ادویهجات با ایجاد احساس سیری میل شدید به غذا را کنترل و ظاهر و طعم غذا را بهتر میکنند. غذاهای خوشمزه و با ظاهر خوب احساس رضایت خاطر بیشتری ایجاد میکنند. اگر غذا رضایت بخش نباشد، احتمال پرخوری در شما افزایش مییابد.
بسیاری از مراجع و کتابهای مربوط به طب گیاهی، تاریخچه تقطیر و تولید عرقهای گیاهی را ایران و مردم این کشور میدانند. بر اساس اطلاعات موجود در این کتابهای مرجع، تولید عرق گیاهی به ابنسینا و دورههای پس از او نسبت داده شده است.
به نظر میرسد که شروع تقطیر و استخراج رایحه گیاهان با تولید گلاب از گل محمدی آغاز شده و کمکم به مرحله کنونی تولید صدها نوع عرق گیاهی رسیده است.
یکی از معروفترین و رایجترین عرقهای گیاهی موجود در بازار ایران، عرق نعنا است که سۆالهای بسیاری در مورد آن مطرح است. به همین دلیل گفت و گوی سلامتیران با دکتر محمدحسین صالحی سورمقی، متخصص فارماکوگنوزی و استاد دانشکده داروسازی دانشگاه تهران را آوردهایم تا پاسخ این سۆالها را از ایشان بگیریم.
فرآیند تولید عرق نعنا چگونه است؟
از هر گیاهی مانند برگ نعنا، بیدمشک، ریحان، گل محمدی یا زیره که دارای رایحه و اسانس باشد، میتوان عرقیات گیاهی تولید کرد.
برای تولید عرق گیاهی، ابتدا آب و ماده معطر را که همان گیاه باشد، میجوشانند. پس از تبخیر آب، عملیات سرد کردن بخار و تقطیر به صورت سنتی یا صنعتی انجام میشود و مایعی که با تقطیر به دست آمده، معطری است که ما ایرانیها به آنها عرق گیاهی میگوییم.
طی فرآیند تبخیر و تقطیر، اسانس و رایحه گیاه داخل مولکولهای آب نفوذ میکند و در اصطلاح علمی، آب مقطر تولید میشود. این آبهای معطر مقطر، علاوه بر طعم و رایحه خوبشان، خواصی هم برای بدن دارند. ما ایرانیها معمولاً فقط به مایعی که از گلبرگهای گل محمدی تهیه میشود، «گلاب» میگوییم و سایر آبهای معطر مقطر را «عرق گیاهی» یا «طبی» مینامیم.
مفهوم عبارت «دوآتشه» که روی برخی از عرقیات گیاهی درج میشود، چیست؟
اگر میزان گیاه نسبت به حجم آب بیشتر باشد و رایحه و اسانس بیشتری در مولکولهای تقطیرشده آب جمع شوند، اصطلاح «دوآتشه» را برای عرق گیاهی به کار میبرند. عرق دوآتشه، همان عرق اشباعشده یا با عطر بسیار غلیظ. مثلاً میزان برگ نعنایی که برای تولید یک شیشه عرق نعنا دوآتشه استفاده میشود، بسیار بیشتر از برگ نعنایی است که برای تولید یک ظرف عرق نعنا معمولی به کار میرود.
پس خاصیت عرقهای دوآتشه از انواع معمولیشان بیشتر است؟
دقیقاً همین طور است. از آنجا که ماده موثر در عرقیات گیاهی، اسانس و رایحه موجود در آنهاست، هرچه عرق گیاهی بوی بیشتری داشته باشد، یعنی اسانس بیشتری در مولکولهای آب وجود دارد و خواص درمانی بیشتری دارد بنابراین خاصیت ضد نفخ و ضد درد عرق نعناهای دوآتشه، به مراتب از انواع معمولیشان بیشتر است.
تفاوت میان عرق نعناهای پاستوریزه و سنتی موجود در بازار چیست؟
هر مادهای که پاستوریزه شود، عاری از وجود هرگونه آلودگی میکروبی و انگلی است پس آلودگیهای احتمالی، در عرق نعناهای کارخانهای که عبارت پاستوریزه روی آنها درج شده، وجود ندارد.
