تاثیر بسترهای مختلف کشت روی رشد، عملکرد و کیفیت خیار گلخانه ای در کشت بدون خاک

برای تعیین اثرات چند بستر کشت روی رشد، عملکرد و کیفیت خیار گلخانه­ای و نیز امکان استفاده از پوسته­برنج در کشت­های بدون خاک، آزمایشی با استفاده از چهار بستر پیت، پرلیت، مخلوط پرلیت+پوسته­برنج (1:1 حجمی) و پوسته­برنج خالص در طی فصل کشت پاییزه سال 1382 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان به اجرا درآمد. 

گلکاری، آشنایی با مفاهیم (گلخانه ای)

جایگاه گلکاری در ایران
اهمیت تاریخی: قدمت کشت و کار و نگهداری گل‌ها در ایران شاید همزمان با شروع کشاورزی بوده است. با نگاهی به تاریخ و فرهنگ ایران بنظر می‌آید که همواره ایرانیان در زمینه موضوعات مرتبط با گل‌ها جایگاه خوب و ارزنده‌ای داشته‌اند.

 

نکات مهم در بکارگیری گیاهان دارویی در احداث فضای سبز

الف) سازگاری گیاه: هر گیاه دارای میدان اکولوژی خاصی است. یعنی بهترین میزان رشد آن در شرایط اقلیمی بخصوصی حاصل می شود. بررسی پوشش گیاهی بومی هر منطقه می تواند بعنوان راهنمایی مفید جهت انتخاب گیاهان باشد. گیاهان دارویی ایران بعلت اینکه عملیات اصلاحی روی آنها انجام نشده است. عموماً بصورت توده بومی هستند. بنابراین دامنه سازگاری (میدان اکولوژی) نسبتاً وسیعی دارند. سازگاریهای مطلوب گیاهان دارویی در طراحی   فضای سبز  شامل موارد ذیل می باشند.

۱- تحمل خشکی، شوری و قلیایی بودن خاک: گیاهان دارویی مانند اقاقیا، اکالیپتوس، داتوره، سنجد، رزماری، اسطوخودوس، گل محمدی، کرچک (قرمز) و ختمی دارای حدود تحمل نسبتاً خوبی به شوری، خشکی، و قلیایی بودن خاک هستند.


۲- تحمل تشعشع شدید خورشید: گیاهانی مانند رزماری، اسطوخودوس، بومادران، سانتولینا، اقاقیا و مورد در مجاورت سطوح آسفالت و سنگ فرش که انعکاس شدید تابش را باعث می شوند، مقاومت خوبی دارند در حالیکه بسیاری از گیاهان دیگر دچار خورشیدی شدن می شوند که منجر به تجزیه کلروفیل و نهایتاً مرگ گیاه می شود.


۳- تحمل شرایط ماندابی : در مناطقی که سطح آب تحت الأرض بالاست گیاهانی مانند اکالیپتوس بخوبی رشد کرده و در کاهش آب تحت الأرض و خشکاندن خاکهای اشباع نقش اساسی دارند. پونه و نعناع از دیگر گیاهان متحمل شرایط ماندابی هستند.


۴- تحمل هرس شدید: گیاهانی مانند مورد، رزماری، اسطوخودوس و دارچین براحتی شکل پذیرند و متناسب با هدف و مکان انتخاب شده در فضای سبز قابل شکل دهی هستند.


۵- سازگاری با سطوح شیب دار: در شیب های تند بزرگراه ها و یا در پارکهای کوهستانی می توان از گیاهان دارویی مانند کورک، خارشتر، شیرخشت و گونه هایی از جنس علف چای استفاده کرد. همچنین جهت پوشش دیوارهای بتونی که برای مهار شیب ها ساخته می شوند می توان از بنه، زرشک معمولی، گل محمدی، برگ بو و سماق بهره جست.


۶- سازگاری با آلودگیهای محیط های شهری و صنعتی: گروهی از گیاهان دارویی در برابر آلودگیهای هوا، گرد و غبار، اشعه ماوراء بنفش و آلودگی صوتی تحمل خوبی از خود نشان می دهند. انواع رز مثل گل محمدی دی اکسید گوگرد (So2) را در نسوج خود تثبیت می کنند. اقاقیا، نمدار و فندق در کاهش شدت آلودگی صوتی بسیار مؤثر است و گل سرخ و داتوره فلوراید اطراف کارخانجات آلومینیم سازی را جذب کرده و نسبت به آن تحمل نشان می دهد. گیاه نمدار (زیرفون) به ازن (O3) متحمل است. گیاه ژینکو نسبت به آلودگی هوا تحمل زیادی دارد.


ب) تأثیر گیاه بر سلامت انسان: توجه به رایحه درمانی و گل درمانی در پزشکی مدرن در پی بررسی ابداعات گذشتگان در این هنر بوسیله تجهیزات پیشرفته امروزی نقش گیاهان در پیشگیری و درمان بیماریهای جسمی و روانی را بیش از پیش نمایان می کند. گیاهانی مانند اکالیپتوس، کاج، انواع بید، افرا و زبان گنجشک با تولید مواد شیمیایی (فیتونسیدها) و انتشار آنها در هوا باعث از بین رفتن قارچها، باکتریها و برخی حشرات مضر و همچنین ایجاد حالت آرامش و خلسه در انسان می شوند. این مواد آلی گاهی ویتامین های جوی نامیده می شوند. گل بابونه، گل محمدی، بیدمشک و سنجد رایحه دل انگیز و آرامبخشی در فضا پراکنده می کنند.

ج)زیبایی گیاه: گیاهان با تنوع در فرم، اندازه و رنگ هر کدام می توانند زیبایی خاصی را باعث شوند.

نقش گیاهان بالا رونده در فضای سبز

در کل گلها و گیاهان زینتی به دو گروه گیاهان علفی و چوبی تقسیم می شوند. گیاهان چوبی به نوبه خود به سه گروه تقسیم می شوند:

1- درختان زینتی، 2- درختچه های زینتی، 3- پیچ های زینتی

در این میان پیچ ها یا گیاهان بالارونده به دو صورت خزان کننده و همیشه سبز وجود دارند که ممکن است به صورت تنک یا انبوه و یا به شکل برگ دار یا گل دهنده ظاهر شوند. گیاهان بالا رونده عنوان گیاهانی است که جوانه انتهایی پر رشدی دارند که عامل رشد خطی یا طولی در گیاه به شمار می رود. این گیاهان هرگز توانایی ایجاد شکل درختچه ای را در خود ندارند و بالا روندگی آنها بدون اتکا به پایه یا تکیه گاه ممکن نیست.انعطاف پذیری این گونه گیاهان چنان است که می توان آنها را طوری هدایت کرد تا نرده یا داربستی را تحت پوشش خود در آورند و این گروه از گیاهان برای پوشش آلاچیق ها پوشاندن دیوارها و تنه درختان و یا ایجاد پرچین ها با هدایت روی نرده به کار می روند.
چنانچه اگر این گیاهان را به حال طبیعی خود رها کنند تا به رشد طبیعی خود ادامه دهند در آن صورت نه تنها در زیبا سازی محیط نقشی نخواهند داشت بلکه ممکن است شکلی آشفته و نا زیبا یی را پدید آورند . هرگاه در یک طرح فضای سبز ایجاد ارتفاع گیاهی مورد نظر باشد و محدودیتهایی مانند کمبود جا و مکان و عدم امکان کاشت درخت و درختچه در کار باشد نقش مهم گیاهان بالا رونده آشکارتر خواهد شد.
گیاهان بالا رونده بر حسب نوع خود با یکی از سه روش زیر بالا می روند:
1:  از طریق پیچیدن دور میله و داربست یا هرگونه پایه دیگر در اطراف خود
2:  از طریق داشتن زایده هایی به نام پیچک به دور میله یا پایه های دیگر می پیچند و بالا می روند.
3:  چسبیدن به قیم یا دیوار و هر وسیله دیگری که به عنوان پایه در دسترس گیاه است از طریق اندامک چسبنده به نام ریشه نا به جا
گیاهان بالا رونده اغلب خسارتی به ساختمان های تکیه گاه خود وارد می سازند که دلیل این امر همانا حالت رطوبت پذیری آنهاست .لذا در گزینش گیاهان بالا رونده عوامل زیر را باید در نظر گرفت:
1:  سختی و مقاومت: آیا گیاه بالا رونده برای ادامه حیات به منطقه تحت مراقبت نیاز دارد یا در هر محوطه روباز می تواند به زندگی خود ادامه دهد.
2:  مسیر تابش خورشید: گرچه شماری از بالا رونده های گل دهنده می توانند روی دیوار های رو به شمال رشد کنند ولی توانایی تولید گل های مطلوب را نخواهند داشت و رشد طبیعی خود را از دست می دهند. بنابر این پیچ های گل دهنده بهتر است در قسمت جنوبی دیوارها یا محل آفتاب گیر کشت نمود.
3:  محدوده پوششی مورد نیاز: محدوده در نظر گرفته برای گیاه باید در حد توانایی و قدرت پوشش گیاه مورد نظر باشد
4:  مقدار و نوع تکیه گاه: که آیا گیاه برای بالا رفتن به داربست نیاز دارد یا بدون تکیه گاه نیز می تواند ارتفاع بگیرد؟
گیاهان بالا رونده را اغلب به شکل گلدانی به فروش می رسانند و نحوه کاشت آن ها همانند کاشت درختان و درختچه های گلدانی است یعنی در گلدان پرورش می دهند و بدون هیچ تغییری در سیستم ریشه نشا می کنند. چون ریشه آنها حساس به تغییر خاک است دست نخورده می ماند و زمان کاست آن ها در بهار، تابستان و پاییز است. 
چنانچه گیاهان بالا رونده به کمک اندامک چسبنده به قیم بچسبد و از آن بالا برود نیازی به بستن آن نیست ولی گیاهی که برای تربیت و شکل دهی اولیه گیاهان بالا رنده باید در مسیر روندگی یا خزندگی آنها و ایجاد پوشش محدوده مورد نظر صورت گیرد که این مساله ممکن است با بستن قسمت بالایی ساقه به قیم به منظور کمک و هدایت رشد طولی تحقق یابد. ساقه هایی را که به طرف دیگری از محدوده مورد نظر رشد می کنند در مراحل نخستین هرس شوند. چنانچه گیاه ساقه های قوی و متعدد نداشته باشد برای اینکه در جریان تولید ساقه های فعال قرار گیرد بهتر است در همان مراحل آغازین چند برگه بودن ساقه نسبت به هرس اولیه آنها اقدام شود .استفاده از کود دیر تجزیه شونده در اوایل بهار و آبیاری عمیق به منظور تحریک رشد بهتر، موفقیت در رشد و تربیت گیاهان را چند برابر می کند.
تربیت و هرس به منظور بهبود شرایط موفولوژیکی و تنظیم رشد و بهبود نمای ظاهری گیاه صورت می گیرد که قطع شاخه های نا خواسته و خشکیده و بیمار از اهداف مهم هرس می باشد که با توجه به هدف مورد استفاده هرس نیز متفاوت خواهد بود یعنی اگر هدف از استفاده پوشاندن کامل یک دیوار باشد فقط شاخه های خشکیده و آلوده به علاوه شاخه هایی که در راستای مورد نظر نیستند حذف می شوند و اگر هدف استفاده از گل بالا رونده باشد شاخه های ضعیف و فاقد توان گلدهی هرس می شوند و رویهم رفته این گونه گیاهان احتیاج چندانی به هرس ندارند مگر آنکه خیلی بزرگ و بد منظره شوند در آن صورت شاخه های در هم پیچیده و نا مرتب حذف می شوند.
از آنجا که گیاهان بالا رونده هم مانند برخی درختان و درختچه ها در مواقع مختلفی از سال گل می دهند به ویژه آنجا که هدف از کاشت آنها ایجاد گل باشد برنامه هرسشان هم در زمان های مختلف باید انجام شود اگر زمان گلدهی در بهار باشد هرس بعد از گل دادن و ریزش گلها صورت می گیرد که ساقه را از چند سانتیمتری شاخه اصلی قطع می کنند و اگر گلدهی در اوایل و اواخر تابستان باشد و گلهای اولیه آن بر آمده از ساقه های چوبی سال قبل باشد و گل های جدیدش از ساقه های یک ساله منشا گرفته باشند پس از گل دادن از ساقه هرس می شوند. در صورتی که گل ها در تابستان و پاییز از رشد رویشی فصل جاری به وجود آیند در زمستان تمام ساقه های رویشی سال جدید را هرس می کنند یا در بهار قبل از شروع رشد رویشی این هرس باید انجام گیرد. اگر هرس در تابستان صورت گیرد بلافاصله پس از هرس کود سرک استفاده می شود. 
محل و زمان کاشت گیاهان بالا رونده:
فصل کاشت بسته به نوع گیاه فرق می کند. هدف اصلی از انتخاب فصل کاشت با توجه به نوع گیاه این است که رشد جوانه های قسمت هوایی گیاه قبل از شروع رشد ریشه نباشد .به طور معمول بهترین فصل کاشت در مورد اکثر گیاهان اوایل پاییز است. یعنی زمانی که هنوز خاک یخ نزده و ریشه می تواند به گسترش و رشد خود ادامه دهد. لیکن سرمای نسبی بیرون خاک قسمت هوایی گیاه را تقریباً در حالت خواب نگه می دارد و رویش جوانه ها متوقف می شود. در اوایل بهار هم که ریشه فعالیت خود را زودتر از قسمت هوایی آغاز می کند بار دیگر شرایط مناسبی فراهم می آید تا ریشه خود را بگستراند و رشد یابد. فصل تابستان برای بیشتر گیاهان مخصوصاً انواع گلدانی فصل نا مطلوبی است. به طور کلی برای انتخاب زمان کاشت مواردی چون آب و هوای منطقه و نوع گیاه را در نظر گرفت.
محل کاشت گیاهان بالا رونده با سایر گیاهان فضای سبز متفاوت است چون این گروه از گیاهان حالت رونده یا خزنده دارند. لذا محل های کشت آنها یا در کنار دیوارها، نرده ها، آلاچیق ها ، درختان بزرگ و قدیمی، صخره ها و .... که ممکن است به صورت خزنده از بالا به پایین و یا به صورت رونده از پایین به بالا موارد پیش را پوشش دهند. این گیاهان با توجه به خواص چسبندگی و یا پیچندگی ریشه های نا به جا و یا ساقه ها می توانند به راحتی از دیوارها یا درختان بالا بروند و یا به طریق خزنده صخره و سنگها را بپوشانند و ضمن رشد خود پوشش سبز و زیبایی را به وجود آورند.
معرفی و مشخصات برخی از گیاهان بالا رونده:
1-  پاپیتال با نام علمی  Hedra helix
گیاهی همیشه سبز از تیره Araceae که دارای گونه های متعددی می باشد و در این میان گونه heliax مهمترین و معروف ترین آنهاست. این گونه بومی اروپا آسیا و شمال ایران است. ارتفاعش 15 تا 30 متر است. از طریق ریشه های هوایی تنفس می کند و به واسطه ریشه های مکنده به نرده ها و تنه درختان می چسبد و از آنها بالا می رود. ساقه های رونده آن در محل گره ها تولید ریشه می کند و بر روی زمین می خزد و گسترش می یابد. پاپیتال با برگ های زبر و براق و رنگ سبز تیره تا سبز روشن در گیاه جوان دالبر دارد و در گیاه بالغ کامل می باشد که پوشش سبز زیبایی برای دیوارها و نرده ها فراهم می آورد و در سراسر زمستان روی گیاه باقی می ماند. شکل ظاهری برگهای آن 2 نوع است:
1- برگهای کلی گیاه پهنکی مرکب از 5 لوب زاویه دار با ظاهری مشخص هستند.
2- برگهای واقع در روی شاخه های گلدار ظاهری ساده یا کنار موجدار نوک تیز و باریک در دو انتها هستند.

