اولین
گروه ، خانواده ( Margarodidae) می باشد که در برگیرنده بزرگترین گونه
از شپشک ها می باشد که طول بدن آن ها در بعضی از گونه ها در نواحی
گرمسیری به حدود میلی متر می ر س د. یکی از گونه های مهم این خانواده
گونه ( Icerya purchasi) می باشد که در شمال ایران بر روی مرکبات ، یا
مرکباتی که به صورت زینتی در منازل وجود دارند فعالیت می کنند. این آفت
یک گونه وارداتی است، و برای کنترل آن نیز نوعی کفش دوزک بنام کفش دوزک
استرالیایی به ایران وارد شده .
( Coccidae)
گروه دیگر از شپشک
ها ، خانواده ( Coccidae) و شپشک های نرم تن یا ( Soft scales) هستند
که این شپشک ها در جمعیت های بالا، و بر روی شاخ و برگ گیاهان فعالیت
می کنند. این حشرات از شیره گیاهی تغذیه کرده و خسارات سنگینی به انواع
گیاهان، از جمله گیاهان زینتی وارد می کنند. این شپشک ها بر خلاف شپشک
های خانواده ( Diaspididae) یا سپردار ، عموماً دارای پا و شاخک بوده و
قابل رو ی ت میباشند . به علاوه این شپشک ها در قسمت عقبی بدن دارای
شیاری به نام شیار مخرجی یا (Anal cleft) هستند و از این طریق هم شپشک
های نرم تن قابل شناسایی هستند . تعدادی از گونه های این خانواده که رو ی
گیاهان زینتی فعالیت می کنند عبارتند از:
- ( Coccus hesperidum) یا شپشک خرز هر ه
- ( Saissetia oleae)
- ( Saissetia coffeae)
این
سه گونه دارای دامنه میزبانی بسیار وسیعی هستند بطوریکه دامنه میزبانی آن
ها بیش از صد گونه از گیاهان را شامل می شود. به همین جهت بر حسب نام
نمی توان در مورد آنها قضاوت کرد. طول این شپشک ها حدود میلی متر و
بدنشان حالت نیم کروی دارد.
( Diaspididae)
اما در خانواده شپشک
های ( Diaspididae) سطح بدن عموماً مسطح است. در بعضی از گونه ها هر شپشک
ماده حدود تا تخم و در مورد ( Saissetia Coffeae) بیش از هزار تخم تولید
می کند. تخم های تولید شده در سطح زیرین بدن حشره ماده قرار دارند. وقتی
تخم ریزی این حشره به پایان می رسد شپشک ماده از بین می رود و بدن آن
محفظ و سپری برای تخم ها می شود.
پوره این حشرات در سن اول از زیر
بدن شپشک ماده خارج و در محیطی مناسب مستقر می شوند. در بقیهی عمر
شپشکهای ماده بصورت ثابت در روی گیاه باقی میمانند.
جنس های نر جمعیت خیلی کمی دارند و در طبیعت بندرت دیده میشوند و بر خلاف نوع ماده ، حشراتی فعال و قادر ه پرواز هستند.
به طور کلی عمر شپشک های خانواده ( Coccidae) حدود تا روز است و بیشترین جمعیت آن ها در فصل پائیز مشاهده می شود.
نوع
دیگر از شپشک های این خانواده ( Diaspididae) یا شپشک های سپردار
(Armored scales) هستند. این شپشک ها در جمعیت های بسیار بالا و روی سر
شاخ هها و برگ گیاهان زینتی زیست می کنند و باعث خشک شدن و در مواردی
حتی باعث نابودی کامل درختان و گیاهان زینتی می شوند.
در حشرات
سپردار، نوع ماده تغییر شکل زیادی پیدا کرده اند و شباهت چندانی به حشرات
ندا ر ند . در بسیاری از گونه ها پاها، شاخک ها و چشم ها به طور
کامل از بین رفته و این حشرات بدن دیسکی شکل پیدا کرده اند.
در این
حشرات ، مشابه حشرات خانواده کوکسیده ( Coccidae) پوره سن یک بعد از ظهور ،
با پیدا کردن محیط مناسب خرطوم خود را در داخل بافت گیاه فرو می کند و
شروع به تغذیه از شیره گیاهی می نماید.
