سلول گیاهی و اندامکها

تحقیق وبررسی در مورد گیاهان می تواند از دیدگاهای مختلف صورت گیرد , لذا علم گیاه شناسی شامل قسمتهای مختلفی می باشد که یکی از انواع آن که در این سری آموزشی بحث می شود علم تشریح یا آناتومی است .

به ساده ترین بیان , این علم در مورد ساختمان داخلی اندامهای گیاهی بحث می کند که خود شامل دو بخش سلول شناسی و بافت شناسی می باشد .
سلول گیاهی:

اهمیت سلول بعنوان کوچکترین واحد حیاتی پیکره موجودات در سال 1839 بوسیله شوان و شلایدن عنوان شد

.
سلول گیاهی نسبت به سلول جانوری دارای اشکال متنوعتری است و علاوه بر آن سلولهای گیاهی در غشاء اسکلتی نسبتا سختی محصور هستند . در یک توده سلول همگن سازنده یک بافت , همه سلولهای دارای یک اندازه , یک شکل و معمولا چند وجهی هستند . در گیاهان عالی اندازه سلولها متناسب با کار آنهاست و حسب ماهیت بافتی و نقشی که در گیاه دارند اندازه آن متفاوت است .برای مثال درازی سلولهای فیبر همراه با بافت چوبی متقاوت با درازی سلولهای فیبر همراه بافت آبکش( غربالی) هستند . به بیان دیگر: اندازه و طول هر سلولهای عادی پیکره گیاه به ماهیت و ویژگی آن سلول بستگی دارد و به طول مولکولهای پروتوئین های موجود در آن سلول و همچنین میزان فعالیت هسته سلول و دوره استراحت آن در ارتباط است.

مشاهده سلول گیاهی:

چیزی که مشخص است اینست که سلول عنصری بسیار کوچک است که با چشم غیرمسلح قابل روئیت نمی باشد( جز در موارد نادر! ) ساده ترین راه مشاهده سلول گیاهی مطالعه سلولهای بشره پیاز است که به صورت پوسته نازکی هنگام شکستن پیاز از آن جدا می شود . بشره (اپیدرم) پیاز در زیر میکروسکوپ به صورت سلولهای چند وجهی کشیده ای دیده می شود که به طور منظم در کنار یکدیگر قرار گرفته و فاقد فضای بین سلولی هستند . هسته در اپیدرم پیاز به خوبی قابل مشاهده است

مطالعه سیتوپلاسم گیاهی :

برای مطالعه سیتوپلاسم معمولا از دو گیاه آبزی به نام Elodeaو Hydrillaاستفاده می کنند. سیتوپلاسم سلولهای برگ این گیاهان مانند اکثر سلولهای گیاهی به صورت یک ورقه نازک اطراف واکوئل بزرگ مرکزی را احاطه می کنند اما نکته مهم اینست که سیتوپلاسم لزج سلولی مانند یک برکه آرام نیست بلکه مانند دریای خروشان در حال حرکت و جابجایی دائم است , به حرکت سیتوپلاسم اصطلاحا سیکلوز می گویند که به بهترین نحو در سلول برگ گیاه الودِآ و هیدریلا قابل روئیت است . این گیاهان را با همین نام می توانید از مکانهایی که ماهی زینتی می فروشند تهیه کنید. هنگامی که برگ الودآ را زیر میکروسکوپ مطالعه می کنید مشاهده می کنید که کلروپلاستها به صورت چرخشی در اطراف سلول حرکت می کنند که این حرکت انتقالی کلروپلاستها ناشی از حرکت و تغییر مکان سیتوپلاسم و به بیان دیگر به علت سیکلوز است .(تصویر 2)

تصویر 2). یک سلول الودآ . به کلروپلاستهای سبز رنگ توجه کنید!

نتییجه مطالعه سلول گیاهی :
با مطالعه اولیه و ابتدایی سلول گیاهی این نتایج بدست می آید :
1)از نظر کلی ساختمان سلول گیاهی مشابه سلول حیوانی است .زیرا درسلول هر دو گروه , سیتوپلاسم , هسته , میتوکندری و کمپلکس گلژی دیده می شود
2)برخی صفات مخصوص سلول گیاه است و در سلول جانوری دیده نمی شود مانند :
الف ) . وجود غشاء اسکلتی از جنس گلوسید که قسمت اعظم آنرا سلولز تشکیل می دهد .
ب). وجود پلاستهای مختلف در سیتوپلاسم .

ج).توسعه واکوئلها که بخش اعظم سلول را دربر می گیرد و بلاخره فقدان سانتروزوم در سلول گیاهی . سانتروزوم یکی ازمراکز سازمان دهنده میکروتوبولی است که در سلول جانوری دوک تقسیم و اشعه ها از این محل نشات می گبرند ولی با وجود فقدان سانتروزم , دوک تقسیم در سلول گیاهی نیز در هنگام تقسیمات سلول ایجاد می شود !.