روناس

روناس (نام علمی: Rubia tinctorum) گیاهی است که به حالت خودرو در مناطق مدیترانه، در شمال آفریقا و بعضی مناطق آسیا می‌روید.

ساقه این گیاه پوشیده از خارهای ریز می‌باشد و ارتفاع آن تا حدود دو متر می‌رسد. روناس با استفاده از خارهای ریزی که دارد به دیوار و درختان می‌چسبد و بالا می‌رود.برگهای آن بیضی، نوک تیز و دراز بوده که به صورت گروهی و به شکل چتر از کنار ساقه بیرون می‌آید. گلهای روناس کوچک و به رنگ زرد مایل به سبز می‌باشد. میوه آن گوشتی و به رنگ تیره‌است. ریشه آن به نام روناس معروف است به رنگ قرمز تیره و به صورت دراز، باریک و استوانه‌ای می‌باشد. دارای طعمی تلخ و گس بوده و قسمت مهم این گیاه از نظر طبی بشمار می‌آید. از ریشه روناس در قدیم برای رنگرزی پارچه و نخ استفاده می‌شده‌است.

ترکیبات شیمیایی

ریشه روناس دارای ماده‌ای رنگی به نام جوهر روناس می‌باشد که برای رنگرزی بکار می‌رفت ولی بعد از اینکه توانستند این ماده را به طریقه شیمیایی تهیه کنند کشت آن برای تهیه آلیزارین متوقف گردید.

خواص داروئی

روناس از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است.باز کننده گرفتگی‌ها در بدن است.ادرار آور است و حبس‌البول را درمان می‌کند.برای معالجه بیماری فلج آن را با عسل مخلوط کرده و به بیمار بدهید.ترشح شیر راز یاد می‌کند.درد سیاتیک را رفع می‌کند.یبوست‌های سخت را معالجه می‌کند.اشتهاآور است.قاعده‌آور است.خارش پوست را برطرف می‌کند بدین منظور می‌توان از ضماد استفاده کرد و یا اینکه جوشانده آن را در وان حمام بریزید و مدتی در آن استراحت کنید.اوره خون را پائین می‌آورد.جوش خوردن استخوان شکسته را تسریع می‌کند.تورم را در بدن از بین می‌برد.از کمپرس جوشانده روناس برای رفع بیماریهای پوستی استفاده کنید.

طرز استفاده

دم کرده: یک قاشق مرباخوری ریشه خرد شده روناس را در یک لیوان آب جوش ریخته، بگذارید به مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد. مقدار مصرف آن نصف فنجان سه بار در روز است. جوشانده روناس: ۱۰ گرم ریشه روناس را در یک لیتر آب ریخته و بگذارید برای مدت ده دقیقه بجوشد. این جوشیده را در وان حمام بریزید و برای رفع بیماریهای پوستی در آن استراحت کنید.زیان‌ها: همانطور که گفته شد روناس ترشح ادرار را زیاد می‌کند و فشار آن را بالا می‌برد بنابرین ممکن است در اثر استفاده زیاد ایجاد خون در ادرار کند و در اینصورت بهتر است که روناس با کتیرا خورده شود.در طب سنتی کرمانشاه روناس ( رینیاس در کردی) با زرده تخم مرغ کردی به شکل ضماد برای شکستگی استخوان همراه با آتل به مدت سه روز استفاده می‌شود

کاتالیا

این گونه از ارکیده که به گلِ سینه نیز معروف است، به خاطر مراقبت آسان، گزینۀ مناسبی برای نگهداری در آپارتمان می باشد.

کاتالیا منسوب به ویلیلم کاتلی، باغبان قرن نوزدهم میلادی است؛ او یکی از اولین افرادی بود که مجموعه‌ای از ارکیده‌های غیر بومی را پرورش داد. این گونه ارکیده، «گل سینه» نیز نام دارد. کاتالیا یکی از رایج‌ترین ارکیده‌هایی است که پرورش داده می‌شود و نحوه کشت آن، مبنای کشت سایر ارکیده‌ها نیز می‌باشد. اطلاعات زیر، راهنمای عمومی برای کشت کاتالیا‌های همگون است:

کاتالیا مانند سایر ارکیده‌های کشت شده، گیاهی هوازی است، به همین دلیل دارای اندام‌هایی به نام پیاز کاذب برای ذخیره آب می‌باشد و ریشه‌هایی بزرگ و گوشتی، پوشیده از لایه اسفنجی و ویلامن نگهدارندۀ آب، دارد. ریشه‌های این گل معمولاً در فاصله میان هر آب دهی، خشک هستند و باید در محیطی پر منفذ و با زهکشی مناسب کشت شوند.