پس احتمال وجود آلودگی در عرق نعناهایی که در کارگاههای خانگی و سنتی تهیه میشوند، وجود دارد؟
عرق از فرآیند تقطیر به دست میآید و مایعی که تقطیر میشود، کاملا استریل و عاری از هرگونه آلودگی است اما امکان دارد آلودگی از طریق ظرف آلوده یا فردی که عرق را به صورت سنتی تولید و بستهبندی میکند، به محصول نهایی راه یابد. به همین دلیل نمیتوانیم بگوییم که عرق نعناهای سنتی کاملا استریل یا کاملا آلوده هستند.
اگر عرق نعنا در کارگاههای خانگی با شرایط بهداشتی تهیه و از ظرفهای پاکیزه برای بستهبندی آن استفاده شود و خود تولیدکننده هم مسایل بهداشتی را رعایت کند، دیگر نباید نگران وجود آلودگی در آن بود.
خاصیت عرق نعنا چیست؟
عرق نعنا، فقط حاوی رایحه نعناع ترکیبشده با آب است که خاصیت ضد نفخ، ضد درد و ضداسپاسم (گرفتگی) دارد. از آنجا که تمام ترکیبهای نعنا وارد عرقش نمیشود، نمیتوان همه خواص برگ نعنا را به عرق آن هم نسبت داد ولی مصرف این عرق گیاهی، پس از غذا و برای رفع دلدرد و نفخ یا هضم بهتر غذا مفید است.
یا میزان مصرف مشخصی برای عرق نعناع وجود دارد؟
نه، معمولاً میزان استانداردی برای مصرف این عرقهای سنتی وجود ندارد و نمیتوان حجم کاملا مشخصی برای مصرف آنها برای افراد در گروههای سنی و جنسی مختلف در نظر گرفت. البته میتوان پیشنهاد کرد که اگر احساس نفخ و دلدرد داشتید، حدود یک استکان در هر وعده، عرق نعنا مصرف کنید. اگر غلظت و بوی عرق نعنا زیاد باشد، میتوان به مصرف نصف استکان از آن هم بسنده کرد.
آیا منع مصرفی هم برای استفاده از عرق نعنا در افراد خاصی وجود دارد؟
فقط افرادی که به خود گیاه نعنا حساسیت دارند و با خوردن آن دچار واکنشهای آلرژیک میشوند، نهتنها عرق نعنا، بلکه هیچیک از محصولاتی را که بر پایه گیاه نعنا تولید شده است، نباید مصرف کنند.
بهترین ظرف و مکان برای نگهداری از عرق نعنا چیست؟
بهتر است تمام عرقهای گیاهی از جمله عرق نعنا در ظرفهای شیشهای نگهداری شود. از آنجا که شیشههای رنگی (مانند شیشههای سبز یا قهوهای) نور کمتری از خود عبور میدهند، استفاده از آنها برای نگهداری از عرقیات از شیشههای شفاف بهتر است. پس از ظرفهای شیشهای، ظرفهای فلزی (مانند ظرفهای آلومینیومی) بهترین ظرفها برای نگهداری از عرقها هستند.
این روزها برای پایین آوردن قیمت نهایی محصول از پلاستیک برای بستهبندی بطریهای عرق استفاده میشود اما پلاستیک، برای نگهداری این محصولات مناسب نیست. به همین دلیل بهتر است یا عرقیاتی که در شیشه هستند بخرید یا آنها را پس از خرید در ظرفهای شیشهای رنگی یا فلزی پاکیزه و بدون بو بریزید. تمام عرقهای گیاهی باید در جای خشک و خنک و دور از نور مستقیم آفتاب قرار بگیرند. اگر فروشندهای عرق را بیرون از مغازه و در معرض آفتاب قرار داده بود، از خرید محصول او خودداری کنید.
