کاشت خرمالو

مشخصات گیاهشناسی
خرمالو گیاهی از خانواده Ebenaceae می باشد.




خرمالو بومی کشورهای ژاپن و چین می باشد و بطور کلی از شرق آسیا منشاء گرفته است و سابقه کشت این محصول در کشور چین و ژاپن گزارش شده است.

جنس خرمالو «Diospyros» می باشد که در این جنس سه گونه گزارش شده است:

1- خرمالوی ایتالیایی «D. lotus»: میوه این خرمالو به اندازه یک گیلاس و رنگ آن پس از رسیدن زرد می شود. طعم میوه پس از رسیدن ترش است.

2- خرمالوی ویرژینیا «D. virginia»: برگهای آن براق و کشیده است. در ایران این گونه به خرمندی معروف است که بیشتر برای پیوند خرمالوی معمولی به عنوان پایه کاربرد دارد و میوه آن به اندازه آلو بوده و بخاطر داشتن تانن زیاد، قابل خوردن نیست.

3- خرمالوی معمولی «D. kaki»: میوه آن متوسط تا درشت و به رنگ قرمز می باشد. منابع، منشاء این گیاه را از ژاپن گزارش کرده اند.

خرمالو گیاهی است دو پایه، یعنی گل نر و ماده از یکدیگر جدا روی دو پایه قرار دارد. گلهای دو جنسی روی درختان دیده می شود. اکثر خرمالوهایی که در ایران کشت می‌شوند از نوع دوم که دارای گلهای دوجنسی هستند، می باشند. گلهای نر بیشتر بصورت 2 تا 3 تایی روی گیاه ظاهر می شوند و کوچکتر از گلهای ماده می باشند. گلها همیشه روی شاخه های یکساله ظاهر می شوند و گاهی میوه روی شاخه های سال جاری تشکیل می شوند که این نکته در زمان هرس درختان خرمالو باید مورد توجه قرار گیرد.

آب و هوا

مناسب ترین آب و هوا برای پرورش درخت خرمالو، آب و هوای نیمه گرمسیری است. بطور کلی خرمالو جزو میوه های نیمه گرمسیری محسوب می شود ولی در نواحی سرد معتدل نیز می توان این گیاه را کاشت. بعضی از گونه های خرمالو دمای ºC 18- را تحمل می کنند که در ایران در کلیه نقاط به غیر از نواحی خیلی سرد و کوهستانی قابل کشت و پرورش می باشد.
خرمالو به میزان آب متوسط نیاز دارد. فقط در تابستان درختانی که در منازل کشت می شوند به علت شدت گرما و قرار گرفتن در محیط سنگ و آجر و موزائیک که خود عامل تولید گرما و گرم شدن محیط در تابستان می باشد، نیاز به آب بیشتری دارند. در طول تابستان به هنگام عصر که خورشید شدت تابش کمتری دارد با پاشیدن 2 تا 3 مرتبه آب اطراف خرمالو محیط خنک گشته، تا در شب درخت خرمالو در محیطی مساعد به ذخیره سازی آب جهت روز بعد اقدام کند. بطور کلی این گیاه در تابستان به هفته ای دو مرتبه آبیاری کامل نیاز دارد.
  
خاک مناسب جهت استفاده برای درخت خرمالو

خاک مناسب درخت خرمالو باید سبک و قابل نفوذ به آب و حاصلخیز باشد. بهترین خاک برای این درخت، خاکهای مرطوب و خنک است که اصولاً باغات قدیمی که خاکهای حاصلخیز تری دارند بهتر جواب می دهند، به همین دلیل بهتر است افرادی که می خواهند اقدام به کشت این گیاه نمایند داخل باغچه منازل را از خاک باغات قدیمی پر کنند. علت موفقیت کاشت این درخت در بعضی از منازل همین می باشد، چون بعضی از افراد برای باغچه منازل از خاک مراتع که برای کاشت و پرورش این گیاه مناسب نیست، استفاده می کنند.

درخت خرمالو نیاز به کودهای دامی فراوان دارد. اما به این نکته نیز باید توجه داشت که از کودهای پوسیده دامی استفاده گردد و نه از کودهای تازه و نپوسیده. همچنین داخل منازل به دلیل اینکه حجم خاک باغچه کم است و محیط رشد ریشه محدود می باشد، بهتر است جهت تغذیه درختان خرمالو از کودهای نیمه آلی به نام ورز استفاده گردد (در نجف آباد این نوع کود در عصاریها تهیه می شود) که در اسفند ماه پس از رفع سرمای زمستان به ازای هر درخت خرمالو 4 تا 5 کیلوگرم ورز در سطح باغچه پخش کرده و عمل شخم زنی انجام می گیرد. در حین عمل شخم زنی به این نکته توجه گردد که حتماً زمان آن در اسفند ماه باشد. با توجه به این نکته که درختان خرمالو به شخم عمیق نیاز ندارد، چون اگر ریشه ها آسیب ببینند به سختی و دیر ترمیم می گردند.

پس پرورش دهندگان باید به دو نکته اهمیت خاص دهند:

1- استفاده از کودهای پوسیده دامی
2- شخم باید سطحی باشد
که این دو مورد از عوامل موفقیت در پرورش این گیاه می باشد.