نور

یکی از عوامل مهم کشت و گل‌دهی کاتالیا چه در خانه و چه در گلخانه، نور است. گیاهان باید در معرض نور درخشان خورشید قرار گیرند، اما منظور ما نور مستقیم ظهر نیست. بدین معنی که در خانه؛ کنار پنجره شرقی، غربی یا جنوبیِ که دارای سایه‌بان (مانند پرده) باشد و در گل خانه، ۳۰ تا ۵۰ % نور کامل خورشید کافی می‌باشد. برگ‌ها باید به رنگ سبز متوسط باشند.

دما

دمای توصیه شده ۱۳ و ۱۶ درجۀ سانتی‌گراد در شب و ۲۱ تا ۳۰ درجۀ سانتی‌گراد در روز است. شب هنگام دمای نهال این گیاه باید ۲ تا ۴ درجه بالا‌تر باشد. اختلاف دمای روز و شب (بویژه برای گل‌های بالغ) بین ۴ تا ۸ درجه توصیه می‌شود. این گیاه در صورت افزایش رطوبت، جریان هوا و سایه می‌تواند دمای بالای روز را تحمل کند.

آب‌دهی

آب‌دهی باید به دو شیوه انجام شود: آب ریختن در گلدان یا ایجاد رطوبت در هوا. آب دهی در گلدان مشروط به رعایت ضوابط خاصی است: اندازه و نوع گلدان، دما، نور و غیره. خاک گل‌های بالغ کاتالیا باید قبل از آب دهی مجدد، کاملاً خشک باشد. نهال‌ها به رطوبت دائمی بیشتری نیاز دارند. گلدانی را که در آن گل کاشته‌اید، وزن کنید و گلدان خالی هم اندازۀ آن را هم وزن کرده و وزن آن‌ها را مقایسه نمائید تا ببینید آیا گیاه شما نیاز به آب دارد یا خیر. مداد تیزی را در خاک فرو کنید، اگر به راحتی داخل آن رفت، می‌تواند نشانۀ مرطوب بودن خاک باشد. اگر مطمئن نیستید، بهترین کار این است که یک یا دو روز تا زمان آب‌دهی صبر کنید. گیاهانی که دارای رشد فعالی هستند، بیشتر از گیاهانی که در حال استراحت هستند، نیاز به آب دارند. آب زیر ۱۰ درجۀ سانتی‌گراد ممکن است به گیاه آسیب رسانده و خاک را نرم کند.

رطوبت

کاتالیا به رطوبت نسبی بین ۵۰ تا ۸۰ درصد نیاز دارد. در خانه هم می‌توانید این شرایط را فراهم کنید: گیاه را در سینی شن که آن را با آب پر کرده‌اید، قرار دهید به گونه‌ای که گیاه بالا‌تر از آب باشد. اسپری کردن گل در صبح، فقط مناسب مناطق با آب و هوای خشک است. هوا همیشه باید در اطراف گل جریان داشته باشد (به خصوص در مناطق دارای رطوبت زیاد و سرد)، تا از ایجاد قارچ و بیماری‌های باکتریایی جلوگیری کند. در گلخانه نیز می‌توان با خیس کردن کف گلخانه رطوبت ایجاد کرد. سرد سازی با تبخیر، هوا را خنک و رطوبت را افزایش می‌دهد.

کود

کود دهی باید به طور منظم انجام شود و می‌بایست از کودِ دارای نسبتِ بالای نیتروژن یا نسبت مشابه آن (از پوست صنوبر) استفاده شود. گهگاه از کودِ دارای فسفر زیاد یا تقویت کنندۀ گل دهی استفاده کنید تا جوانه‌هایی قوی و گل‌هایی سالم داشته باشید. گیاهان دارای رشد فعال، هر دو هفته یک بار به کود نیاز دارند، در غیر این صورت یک بار در ماه این کار را انجام دهید. در هر بار آب‌دهی می‌توانید کود را از یک چهارمِ محلول توصیه شده بریزید. هر ماه یک بار با فشار به گل آب بدهید تا از جمع شدن نمک‌های کود جلوگیری کنید.