2-  پیچ امین الدوله با نام علمی Lonicera caprifolium :
از تیره Caprifoliaceae بوده گیاه همیشه سبز، خزنده رونده و پیچنده با گلهای زیبا و معطر می باشد . گونه های متنوعی دارد: L.japonica و L.periclymenum و L.caprifolium. 
گونه L.japonica حدود 180 واریته دارد که ارتفاع آن به 8 متر می رسد که حدود نیمی از آن به صورت خودرو می روید. گل های زیبا و معطر سفید تا زرد رنگ به اندازه 4 تا 5 سانتیمتر می دهد. با میوه های زینتی کوچک نارنجی و قرمز. برگهایش بیضی شکل و به اندازه 4 تا 7 سانتیمتر است و زمان گلدهی اش اردیبهشت تا مهر ماه می باشد. ساقه رونده و خزنده دارد مه به همین ترتیب بالا می رود و موانع فیزیکی از قبیل نرده ها و دیوارها را می توان توسط پیچ امین الدوله پوشاند و از دید انظار دور نگه داشت و همچنین گیاه سریع الرشد می باشد. پوشش وسیعی را می پوشاند و برای کاشت در دیوارهای سنگی ،کنار نرده ها و داربست ها مناسب است که منظره جالب با آویزان شدن از آنها درست می کند. 
3- پیچ اناری با نام علمی Campsis chinensis :
از خانواده Bignoniaceae بوده و دو گونه درختچه از آن تا کنون شناخته شده است که دارای شاخه های نیرومند بالا رونده و برگ های آویخته می باشد.
1- C.grandiflora این گیاه بومی چین و ژاپن می باشد. در مناطق گرم به خصوص در آمریکای جنوبی و آفریقا گسترش دارد و درختچه ای بالا رونده یا خزنده، کاملاً ستبر، مقاوم و خزان شونده است که از نرده ها و درختان بالا می رود . در مکان های مناسب ارتفاع آن به 6 متر یا بیشتر هم می رسد. برگ هایش کامل چرمی، مرکب از 79 برگچه تخم مرغی، دندانه دار و براق با رگبرگ های زبر است .دارای گل ساده، نا منظم ،شیپوری شکل، با 5 گلبرگ به طول 5.9 سانتیمتر می باشد که در گل آذین خوشه ای مجتمع می باشند. 
2- Capmpsis radicans  خزان شونده بومی جنگل های جنوب شرقی آمریکاست که با ریشه های هوایی و ساقه های بلند خود به دیوار متصل می شود. ریشه های هوایی مجهز به چنگک ریشه ای برای اتصال به دیوار یا پایه یا داربست می باشند. این گیاه رشد سریع دارد و شاخه هایش متمایل به قرمز و پوشیده از کرک های زیباست. به علت دارا بودن ریشه های محکم و قوی برای استقرار در کنار دیوار نیاز به قیم ندارد ولی استفاده از قیم ایده آل تر است.هر برگ چرم مانند آن شامل 9.12 برگچه با رگبرگ زبر و به طول 3.6 سانتیمتر می باشد. گل های طویل، شیپوری شکل به تعداد 4 تا 10 عدد روی خوشه هایی در انتهای شاخه های جوان همان سال ظاهر می گردند. مناسب کشت در حاشیه دیوارهاست
4- کلیماتیس با نام علمی Clematis patents از خانواده Ranunculaceae بوده از گیاهان چند ساله علفی است و در بین آنها گیاهان بالا رونده ،Climbing چوبی از خانواده buttercup دیده می شود که در مناطق معتدله گسترش یافته اند. گونه های زیادی از کلیماتیس با عادات متفاوت با گلهایی به اشکال مختلف و با دو رگ های زیبا و زیادی دارد. از گونه های علفی غیر بالا رونده می توان به گونه های زیر اشاره کرد.:
C.herachaefolia:  داری عادت رشد قایم و سفت با قاعده چوبی می باشد. برگ ها بزرگ با 3 برگچه و خوشه ها lilacکه در اواخر تابستان گل ها باز می شود.
C.montana  دارای تنه قوی بوده و گلهای آنمون مانند سفید معطری را در ماه می و ژوئن تولید می کند.
C.flammula : داری رشد ضعیف بوده ارتفاع آن به 45 سانتیمتر می رسد و گل های کوچک و سفید و معطر در اواخر تابستان تولید می کند.
C.paniculata :  دارای رشد قوی بوده و یکی ارز مقاوم ترین و آسان ترین انواع برای پرورش می باشد
C.virginiana :  یک گیاه چپری رونده بومی و جالب که در اواسط تابستان با گل های سفید در داخل پانیکول های برگ دار گل می باشد
C.recta :  به ارتفاع 120 سانتیمتر رشد می کند و پانیکول ها گل های زیادی با گلهای معطر و سفید در اوایل تابستان تولید می کنند.

نیاز غذایی پسته

ازت : نقش اصلی ازت در گیاه ساخت پروتئین های گیاهی بوده که نقشی ساختاری و کلیدی می باشد. رشد و باردهی درختان پسته به میزان زیادی به ازت بستگی دارد و کمبود آن رشد ، باروری و تولید محصول را محدود می سازد .