نکته مهم دیگر در مورد این
حشرات این می باشد که تعداد زیادی از آنها وارداتی هستند. به عبارت دیگر
همراه با محصولات کشاورزی و گیاهان زینتی وارد ایران میشوند .
تعدادی از مهم ترین آفات گیاهان زینتی این راسته عبارتند از:
- Aonidiella orientalis
- Aonidiella citri
- Chrysomphalus dictyospermi
- Quadraspidiotus Perniciosus
- Lepidosaphes malicola
- Lepidosaphes ulmi
( Pseudococcidae)
خانواده
دیگر این راسته ( Pseudococcidae) هستند که به این ها (Mealy bugs) یا
شپشک های آردآلود گفته می شود. این نام از آن جهت برای این حشرات
انتخاب شده است که سطح بدن این شپشک ها بوسیلهی مقدار زیادی ترشحات مومی و
آردی پوشیده شده است. در این گونه از شپشک ها حلقه بندی بدن مشخص و
دارای پا و شاخک هستند و در روی گیاهان آزادانه حرکت میکنند. این شپشک
ها در مناطق طبیعی زیست می کنند و جزء آفات مرکبات و تعداد زیادی از
گیاهان زینتی هستند.
مهم ترین گونه این حشرات در ایران عبارتند از:
- Planococcus citri
Pseudococcus
که
این دو خانواده از مهم ترین گونه هایی هستند که در شرایط گلخانه ای به
گیاهان زینتی خسارت وارد می کنند. قابل توجه است که گونه ( Planococcus
citri) بر خلاف بق ی ه شپشک ها ی این خانواده از حشرات دو جنسی میباشند.
برای تولید مثل نیاز به جفت گیری میان حشرات نر و ماده میباشد و در
واقع روش بکرزایی در این حشرات دیده نمی شود.
حشرات نر شپشک های آرد آلود و بالدار در طبیعت بندرت دیده می شوند و اندازه بدن آن ها به; میلی متر می رسد.
آیاشپشک های آرد آلود بر روی میوه ها هم فعالیت دارند؟
شپشک
های آرد آلود در همه ی بخش های گیاه فعالیت می کنند در حالیکه شپشک
های خانواده ( Diaspididae) یا ( Coccidae) بیشترین تراکم را روی شاخه
ها دارند، هر چند ممکن است روی میوه و برگ نیز مشاهده شوند.
بدلیل اینکه
شپشکها جزء آفات وارداتی برای ایران هستند و دشمنان طبیعی برای آنها
وجود ندارد، به عنوان مهمترین آقات گیاهان زینتی بشمار میروند.
پروانه جوانه خوار گلسرخیان Archips rosanus
مشخصات ظاهری:
این
شب پره به رنگ قهوه ای روشن است . در روی بالهای جلوئی لکه های سفید رنگ
مشاهده می شود . عرض حشره با بالهای باز حدود 20 تا 25 میلیمتر و به طول 18
میلیمتر است. لاروها به رنگهای متغیر و معمولا سبز روشن با سر و پشت سینه
قهوه ای رنگ دیده می شوند .
مبارزه :
در صورت شدت خسارت این
آفت کاربرد زولن 35 درصد یا گوزاتیون 20% به نسبت 2 در 1000 نتیجه رضایت
بخش می دهد. مبارزه زمستانه روی تخم های این آفت اثر قابل توجه دارد.
زنبور برگخوار رز
نام علمی: Arge rosae
راسته :Hymenoptera
خانواده :Argidae
مشخصات ظاهری :
حشره ی کامل زنبوری است به طول 7 تا 10 میلی متر ، شاخک ها 3 بندی بوده که بند سوم رشد زیادی دارد
سر سیاه رنگ ، قفسه سینه سیاه رنگ به استثنای پیش قفس سینه که زرد رنگ است
شکم به رنگ زرد مایل به قرمز می باشد.
لارو از نوع Eruciform
لارو از نوع ارسی فرم با بیش از 5 جفت پای کاذب شکمی است.
در این لاروها در هر طرف سر 1 عدد چشم ساده وجود دارد .
لاروها به رنگ زرد روشن تا سبز روشن هستند.