تعویض گلدان

تعویض گلدان زمانی لازم است که :

1. ریزوم‌ها یا ساقه‌های زیر زمینی از لبه گلدان بیرون زده باشند.
2. گلدان ترک برداشته یا زهکشی خوبی نداشته باشد (معمولاً بعد از ۲ یا ۳سال).

 بهترین زمان تعویض گلدان:

1.  قبل از رویش ریشه‌های جدید از ساقه زیر زمینی.
2.  بعد از گل‌دهی.
3. در فصل بهار.

گل‌های بالغ کاتالیا معمولا در گلدان متوسط و نهال آن در گلدان کوچک، پرورش داده می‌شوند. زمانی که گل دارای ۶ پیاز کاذب و بالغ شد، باید در یک گلدان بزرگ‌تر قرار داده شده و تقسیم نیز نشود. در صورت تقسیم گیاه هر قسمت باید دارای ۳ تا ۵ پیاز باشد. گلدانی را انتخاب کنید که ۲ تا ۳ سال برای رشد آنجا داشته باشد. مخروطی از خاک را ته گلدان قرار دهید، ریشه‌های فرسوده را ببرید و ریشه‌های محکم و شاداب را روی این مخروط پخش کنید. تقریباً تا اواسط گلدان را با خاک پر کنید و سپس اطراف ریشه‌ها را با خاک پر کنید، خاک را محکم فشار دهید و در صورت نیاز یک چوب در آن قرار دهید. برای مدتی گیاه را مرطوب، در سایه و با ریشۀ خشک نگه دارید تا ریشه‌های جدید برویند. محلول ویتامین B۱ می‌تواند به رویش ریشه‌های تازه کمک کند.

شمعدانی: ملکه گل های پارسی

مراقبت از شمعدانی باید شایستۀ یک ملکه باشد، چرا که این گل به  "ملکۀ پارسی" گل ها معروف است.

آیا می دانید که؟

بیش از ۳۰۰ سال است که باغبانان در نیمکرۀ شمالی، گیاهان شمعدانی را که بومی نیمکرۀ جنوبی هستند، پرورش می‌دهند. باغ‌های گیاهی سلطنتی در انگلیس، کیو (Kew)، در اواخر قرن هفدهم دارای مجموعه‌ای از گل‌های شمعدانی بود. در سال ۱۷۵۳ لینائوس، گیاه‌شناس سوئدی و پدر علم گیاه‌شناسی، ۲۵ نوع مختلف این گیاه را در یک خانواده فهرست کرد.

نگهداری کلی از این گیاه:

بر روی برگ‌های بسیار جذاب و تقریباً گرد شمعدانی که سبز مایل به زرد است، دسته‌ای از گل‌های قرمز و زرشکی وجود دارد. گل‌های پرپر و پژمرده را همیشه به طور منظم از گیاه جدا کنید و در بهار نوک برگ‌ها را قیچی کنید تا گیاه به صورت انبوه و پر پشت رشد کند. برگ‌هایی را که از گیاه جدا شده از گلدان دور کنید تا ظاهر آراسته و تمیز خود را حفظ کند. قبل از فرا رسیدن یخبندان و سرمای شدید، گیاه را به یک گلدان منتقل کرده و در داخل خانه، در مقابل یک پنجره که نور کافی داشته باشد، قرار دهید. از آن مراقبت کنید، ولی زیاد به آن آب ندهید. همچنین می‌توانید از آن یک قلمه بگیرید و آن را در یک گلدان خانگی بکارید تا جوانه بزند.

آفت ها/ امراض

این گیاه ممکن است دچار کرم صدپا، کپک و انگل‌های خاکستری شود. در محیط‌های داخل خانه نیز ممکن است این گیاه مورد حملۀ حشرات پردار، تریپس (Thrips) و کرم‌های ریز قرار بگیرد.