بطورکلی نیاز گیاه پسته به ازت ، 600 گرم ازت خالص به ازای هردرخت در سال پرمحصول بوده و براساس درصد ازت کودهای ازته ، میزان مصرف هریک از کودها قابل محاسبه می باشد . کود اوره با داشتن 46 درصد ازت دربین کودهای ازته معمولی دارای بیشترین درصد ازت می باشد اما بعلت تبدیل آن به گاز آمونیاک و تصاعد آن در صورتیکه کود اوره در سطح خاک داده شود و همچنین تشکیل یون بی کربنات در اثر تجزیه اوره که در جذب و ایفای نقش سایر عناصر بویژه عنصر آهن ایجاد مشکل می کند ، کود مناسبی جهت مناطق پسته کاری که بی کربنات آب آبیاری وخاک آنها بالا می باشد ، نیست . کود نیترات آمونیم حاوی 35 درصد ازت که هردو شکل آمونیم و نیترات را دارا می باشد . نیترات حاصل از تجزیه نیترات آمونیم سریعا" توسط گیاه قابل جذب می باشد اما در آبیاریهای سنگین بعلت حلالیت بالا و حرکت سریع ، نیترات در اعماق خاک حرکت کرده و از دسترس گیاه خارج می شود در نتیجه در خاکهای شنی و سبک بدلیل شستشوی نیترات و در خاکهای شور بدلیل ضریب شوری بالای نیترات آمونیم این کود توصیه نمی شود . کود سولفات آمونیم حاوی 20 درصد ازت و 24 درصد گوگرد می باشد . یون آمونیم حاصل از تجزیه سولفات آمونیم ، ممکن است مقداری از آن بین لایه های کانیهای رسی تثبیت گردد و همچنین بعلت بار مثبت درگیر واکنشهای تبادلی گردد . یون سولفات مستقیما" قابل جذب توسط گیاه بوده بعلاوه موجب کاهش موضعی PH شده و خاصیت اصلاح کنندگی دارد بنابراین کود سولفات آمونیم در خاکهای سبک و شنی بعلت قابلیت شستشوی کم سولفات آمونیم که جذب ذرات خاک می گردد و در خاکهای قلیایی با PH بالا بعلت خاصیت اصلاح کنندگی بنیان سولفات موجود در این کود توصیه می گردد . بطورکلی اگر کودازته مصرفی در باغات پسته در 3 نوبت اواخر اسفند یا اوایل فروردین ، 10 تیر لغایت 31تیر ، و اواخر مرداد مصرف شوند بازدهی بالاتری می توانند داشته باشند در حالت عادی با توجه به نیاز 600 گرم ازت خالص به ازای هر درخت مقدار 300 کیلوگرم در هکتار سولفات آمونیم در اواخر اسفند و 350 کیلوگرم در هکتار نیترات آمونیم در 10 تیر لغایت 31 تیر ( هنگام پرشدن مغز پسته ) و 300 کیلوگرم در هکتار سولفات آمونیم در اواخر مرداد ماه می تواند جهت باغات پسته بارور و برای درختان بزرگتر از 20 سال مصرف شود . علائم کمبود ازت : کمبود ازت موجب زردی برگها ، کاهش رشد تاج درخت ، کوچکی برگها ، باریک ماندن شاخه های تازه رشد کرده و کاهش رشد قطری شاخه ها ، قرمزشدن پوست درخت و رگبرگها و دمبرگها ، ریزش زودتر از معمول برگها در پائیز و کم مغز شدن و سبکی دانه ها می شود . حد بحرانی ازت درخاک PPm2000 – PPm1000  و حد بحرانی آن در برگ پسته 5/2 – 2 درصد ماده خشک می باشد . بایستی توجه نمود هنگامی که کود ازته جلوی آب و در سطح خاک مصرف شده ، ارتفاع آب آبیاری بیشتر از 10 سانتی متر نبوده و از آبیاری سنگین اجتناب شود . فسفــر : قابلیت دسترسی به فسفر خاک توسط گیاه بیش از آنکه به مقدار آن در خاک بستگی داشته باشد به PH و شرایط خاک بستگی دارد . PH کمی اسیدی تا خنثی بهترین PH برای قابلیت دسترسی به فسفر می باشد . درخاکهای قلیایی تشکیل فسفاتهای کلسیم که حلالیت بسیار کم داشته و تبدیل آنها به فرمهای محلول نیز کند صورت می گیرد ، موجب کاهش قابلیت دسترسی به فسفر توسط گیاه می شود . فسفر از جمله عناصری است که در خاک بسیار کند حرکت کرده و توسط ذرات خاک تثبیت می گردد . در نتیجه کودهای فسفره بایستی در نزدیکی ریشه مصرف شده و از مخلوط کردن این کود با خاک به جهت جلوگیری از تثبیت و غیرفعال شدن آن بایستی جلوگیری نمود . حد بحرانی فسفر در خاک PPm 15 و در برگ پسته 14/0 درصد ماده خشک می باشد . ازجمله علائم کمبود فسفر ، ارغوانی شدن برگ سرشاخه ها ، باریک شدن شاخه ها ، برهنه شدن درخت ، دیرباز شدن جوانه ها و تیره شدن رنگ برگهای پیر می باشد . پتــاسیــم : نقش پتاسیم در گیاه بیشتر کاتالیزوری بوده و کمبود آن مقاومت گیاه را در برابر آفات و بیماریهاکاهش می دهد . پتاسیم موجب تسهیل نفوذ آب در سلولهای گیاهی و سبب کنترل عمل باز و بسته شدن روزنه های برگ در هنگام تبخیر و تعرق می شود . جذب پتاسیم در سال پرمحصول ( ON ) حدود 6 برابر سال کم محصول ( Off ) بوده و بیش از 90 درصد کل جذب سالیانه پتاسیم در طی دوره پرشدن مغز اتفاق می افتد . درختان پسته پتاسیم زیادی جذب می نمایند بطوریکه جذب سالیانه پتاسیم توسط درخت پسته به جذب ازت و نیتروژن که پرمصرف ترین عنصر غذایی است نزدیک می باشد . حد بحرانی پتاسیم قابل جذب درخاک PPm300  و دربرگ2 – 5/1درصد ماده خشک می باشد . مصرف پتاسیم موجب افزایش درصد خندانی و کاهش پوکی دانه های پسته نیز می گردد. درصورت کمبود این عنصر در گیاه پسته حاشیه برگها به سمت بالا پیچیده همچنین برگهایی که کمبود پتاسیم دارند ، حاشیه سوختگی قهوه ای را نشان می دهند . برای کوددهی به باغات فاقد پتاسیم درخاکهای با بافت سنگین و رسی می بایستی مقادیر زیادی از کودهای پتاسه درون شیار کودی مصرف شود در غیر اینصورت درختان پاسخ مناسبی به دریافت کود نخواهند داد ( حداقل 3کیلوگرم سولفات پتاسیم به ازای هر درخت بارده و بزرگ ) در اراضی سبک و شنی مقدار مصرف کودهای پتاسه می تواند کمتر در نظرگرفته شود . از آنجایی که 90 درصد جذب پتاسیم توسط درخت پسته در طی دوره پرشدن مغز اتفاق می افتد ، محلولپاشی با کودهای حاوی درصد بالای پتاسیم و همچنین کاربرد کودهای پتاسه محلول در آب همراه با آب آبیاری ، در طی این دوره زمانی به بهبود کیفیت محصول و افزایش عملکرد محصول کمک شایان توجهی می نماید . گـــوگـــرد : گوگرد بصورت یون سولفات در محلول خاک وجود داشته و بعلت داشتن بارمنفی جذب ذرات خاک نمی شود ، اکسید و احیاء گوگرد درخاک بیولوژیکی بوده و میکرو ارگانیسمهای خاک می توانند گوگرد را به بون سولفات تبدیل و قابل استفاده برای گیاه نمایند . اضافه کردن گوگرد به خاک علاوه بر تامین نیاز غذایی گیاه ، از نظر خواص اصلاحی و تاثیری که روی PH خاک دارد مفید می باشد . برای موثر بودن مصرف گوگرد بایستی شرایط از نظر تهویه رطوبت فراهم باشد تا میکرو ارگانیسمهای خاک بتوانند گوگرد را به سولفات تبدیل نمایند و این امر موجب کاهش موضعی PH گردد . علائم کمبود گوگرد مشابه علائم کمبود ازت بوده و شامل زردی برگهای جوان ، کاهش رشد گیاه و نازکی شاخه ها می باشد . حد بحرانی گوگرد در خاک PPm 15 و در برگ پسته 3/0 درصد ماده خشک می باشد . مقدار 1 – 5/0 تن گوگرد ترجیحا" میکرونیزه در هر هکتار مخلوط با کودحیوانی در چالکودها جهت باغات پسته قابل توصیه می باشد . کلسیـــم : درخاکهای مناطق خشک و نیمه خشک ، کلسیم نسبت به سایر عناصر غذایی به مقدار بیشتری در محلول خاک وجود دارد اما فقط وجود آن در خاک و بافتهای گیاه و برگ ، دلیل براینکه محدودیتی از نظر آن وجود ندارد نیست و باید مطمئن شد که آیا عنصر مذکور در گیاه از تحرک مناسبی برخوردار بوده و آیا قادر به انجام وظیفه خود می باشد یا خیر . بنابراین مشکل اصلی کمبود کلسیم ، جذب آن از طریق خاک نبوده بلکه انتقال آن در داخل گیاه است که موجب بروز عوارض ناشی از کمبود کلسیم بخصوص در میوه ها که بیشتر از بقیه اندامهای گیاه به کلسیم نیاز دارند ، می شود . از جمله عوارض کمبود کلسیم در درختان پسته عارضه لکه پوست استخوانی در دانه های پسته می باشد که با 3 نوبت محلولپاشی با کودهای حاوی کلسیم در اوایل فصل رشد ( اواخر فروردین تا اواخر اردیبهشت ) با فاصله 15 – 10 روزه می توان از شدت عارضه تا مقدار بسیار زیادی کاست . حد بحرانی کلسیم در برگ پسته حدود 2 درصد ماده خشک گیاهی است . در خاک میزان کلسیم در ارتباط با منیزیم و سدیم سنجیده می شود و نسبت جذب سدیم ( SAR ) کمتر از 15 و نسبت کلسیم به منیزیم بیش از یک در خاک می تواند نشاندهنده وضعیت نسبتا" مناسب کلسیم در خاک باشد . در درختان پسته مبتلا به کمبود کلسیم ، برگهای جوان و نزدیک انتهای شاخه به شکل چروکیده و کج در آمده و نوک برگها و حاشیه آنها بطرف بالا و یا پائین لوله می شود . کمبود کلسیم در درختان پسته بیشتر کیفی بوده و در نتیجه اثرات متقابل با عناصر دیگر یا عدم انتقال مناسب در گیاه اتفاق می افتد درصورت نیاز می توان از 200 – 100 تن گچ خام در هکتار جهت اصلاح خاک و رفع نیاز گیاه به کلسیم استفاده نمود . منیـــــزیـــــم : منیزیم بصورت یون منیزیم از محلول خاک جذب شده و درخاکهای مناطق خشک و نیمه خشک به مقدار زیادی بصورت جذب سطحی ذرات خاک وجود دارد . درنتیجه در این خاکها بیشتر با مسئله زیاد بود و مسمومیت این عنصر روبرو هستیم تا کمبود و کمبود احتمالی آن نیز بیشتر ممکن است در خاکهای شنی اتفاق بیفتد . حدبحرانی منیزیم در خاک PPm15 و دربرگ پسته 6/0 درصد ماده خشک گیاهی می باشد . کمبود آن موجب ظهور رنگ زرد و کلروز بین رگبرگی در برگهای مسن و پیر گیاه می شود . درصورت کمبود مصرف 400 کیلوگرم سولفات منیزیم در هکتار در چالکود و در صورت مسمومیت مصرف گچ و پتاسیم در مقادیر زیاد توصیه می گردد . آهــــــن : آهن یکی از عناصر ضروری برای رشد تمامی گیاهان است . درصورت کمبود آن کلروفیل به مقدار کافی در سلولهای برگ تولید نمی شود . زردی برگ ناشی از آهک ، شکل خاصی از کمبود آهن در گیاه است که بخش وسیعی از کشور ما را فراگرفته است . آبیاری بیش از حد ، مصرف بی رویه و نامتعادل کودهای شیمیایی ، کمبود مواد آلی و فشرده شدن خاک و زیادی بی کربنات در محلول خاک از جمله عوامل موثر در کاهش جذب آهن توسط گیاه می باشد . درصورت کمبود آهن ، کلروفیل به مقدار کافی در سلولهای برگ تولید نشده ، ابتدا فاصله بین رگبرگها زرد شده و باشدت یافتن کمبود ، تمامی سطح برگ زرد می شود . بدلیل آنکه آهن در گیاه متحرک نمی باشد این علائم ابتدا در برگهای جوان و قسمتهای فوقانی گیاه ظاهر شده و با پیشرفت کمبود تمامی گیاه را در بر می گیرد . حد بحرانی آهن در خاک PPm10 – 7 و در برگ پسته PPm 100 می باشد . جهت مصرف خاکی آهن بایستی حتما" از کودهایی با بنیان کلات EDDHA نظیر سکوسترین آهن استفاده نمود جهت محلولپاشی از کودهای آهن با بنیان کلات EDTA نیز می توان استفاده نمود . روی : مقدار روی در محلول خاک بسیار ناچیز بوده و هرچه PH خاک بیشتر شود از مقدار روی قابل جذب گیاه کاسته می شود بنابراین در خاکهای با PH قلیایی که خاص خاکهای آهکی است کمبود روی شایع و گسترده می باشد . استفاده زیاد از کودهای فسفره در خاکهایی که مقدار روی قابل استفاده کمی دارند ، موجب بروز کمبود تحمیلی روی در گیاه می شود . روی در بسیاری از سیستمهای آنزیمی گیاه نقش کاتالیزوری فعال کننده و یا ساختمانی داشته و در ساخته شدن و تجزیه پروتئینها در گیاه نیز دخیل است . یکی از بارزترین نقشهای روی در ساخت اسید آمینه تریپتوفان بعنوان پیش نیاز ساخت هورمون اکسین است که در رشد طولی شاخه ها موثر می باشد . همچنین روی در مرحله گرده افشانی و جوانه زدن دانه های گرده نقش اصلی را ایفاء نموده و موجب تسریع در رشد لوله گرده شده و در نتیجه امکان لقاح و تشکیل میوه را افزایش می دهد . از جمله علائم کمبود روی ، تاخیر در باز شدن جوانه های رویشی و زایشی حتی تا مدت یک ماه ، تشکیل دانه های کوچکتر و قرمزتر از دانه های سالم ، ریزبرگی ، کم برگی ، کوچک شدن میان گره های سرشاخه و روزت می باشد . حد بحرانی روی در خاک PPm2 و در برگ پسته PPm 30 می باشد . مصرف خاکی سولفات روی در چالکود به همراه کود حیوانی به میزان حداقل 250 گرم به ازای هردرخت در باغات دچار کمبود همچنین محلولپاشی سولفات روی پس از برداشت و اواخر اسفند هنگام تورم جوانه ها و در اردیبهشت ماه در باغات پسته توصیه می گردد . منگنـــــز : یون دوظرفیتی منگنز در مجموع محلولترین فرم آن و قابل جذب برای گیاه می باشد نقش عمده منگنز در گیاه مشارکت در سیستمهای ترکیبی است منگنز در تولید کلروفیل نقش اساسی داشته و متابولیسم ازت و واکنشهای آبی فتوسنتز نیز از منگنزتاثیر می گیرند . منگنز و آهن بر روی یکدیگر دارای اثر متقابل می باشند حدبحرانی منگنز در خاک PPm8 و در برگ پسته PPm50 است . بعلت تحرک کم منگنز در گیاه علائم کمبود نخست در بافتهای جوان مشاهده می شوند . علائم کمبود شبیه علائم کمبود آهن بوده با این تفاوت که در کمبود منگنز قسمتی از حاشیه برگ سبز باقی می ماند . نکته حائز اهمیت و قابل اشاره در ارتباط با نقش عنصر منگنز در گیاه پسته ، تحقیقی است که نشان داده مهمترین عنصر غذایی که در تفاوت بین باغات با عملکرد بالا با باغات با عملکرد پائین ایفای نقش می کند ، عنصر منگنز می باشد . مـس : نقش مس در گیاه بیشتر در فعالیتهای آنزیمی گیاه خصوصا" فعال کردن آنزیمهای اکسیداز می باشد . قابلیت دسترسی به مس برای گیاه نظیر اغلب ریزمغذیها به PH خاک بستگی داشته و با افزایش PH از قابلیت جذب آن کاسته می شود همچنین در خاکهای آلی نیز مس اغلب به فرم کمپلکسهای آلی بسیار پایدار وجود داشته و با پیوند بسیار سختی بین مولکولهای آلی جای می گیرد در نتیجه قابلیت جذب آن برای گیاه کم شده و نمی تواند بوسیله گیاه مورد استفاده قرارگیرد در نتیجه برخلاف تمامی عناصر غذایی ریزمغذی بایستی حتی المقدور با کودهای حیوانی و دامی مخلوط نگردد . مس با فسفر و آهن و روی اثر متقابل دارد . حدبحرانی مس در خاک PPm 1 و در برگ پسته PPm10 می باشد علائم کمبود مس در گیاه پسته بصورت سوختگی برگهای نزدیک به نوک سرشاخه ها ، قلبی شکل شدن برگهای نورس و عصایی شکل شدن شاخه های بالائی درخت و تابیدن آنها به سمت پائین می باشد . بـــر : یکی از منابع اصلی بر خاک ، آب آبیاری و بر موجود در آن می باشد اما لزوما" آبهای شور دارای بر زیاد نیستند . بر در فعالیتهای زایشی ، گرده افشانی ، تقسیم سلولی بافتهای مریستمی ، ترمیم بافتهای آوندی ، متابولیسم کربوهیدراتها و انتقال آنها نقش ایفاء می نماید . درخاکهای دارای بافت سبک ، بر در اثر بارندگی و یا آبیاری شسته شده و از دسترس گیاه خارج می گردد همچنین در PH بالاتر از هشت و درخاکهای آهکی میزان جذب بر به میزان زیادی کاهش می یابد که این امر بعلت واکنش متقابل بین کلسیم و بر می باشد . حدبحرانی بر در خاک PPm1 و در برگ پسته PPm250 می باشد . از علائم کمبود بر در گیاه پسته ، پیچیده شدن حاشیه برگها ، تغییر شکل برگ بصورت فنجانی ، پوکی محصول و عدم خوشه بندی مناسب را می توان نام برد درصورت کمبود محلولپاشی اسیدبوریک در پائیز پس از برداشت و یا اواخر اسفند هنگام تورم جوانه ها توصیه می گردد .