دارای سر سیاه رنگ بوده و روی حلقه های بدن لکه های سیاه رنگ زگیل مانند به صورت ردیفی وجود دارد .
گیاهان میزبان و نحوه ی خسارت :
به انواع رز و رزهای وحشی (نسترن) حمله نموده و خسارت می زنند .
لاروهای
این زنبور با تغذیه از اپیدرم فوقانی برگهای گیاهان میزبان خسارات بسیار
زیادی وارد می کند و فقط رگبرگها واپیدرم تحتانی از حمله این آفت مصون یا
محفوظ می ماند.
برخی مواقع حتی اپیدرم تحتانی نیز مورد تغذیه قرار گرفته و فقط رگبرگ ها باقی می مانند .
حشرات کامل ماده با تخمریزی در داخل بافتهای نهالهای جوان خساراتی را به گیاهان وارد می کنند .
زیست شناسی :
زمستانگذرانی به صورت حشره کامل داخل خاک صورت می گیرد .
در اواخر اردیبهشت ماه یا اوایل خرداد ماه حشرات کامل ظاهر می شوند .
حشرات
ماده پس از جفت گیری تخمهای خود را به وسیله تخمریز اره ای شکل خود در
داخل دمبرگ یا شاخه های جوان و گاه روی پهنک برگ قرار می دهند.
لاروها پس از خروج از تخم روی پهنک برگ پراکنده می شوند .
دوره ی لاروی تقریبا یک ماه طول می کشد.
شفیره این حشره داخل پیله در روی گیاه تشکیل می شود و حشره ی کامل نسل دوم در اوایل مرداد ماه ظاهر می شود.
این آفت 2 نسل در سال دارد.
کنترل :
به محض مشاهده اولین علایم خسارت روی بوته های رز با استفاده از سم دیپتریکس به نسبت 5/1 در هزار سمپاشی می شود.
کرم سفید ریشه
Polyphylla ollivieri
(Lep: Scarabaeidae)
این
حشره در اکثر مناطق ایران وجود دارد و از ریشه گیاهان مختلفی تغذیه
مینماید. از این جهت میتوان به گیلاس، گلابی، سیب، به، هلو، گوجه، آلو،
زردآلو، آلبالو، انار، مو، تاج خروس وحشی، گونههای Chenopodium، خیار،
بادمجان، لوبیاسبز، کدو، سیبزمینی، یاس بنفش، برگ بو، برگ نو، گلایول،
چمن، تبریزی، بید و نارون اشاره نمود.
زیستشناسی
این
حشره طول یک نسل را در 3 سال طی میکند. در شریط مساعد تغذیهای و خاک
میتواند یک نسل را در طی دو سال بگذراند. زمستان را به صورت لارو به سر
میبرد و در بهار سال سوم قبل از آنکه وارد مرحله شفیرگی شود یک محفظه گلی
برای خود درست میکند و در آنجا تبدیل به شفیره میشود (در برخی موارد خانه
شفیرگی ساخته نمیشود). دوره شفیرگی 17 تا 24 روز میباشد.حشرات کامل از
دهه سوم خردادماه تا دهه سوم مردادماه بسته به شرایط محیطی منطقه ظاهر
میگردند. اوج خروج معمولاً در تیرماه است. حشرات کامل برای خروج در خاک
سوراخهایی ایجاد و خارج میشوند. سپس از برگ درختان مثمر و غیرمثمر تغذیه
مینمایند. تمام فعالیتهای حیاتی، تغذیه، جفتگیری و تخمریزی در غروب و
اوایل شب انجام میگیرد.
در روز حشرات کامل بدون هیچ فعالیتی در
لابهلای شاخ و برگ درختان و جاهای امن به سر میبرند. جفتیری در اوایل شب
و اغلب در روی شاخهها انجام میشود. تخمریزی معمولاً چند روز (معمولاً 4
روز) بعد از جفتگیری انجام میشود. حشره کامل مادهبا پاهای جلویی خود زیر
خاک رفته و در منطقهای مناسب که غذای کافی برای لاروسن اول وجود دارد
تخمریزی میکند. تخمها به صورت انفرادی یا دستههای تا شش عددی در عمق
صفر تا 12 سانتیمتری خاک گذاشته میشود. دوره جنینی یا Incobation period
در منطقه کرج و شهریار 30 تا 35 روز است. حشره دارای 3 سن لاروی است. لارو
سن اول از مواد هوموسی یا ریشه علفهای هرز و سنین دو و سه لاروی از ریشه
درختان تغذیه میکنند. لارو در خاکهای مرطوب فعالیت بیشتری دارد. فعالیت
این حشره در سطح باغ لکهای است.