کنترل و بازرسی گیاه

کرم‌های صدپا را دست چین کنید. برای مهار کردن حشرات پردار سفید، تریپس (Thrips)، و کرم‌های ریز، صابون‌های حشره کش را طبق دستور نوشته شده بر روی آن، استفاده کنید. برای کنترل کپک‌ها و انگل‌های خاکستری، میزان رطوبت خاک را کاهش دهید، به این ترتیب که قبل از آبیاری گیاه دقت کنید که قسمت سطحی خاک خشک باشد.

چگونه این گیاه را بکاریم؟

این گیاه را در فصل بهار بکارید. از نهال‌های جدید شروع کنید و شاخ و برگ‌های کهنه و پژمرده آن را ببرید. مکانی را برای کاشت انتخاب کنید که آفتاب‌گیر و تا حدی سایه و مرطوب باشد، خاکی داشته باشد که به خوبی به خود آب بگیرد و از کود آلی و کود کشاورزی استفاده کنید. گیاهان را با‌‌ همان عمقی که در گلدان قرار داشتند، در خاک بکارید. فاصله آن‌ها از یکدیگر مطابق با میزان رشد آن‌ها تعیین خواهد شد. بعد از کاشت، گیاهان را آبیاری کنید و روی خاک آن‌ها کود گیاهی بریزید تا رطوبت را در خود حفظ کند.

آب و کود

در تمام فصل‌های سال رطوبت خاک را یکسان نگاه دارید. در مورد گیاهانی که در ظرف و گلدان رشد می‌کنند، هنگامی که آن را آبیاری کردید، اجازه دهید سطح خاک خشک شود و سپس برای بار بعد به گیاه آب بدهید. هر دو هفته یکبار از کودی که در خاک حل می‌شود، برای گیاه استفاده کنید و آن را به طور یکنواخت و یکسان در تمام سطح خاک پخش کنید. همچنین می‌توانید کودی را به کار ببرید که آرام در خاک منتشر می‌شود و برای استفاده از آن، طبق دستور العملش اقدام کنید.

نکتۀ مهم در باغبانی

شاید دوست داشته باشید در تمام فصول سال شمعدانی‌های زیبای خود را پرورش دهید. برگ‌های جذاب آن، زیبایی خاصی به این گل خانگی می‌دهد و هنگامی که این گل کاملاً رشد کرده و بالغ شد، می‌توانید برای تابستان این گیاه را به بیرون از خانه منتقل کرده و از زیبایی آن لذت ببرید. شمعدانی زونال (Zonal) یا محلی، که از طریق پیوند مرکب به وجود می‌آید، گل‌های برجستۀ قرمز، صورتی و نارنجی دارد.

ویژگی‌های این گیاه:

• گل‌های زیبا و جذاب
•  برگ‌های زیبا و جذاب
•  مقاومت بالا

موارد مصرف این گیاه:

• در ظرف و گلدان
• لبۀ باغچه‌ها که گلکاری می‌شود.
• در داخل منزل

خصوصیات این گل

نوع گل	گیاه خانگی ظریف و با دوام
مقاومت گیاه	10 تا 11
وضعیت نور	آفتاب کامل و کمی سایه
ارتفاع	38سانتی متر
وسعت	35-75 سانتی متر
عادت گیاهی	پشته ای و برآمده
خاک  PHمیزان	خنثی تا 7
رطوبت خاک	معتدل
زمان گلدهی	پاییز، بهار، تابستان
رنگ گل	قرمز زرشکی (ارغوانی)
اندازۀ گل	5 سانتی متر
رنگ برگ	سبز مایل به زرد
اندازۀ برگ	7.5 سانتی متر

خرزهره

خَرزَهره درختچه‌ای سمی و همیشه‌سبز از راسته گل‌سپاسی‌سانان (Gentianales)، تیرهٔ خرزهرگان (Apocynaceae) است که به طور معمول در پارک‌ها برای اهداف زینتی کاشت می‌شود.

این گیاه را در فارسی گیش، شبرنگ، جار، پهی و پی‌خوره نیز می‌نامند.برگ خرزهره به برگ بید شبیه‌است ولی از برگ بید ستبرتر و بزرگ‌تر است. گل‌های سرخ و سفید دارد و حیوانات اگر برگ آنرا بخورند می‌میرند.