تولید مثل بلدرچین

جهت اینکار از دستگاههای جوجه کشی استفاده می شود  بلدرچین در کوتاه مدت به بلوغ جنسی می رسد جنس ماده در 42 روزگی شروع  به تخم گذاری می کند . تولید  اسپرم در بلدرچین نر در 36 روزگی شروع می شود اگر بازاء 3 – 2 ماده باید یک نر در نظر گرفته شود . در واقع شانس نطفه دار بودن تخم ها افزایش می یابد . جهت تکثیر و تولید مثل   از بلدرچین مادر و تخم های بدست آمده از آن استفاده می شود .

بلدرچین های مادر خریداری شده نباید بیشتر از 3 – 2 هفته سن داشته باشند تولید تخم در روزهای 60 – 56 تخمگذاری به اوج خود می رسد .

در صورت افزایش مدت زمان روشنایی از فروردین لغایت شهریور 100- 50 تخم می گذارند پس از این مدت وارد تولک 5/1 ماهه می شوند . در پرورش مدرن و در شرایط صنعتی در طول سال از یک قطعه بلدرچین 300 – 250 تخم یرداشت می شود . شرایط ایده ال نوردهی و ایجاد روشنایی در سالن 18 – 14 ساعت در روز می باشد . در انتخاب تخم ها جهت استفاده  در جوجه کشی باید به نکاتی همچون پاکیزگی تخم ، سالم بودن و به وزن آن توجه نمود . اگر مجبور به ذخیره تخم های بدست آمده از مادران مولد باشیم باید در شرایط مناسب یعنی در دمای 18 – 16 درجه   سانتی گراد و رطوبت 80 – 75% نگهداری گرد  . اگر تعداد تخم تولید شده کمتر از ظرفیت  ماشین جوجه کشی باشد می توانیم تخم های بدست آمده را تا 15 – 10 روز در شرایط محیطی فوق الذکر ذخیره  و نگهداری نمائیم .

تخم ها در روی راک بطرز افقی یا بشکلی که نوک تیز آن در قسمت پائین قرارگیرد  می گذارند ، درصورتی که تخم  بلدرچین بیشتر از یک هفته جهت جوجه کشی ذخیره و نگهداری شود باید هر روز با جابجا نمودن  ، وضعیت آنها تغییر داده شود . در تولید جوجه بلدرچین توسط ماشین جوجه کشی   رعایت 4 شرط دما ، رطوبت و تهویه مناسب و جابجا  کردن الزامی است تخم بلدرچین بعد از 18 – 17 روز هچ می شود . دمای ماشین  جوجه کشی بایستی 5/37 درجه سانتی گراد باشد اما دو روز آخر درجه حرارت جوجه کشی کاهش داده می شود .

تهویه توسط یک یا چند سوراخ ایجاد شده در سقف دستگاه انجام می گیرد . همچنین FAN تعبیه شده داخل دستگاه  منجر به ورود هوای تمیز به داخل و خروج هوای کثیف به خارج آن خواهد شد . در 14 روز اول تخم های داخل ستری  بلافاصله هر 4 – 2 ساعت یکبار و یا حداقل روزی 5 بار جابجا می شوند اگر این کار توسط دستگاه و به صورت اتوماتیک باشد بازاء هر یک ساعت یکبار انجام خواهد گرفت ، دو روز آخر تخم ها به هچری انتقال داده می شوند .

تعداد جوجه های هچ شده بازاء هر یکصد تخم راندمان هچ را مشخص     می کند . تعداد تخم های بارور بازاء هر یکصد تخم نیز میزان باروری   را تعیین می کند بهترین موقع تعیین درصد ( باروری و راندمان هچ )  انتقال تخم ها از ستری به هچری می باشد.

تعیین ظرفیت دستگاه جوجه کشی و محاسبه اندازه گله مادر :

اگر فرضا بر اساس ارزیابی های بعمل آمده نیاز بازار به 1000 قطعه بلدرچین در هفته برآورد و مشخص شود . باید 10% افزون بر نیاز بازار بلدرچین تولید و عرضه نمود . زیرا تلفات 10 – 5% جوجه ها را در طول پرورش نباید فراموش نمود به همین منظور جهت تامین 1000 قطعه جوجه بلدرچین در هفته باید با در نظر گرفتن 90% میزان باروری تخم   80 % میزان هچ به تعداد متوسط 1550 عدد تخم نیاز می باشد .

با این حساب بایستی روزانه 225 عدد تخم از گله مادر تولید و پس از یک هفته ذخیره کردن به دستگاه جوجه کشی منتقل می نمائیم . اگر میزان بارور بودن 1550 عدد تخم های جمع آوری شده در طول هفته   که در داخل ماشین جوجه کشی گذاشته شده اند را 90% تخمین بزنیم      در پانزدهمین روز آخر تعداد 1400 – 1376 عدد تخم بارور از ستری      به قسمت هچری منتقل خواهد شد . بهمین منظور ظرفیت هچری باید باندازه 1400 عدد تخم در نظر گرفته شود از طرف دیگر چون هفته ای یکبار تخم ها جمع آوری و داخل دستگاه گذاشته می شود ظرفیت ستری   را باید دو برابر آن در نظر گرفت . همچنین جهت تکمیل ظرفیت دستگاه در هفته یعنی جمع آوری و ذخیره 250 عدد تخم در روز به پرورش  360 – 350 قطعه بلدرچین مادر نیاز می باشد . اگر در هر قفس یک نرو یک ماده پرورش دهیم باندازه تعداد ماده به بلدرچین نر نیاز داریم .

ارقام ذکر شده در فوق بر اساس 90% باروری و 80% توان هچ و 70% تولید تخم محاسبه گردید. شایان ذکر اینکه کسب ارقام ذکر شده در تولید بسیار مشکل و در حین حال مطلوب می باشد .

نگهداری و پرورش : جوجه ها یا در دستگاه های چند طبقه مادر مصنوعی  و یا در کف سالن  پرورش داده می شوند . دمای محل باید در اوایل پرورش  36 – 35 درجه سانتی گراد باشد  . سپس حرارت سالن بازاء هر هفته 3 درجه سانتی گراد کاهش می یابد اما به هیچ وجه نباید دمای سالن به کمتر از 22 دجه سانتی گراد کاهش یابد . پرورش در قفس های بزرگ کف شبکه ای نیز امکان پذیر است . جهت جلوگیری از نوک زدن یا کانی بالیسم انجام نوک چینی و کاهش شدت نور سالن و یا آویزان نمودن دسته های یونجه خشک مفید می باشد  20  عدد بلدرچین سه هفتگی را می توان در فضای به وسعت 30*30  سانتی متر جا داد .  پس از گذشت 5 هفته بلدرچین ها به قفس های مخصوص  تخم گذاری منتقل می گردد .  اگر پرورش درکف سالن در نظر گرفته شود باید قوطی های ویژه بلدرچین تهیه شود . داخل قوطی های تخمگذاری بایستی کاه یا علف گذاشته شود .

