استفاده از هر ماده غذایی یک ترفند و روش خاص دارد که باید رعایت شود چرا که با درست استفاده کردن از مواد اولیه خواص آنها از بین نمیرود. سیر یکی از موادی است که باید نکاتی در مورد استفاده از آن رعایت شود که در ادامه به آن میپردازیم:
* اولین نکتهای که باید در هنگام استفاده از سیر در ذهن داشته باشید میزان تازگی و طراوت آن است. برای استفاده از سیر بهتر است تازهترین آنها را انتخاب کنید. سیرهای بستهبندیشده یا مانده بیش از نیمی از خواص خود را از دست میدهند.
* قبل از آنکه سیر را در غذای خود بریزید حتماً آن را بریده و چند دقیقهای در هوای آزاد قرار دهید. بریدن سیر باعث میشود تا برخی از ترکیبات سولفید آن آزاد شده و با اکسیژن واکنش دهد. این واکنش در 10 تا 15 دقیقه انجام شده و این باعث میشود تا خواص سلامتی سیر بالاتر رود.
* بسیاری همیشه به این نکته میاندیشند که استفاده از سیر در حالتهای کوبیده شده، بریده شده و یا بدون تغییر مفید است. با توجه به نکته گذشته باید به این اشاره کرد که اگر سیرها را رنده و له کنید بیشتر سلولهای داخلی آنها شکسته شده و سلامت سیر بالاتر میرود.
* بوی سیر نکته آخری است که باید به آن اشاره کنیم. بسیاری از سر آشپزها و افرادی که به سلامتی خود اهمیت میدهند سیر را دوست دارند. سیر طعم و بویی عالی به غذا میبخشد و برای سلامتی، به ویژه قلب، بسیار مفید است. سیر سرشار از آنتیاکسیدان است، اما متأسفانه ترکیبات سولفور موجود در سیر، که خواص متعدد سیر را ایجاد میکنند، باعث میشوند دهان و نفس شخصی که سیر مصرف کرده است بوی ناخوشایندی بگیرد.
قبل از آنکه سیر را در غذای خود بریزید حتماً آن را بریده و چند دقیقهای در هوای
آزاد قرار دهید. بریدن سیر باعث میشود تا برخی از ترکیبات سولفید آن آزاد شده
و با اکسیژن واکنش دهد. این واکنش در 10 تا 15 دقیقه انجام شده و این باعث میشود تا خواص سلامتی سیر بالاتر رود
سیر و سایر سبزیجات هم خانواده آن (پیاز، موسیر و پیازچه) ترکیبات سیستئین سولفوکسید را ایجاد میکنند. این ترکیبات عناصر تشکیلدهنده بو و مزه سیر هستند. این ترکیبات سولفوری بسیار شبیه ترکیباتی هستند که توسط باکتریهای مولد بوی بد دهان ایجاد میشوند. سیر از دو طریق باعث میشود دهان شما بوی بدی بگیرد. اولین راه از طریق دهان شما است. بدین صورت که هنگامی که شما سیر مصرف میکنید، این ترکیبات سولفوری وارد دهان شما میشوند و بلافاصله بوی ناخوشایندی ایجاد میکنند. این ترکیبات بد بو تا زمانی که شما مسواک بزنید یا نخ دندان بکشید در دهان شما باقی میمانند. دومین راه تأثیر بوی سیر بر نفس شما از طریق ریهها است. تحقیق جالبی در این زمینه در سال 1936، توسط دو پزشک صورت گرفته است. این دو پزشک مدتی، به یکی از بیماران خود که مبتلا به سرطان مری بود، از طریق یک لوله مخصوص که مستقیماً وارد معده میشد، سوپ سیر میدادند. در این روش غذا به هیچ عنوان وارد دهان نمیشد، اما آنها متوجه میشدند که با وجود اینکه غذا وارد دهان بیمار نمیشود، نفس او پس از حدود 3 ساعت بوی سیر به خود میگیرد. این تحقیق تائیدی است برای سایر تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته است.