خاک باغچه

جهت پرورش درخت خرمالو حتماً باید عمل زهکشی به خوبی انجام شود. در زمانی که آبیاری باغچه صورت می گیرد حدوداً 30 تا 40 دقیقه بعد باید اب بخوبی در خاک نفوذ کرده باشد. چنانچه بیش از این زمان آب در باغچه بماند، عمل زهکشی نامطلوب بوده و باید خاک اصلاح گردد وگرنه به مرور زمان درخت خرمالو بر اثر عدم زهکشی مناسب آسیب دیده و با ریزش برگ یا میوه و یا خشک شدن همراه می شود. به هر حال خاک زمین پرورش درخت خرمالو باید دارای بافت متوسط و حاصلخیز باشد و عمل زهکشی را بخوبی انجام دهد.


ازدیاد

درخت خرمالو از طریق تکثیر غیر جنسی کمتر کشت می گردد و تقریباً تمام درختان خرمالو از طریق کشت بذر خرمندی کاشته می شوند. خرمندی همان خرمالوی ریز است که میوه آن قابل خوردن نمی باشد و در نجف آباد به خرمالوی نرک معروف می باشد. پس از رسیدن، میوه را جمع آوری کرده و بذر آنها را گرفته و جهت کاشت آماده می کنند. در آذماه یا دی ماه بذر بصورت پُر (فشرده) کشت می گردد که پس از رفع سرما و یخبندان بذر جوانه زده و از خاک خارج می شود.
در سال اول نهال رشد کرده و در سال دوم در فصل خزان یا اسفند ماه نهال با فاصله مناسب در خزانه دوم کشت می گردد. در سال سوم، نهال در فصل بهار حدوداً 15 تا 25 فروردین ماه بر روی نهال عمل پیوند شکمی انجام می گیرد و پیوندکها در سال سوم رشد کرده و در پایان سال سوم در فصل خزان یا اسفند ماه قابل انتقال به زمین اصلی می باشند که پرورش دهندگان بهتر است نهال پیوندی را از مکانهای مطمئن تهیه فرمایند، چون تولید نهال پیوندی تقریباً مشکل می باشد و یکی از دلایل قیمت بالای نهال پیوندی خرمالو همین مورد است.

در زمان کاشت درخت خرمالو نکات ذیل بایستی مورد توجه قرار گیرند:

1- زمان کاشت خرمالوی پیوندی حدود 15 اسفند ماه می باشد و چنانچه زودتر جهت کشت اقدام شود احتمال بروز سرمازدگی نهال زیاد است، چون به عمل جابجایی حساس می باشد.

2- نهال پیوندی در موقع کاشت حتماً تا همان محلی که در خزانه زیر خاک بوده در محل کاشت در زیر خاک قرار گیرد. نکته قابل اهمیت این است که: عمیق کاشتن نهال و سطحی کاشتن هر دو مضر است.

3- در زمان کاشت، از دادن هرگونه کود حیوانی و کودهای شیمیایی خودداری شود و عمل تقویت را از سال دوم باید شروع کرد که بهتر است از همان ورز استفاده شود.

4- پس از کاشت، عمل آبیاری یک نوبت انجام شود و تا نهال خرمالو جوانه نزده است، آبیاری دوم صورت نگیرد.

5- از سال دوم عمل سربرداری و هرس فرم دهی باید طی دو تا سه سال انجام گیرد.

بعد از کاشت نهال خرمالو در محل اصلی، بعد از سال دوم عمل کوددهی و تقویت انجام گیرد. در سالهای بعدی باید به این نکته توجه کرد که میوده خرمالو روی شاخه های یکساله می باشد یعنی در فصل خزان اگر هرسی صورت گیرد، شاخه سال قبل که محل تولید میوه است نبایستی حذف شود.

درخت خرمالو در فصل بهار به آب کمتری نیاز دارد و در فصل تابستان با گرم شدن هوا نیاز به آب بیشتری دارد.

بعضی از پرورش دهندگان از ریزش خرمالوهای تازه تشکیل شده در فصل بهار شکایت دارند. دلیل آنرا جستجو می کنند و دنبال علت می گردند که علت آن آفات یا بیماری نمی باشد، بلکه چون درخت خرمالو به میزان زیادی گل تولید می کند و اگر شرایط مناسب باشد تمام گلها تبدیل به میوه می شود. پس از تشکیل میوه چون درخت توان نگهداری و تغذیه تمامی میوه ها را ندارد و چنانچه درخت خوب تغذیه و تقویت نشده باشد چیزی در حدود 50% میوه که حالت فندقی شده ریزش دارد و اگر درخت خوب تغذیه و تقویت شده باشد میزان ریزش میوه ها در فصل بهار کمتر است. به هر حال درخت خرمالو آن مقدار میوه را که می تواند تغذیه کند، نگه می دارد و اضافی آن ریزش دارد.




رسیدن میوه خرمالو



میوه خرمالو زمانی که رنگ گرفته و قرمز شد، هنوز نرسیده است و میوه نارس آن حاوی مقدار زیادی تانن است. بهتر است که میوه روی درخت بماند تا عمل رسیدن اتفاق بیفتد ولی چنانچه شرایط مساعد نباشد و سرما و یخبندان در فصل پاییز زودتر شروع شود میوه را نیمه نارس برداشت کرده و عمل رسیدن میوه در انبار صورت می گیرد.



نوع وحشی و جنگلی خرمالو که به نام خرمندی (فرمنی در گویش مازنی )که به عنوان پایه برا خرمالو محسوب میشود.