تامین روشنایی داخل سالن در هفت روز اول 5 – 2 لامپ بصورت  24 ساعت و 40 – 8 روز بعدی طول طبیعی روز و یا 8 ساعت با 2 لامپ ، بعد از 41 روز 16 ساعت با 2 لامپ مناسب می باشد . رنگ پرهای قسمت بالایی سینه و گردن در بلدرچین نر بالغ قهوه ای مایل به قرمز و در ماده ها رنگ خاکستری با خالهای سیاه تزئین شده است .

و در این حالت پرورش مادرها در پن های مخصوص و پرندگان گوشتی ها در قفس انجام می گیرد و به طور کلی مناسبترین و سودآورترین حالت جهت پرورش این پرنده احداث مزرعه ای کامل و دارای قسمتهای زیر می باشد:

1- قسمت پرورش گله مادر
2- جوجه کشی
3- پرورش گله گوشتی
4- کشتار و بسته بندی

سیستم فوق به شما این امکان را می دهد که بهترین کنترل را بر روی عوامل گوناگون موثر بر کیفیت و کمیت تولید داشته باشید و در نتیجه سودآوری بیشتر را برای پرورش دهنده تضمین گردد.
جهت پرورش بلدرچین روشهای گوناگونی وجود دارد که بنا به نوع آب و هوا، نوع مدیریت و مکان اجرای پروژه می توان به یکی از این روشها عمل نمود.
متمرکزترین حالت جهت پرورش این پرنده استفاده از قفسهای ویژه پرورش برای مادرها و پرندگان پرواری می باشد. حسن این روش در این است که کنترل بلدرچینهای حساس خصوصاٌ در مواقع بروز استرس و ترس راحت تر می باشد.
جهت پرورش پرندگان گوشتی می توان از قفسهائی به ابعاد 100 * 40 سانتیمتر و ارتفاعی در حدود 16 – 15 سانت استفاده کرد که معمولاٌ 170 – 140 قطعه جوجه را در سنین یک تا دو هفتگی می توان در چنین قفسهائی نگهداری کرد.

معمولاٌ می توان بلدرچینها را در سنین 4 -3 هفتگی در    قفسهائی 8 -7 طبقه که بر روی هم استقرار یافته اند انتقال داد. همچنین جهت بسترسازی مناسب، کف قفسها را در هفته اول با کاغذ یا مقوای نازک می پوشانیم و در چند روز اول غذا را بر روی کاغذ پخش می کنیم و سپس از طریق دانخوریهای ویژه که در جلوی قفسها نصب شده اند جهت تغذیه استفاده می کنیم.
جهت تامین آب مورد نیاز می توان از آبخوریهای نیپل استفاده نمود ( یا آبخوریهای ناودانی با دهانه بسیار تنگ). پس از گذشت 45 -40 روز می توان بلدرچینهای پروار شده را به کشتارگاه انتقال داد.
همچنین جهت پرورش گله مادر می توان بخشی از جوجه های تولیدی را که از لحاظ داشتن خصوصیات تولیدی مناسبتر از بقیه به نظر می رسند جدا و بوسیله شماره های ویژه ای علامت گذاری نمود، سپس در سن 6 هفتگی پرندگان مذکور را به قفسهای مخصوص تخمگذاری انتقال می دهیم که این قفسها معمولاٌ دارای ابعادی در حدود 15 * 15 سانتیمتر و ارتفاع 15- 13 سانت می باشند. البته هنگامیکه تولید تخم بارور مدنظر باشد می توان از قفسهائی به ابعاد 25 -15 سانت برای هر 20 قطعه پرنده استفاده نمود که در این حالت پرندگان را با نسبت نر به ماده 1 به 3 پرورش می دهند.
در جدول زیر میزان فضای مورد نیاز به ازا هر قطعه بلدرچین به تفکیک سن نشان داده شده است:

سن به هفته	فضای مورد نیاز cm2
1	25 -20
2	30 - 25
3	45 - 40
4	60 - 55
5	70 - 65
6	80 - 75

به طور کلی و صرفنظر از نوع سیستم پرورش، جهت نیل به حداکثر بازدهی بایستی موارد زیر را در نظر داشت:

- اجتناب از هرگونه حمل و نقل بی مورد
- فراهم نمودن محیطی آرام و دور از استرس
- اعمال برنامه کاهش تدریجی دما
- تامین نور کافی و استفاده از برنامه نوری مناسب
- استفاده از جیره های بالانس شده و با کیفیت
- رعایت کلیه اصول بهداشتی

روش تعیین جنسیت

تشخیص جنسیت بلدرچینها در 3 هفته اول زندگی بسیار مشکل و توام با خطای زیاد است ولی بعد از سه هفتگی شناسائی به طور واضح امکان پذیر می باشد، بدین صورت که در بلدرچینهای نر، پرهای گردن قهوه ای و پرهای سینه قرمز مایل به قهوه ای روشن (حنائی) بوده در حالیکه در بلدرچین ماده پرهای گردن و سینه روشن و با لکه های سیاه رنگ به شکل نقطه ها یا نوارهائی ظاهر می شوند.

روش دیگر تشخیص این است که، بلدرچینهای نر دارای غده ای در کلواک است که به اندازه تقریبی یک فندق در قسمت بالای کلواک قرار دارد و در اثر فشار و تحریک کف سفیدی از آن ترشح می شود که نباید با ترشح اسپرم اشتباه گرفته شود. البته روشهای دیگری جهت تفکیک جنس نر و ماده با بالای 90 درصد اطمینان وجود دارد که نیازمند تبحر و تجربه خاصی می باشد.

انتخاب گله های مادر

مناسبترین پیشنهاد جهت تشکیل گله های مادری و بدست آوردن تخمهائی با درصد نطفه داری بالا استفاده از ترکیب گله 1 نر به ازای هر 6- 3 ماده می باشد که در این حالت بیشترین احتمال جهت تولید تخمهائی با نطفه داری مناسب وجود دارد.
در هنگام شروع کار می توان از سه روش معمول جهت تشکیل گله استفاده کرد که عبارت اند از:

1- خرید تخمهای نطفه دار و جوجه کشی در سایت
2- خرید جوجه های مادر یکروزه
3- خرید نیمچه های آماده تخمگذاری

بایستی توجه داشت که هرکدام از موارد بالا دارای نقاط ضعف و قوت خاص خود هستند و انتخاب یکی از آنها برای شروع کار منوط به در نظر گرفتن عوامل گوناگونی است.
به طور مثال در موارد 1 و 2 با اینکه میزان سرمایه اولیه مورد نیاز کمتر از حالت سوم می باشد اما تنها هنگامی پیشنهاد می گردد که شما بعنوان یک پرورش دهنده داری تجربه کافی در جوجه کشی و پرورش جوجه یکروزه باشد که در غیر اینصورت با مشکلات جدی در کار مواجه خواهید شد.
و اما در حالت سوم با وجود اینکه در ابتدای کار شما نیاز به سرمایه گذاری بیشتری جهت خرید پرندگان مادر دارید، اما ریسک کمتر و مدت زمان سریعتری که برای رسیدن به تولید صرف می شود امکان بهره برداری سریعتر را به شما خواهد داد.
حال صرفنظر از روشهای سه گانه پیشنهاد شده و اینکه کدامیک از آنها بیشتر با شرایط شما سازگار هستند باید به اساسی ترین نکته نیز اشاره کرد و آن این است که در هر حال سعی نمائید با انتخاب مناسبترین نژاد از لحاظ میزان تولید تخم، داشتن وزن کشتار بالا، دارا بودن ضریب تبدیل پائین، دارا بودن بیشترین سازگاری با اقلیم طبیعی منطقه و مقاومت مناسب نسبت به عوامل نامساعد محیطی از معتبرترین مزارع، گله ای خوب با قابلیت های ژنتیکی بالا و توانائی تولید مناسب را تشکیل دهید و مطمئن باشید که صرف هرگونه هزینه منطقی در این گام متضمن سودآوری بیشتر مجموعه شما خواهد بود.
با وجود تمامی موارد گفته شده، انتخاب مناسبترین روش جهت راه اندازی یک مزرعه منوط به بررسی کامل شرایط محیطی، فنی و اجرائی پروژه می باشد که در اینخصوص بایستی از کارشناسان خبره فن یاری گرفت.

تخمگذاری و تولید مثل

به کلی بلدرچینها پرندگانی با میزان تخمگذاری بالا بوده و در هر سال در حدود 260 – 250 تخم می گذارند که این امر در شرایط طبیعی و بدون نوردهی مصنوعی در ماه های فروردین تا شهریور اتفاق می افتد و در این شرایط تعداد تخمهای گذاشته شده برابر با 100 -50 عدد است که با اعمال برنامه های تغذیه ای مناسب و نوردهی مطلوب می تواندتا 270 تخم در سال افزایش یابد.
کرچ شدن در بین بلدرچینهای اهلی در حد وسیعی کاهش یافته به گونه ای که این پدیده به ندرت در آنها دیده می شود.
تخم بلدرچین که در حالت طبیعی حدود 10 گرم وزن دارد در حالت صنعتی به 12 گرم افزایش وزن یافته است.
جهت تشکیل گروه های تولید مثلی معمولاٌ به ازا هر 4-3 قطعه ماده یک پرنده نر در نظر می گیرند. البته بهترین نتیجه باروری از نسبت 1 نر به 1ماده بدست می آید ولی در شرایط صنعتی عملاٌ نسبت 1 به 3 اجرا می گردد.
جفتگیری بلدرچین از سن 6 هفتگی آغاز و در زمان 4 هفته اول پس از بلوغ درصد باروری به حدود 100-90 % بالغ می گردد. این روند د ر8 ماهگی به 80 % و پس از گذشت 11-9 ماه به 70-60% می رسد.
پس از هر بار جفتگیری، بلدرچینهای ماده به مدت 6-5 روز و گاهی حتی تا 12-10 روز تخم بارور می گذارند.
نگهداری تخمها در انبارهائی با درجه حرارت 15-13 درجه سانتیگراد و رطوبتی در حدود 60-50% و به مدت 8 روز انجام می گیرد. البته بایستی توجه داشت که نگهداری طولانی مدت تخمها تاثیر منفی بر قابلیت جوجه درآوری آنها خواهد داشت. همچنین پیش از انبار کردن تخمها باید آنها را بوسیله گاز فرمالدئید یا اشعه ماورا بنفش ضدعفونی نمود.
قدرت جوجه درآوری تخمهای بارور بین 80-70% و یا به عبارتی معادل 70-50% تخمهای گذاشته شده خواهدبود که البته این امر بستگی بسیار زیادی به سن پرندگان خصوصاٌ پرنده ماده، شرایط فنی و بهداشتی جوجه کشی، تغذیه و مواردی از این قبیل خواهد داشت.
دوره جوجه کشی بلدرچین به طور متوسط در حدود 17 روز به طول می انجامد ولی اگر جنین رشد اولیه داشته باشد این زمان به 15 روز تقلیل خواهد یافت.
حرارت داخلی در انکوباتور باید در حدود 8/37 درجه سانتیگراد و رطوبت در حدود 65-60 % و در هچر دما 5/37-3/37 و رطوبت حدود 90-80% تنظیم گردد ضمن اینکه چرخش تخمها نیز هر 3- 1 ساعت یکبار انجام می گیرد.

