خاکِشیر (نام علمی: Sisymbrium irio) یا خاکِشی، گیاهی یکساله یا دوساله از تیره شببویان است. خاکشیر در دشت و کوهستان میروید و بلندی ساقه آن تا یک متر نیز میرسد. پائین گیاه کرک
دارست در حالیکه بالای آن بدون کرک میباشد. تخم این گیاه که همان خاکشیر
است ریز و کمی دراز و معمولاً به دو رنگ وجود دارد یکی از آنها قرمز که
دارای طعم کمی تلخ است و دیگری برنگ قرمز تیره میباشد.
ترکیبات شیمیایی
خاکشیر دارای تعدادی اسید چرب مانند اسید لینوئیک، اسید لینولنیک، اسید اولئیک، اسید پالمتیک و اسید استئاریک میباشد. ضمناً در خاکشیر اسانس روغن فرّاری وجود دارد که دارای مواد بنزیل و ایزوسیانات است
خواص داروئی
- خاکشیر از نظر طب قدیم ایران گرم و تر است.
- التیام دهنده زخم و جراحات است.
- جوشانده خاکشیر برای رفع اسهالهای ساده و رفع ترشحات زنانگی مفید است.
- خاکشیر ادرار آور است.
- خاکشیر تببُر است.
- برای دفع کرم مفید است.
- التهاب کلیه را برطرف میکند.
- سرخک و مخملک را دوا میکند.
- خاکشیر صدا را باز میکند.
- برای از بین بردن کهیر و التهابات پوستی از خاکشیر استفاده کنید.
- از گلها و برگهای گیاه میتوان برای رفع بیماری ناشی از کمبود ویتامین C استفاده کرد.
- سنگ کلیه را دفع میکند. برای دفع سنگ کلیه میتوان خارشتر، خاکشیر و ترنجبین را با هم مخلوط کرده وصبح ناشتا خورد.
- برای برطرف کردن جوشهای صورت که بعلت خوردن چربی و شیرینی زیاد ایجاد میشود باید جوشانده یک قاشق ترنجبین را با دو قاشق غذاخوری خاکشیر مخلوط کرده و هر روز صبح ناشتا بمدت دو هفته خورده شود تا جوشها از بین برود.