ترکیبی که باعث میشود نفسی که از ریهها خارج میشود بوی سیر بگیرد، الیل متیل سولفید (AMS) است. این ترکیب گازی است که هنگام هضم سیر جذب خون میشود. این ترکیب از طریق خون به ریهها راه پیدا میکند. به همین دلیل فرد با بازدم هوا از ریهها بوی سیر را در فضا منتشر میکند. برخی از این ترکیبات AMS از طریق پوست نیز منتشر میشوند. به همین دلیل است که گاه خلاص شدن از بوی بد سیر کار بسیار مشکلی است. فرد هر چه قدر هم که دهان خود را مسواک میزند و از دهانشویه استفاده میکند، نمیتواند این بوی بد را از بین ببرد. علت این است که در چنین مواقعی منشأ بوی بد ریهها هستند نه دهان.
بهترین و موثرترین راه خلاص شدن از دست بوی سیر، نخوردن سیر است. اگر میخواهید اصلاً بوی سیر ندهید، نباید سیر بخورید. اما با توجه به ارزش غذایی بالا و خواص فراوان سیر، مصرف آن بسیار مفید است و نباید از برنامه غذایی افراد حذف شود، بنابراین میتوانید برای کاهش بوی آن از راهکارهای زیر استفاده کنید. فراموش نکنید که شما هرچه قدر هم که تلاش کنید بوی سیر را در دهان خود از بین ببرید، همچنان از طریق ریههای شما منتشر میشود. به همین جهت نیز راهکارهایی که به شما معرفی میکنیم فقط بوی سیر را کاهش میدهند و آن را به طور کلی از بین نمیبرند.
موثرترین راه از بین بردن بوی سیر این است که ترکیبات سولفوری مولد این بو را از دهان حذف کنید. این کار را میتوانید با مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و دهانشویه انجام دهید. همچنین باید زبان خود را حتماً مسواک بزنید. این کار برای از بین بردن بوی سیر بسیار مهم است. سایر راهکارهایی که به شما معرفی میکنیم نیز میتوانند کمک کنند. شما میتوانید از این راهها قبل یا بعد از مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان استفاده کنید، اما توجه داشته باشید که حذف ترکیبات سولفوری باید حتماً صورت بگیرد و این راهها را نمیتوان جایگزین حذف ترکیبات کرد. اگر شما بدون اینکه ترکیبات سولفوری را از بین ببرید، از راههای زیر استفاده کنید، اقدامات شما در کاهش بوی سیر تأثیر چندانی نخواهند داشت.
استفاده از لیموترش در کاهش بوی سیر بسیار موثر است. لیمو همچنین میتواند باکتریهای مولد بوی بد دهان را از بین ببرد. سعی کنید بعد از خوردن سیر یک تکه لیموترش را در دهان خود بگذارید و بمکید. همچنین اگر دست شما بوی سیر گرفته است، میتوانید با استفاده از آب لیمو، این بو را از بین ببرید.
در بسیاری از مواقع، سرآشپزها در کنار سیر از جعفری نیز برای پخت غذا استفاده میکنند، زیرا جعفری بوی سیر را کاهش میدهد. میتوانید برای کاهش بوی سیر، بعد از مصرف آن مقداری جعفری خام بجوید.
چای، خصوصاً چای سبز و چای نعناع، حاوی پلیفنول است. پلیفنول ترکیبات سولفوری که سیر ایجاد میکند را از بین میبرد. سعی کنید هنگام خوردن سیر یا پس از آن چای بنوشید.
این دانهها و گیاهان معطر میتوانند مانند جعفری بوی سیر را کاهش دهند.
در مطالعاتی که در سال 2010 صورت گرفت ثابت شد که مصرف شیر میتواند بوی سیر را کاهش دهد. محققان معتقدند که چربی موجود در شیر تأثیر ترکیبات سولفوری را در دهان کاهش میدهد. در نتیجه تأثیر شیر پرچرب در این خصوص بیش از شیر کم چرب است.