بهترین زمان مصرف و نشانه فساد عرقهای گیاهی چیست؟
معمولاً روی بستهبندی عرقیات سنتی تاریخ تولید و انقضا وجود ندارد و گاهی فقط تاریخ تولید روی بستهبندی نوشته میشود. بهتر است عرقهای گیاهی را حداکثر 6 تا 12 ماه پس از تولید مصرف کنید تا از خاصیت آنها بهرهمند شوید. فساد عرق گیاهی را هم میتوان از ظاهر آن متوجه شد. عرق سالم و عاری از آلودگی، کاملا شفاف است. وجود هر گونه کدورت یا رسوب در عرقهای گیاهی میتواند نشاندهنده وجود آلودگیهای میکروبی یا قارچ و کپک، درون آنها باشد و باید از مصرف چنین محصولاتی خودداری کرد
کنار میوه درخت سدر است. کنار میوهای گرمسیری، سرشار از ویتامین اما ناشناخته است.
مرکز پیدایش درخت کنار جنوب آسیای مرکزی شامل شمال غرب هند، افغانستان و مناطقی از تاجیکستان، ازبکستان و چین است. درختان خودروی کنار در مناطق گرمسیری ایران و عمدتا در استانهای سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان، فارس، بوشهر و خوزستان یافت میشوند که به صورت پراکنده روییده و مردم از میوههای آن استفاده میکنند. کشت تجاری کنار به صورت باغ یکدست از ارقام پیوندی مرغوب در جنوب بلوچستان از حدود ۵۰ سال پیش متداول بوده که عمدتا این ارقام از هند و پاکستان به کشور ایران وارد شدهاند. با توجه به اقتصادی بودن محصول برداشت شده و وجود بازار مصرف مناسب برای میوه آن در سالهای اخیر سطح زیر کشت این محصول در شهرستانهای چابهار، نیکشهر، سرباز و حواشی ایرانشهر رو به گسترش است. کنار میوه مغذی و سرشار از ویتامین C و مقادیر نسبتا خوبی از ویتامین B ،E و محتوی کلسیم، فسفر و آهن است. ارزش غذایی میوه کنار از لحاظ پروتیین، مواد معدنی، کلسیم، فسفر، کاروتن و ویتامین از سیب غنیتر و میزان کالری و ویتامین سی آن نسبت به پرتقال بیشتر است. میوه آن براحتی هضم و اثر ملین دارد و آن شیرین و خوشمزه است. درخت کنار مقاومترین درخت میوه به صورت درختچهای کوچک، خاردار با تاج پهن است. درخت کنار نسبت به خشکی و خاکهای شور و قلیایی مقاوم و سازگار است. این درخت در تابستان به خواب میرود که باعث کاهش نیاز آن به آب و میزان تبخیر میشود. بنابراین بر خلاف مرکبات زمان کاشت نهال کنار، فصل تابستان است. اجزا درخت کنار هم دارای مصرف دارویی از جمله ریشه و پوست آن برای رفع اسهال خونی کابرد دارد. همچنین مغز بذر کنار مقوی بوده و از برگ آن برای معالجه زخم بهره گرفته میشود. از خشک شده برگ سدر برای شستشوی موی سر استفاده میشود و به دلیل خواصی که دارد موجب استحکام مو میشود. از چوب آن برای ساخت ابزارآلات کشاورزی، صنایع دستی و زغال استفاده میشود. در اهمیت درخت سدر همین بس که پیامبر اسلام در مورد آن سخن گفته اند. پیامبر گرامی در مورد سدر فرمودند :آب دادن به سدر همانند آب دادن به فرد تشنه است. همچنین فرمودند: هرکس درخت سدر را قطع نماید خدا او را در آتش جهنم می افکند. در موارد اجباری قبل از قطع درخت سدر بهتر است قربانی داده و استغفار کنیم.
گیاهان گوشتخوار معمولا در تورب زارهائی میرویند که از نظر ازت بسیار فقیر می باشند و این گوشتخواری کمبود ازت مورد نیاز آنها را جبران می کند و باید در گوشتخواری این گیاهان وسیله بقای آنها را در زمین های فقیر جستجو نمود. بعضی ازخصوصیات این گیاهان بسیار شگفت انگیز است...