خرزهره دارای ساقه بسیار و برگهای سه تائی و گلهای رنگین که در نقاط گرم و خشک می‌روید و همه آن بواسطه «گلیکوزوئیدهای قلبی» موجود در آن بویژه اولئاندرین سمی است . گونه خودروی این درختچه در جنوب ایران از جمله در حوالی جهرم و لار و جزایر خلیج فارس و بندرعباس و سیرجان دیده شده‌است.

خلاقیت در به کار گیری ظروف گلدانی

برای داشتن چنین میز زیبایی نیاز نیست حتماً متحمل هزینۀ بالایی شوید، تنها چیزی که باید خرج کنید خلاقیت است!

بخش عرضه کنندۀ محصولات الکتریکی در فروشگاه لوازم خانگی، فروشگاه‌های عرضه محصولات زراعی و حتی زیرزمین خانه شما، همگی در بردارندۀ اقلام و اشیایی هستند که با اندکی خلاقیت می‌توان آن‌ها را به گلدان‌ها و ظروف جذابی برای گلکاری و زراعت تبدیل کرد.

تمام این مثال‌ها نشان می‌دهد که چنین اقلام و اشیایی می‌توانند گیاهان و حتی محیط اطراف آن‌ها را زیبا‌تر نمایند. مهم‌تر از همه اینست که هنگامی که برای منظور خاصی دنبال ظرف هستید، دامنۀ جستجوی خود را وسیع‌تر نموده و از کاربرد‌های متنوع اشیاء ایده بگیرید. هر ظرفی می‌تواند نقش گلدان مورد نظرتان را داشته باشد.

گیاه شمعدانی

این گیاه سر سخت که انواع آن رنگ‌های بسیار متنوعی دارند، در تمام طول تابستان گل دارد. شمعدانی به دلیل گل‌های پر و زیبایش محبوب ما می‌باشد. تنوع شمعدانی‌ها به گونه ایست که می‌توان برای هر باغچه‌ای با توجه به موقعیتش یک شمعدانی مناسب یافت، به عنوان مثال برای باغچه کوچک، بزرگ، خشک، مرطوب و حتی سایه، انواع مختلفی از آن وجود دارد که در کنار گیاهان دیگر هم، ترکیبات زیبایی به وجود می‌آورند. این گیاه مقاومت لازم برای جابجایی از باغچه به درون گلدان و همچنین دمای پایین را دارد.

راهنمای پرورش این گیاه 

گیاه شمعدانی در انواع خاک‌ها به خوبی رشد می‌کند، مگر مواردی که خیلی مرطوب باشند. اگرچه بیشتر انواع این گیاه در آفتاب مستقیم ویا در نیمه سایه به خوبی رشد می‌کنند ولی برخی انواع آن (Geranium Phaeum و Geranium Nodosum) در سایه کامل رشد بهینه می‌کنند. بهترین دما برای این نوع گیاه دمای زیر ۲۱ درجه سانتی گراد می‌باشد. شمعدانی حدوداً ۱۸ ماه زندگی می‌کند، اگر در دوره زمستان آن را به درون منزل منتقل کنید، و در یک محیط خنک ولی در معرض نور آفتاب قرار دهید، گل می‌دهد، ولی نه به آن اندازه که در تابستان پر گل بوده است. نگهداری این گیاه در زمستان مشکل‌تر می‌باشد، به عنوان مثال لازم است به آن کمتر آب بدهید (خاک نیمه خشک) و آن را تا ۱/۳ هرس کنید و ماهی یک بار کود دهی کنید.

خرید و کاشت گیاه 

زمان خرید شمعدانی دقت کنید که یک گیاه پر برگ را که جوانه‌های زیادی دارد، انتخاب کنید. بهترین زمان کاشت این گیاه در بهار و پاییز می‌باشد، ولی در هر زمان دیگری نیز می‌توان آن را کاشت. اگرچه می‌توان آن را از طریق قلمه زدن و یا با کاشت تخم تکثیر کرد، ولی اغلب علاقمند هستند یک گلدان آماده آن را تهیه کرده و از آن مراقبت نمایند.