جویدن آدامس میتواند بوی سیر را بپوشاند و درعینحال تکههای سیر را که بوی سیر را منتشر میکنند از بین دندانهای شما خارج کند.
بسیاری از افراد معتقدند که جویدن دانههای کامل قهوه و یا آسیاب شده آن پس از خوردن سیر میتواند بوی سیر را کاهش دهد، البته لازم نیست این دانهها را بخورید. میتوانید پس از جویدن، آنها را از دهان خود خارج کنید.
اگر شما جزء آن دسته از افرادی هستید که سیر را به خاطر خواص غذایی و درمانی آن مصرف میکنند، میتوانید به جای مصرف سیر، از مکملهای آن استفاده کنید. این مکملها خواص سیر را دارا هستند، اما بوی بدی ندارند.
امیدواریم با استفاده از این راهها بتوانید بوی سیر را از بین ببرید و یا حداقل تأثیر آن را کاهش دهید.
میتوانید بعضی از گیاهان را در باغچهی حیاط خانهتان بکارید و از آنها استفاده کنید. باغبانی هم شما را مشغول میکند و در عین حال یکی از آن فعالیتهای فیزیکی مناسبی است که به زیبایی اندام شما کمک میکند. با ما باشید تا بیشتر با دنیای این گیاهان آشنا شوید.
استفاده از برگهای بادیان رومی در سالادها، خورشها و سسها و همچنین جوشاندهی آن به هضم غذا کمک کرده و باعث تسکین سرفه میشود.
اندر باغچه: این گیاه زیبایی خاصی به باغچهی شما خواهد بخشید. بهتر است که بادیان رومی را پشت همهی سبزیجات معطر و گلهای دیگر بکارید چون ارتفاع این گیاه گاه تا 1 متر هم میرسد برای همین هم جلوهی زیبایی به باغچه و گلهای دیگر میدهد. زنبورها و پروانهها و پرندههای کوچک عاشق بادیان رومی هستند و خیلی زود باغچهتان تبدیل به بهشت کوچک زمینی میشود.
اندر قوری: برگها و گلهای خشک بادیان رومی برای تهیهی جوشانده مناسباند. برای این کار 1 قاشق چایخوری بادیان رومی خشک را با یک فنجان آب جوش دم و نوش جان کنید.
اگر وقت خواب فرا رسیده اما خواب به چشمهای شما نمیآید یک فنجان بابونهی داغ کمکتان میکند. بابونه اعصاب را آرام و به شما کمک میکند تا به بی خوابی شبانه غلبه کنید.
اندر باغچه: بابونه گیاه یک ساله است و گلهای کوچک زیبایی میدهد که شبیه گل مینا میباشند. برای همین هم این گیاه بین گلهای دیگر میدرخشد. حواستان باشد جای زیادی به این گیاه اختصاص دهید تا خوب رشد کند.
اندر قوری: گلهای خشک بابونه برای تهیهی جوشانده مناسباند. یک قاشق چایخوری بابونه را با یک فنجان آب جوش به مدت 5 دقیقه یا کمی بیشتر بجوشانید و با کمی عسل یا لیموترش نوش جان کنید.
اگر به دنبال یک نوشیدنی محرک مغز و خنک کنندهی بدون کافئین میگردید نعناع انتخاب خوبی است. نعنا همچنین برای رفع دل درد و درد معده خوب است.
اندر باغچه: حتی ناشیترین باغبانها هم به راحتی میتوانند نعنا بکارند. برای عمل آوردن این گیاه معطر نیاز به باغچه هم ندارید بلکه در یک گلدان هم میتوانید نعنا بکارید. نعنا گونه متنوعی دارد که میتوانید بر حسب علاقهی خود انتخاب کنید.
اندر قوری: دم کردهی نعنا چه به صورت داغ و چه به صورت خنک بسیار خوشمزه است. البته میتوانید نعنا را با گیاهان معطر دیگری مانند رزماری یا بادرنجبویه، آویشن و غیره مخلوط کنید.