مبارزه
1ـ جمعآوری حشرات کامل از اواخر بهار به بعد
الفـ جمعآوری حشرات در صبح زود بوسیله تکاندن درختان
بـ جمعآوری حشرات کامل با کمک نور چراغ
2ـ از بین بردن علفهای هرز سطح باغ از علفهای هرز یکساله و چند ساله چون منبع غذایی خوبی برای لاروهای سن اول است.
3ـ شخم زمستان و جمعآوری لاروها در اسفندماه
4ـ
مبارزه شیمیایی با استفاده از دیازینون (3 تا 3.5 لیتر) و پودر وتابل
لیندین 10 کیلو در هکتار به طریق محلول پاشی پای درخت در اوایل بهار و
اوایل تابستان. بهتر است بعد از ریختن محلول پای درخت آبیاری سبکی نیز
انجام شود.
5ـ امروزه از باکتری Bacillus popilliae بر علیه این آفت
استفاده میکنند که باعث بوجود آمدن بیماری شیری (Milky disease) در
لاروها میشود.
6ـ قارچ Metarrhizium anisopliae نیز روی لاروها تأثیر دارد
کفشدوزکها یا پینهدوزها (Hippodomia Convergens)
این
حشره را میتوان در مناطق گرم برای کنترل بیشتر رهاسازی کرد. چندین بار
رهاسازی با فاصله چند روز بسیار مؤثرتر از رهاسازی یک جمعیت عظیم از آنها
در یک زمان است.
کفشدوزک آسیایی و کفشدوزک خال صورتی مؤثرترین حشرات
مفید برای کنترل شتهها در گلخانه هستند. بسیاری از حشرهکشهایی را که
برای مقابله با شته بکار میگیریم را نمیتوان با کفشدوزکها بکار برد.
برای یافتن حشرهکشهای سازگار با آنها لطفاً با TPM در آلاسکا تماس حاصل
فرمایید.
شکل شناسی:
حشره
کامل سخت بالپوشی کوچک و به طول 7-8 میلی متر با رنگ عمومی زرد طلائی
متمایل به قرمز و تعداد 6 لکه سیاه رنگ رروی هر بالپوش است. شاخک ها سنجاقی
و 11 مفصلی است. پیش گرده بدون لکه است. تخم این حشره بیضی کشیده و به طول
5/1 – 5/2 میلی متر به رنگ زرد روشن می باشد. لارو در هنگام خروج از تخم
2- 5/2 میلی متر و پس از رشد کامل به 8-9 میلی متر می رسد، رنگ آن ابتدا
زرد روشن و بعدا بتدریج زرد متمایل به سبز می گردد. لارو در دو انتها باریک
و در وسط عریض است و دارای 3 جفت پای سینه ای به رنگ زرد می باشد.شفیره به
رنگ زرد تیره و به طول 5/6 – 7 میلی متر است و اغلب نصف بدن آن در داخل
پوسته لاروی است.
عوامل بیماریزای حشرات
حشرهکش
قارچی بنام Botani Gard® و Naturalis-O® شامل یک استرین از قارچ Beauveria
bassiana است که به حشرات حمله میکند و یک روش بسیار مؤثر برای کنترل
شتهها مگسهای سفید و تریپسها در آلاسکا بحساب میآید.
معمولاً در
گلخانهها برای گسترش این قارچ در گلخانه به بیش از یکبار درمان مورد نیاز
میباشد. میبایست 48 ساعت سین هر بار استفاده فاصله باشد و اگر همزمان با
کاربرد این نوع حشرهشها از قارچکشها استفاده کنید اسپورهای این قارچهای
حشرهکش را از بین میبرد.
