستاکوئیک EC50% و 1لیتر درهکتار

4. پی متروزین(چس) WG50% و 0.5 کیلو گرم