مشخصات مورد نیاز در جوجه کشی
مشخصه	میانگین	واحد
دما	4/37	degrees, dry bulb
رطوبت	30 - 9/28	degrees, dry bulb
طول دوره جوجه کشی	18 - 15	روز
دما در سه روز آخر جوجه کشی	2/37	degrees, dry bulb
رطوبت در سه روز آخر جوجه کشی	4/34 - 2/32	degrees, dry bulb

امکان تشخیص نطفه داری در تخمهای لکه دار و سفید متفاوت است به گونه ای که در تخمهای لکه دار امکان تشخیص رشد جنینی از روز هشتم و در تخمهای سفید در روز دوم و سوم میسر است.
جوجه های بدست آمده در حدود 8-7 گرم وزن دارند که البته وزن اولیه تخم نیز در این میان بسیار موثر خواهد بود.
تلعات جنینی در هنگام جوجه کشی بیشتر در 3 روز اول انکوباسیون و یا در مدت کوتاهی پیش از تفریخ پیش می آید که این امر بستگی زیادی به تلاقی خویشاوندی، سن بالای والدین و نیز مدت طولانی انبارداری و همچنین صدمه دیدگی پوسته تخم دارد.

مشخصات تولیدی
مشخصه	میانگین	واحد
سن بلوغ	60 - 40	روز
دوره تخمگذاری	6 -5	ماه
تعداد ماده ها به یک نر	6	قطعه
سن شروع تخمگذاری	5	هفته
حداکثر تخمهای تولیدی در یکسال	280 - 150	عدد
قابلیت جوجه درآوری	80 - 65	%
نطفه داری	85 - 75	%

برنامه نوری

 اعمال یک برنامه نوردهی دقیق و مناسب برای بلدچینها امری بسیار ضروری و مهم می باشد. به طور کلی بهتر است شدت نور در شروع رشد در حدود 70-60 lux در نظر گرفته شده و در هفته سوم به 10 lux برسد و مدت روشنائی اعمال شده نیز حداقل 18-16 ساعت باشد.
شایان ذکر است که طبق برخی مطالعات انجام یافته گروهی از پرورش دهندگان زمان 23 نوردهی را اعمال می نمایند و حتی در برخی مزارع صنعتی ایتالیا از برنامه 24 نوردهی استفاده می گردد.
بایستی در نظر داشت که در هر حالت جهت دستیابی به حداکثر میزان تخم، اعمال 18 -16 ساعت روشنائی ضروری می باشد. همچنین جالب است بدانید بر اساس برخی گزارشها اعمال 24 ساعت نوردهی سبب تسریع بلوغ جنسی می گردد در حالیکه 18 -16 ساعت نوردهی سبب تاخیر در بلوغ جنسی خواهد شد.
البته جهت پرورش بلدرچینهائی که تنها به خاطر تولید گوشت پرورش داده می شوند اعمال 8 ساعت نوردهی با شدت کم نیز کافی خواهد بود.

جمع‌آوری تخم‌های نطفه‌دار

جمع‌آوری تخم‌های نطفه‌دار یک بار حدود ساعت نه شب و بار دیگر صبح روز بعد انجام می‌شود. هنگام جمع‌آوری و حمل تخم‌های نطفه‌دار باید بسیار دقت کرد. زیرا پوسته تخم‌ها بسیار نازک است و به آسانی می‌شکند.
تخم‌ها را باید طوری در شانه‌ای مناسب و تمیز قرارداد که انتهای پهن تخم به طرف بالا باشد تا نطفه به پوسته نچسبد. تخم‌هایی که برای جوجه‌کشی در نظر گرفته می‌شوند باید تمیز باشند. همچنین دارای شکل طبیعی، اندازه متوسط و پوسته خوب باشند.

نگهداری تخم‌های‌ نطفه‌دار

تخم‌های مخصوص جوجه‌کشی را نباید به مدت طولانی نگهداری کرد. بیشترین زمان ممکن برای نگهداری تخم‌ها 5 تا 7 روز است. در این مدت هم باید در دما و رطوبت مناسب در سردخانه نگهداری شوند. اگر تخم‌ها بیشتر از یک هفته خارج از دستگاه جوجه‌کشی نگهداری شوند، توانایی جوجه‌کشی به سرعت کم می‌شود.
در تمام مدت نگهداری تخم‌ها، باید آنها را طوری قرارداد که انتهای پهن آن به سمت بالا باشد. دمای مناسب برای نگهداری تخم‌ها در سردخانه دوازده و نیم تا پانزده و نیم درجه سانتیگراد است. همچنین رطوبت مناسب باید هفتاد و پنج تا هشتاد درصد باشد. اگر رطوبت کمتر از این مقدار باشد، رطوبت موجود در تخم بخار می‌شود. اگر هم رطوبت بیشتر از این مقدار باشد، احتمال آلودگی تخم‌ها به وسیله قارچ زیاد می‌شود.

آماده سازی تخم‌های نطفه‌دار

برای انتقال دادن تخم‌ها از سردخانه به درون دستگاه جوجه‌کشی ابتدا باید آنها را به مدت شش ساعت در دمای معمولی نگهداری کرد. سپس تخمها را درون دستگاه جوجه‌کشی قرار داد. اگر تخم‌ها را پس از بیرون آوردن از سردخانه فوراً در دستگاه جوجه‌کشی قرار بدهیم، روی پوسته تخم‌ها قطره‌های آب جمع می‌شود. یعنی تخم‌ها عرق می‌کنند. برای جلوگیری از عرق کردن تخم‌ها باید پوسته تخم کم‌کم در دمای معمولی گرم شود.
به علاوه، قبل از انتقال تخم‌ها به دستگاه جوجه‌کشی باید تخم‌هایی که دارای شکل و اندازه مناسب نیستند، کنار گذاشت. تخم‌های کثیف را باید با کاغذ سمباده یا یک پارچه پشمی زبر تمیز کرد. کار ضدعفونی تخم‌ها به وسیله گاز فرمالدئید انجام می‌شود. این گاز از واکنش بین پرمنگنات پتاسیم و فرمالین به وجود می‌آید.

انتقال به دستگاه جوجه‌کشی

طول دوره جوجه‌کشی برای بلدرچین 17 تا 18 روز می‌باشد. تخم‌ها از روز اول تا روز چهاردهم در دستگاه ستر قرار می‌گیرند. از روز پانزدهم تا روز هجدهم نیز در دستگاه هچر قرار داده می‌شوند. درجه حرارت دستگاه جوجه‌کشی بین 2/37 تا 7/37 درجه سانتیگراد تنظیم می‌شود. رطوبت دستگاه نیز باید 58 تا 60 درصد باشد.
در چهارده روز اول، تخم‌های هر دستگاه ستر باید روزی سه تا هشت بار چرخانده شوند. با این کار، از چسبیدن جنین به پوسته جلوگیری می‌شود. اما در دستگاه هچر عمل چرخاندن انجام نمی‌شود تا جنین در محل مناسب برای خارج شدن از پوسته قرار بگیرد.
باید توجه داشت که واردکردن هوای تازه در دستگاه جوجه‌کشی برای سلامت جنین‌های درون تخم‌ها بسیار مهم است.

درجه حرارت مورد نیاز

بلدرچینها در روزهای نخستین عمر به دمای حدود 38- 36 درجه سانتیگراد نیاز دارند که این دما باید به کمک منابع حرارتی مناسب تامین گردد. در سن 7- 6 هفتگی 24- 22 درجه دما مورد نیاز می باشد.
البته بسته به شرایط محیط پرورش می توان پرندگان را در حرارت 36- 35 درجه سانتیگراد نگهداری و به تدریج در عرض 3 هفته به دمای 24 درجه سانتیگراد پائین آورد. 

ویژگیهای عمومی بلدرچین

به طور کلی بلدرچینها پرندگانی پرطاقت، نیرومند و مقاوم می باشند و می توانند در گستره وسیعی از مناطق با آب و هواهای گوناگون رشد و تولید مثل نمایند که این توانائی ناشی از قدرت سازگاری بالای آنها با شرایط گوناگون محیطی می باشد.
بلدرچین دارای مقاومت خوبی نسبت به شرایط نامساعد محیطی بوده و در محیطهای مختلف به راحتی سازگار می گردند. این پرندگان سریعاٌ رشد می کنند بطوریکه سن بلوغ در این پرندگان پائین بوده و در سن 2- 5/1 ماهگی به بلوغ کامل جنسی می رسند که در این هنگام وزن پرنده نر به 150 -120 گرم و ماده ها به 180 – 150 گرم می رسد. ( وزن پرنده بسته به نوع، نژاد و نوع سیستم پرورش می تواند متفاوت از اعداد ارائه شده باشد.)
این پرنده پس از رسیدن به سن بلوغ به مدت حدود 6- 4 ماه تخمگذاری خواهد کرد که متوسط تخمگذاری در این مدت حدود 100 عدد تخم خواهد بود که از این تعداد حدود 75- 70 درصد به جوجه تبدیل خواهند شد.
جوجه های بدست آمده از گله مادر پس از گذشت 45 -35 روز به وزن کشتار می رسند و در این هنگام وزن متوسط لاشه در آنها می تواند بسته به نوع و نژاد از 140 گرم الی 220 گرم متغیر باشد.
در یک جمع بندی ساده می توان نتیجه گرفت که مجموع عواملی نظیر: سن بلوغ پائین، سن کشتار مناسب، کیفیت مطلوب گوشت، هزینه های ثابت و جاری مناسب در مقایسه با دیگر شاخه های دامپروری و همچنین مقاومت بالای پرنده به شرایط نامساعد محیطی، پرورش بلدرچین را تبدیل به صنعتی سودآور نموده که امروزه مورد توجه بسیاری از پرورش دهندگان در سراسر جهان قراردارد.
میزان تخمگذاری در بلدرچینها بالا و در حدود 250 عدد در هر سال می باشد. بلدرچین ماده د رسن 60 -50 روزگی به اوج تولید تخم می رسند. متداولترین نژاد در پرورش صنعتی این پرنده نژاد کوترنیکس ژاپنی (COTURNIX) می باشد که در سال حدود 200 تخم گذاشته و در سن 40 روزگی نیز به وزن کشتار 250 گرم می رسند.
از لحاظ ظاهری بلدرچین ماده درشت جثه تر از بلدرچین نر بوده و پرهای سینه اش نیز خالدار می باشند در حالیکه بلدرچین نر دارای پرهای سینه ای به رنگ قهوه ای می باشد.