موارد مرتبط 

با وجود طیف رنگی متنوع این نوع گیاه که شامل رنگ‌هایی مثل آبی، صورتی، قرمز، زرشکی و سفید می‌باشد، در ترکیب با گیاهان دیگر هیچ مشکلی نخواهیم داشت. از ویژگی‌های مفید دیگر این گیاه گل‌های فراوانی است که حتی در سایه کامل هم رشد می‌کنند. از بهترین انواع آن می‌توان از گرانیم مکرورهیزم (Geranium Macrorrhizum) نام برد، که با گسترش ساقه‌های درونیش باعث می‌شود روی سطح خاک به طور کامل پخش شده و سطح خاک را برای رشد اکثر علف‌های هرز نفوذ ناپذیر و غیر قابل رشد می‌کند.

هرس کردن 

برگ‌ها و ساقه‌های اکثر انواع این گیاه، در فصل پاییز خشک می‌شوند؛ به همین دلیل باید ساقه و برگ‌های خشک آن را گرفته و آن را برای شاخه و برگ‌های تازه در فصل بهار آماده کنیم.

تغذیه گیاه 

اگر چه این گیاه نیاز به خاک خاصی ندارد، ولی تغذیه گیاه با یک کود ساده و کمپوست، باعث شادابی و پر گلی شمعدانی شما در ۴ فصل سال (از تابستان تا شروع فصل سرما) می‌شود. برای رشد هرچه بهتر آن‌ها، بهتر است گل‌های خشک شده را جمع آوری کرده تا جا برای رشد گل‌های تازه فراهم شود.

تکثیر 

اکثر شمعدانی‌ها را به شیوه تقسیم کردن در فصل بهار تکثیر می‌کنند. ولی در مورد بعضی از انواع آن مثل گرانیوم والیچیانوم (Geranium Wallichianum) (از انواع Boxton)، ازآنجا که ساقه آن بیش از حد کوتاه می‌شود، استفاده از این شیوه با مشکل همراه است. بهترین شیوه برای تکثیر این نوع گیاه، اگرچه باعث تفاوت ظاهری جزئی بین فرزندان و گیاه مادرمی شود، از طریق کاشت تخم آن می‌باشد.

شمعدانی‌هایی را که دارای ساقه‌های رونده (مثلاً Geranium Ann Folkard) می‌باشند، می‌توان از طریق قلمه زدن تکثیر کرد. این قلمه‌ها را باید از طرف تازه بریده شده در خاک قرار داد. ساقه را از بالای گره (جایی که برگ‌ها می‌رویند) طوری ببرید که ۲. ۵ سانتی متر ساقه صاف داشته باشد. سپس آن را در کمپوست قلمه قرار دهید. قلمه را باید آب داده، با پوشش پلاستیکی بپوشانید و آن را در یک محفظه شیشه‌ای خنک قرار دهید.

رفع مشکل 

گیاه شمعدانی یک گیاه کم دردسر و مقاوم می‌باشد، در نتیجه به ندرت دچار بیماری یا آفت می‌شود. گاهی، اواخر سال گیاه گرانیوم پراتنس (Geranium Pratense) پودر سفید رنگ کپک مانندی می‌گیرد که با کوتاه کردن شاخه‌هایش درمان می‌شود و باعث می‌شود گیاه در مدت کوتاه چند هفته‌ای شاخه‌های جدید بدهد.

خارمریم

خار مریم (Silybum marianum) نام گیاهی دارویی است از خانواده گل‌ستاره‌ای‌ها. این گیاه خود رو بوده و در صحراهای ایران به عمل میآید.

نام‌های دیگر این گیاه خار علیص و (به عربی) عکوب هستند.این گیاه به حالت خودرو و در ایران بیشتر در دره هراز، دشت مغان، مناطقی از خوزستان و کلاردشت می‌روید. خار مریم در درمان ناخوشی‌های گوناگون و از جمله بیماری‌های کبد مؤثر است. بخش‌های درمانی این گیاه دانه و برگ آن است و ماده موثر درمانی آن سیلی‌مارین است که در کاهش کلسترول خون سودمند است.

برگ‌های این گیاه حاوی ماده تلخ و مقوی است و برای درمان کاهش اشتها و نارسایی گوارشی مصرف می‌شود. درمان ناراحتی‌های کبد، کیسه صفرا، طحال، کولیک ناشی از سنگ‌های صفراوی و زردی از دیگر کاربردهای دانه آن است.داروی ساخته‌شده از آن در ایران با نام «لیورگل» به بازار آمده و که به صورت قرص‌های ‪ ۷۰‬میلی گرمی در دسترس قرار دارد.