دومین صفت عمومی که بعد از تراز ساختمانی در حین رشد
جانوران ظاهر میشود، نوع تقارن آنهاست. در ابتدا جنین همه جانوران دارای تقارن
شعاعی یعنی به صورت کرهای توپر و یا توخالی و متشکل از تعدادی سلول است. بعضی از
گروههای جانوری مانند عروس دریایی این تقارن شعاعی را تا مرحله بلوغ حفظ میکنند،
اما در بقیه پس از مدتی جنین تقارن شعاعی ثانویه (مانند ستاره دریایی) و یا تقارن
دو طرفی مییابد و لارو و جانور بالغ حاصل از آنها نیز معمولا همین نوع تقارن را
نگه میدارند. بر همین اساس شعبه یومتازوآ را میتوان به دو دسته دارای تقارن
شعاعی
(Radiata) و دارای تقارن دو طرفی (Bilateria) تقسیم بندی میکنند.
وضعیت سلوم یا حفره عمومی بدن در عروس دریایی
هر گونه فضا یا حفره عمومی که کاملا توسط بافتهای مزودرمی
و بویژه توسط پردههای صفاقی احاطه شده باشد، سلوم (Coelom) نام دارد. بنابراین جانوران
دارای سلوم را متعلق به گروه سلوماتها ، میدانند. معنای اصطلاحات آسلومات و
پزدوسلومات نیز به همین ترتیب روشن میشود. آسلوماتها جانوران فاقد سلوم و در واقع
فاقد هر گونه حفره عمومی هستند. پزدوسلوماتها دارای پزدوسل یا سلوم کاذب یعنی حفره
عمومی هستند که پوشش آن را مستقیما اکتودرم و آندودرم تشکیل میدهند نه صفاق. چنین
حفرهای در ظاهر به سلوم واقعی میماند. عروس دریایی جز آسلوماتها میباشد.
عروس دریایی دارای تقارن شعاعی
جانوران دارای تقارن شعاعی را از روی تقارن آنها که در
تمام عمر آنها باقی میماند و همچنین از اینکه بالاترین تراز ساختمانی آنها را
اندام تشکیل میدهد، شناسایی میکنیم. این دسته شامل دو شاخه کیندارینها و شانه
داران است. کیسه تنان بیشتر دریازی هستند، بعضی در آب شیرین به سر میبرند. بازوهایی
به صورت شعاعی به اطراف میفرستند که کیندوبلاستهای محتوی نماتوسیست دارند. بدن
کیسه مانند است و این کیسه با مجرایی به خارج باز میشود که هم به منزله دهان و هم
مخرج است. چند شکلی دارند و شامل مدوز (متحرک) یا پولیپ (ساکن) میشوند. ده هزار
گونه دارند.
شاخه کینداریا یا کیسه تنان
این شاخه ، به سه رده تقسیم بندی میشود:
• رده هیدروزوآ که شامل هیدر ، اوبلیا و فیزالیا میباشد.
• رده سیفوزوآ که شامل عروس دریایی است.
• رده آنتوزوآ که شامل شقایقهای دریایی و مرجانها است.
علت نامگذاری این شاخه به کینداریا
نام شاخه از نام سلولهای گزنده یا کیندوسیتهایی که در روی
بازوها ، در اطراف دهان یا در نقاط دیگر بدن این جانوران گوشتخوار قرار دارند،
گرفته شده است. هر سلول گزنده محتوی یک نماتوسیست شاخی ، یک کپسول محتوی رشتهای
فنر مانند و توخالی در درون است. محرکهای مناسب ، سبب پرتاب شدن ناگهانی نماتوسیست
میشوند. در این فرایند ، رشته از درون به سمت خارج میآید و به دور طعمه میپیچد.
بعضی از اقسام نماتوسیستها نوعی زهر فلج کننده هم از خود ترشح میکنند.