ویژگیهای عمومی بلدرچین
مشخصه	میانگین	واحد
دمای بدن	71/42 - 15/42	درجه سانتیگراد
دمای محیطی مورد نیاز	30 - 20	درجه سانتیگراد
رطوبت محیطی مورد نیاز	70 - 45	درصد
تعداد ضربان قلب	600 - 500	تعداد در دقیقه
متوسط مصرف خوراک	30 - 25	گرم در روز
تعداد کروموزومها	78	2n
دوره جوجه کشی	18 - 15	روز
میزان فضای مورد نیاز	400	سانتیمتر مربع به ازا هر پرنده

سیستمهای رایج پرورشی

پرورش بلدرچین عموماٌ بصورت بسته و بدون چراگاه بوده و در این حالت پرورش مادرها در پن های مخصوص و پرندگان گوشتی ها در قفس انجام می گیرد و به طور کلی مناسبترین و سودآورترین حالت جهت پرورش این پرنده احداث مزرعه ای کامل و دارای قسمتهای زیر می باشد:

1- قسمت پرورش گله مادر
2- جوجه کشی
3- پرورش گله گوشتی
4- کشتار و بسته بندی

سیستم فوق به شما این امکان را می دهد که بهترین کنترل را بر روی عوامل گوناگون موثر بر کیفیت و کمیت تولید داشته باشید و در نتیجه سودآوری بیشتر را برای پرورش دهنده تضمین گردد.
جهت پرورش بلدرچین روشهای گوناگونی وجود دارد که بنا به نوع آب و هوا، نوع مدیریت و مکان اجرای پروژه می توان به یکی از این روشها عمل نمود.
متمرکزترین حالت جهت پرورش این پرنده استفاده از قفسهای ویژه پرورش برای مادرها و پرندگان پرواری می باشد. حسن این روش در این است که کنترل بلدرچینهای حساس خصوصاٌ در مواقع بروز استرس و ترس راحت تر می باشد.
جهت پرورش پرندگان گوشتی می توان از قفسهائی به ابعاد 100 * 40 سانتیمتر و ارتفاعی در حدود 16 – 15 سانت استفاده کرد که معمولاٌ 170 – 140 قطعه جوجه را در سنین یک تا دو هفتگی می توان در چنین قفسهائی نگهداری کرد.

معمولاٌ می توان بلدرچینها را در سنین 4 -3 هفتگی در    قفسهائی 8 -7 طبقه که بر روی هم استقرار یافته اند انتقال داد. همچنین جهت بسترسازی مناسب، کف قفسها را در هفته اول با کاغذ یا مقوای نازک می پوشانیم و در چند روز اول غذا را بر روی کاغذ پخش می کنیم و سپس از طریق دانخوریهای ویژه که در جلوی قفسها نصب شده اند جهت تغذیه استفاده می کنیم.
جهت تامین آب مورد نیاز می توان از آبخوریهای نیپل استفاده نمود ( یا آبخوریهای ناودانی با دهانه بسیار تنگ). پس از گذشت 45 -40 روز می توان بلدرچینهای پروار شده را به کشتارگاه انتقال داد.
همچنین جهت پرورش گله مادر می توان بخشی از جوجه های تولیدی را که از لحاظ داشتن خصوصیات تولیدی مناسبتر از بقیه به نظر می رسند جدا و بوسیله شماره های ویژه ای علامت گذاری نمود، سپس در سن 6 هفتگی پرندگان مذکور را به قفسهای مخصوص تخمگذاری انتقال می دهیم که این قفسها معمولاٌ دارای ابعادی در حدود 15 * 15 سانتیمتر و ارتفاع 15- 13 سانت می باشند. البته هنگامیکه تولید تخم بارور مدنظر باشد می توان از قفسهائی به ابعاد 25 -15 سانت برای هر 20 قطعه پرنده استفاده نمود که در این حالت پرندگان را با نسبت نر به ماده 1 به 3 پرورش می دهند.
در جدول زیر میزان فضای مورد نیاز به ازا هر قطعه بلدرچین به تفکیک سن نشان داده شده است:

سن به هفته	فضای مورد نیاز cm2
1	25 -20
2	30 - 25
3	45 - 40
4	60 - 55
5	70 - 65
6	80 - 75

به طور کلی و صرفنظر از نوع سیستم پرورش، جهت نیل به حداکثر بازدهی بایستی موارد زیر را در نظر داشت:

- اجتناب از هرگونه حمل و نقل بی مورد
- فراهم نمودن محیطی آرام و دور از استرس
- اعمال برنامه کاهش تدریجی دما
- تامین نور کافی و استفاده از برنامه نوری مناسب
- استفاده از جیره های بالانس شده و با کیفیت
- رعایت کلیه اصول بهداشتی

انتخاب گله های مادر

مناسبترین پیشنهاد جهت تشکیل گله های مادری و بدست آوردن تخمهائی با درصد نطفه داری بالا استفاده از ترکیب گله 1 نر به ازای هر 6- 3 ماده می باشد که در این حالت بیشترین احتمال جهت تولید تخمهائی با نطفه داری مناسب وجود دارد.
در هنگام شروع کار می توان از سه روش معمول جهت تشکیل گله استفاده کرد که عبارت اند از:

1- خرید تخمهای نطفه دار و جوجه کشی در سایت
2- خرید جوجه های مادر یکروزه
3- خرید نیمچه های آماده تخمگذاری

بایستی توجه داشت که هرکدام از موارد بالا دارای نقاط ضعف و قوت خاص خود هستند و انتخاب یکی از آنها برای شروع کار منوط به در نظر گرفتن عوامل گوناگونی است.
به طور مثال در موارد 1 و 2 با اینکه میزان سرمایه اولیه مورد نیاز کمتر از حالت سوم می باشد اما تنها هنگامی پیشنهاد می گردد که شما بعنوان یک پرورش دهنده داری تجربه کافی در جوجه کشی و پرورش جوجه یکروزه باشد که در غیر اینصورت با مشکلات جدی در کار مواجه خواهید شد.
و اما در حالت سوم با وجود اینکه در ابتدای کار شما نیاز به سرمایه گذاری بیشتری جهت خرید پرندگان مادر دارید، اما ریسک کمتر و مدت زمان سریعتری که برای رسیدن به تولید صرف می شود امکان بهره برداری سریعتر را به شما خواهد داد.
حال صرفنظر از روشهای سه گانه پیشنهاد شده و اینکه کدامیک از آنها بیشتر با شرایط شما سازگار هستند باید به اساسی ترین نکته نیز اشاره کرد و آن این است که در هر حال سعی نمائید با انتخاب مناسبترین نژاد از لحاظ میزان تولید تخم، داشتن وزن کشتار بالا، دارا بودن ضریب تبدیل پائین، دارا بودن بیشترین سازگاری با اقلیم طبیعی منطقه و مقاومت مناسب نسبت به عوامل نامساعد محیطی از معتبرترین مزارع، گله ای خوب با قابلیت های ژنتیکی بالا و توانائی تولید مناسب را تشکیل دهید و مطمئن باشید که صرف هرگونه هزینه منطقی در این گام متضمن سودآوری بیشتر مجموعه شما خواهد بود.
با وجود تمامی موارد گفته شده، انتخاب مناسبترین روش جهت راه اندازی یک مزرعه منوط به بررسی کامل شرایط محیطی، فنی و اجرائی پروژه می باشد که در اینخصوص بایستی از کارشناسان خبره فن یاری گرفت.

تخمگذاری و تولید مثل

به کلی بلدرچینها پرندگانی با میزان تخمگذاری بالا بوده و در هر سال در حدود 260 – 250 تخم می گذارند که این امر در شرایط طبیعی و بدون نوردهی مصنوعی در ماه های فروردین تا شهریور اتفاق می افتد و در این شرایط تعداد تخمهای گذاشته شده برابر با 100 -50 عدد است که با اعمال برنامه های تغذیه ای مناسب و نوردهی مطلوب می تواندتا 270 تخم در سال افزایش یابد.
کرچ شدن در بین بلدرچینهای اهلی در حد وسیعی کاهش یافته به گونه ای که این پدیده به ندرت در آنها دیده می شود.
تخم بلدرچین که در حالت طبیعی حدود 10 گرم وزن دارد در حالت صنعتی به 12 گرم افزایش وزن یافته است.
جهت تشکیل گروه های تولید مثلی معمولاٌ به ازا هر 4-3 قطعه ماده یک پرنده نر در نظر می گیرند. البته بهترین نتیجه باروری از نسبت 1 نر به 1ماده بدست می آید ولی در شرایط صنعتی عملاٌ نسبت 1 به 3 اجرا می گردد.
جفتگیری بلدرچین از سن 6 هفتگی آغاز و در زمان 4 هفته اول پس از بلوغ درصد باروری به حدود 100-90 % بالغ می گردد. این روند د ر8 ماهگی به 80 % و پس از گذشت 11-9 ماه به 70-60% می رسد.
پس از هر بار جفتگیری، بلدرچینهای ماده به مدت 6-5 روز و گاهی حتی تا 12-10 روز تخم بارور می گذارند.
نگهداری تخمها در انبارهائی با درجه حرارت 15-13 درجه سانتیگراد و رطوبتی در حدود 60-50% و به مدت 8 روز انجام می گیرد. البته بایستی توجه داشت که نگهداری طولانی مدت تخمها تاثیر منفی بر قابلیت جوجه درآوری آنها خواهد داشت. همچنین پیش از انبار کردن تخمها باید آنها را بوسیله گاز فرمالدئید یا اشعه ماورا بنفش ضدعفونی نمود.
قدرت جوجه درآوری تخمهای بارور بین 80-70% و یا به عبارتی معادل 70-50% تخمهای گذاشته شده خواهدبود که البته این امر بستگی بسیار زیادی به سن پرندگان خصوصاٌ پرنده ماده، شرایط فنی و بهداشتی جوجه کشی، تغذیه و مواردی از این قبیل خواهد داشت.
دوره جوجه کشی بلدرچین به طور متوسط در حدود 17 روز به طول می انجامد ولی اگر جنین رشد اولیه داشته باشد این زمان به 15 روز تقلیل خواهد یافت.
حرارت داخلی در انکوباتور باید در حدود 8/37 درجه سانتیگراد و رطوبت در حدود 65-60 % و در هچر دما 5/37-3/37 و رطوبت حدود 90-80% تنظیم گردد ضمن اینکه چرخش تخمها نیز هر 3- 1 ساعت یکبار انجام می گیرد.

مشخصات مورد نیاز در جوجه کشی
مشخصه	میانگین	واحد
دما	4/37	degrees, dry bulb
رطوبت	30 - 9/28	degrees, dry bulb
طول دوره جوجه کشی	18 - 15	روز
دما در سه روز آخر جوجه کشی	2/37	degrees, dry bulb
رطوبت در سه روز آخر جوجه کشی	4/34 - 2/32	degrees, dry bulb

امکان تشخیص نطفه داری در تخمهای لکه دار و سفید متفاوت است به گونه ای که در تخمهای لکه دار امکان تشخیص رشد جنینی از روز هشتم و در تخمهای سفید در روز دوم و سوم میسر است.
جوجه های بدست آمده در حدود 8-7 گرم وزن دارند که البته وزن اولیه تخم نیز در این میان بسیار موثر خواهد بود.
تلعات جنینی در هنگام جوجه کشی بیشتر در 3 روز اول انکوباسیون و یا در مدت کوتاهی پیش از تفریخ پیش می آید که این امر بستگی زیادی به تلاقی خویشاوندی، سن بالای والدین و نیز مدت طولانی انبارداری و همچنین صدمه دیدگی پوسته تخم دارد.

مشخصات تولیدی
مشخصه	میانگین	واحد
سن بلوغ	60 - 40	روز
دوره تخمگذاری	6 -5	ماه
تعداد ماده ها به یک نر	6	قطعه
سن شروع تخمگذاری	5	هفته
حداکثر تخمهای تولیدی در یکسال	280 - 150	عدد
قابلیت جوجه درآوری	80 - 65	%
نطفه داری	85 - 75	%

جمع‌آوری تخم‌های نطفه‌دار

جمع‌آوری تخم‌های نطفه‌دار یک بار حدود ساعت نه شب و بار دیگر صبح روز بعد انجام می‌شود. هنگام جمع‌آوری و حمل تخم‌های نطفه‌دار باید بسیار دقت کرد. زیرا پوسته تخم‌ها بسیار نازک است و به آسانی می‌شکند.
تخم‌ها را باید طوری در شانه‌ای مناسب و تمیز قرارداد که انتهای پهن تخم به طرف بالا باشد تا نطفه به پوسته نچسبد. تخم‌هایی که برای جوجه‌کشی در نظر گرفته می‌شوند باید تمیز باشند. همچنین دارای شکل طبیعی، اندازه متوسط و پوسته خوب باشند.