کنترل غیر شیمیایی
روغنهای
باغبانی میتوانند نقش کلیدی در مدیریت شتهها ایجاد کنند. روغنهای مختلفی
وجود دارند که از تصفیه نفت خام بوجود میآیند مثل Volcks®، Stylet®،
Ultra-Fine® یا روغنهای جالیز متعددی مثل Canola oil، Soybean oil، Neem
oil، Sesam oil (روغن کنجد)، Cottonseed o il (روغن بذر پنبه)، Garlic o il
که نه تنها شتهها را بسرعت میکشند، بلکه به مدیریت مقاومت آفات در
برابر حشرهکشهای شیمیایی) نیز کمک میکند زیرا که روغنها بوسیله روش
فیزیکی و با خته کردن حشرات آنها را کنترل میکند.
شویندههای
(صابونهای) حشرهکش یک راه غیرشیمیایی مؤثر برای کاهش سریع طغیان شتهها
هستند. معمولترین انوع آنها بوسیله نمک پتاسیم از فاقی اسیدها (Fatty
acids) ساخته میشود. ناتی اسیدها باعث درهم گسیختی ساختارها و نفوذپذیری
غشاء سلولهای حشره میگردد. در نتیجه محتویات سلول از سلول صدمه دیده بیرون
میآیند و حشره بسرعت میمیرد. پس از خشک شدن صابونهای اسپری شده، پس از
خشک شدن در میان دیگر هیچ نوع فعالیت حشرهکشی را ندارند.
در روش
استفاده از صابون و روغن برای کنترل بهتر میبایست تمام گیاه توسط این مواد
پوشیده شود. زیرا شتهها تحرک زیادی به اطراف ندارند بنابراین میبایست
برای کنترل بهتر باعث تماس حشرهکش صابون یا روغن با آنها شویم. همچنین
پوشش هر دو سطح بالایی و زیرین برگ بسیار مهم است.
برخی از
تکنولوژیهای سمپاشی که باعث تولید ذرات ریز مه سم در محیط میشوند بهتر
میزان پوشش سم در گیاه افزایش میدهند و نتایج بهتری را شامل میشوند.
مبارزه شیمیایی انتخابی
اگر
شما روشهای شیمیایی را انتخاب میکنید، برای موفقیت مؤثرترین روش کنترل
شتهها را دو بار و با فاصله سه یا چهار روز استفاده نمایید. اگر روش شما
مؤثر نبود، سریع به نوع دیگری از کنترل روآورید. انواع مختلفی از روشهای
مبارزه شیمیایی برای کنترل شتهها در گلخانهها وجود د ارند. ما سعی
نمیکنیم که همه آنها را لیست کنیم اما توصیه میکنیم که برای جلوگیری از
مقاومت در شتهها از روش چرخشی شیمایی (سموم) استفاده کنید. پس از دو بار
استفاده، همیشه از یک سم دیگر از یک کلاس دیگر استف اده کنید تا ب توانید
از مقاومت شتهها جلوگیری کنید.
علاوه بر انتخاب یک سم مناسب، همیشه
دستورالعمل استفاده صحیح آنرا کاملاً مطالعه کنید. از فواصل رفت وآمدی
کارکنان مطمئن شوید، لباسها و تجهیزات مناسب بپوشید که شامل دهان بند و
دستکش هنگام کار با مواد شیمیایی میباشد. اگر در برچسب پشت سم ذکر شده که
در گلخانه استفاده نکنید. یا اگر ذکر شده که فقط برای مصرف در هوای آزاد
هرگز نباید در گلخانه استفاده شود.
دکتر Richard Linquist در
دانشگاه اوهایو مصرف “Uphid Cocktail” را پیشنهاد میکند. این ماده ترکیب
حشرهکشی مناسب جهت مقابله با شتههاست. در آزمایشها Talstar®(bifenthrin)
بصورت تنها یا بصورت مخلوط همراه با روغنهای باغبانی یا Orthene® برای
شتهها بسیار مؤثر بوده است.
حشرهکشهای سیستمیک در کنترل شتههایی
مناسب است که حشره توسط عواملی مثل پیچ و تاب برگ یا لایههایی از گیاه
محافظت میشوند و این موارد مانع رسیدن سم به تمام قسمتهای برگ میشوند.