ادامه مطلب ...گل کاغذی حدود 14 گونه درختچه ای و بالاروندۀ گرمسیری دارد و در بسیاری از نقاط گرمسیری و نیمه گرمسیر جهان کاشته می شود.
در ایران میتوان آن را در خوزستان مشاهده کرد. دلیل زیبایی آن گلها هستند. در اینجا واژۀ گل واژهای عمومی است، زیرا که قسمت زیبای آن در واقع گل حقیقی نبوده و در حقیقت برگهای تغییر شکل یافتهای به نام براکته (Bract) هستند. گل کاغذی خاک حاصلخیز با زهکشی خوب و با واکنش اسیدی و مکانهای آفتابی را ترجیح می دهد. شدت نور بالا موجب گلدهی خوب گل کاغذی است. مکانهای با نور کم و یا سایه مناسب پرورش این درختچه نیستند، به طوری که براکته ها در چنین مکانهایی ریزش پیدا میکنند. مکانهای گرم و خشک با دماهایی بالاتر از 38 درجه سانتیگراد را میتواند تحمل کند، ولی در مکانهایی که دمای حداقل شب 18 درجه و دمای روز بین 24 تا 35 درجه سلسیوس داشته باشند، گلدهی آن خوب خواهد بود. در مکانهایی که خاک به طور دائمی مرطوب باشد، گلدهی آن با مشکل روبرو خواهد شد. در مقابل بادهای با سرعت بالا خسارت دیده و جهت ترمیم مجدد، زمانی نسبتاً طولانی نیاز دارد. عادت رشدی و جلوه زیبای گل کاغذی، آن را برای طراحی بسیار مناسب کرده است. این درختچه میتواند برای طراحی و تهیۀ پرچین (Hedge)، حصار و پوشش زمین شیبدار مورد استفاده قرار گیرد. از گل کاغذی برای کنترل رشد علفهای هرز مناطق کوهستانی استفاده شده است. ارقام پاکوتاه آن پوشش زمین مناسبی را به وجود می آورند. گل کاغذی میتواند به صورت یک درخت گل دهندۀ کوتاه تک تنه، در چمن و یا به صورت آبشار در سراشیبی ها پیرایش شود. گل کاغذی همچنین میتواند در گلدان پرورش یابد. گل کاغذی خشکی را تحمل کرده و تا حد امکان آبیاری کم باید صورت گیرد. این درختچه به آبیاری مفرط پاسخ منفی نشان میدهد، ولی نباید اجازه داد که خشکی زیاد و طولانی شود. گلکاغذی به هرس پاسخ خوبی نشان میدهد. اگر به طور منظم هرس نشود انبوه شده و باعث بروز بیماری و حملۀ آفات می شود.
شاهپسند در بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران به عنوان گیاه زینتی گلدار در باغچه ها کاشته می شود.
به علت زیبایی گلها و نگهداری آسان در طراحی منظره باغ های شخصی و عمومی مورد استفاده قرار میگیرد. کاربردهای دارویی مهمی دارد. مثلا جوشانده برگهای آن خاصیت ضد روماتیسمی دارد. شاهپسند گیاهی با عادت رشد درختچه ای بوده و ارتفاعی که معمولاً دیده شده 1 تا 3 متر است. این گونه به شدت متنوع است، به طوری که حدود 600 رقم زینتی، وحشی و دورگه از آن وجود دارد. تماس پوست با شاخ و برگ آن موجب بروز خارش و ایجاد حساسیت می شود. رنگ گلها در شاه پسند متنوع بوده و به رنگهای زرد، نارنجی، قرمز، سفید، صورتی و بنفش دیده می شود. رشد شاخه های آن در دمای حدود 5 درجه سانتیگراد متوقف میشود. با وجود اینکه شرایط خشک را به مدت طولانی تحمل میکند. ولی علاقمند به خاکهای همیشه مرطوب است به طوریکه در خاکهای ضعیف و حتی شن تقریبا خالص مرطوب رشد و نمو میکند.