نگهداری تخم‌های‌ نطفه‌دار

تخم‌های مخصوص جوجه‌کشی را نباید به مدت طولانی نگهداری کرد. بیشترین زمان ممکن برای نگهداری تخم‌ها 5 تا 7 روز است. در این مدت هم باید در دما و رطوبت مناسب در سردخانه نگهداری شوند. اگر تخم‌ها بیشتر از یک هفته خارج از دستگاه جوجه‌کشی نگهداری شوند، توانایی جوجه‌کشی به سرعت کم می‌شود.
در تمام مدت نگهداری تخم‌ها، باید آنها را طوری قرارداد که انتهای پهن آن به سمت بالا باشد. دمای مناسب برای نگهداری تخم‌ها در سردخانه دوازده و نیم تا پانزده و نیم درجه سانتیگراد است. همچنین رطوبت مناسب باید هفتاد و پنج تا هشتاد درصد باشد. اگر رطوبت کمتر از این مقدار باشد، رطوبت موجود در تخم بخار می‌شود. اگر هم رطوبت بیشتر از این مقدار باشد، احتمال آلودگی تخم‌ها به وسیله قارچ زیاد می‌شود.

آماده سازی تخم‌های نطفه‌دار

برای انتقال دادن تخم‌ها از سردخانه به درون دستگاه جوجه‌کشی ابتدا باید آنها را به مدت شش ساعت در دمای معمولی نگهداری کرد. سپس تخمها را درون دستگاه جوجه‌کشی قرار داد. اگر تخم‌ها را پس از بیرون آوردن از سردخانه فوراً در دستگاه جوجه‌کشی قرار بدهیم، روی پوسته تخم‌ها قطره‌های آب جمع می‌شود. یعنی تخم‌ها عرق می‌کنند. برای جلوگیری از عرق کردن تخم‌ها باید پوسته تخم کم‌کم در دمای معمولی گرم شود.
به علاوه، قبل از انتقال تخم‌ها به دستگاه جوجه‌کشی باید تخم‌هایی که دارای شکل و اندازه مناسب نیستند، کنار گذاشت. تخم‌های کثیف را باید با کاغذ سمباده یا یک پارچه پشمی زبر تمیز کرد. کار ضدعفونی تخم‌ها به وسیله گاز فرمالدئید انجام می‌شود. این گاز از واکنش بین پرمنگنات پتاسیم و فرمالین به وجود می‌آید.

انتقال به دستگاه جوجه‌کشی

طول دوره جوجه‌کشی برای بلدرچین 17 تا 18 روز می‌باشد. تخم‌ها از روز اول تا روز چهاردهم در دستگاه ستر قرار می‌گیرند. از روز پانزدهم تا روز هجدهم نیز در دستگاه هچر قرار داده می‌شوند. درجه حرارت دستگاه جوجه‌کشی بین 2/37 تا 7/37 درجه سانتیگراد تنظیم می‌شود. رطوبت دستگاه نیز باید 58 تا 60 درصد باشد.
در چهارده روز اول، تخم‌های هر دستگاه ستر باید روزی سه تا هشت بار چرخانده شوند. با این کار، از چسبیدن جنین به پوسته جلوگیری می‌شود. اما در دستگاه هچر عمل چرخاندن انجام نمی‌شود تا جنین در محل مناسب برای خارج شدن از پوسته قرار بگیرد.
باید توجه داشت که واردکردن هوای تازه در دستگاه جوجه‌کشی برای سلامت جنین‌های درون تخم‌ها بسیار مهم است.

درجه حرارت مورد نیاز

بلدرچینها در روزهای نخستین عمر به دمای حدود 38- 36 درجه سانتیگراد نیاز دارند که این دما باید به کمک منابع حرارتی مناسب تامین گردد. در سن 7- 6 هفتگی 24- 22 درجه دما مورد نیاز می باشد.
البته بسته به شرایط محیط پرورش می توان پرندگان را در حرارت 36- 35 درجه سانتیگراد نگهداری و به تدریج در عرض 3 هفته به دمای 24 درجه سانتیگراد پائین آورد.

پرورش بلدرچین گوشتی

پرورش بلدرچین برروی بستر و یا در قفس ممکن است انجام شود. قفس‌های مورد استفاده تا هشت طبقه ساخته می‌شوند. بلندی هر طبقه حدود بیست سانتیمتر و مساحت آن حدود 5/0 تا 8/0 مترمربع است.
هر جوجه بلدرچین به حدود 150 سانتیمتر مربع جا نیاز دارد. بنابراین در چنین قفس‌هایی سی تا چهل جوجه بلدرچین جا می‌گیرند. در یک طرف این قفس‌ها آبخوری و در طرف دیگر دان خوری‌ها قرار داده می‌شوند.
پرورش بلدرچین در قفس بهتر از بستر است، زیرا در یک فضای کم می‌توان تعداد بیشتری جوجه بلدرچین نگهداری کرد. اما در صورت استفاده از قفس باید دقت کرد. چون تعداد زیادی بلدرچین در یک جای کوچک قرار دارند، باید به طور مرتب، هوای تازه در محیط وارد شود. این کار برای کم کردن حرارت اضافی، رطوبت و گازهای زیان آور است. دمای سالن پرورش جوجه بلدرچین در روز اول باید 35 درجه سانتیگراد باشد. سپس هر چهار روز یک بار، سه درجه سانتیگراد دما کم می‌شود تا به بیست و یک تا بیست و دو درجه سانتیگراد برسد. نور در سالن پرورش در دو هفته اول باید به صورت تمام وقت یعنی 24 ساعته باشد. پس از آن مدت 12 ساعت در روز سالن روشن خواهد بود.
بهتر است جوجه بلدرچین‌های نر و ماده به صورت جدا از هم نگهداری شوند. وقتی بلدرچین‌ها به سن دو تا سه هفتگی می‌رسند، می‌توان نر و ماده را از هم تشخیص داد. در این سن پرهای سینه نرها به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای است. ماده‌ها نیز دارای پرهای سینه‌ای به رنگ خاکستری با خال‌های سیاه هستند 

ارزش ارثی وزن بدن
مقایسه میانگین ارزش ارثی وزن 42 روزگی پرندگان نر و ماده نشان داده که مقدار آن در نسل دوم بیشتر از نسل اول است ( جدول زیر ) .علیرغم این که در نسل دوم میانگین فنوتیپی جامعه به دلیل گرمای بیش از حد کمتر بود ولی میانگین ارزش ارثی بیشتر بود. میانگین ارزش ارثی وزن 42 روزگی نر و ماده نسل اول به ترتیب در سویه سفید 1.7- و 2.3- گرم، سویه وحشی کانادایی 0.5- و 2.1 گرم و در سویه قهوه ای 1.8 و 2.7- گرم و در نسل دوم به ترتیب در سویه سفید 9 و 7.9 گرم، سویه وحشی 8.1 و 7.1 گرم و در سویه قهوه ای 4.7 و 6.5 گرم بود. افزایش در ارزش ارثی در سویه سفید نسبت به دو سویه دیگر بیشتر بود.

.

سویه	نسل	14 روزگی	28 روزگی			42 روزگی
		نر و ماده	نر	ماده	نر و ماده	نر	ماده	نر و ماده
سفید	1	0.101-	0.37-	0.88-	0.61-	1.72-	2.292-	1.998-
	2	1.917	3.07	2.43	2.73	9.00	7.900	8.415
وحشی	1	0.121	0.16-	1.54	0.71	0.53-	2.143	0.845
	2	1.475	3.20	3.10	3.15	8.10	7.100	7.644
قهوه ای	1	0.064-	0.08-	0.25	0.91	0.77	2.674-	1.156-
	2	1.040	1.89	3.20	2.65	4.73	6.490	5.740

.
در یک تحقیق برای هفت نسل و در چهار لاین مختلف بلدرچین، برای افزایش وزن در سن 10، 17، 28 و 42 روزگی انتخاب انجام شد.مقایسه وزن لاین های انتخابی با شاهد نشان داد که انتخاب در سنین مختلف بر افزایش وزن بلدرچین ژاپنی موثر می باشد. در یک تحقیق دیگر اثر انتخاب انفرادی بر وزن 42 روزگی در سه لاین بررسی شد. وزن بدن در نسل اول در سه لاین به ترتیب 161.2، 164.1 و 148.7 گرم و در لاین شاهد 148.4 گرم بود. بعد از 20 نسل انتخاب، وزن بدن در سه لاین به ترتیب 263.1، 208.7 و 158.3 گرم و در لاین شاهد 147.8 گرم گزارش شد. در تحقیق دیگری به مدت هفت نسل انتخاب دو طرفه برای کاهش و افزایش وزن 28 روزگی انجام شد.وزن بدن در لاین انتخابی برای افزایش وزن بدن از 165.5 گرم در نسل اول به 193.8 گرم در نسل هفت افزایش یافت. همچنین وزن در لاین مورد انتخاب برای کاهش آن از 156.9 به 125.7 گرم کاهش یافت. در این تحقیق رگرسیون پاسخ انتخاب بر نسل در لاین شاهد 0.7- و در لاین انتخابی برای افزایش و کاهش وزن بدن به ترتیب 5.3 و 3.5- گزارش شد.
انتخاب برای وزن بدن در بلدرچین ژاپنی سبب افزایش سرعت رشد می شود. مقداری از این افزایش سرعت رشد مربوط به بیشتر شدن درصد وزن برخی از اندام ها ( به عنوان مثال وزن کبد و دستگاه گوارش ) می باشد. در یک تحقیق تغییرات فیزیولوژیکی ناشی از انتخاب در دو لاین مورد انتخاب برای وزن بدن و لاین شاهد شامل افزایش سطح هورمون های رشد، تیروکسین و تری یدوتیرونین در لاین انتخابی نسبت به لاین شاهد گزارش شده است.
میانگین وزن 42 روزگی در سویه های سفید، وحشی کانادایی و قهوه ای به ترتیب 162.8، 203.1 و 176.8 گرم بود. با توجه به نتایج این تحقیق، سویه های بلدرچین ژاپنی موجود در کشور ظرفیت تولید بیشتری را دارند ...

***مجموعه آموزشی پرورش بلدرچین همراه با 2 طرح توجیهی

مطالب مرتبط:

پرورش بلدرچین در منزل

تولید مثل بلدرچین

قفس بلدرچین

تغذیه بلدرچین

راهنمای پیشگیری از بیماری ها در بلدرچین

پرورش بلدرچین و فروش جوجه یکروزه بلدرچین

پرورش صنعتی بلدرچین

قفس بلدرچین

یکی از مهمترین نکات در پرورش بلدرچین انتخاب قفس مناسب می باشد . متاسفانه یکی از عواملی که تا کنون باعث شده از پرورش بلدرچین در ایران همانند سایر طیور استفبال نشود عدم وجود تجهیزات مناسب بوده است.

خوشبختانه در سال های اخیر با تلاشهایی که گروه بلدچین دماوند با سایر پروش دهندگان و تولید کنندگان تجهیزات طیور داشته است توانسته اند بعد از شناسایی استاندارد های لازم جهت تولید قفس برای انواع بلدرچین به تولید قفس برای نیاز های داخلی شرکت بپردازند. در این مطلب سعی می شود تا نکاتی را پیرامون انتخاب قفس بلدرچین برای شما توضیح دهیم.