حشرهکشهای سیستمیک مواد شیمیایی هستند که بصورت سیستمیک در گیاه یا برگ
حرکت میکنند و تمام یا بخشهایی از گیاه را کاملاً سمی میکنند. معمولترین
نوع حشرهکشهای سیستمیک که براحتی قابل دسترسی برای همه میباشند عبارتند
از: Orthene® (acephate) و Marathon®(imidacloprid) در سمپاشی برگ این دو
سم بسرعت به درون برگ میوز میکنند. اکثر حشرهکشهای سیستماتیک برای انسان
سمی هستند که میبایست با احتیاط استفاده شوند. در جاهایی که افراد مبتلا
به حالت، آلرژی، زنان حامله و بچهها یا افراد سالخورده قرار دارند
میبایست با احتیاط کامل از این سموم استفاده شود یا اصلاً استفاده نشود.
برخی از گیاهان هم م مکن است بوسیله این سموم آسیب ببینند. قبل از استفاده
با دقت برچسب توصیه سم را بخوانید. استفاده از هیچیک از سموم سستمیک را
مجاز به استفاده بر روی محصولات غذایی نیستم.
تشخیص
موقع مناسب سم پاشی خیلی مهم است. حشرات کامل کفشدوزک خربزه بتدریج در
بهار ظاهر می شوند و از مزرعه ای به مزرعه دیگر پرواز می کنند. با یک سم
پاشی جلو انتشار و تکثیر آنها را می توان گرفت، این سم پاشی باید روی
نباتات جالیزی و علفهای اطراف آن صوت گیرد. بنابراین به محض مشاهده اولین
آثار خسارت در بهار از سموم فسفره پردوام و کلره می توان استفاده کرد،
البته باید مواظب بود که بعضی از سموم کلره روی برگهای گیاهان خانواده
کدوئیان سوختگی ایجاد می کنند . گوزاتیون به نسبت یک گرم خالص در یک لیتر
آب یا لیندین 5/1 گرم خالص در یک لیتر آب می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
فاصله سم پاشی آخر تا برداشت محصول 20 روز خواهد بود
سوسک های خاکزی carabidae
سوسک های خاکزی carabidae
ویژگی حشرات کامل :
1- به اندازه متوسط تا بزرگ بوده
2- شاخک نخی
3- آرواره های بالا بزرگ طویل و بزرگ هستند
4- پیش گرده رشد خوبی دارد
5- کناره بالپوش ها ضخیم شده و روی بالپوش ها شیارهای طولی دیده می شود .
بیولوژی :
هم
لارو و هم حشرات کامل شکارگر بوده و فعالیت شبانه دارند . حشرات کامل به
هنگام روز در زیر سنگ ها و کلوخه ها مخفی هستند . لاروها خاکزی می باشند.
در برخی از گونه ها ی این خانواده هم لارو و هم حشرات کامل گیاهخوار بوده و
خسارت می زنند.
مانند سوسک سیاه غلات : که از برگها و خوشه های غلات تغذیه می کنند
زنجره های قوربا غه ای Cercopidae
زنجره
هایی هستند کوچک که از لحاظ شکل ظاهری شبیه leafhoppers ها هستند اما با
داشتن دو خار در ساق پای عقبی از آنها شناخته می شوند .
این زنجره
ها در روی درختان ، درختچه ها و گیاهان علفی مشاهده شده و از شیره آنها
تغذیه می کنند . پوره ها پس از خروج از تخم و شروع تغذیه یک ماده کف مانندی
ترشح می کنند که اطراف بدن پوره را احاطه می کند و پوره درون این ماده کف
مانند از شیره گیاهی تغذیه می نماید
محل استقرار پوره ها ، انشعابات شاخه و برگ می باشد.
این ماده کف مانند را کف بهاری می گویند ، این ماده توسط غدد اپیدرمی بندهای 7 و 8 شکم ترشح می شود
پوره این زنجره ها شبیه قورباغه بوده و به این خاطر اسم انگلیسی froghopper به آنها داده شده است.
مثال :Cercopis sanquinea که روی هریک از بالهای جلویی یک لکه قرمز به رنگ خونی دارد.
بی نظیره مطالب تون
عااالی بود