رفع مشکل چاقی قناری :
در هنگام چاقی بدن قناری تپل میشود و پرنده حرکت کمتری دارد و اگر او را دردستان خود بگیرید به سهولت متوجه چاقی پرنده خواهید شد .لا به لای پرهای قناری را نگاه کرده و خواهید دید که چربی تمام بدن پرنده را فرا گرفته است .
علت این وضعیت قفس کوچک و یا تغذیه قناری با دانه های مقوی و غذای چرب وهمچنین داروهای تقویتی میباشد .
برای معالجه پرنده لازم است او را دریک قفس بزرگ قرار دهید و از خورانیدن غذاهای مقوی یا داروهای تقویتی خودداری نمایید .میتوانید تخم کتان را مانند تخم هندوانه ( بدون نمک ) برشته نموده وبرای مدت 3 روز در اختیار قناری قراردهید . مطمین باشید که قناری لاغر خواهد شد
شیوه تغذیه قناری با مواد رنگی :
غذای رنگی به قناریهایی داده میشود که پرهای آنها رنگ پذیر میباشد مثل قناریهای یورکشایر – نوریچ – لیزارد و رولر هارتس .
قناریهایی که پرهای انها رنگ نمی گیرد نباید به آنها غذای رنگی داد مثل لانکشایر – قناریهای سفید و گلاستر . در موقع دادن غذای رنگی اگر قناری میلی به آن نشان نداد باید غذای عادی او چند ساعتی در روز برداشته شود و اگر قناری با وجود این خیلی کم از غذای رنگی خورد در این صورت در تمام مدت روز باید غذای عادی او از قفس خارج گردد .
اگر قناری بعلت خوردن غذای رنگی مریض و یا گرفتار سوهاضمه شد باید تا بهبودی کامل غذای رنگی او قطع شود .
در بازار ایران انواع مختلف غذای رنگی موجود است که پرورش دهندگان میتوانند استفاده نمایند .
تغذیه
- تغذیه تا جایی که امکان دارد طبیعی باشد.
2- تغذیه قناری متنوع باشد.
3- تغذیه از موا د تازه باشد.
برنامه غذایی مناسب می تواند باعث پیشگیری بسیاری از بیماری ها و اختلالات تولیدمثلی گردد و نیز سلامتی و شادابی پرنده را تضمین می کند.چون قناریها گیاهخوارند باید از دانه هایی تغذیه شوند که شامل مواد مورد نیاز از قبیل پروتئین ها و چربیها و ویتامینها و مواد معدنی و … باشند. مهم ترین و اصلی ترین غذای قناری که به صورت عمومی و مداوم استفاده می شود تخم کتان می باشد ولی جون حاوی پروتئین و مواد معدنی نیست باید مقداری دانه های دیگر مانند تخم شلغم ، ارزن ، تخم منداب ، تخم بزرک ، شاه دانه ، تخم کاهو ، تخم خرفه را به برنامه غذایی اضافه نمود.
بسته به زمان و مرحله رشد و نژادهای خاص باید دانه های مختلفی را در اختیار پرنده قرار داد. این دانه ها در فروشگاهها به صورت آماده وجود دارند و می توان آنها را تهیه نمود. سبزیجات و میوه جات تازه نیز حتما میباید جزو برنامه غذایی قناری قرار گیرد. بهترین زمان برای استفاده از میوه جات و سبزیجات صبح است زیرا بر اثر ماندن ممکن است ترش شوند که باعث مسمومیت پرنده می شود.
مقدار مصرف غذای پرنده باید کنترل شود زیرا اشتهای کم یا زیاد می تواند نشانه سلامتی یا بیماری باشد. در هوای سرد یا هنگام تولک رفتن مقدار مصرف غذای پرنده بیشتر می شود که به علت افزایش مصرف انرژی می باشد. عمدتا قناری بر اثر مصرف بیش از حد غذای مقوی مبتلا به چاقی شده و از لحاظ آواز و همچنین قدرت تولید مثل افت می نماید لذا انتخاب غذای مناسب در اندازه کافی بسیار مهم است