جوشاندهی بادرنجبویه بدون کالری است و برای مقابله با اضطراب و بیخوابی مناسب است. برای همین اگر احساس میکنید استرس کاری زیادی دارید میتوانید روی یک فنجان جوشاندهی بادرنجبویه حساب کنید.
اندر باغچه: بادرنجبویه جزو خانوادهی نعنا محسوب میشود. یعنی رویش آن زیاد است. بنابراین امکان دارد زود همهی باغچهتان را بگیرد. برای همین باید حواستان باشد اجازه ندهید زیاد پخش شود. هر وقت که این گیاه معطر را کاشتید خیالتان راحت باشد که تا چند فصل بادرنجبویه خواهید داشت.
اندر قوری: با برگهای تازه یا خشک بادرنجبویه جوشاندهی خوش طعمی خواهید داشت. یک قاشق چایخوری برگ بادرنجبویه را با یک فنجان آب جوش دم کرده و میل کنید.
اصلا وجود رزماری در هر آشپزخانهای لازم است آن هم برای بهتر کردن طعم غذاها و یا به عنوان جوشانده. رزماری روی حافظه تاثیر مثبت میگذارد و هوشیاری افراد را بالا میبرد. اگر سرتان مدام در کتاب است و یا در اداره سخت مشغول کار هستید باید بدانید که رزماری میتواند دوست خوبی برای رفع خستگی و خمودگی باشد. این گیاه معطر همچنین حاوی ویتامین A، B،C و E میباشد.
اندر باغچه: رزماری عاشق خاک تمیز است. برای چیدن رزماری بهتر است از قیچی استفاده کنید تا راحت تر باشید و دستهایتان کثیف نشود.
اگر وقت خواب فرا رسیده اما خواب به چشمهای شما نمیآید یک فنجان
بابونهی داغ کمکتان میکند. بابونه اعصاب را آرام و به شما کمک میکند
تا به بی خوابی شبانه غلبه کنید
اندر قوری: یک شاخهی کامل رزماری را در قوری حاوی آب داغ بیندازید یا اینکه برگهای خشک آن را دم کنید. باید بدانید که رزماری به خوبی با سبزیجات معطر دیگر مخلوط میشود و طعم بهتری میگیرد.
گل گاوزبان آرامبخش و نشاط انگیز است. از این گذشته اگر به دنبال یک گیاه ضدالتهاب میگردید میتوانید به این گیاه اعتماد کنید. گل گاوزبان برای تسکین گلودرد، سرفه و سرماخوردگی نیز مفید میباشد.
اندر باغچه: گل گاوزبان گیاه حاصلخیزی است و کشت آن خیلی ساده است. این گیاه عاشق آفتاب است و گلهای آبی خوش رنگی دارد. موقع چیدن این گیاه دستکش بپوشید تا دستهایتان دچار خارش و زخم نشود. به خاطر اینکه برگهای این گیاه پوشیده از پرزهای خاردار است.
اندر قوری: از برگها و گل خشک شده گل گاوزبان برای تهیهی جوشاندهی گرم استفاده کنید. میتوانید عسل، لیموترش و چند تکه یخ را با دم کردهی گل گاوزبان مخلوط کنید تا یک نوشیدنی خنک و خوشمزه داشته باشید.
سیاری از مراجع و کتابهای مربوط به طب گیاهی، تاریخچه تقطیر و تولید عرقهای گیاهی را ایران
به نظر میرسد که شروع تقطیر و استخراج رایحه گیاهان با تولید گلاب از گل محمدی آغاز شده و کمکم به مرحله کنونی تولید صدها نوع عرق گیاهی رسیده است.
یکی از معروفترین و رایجترین عرقهای گیاهی موجود در بازار ایران، عرق نعناع است که سۆالهای بسیاری در مورد آن مطرح است. به همین دلیل گفت و گوی زیر با دکتر محمدحسین صالحی سورمقی، متخصص فارماکوگنوزی و استاد دانشکده داروسازی دانشگاه تهران را آوردهایم تا پاسخ این سۆالها را از ایشان بگیریم.
از هر گیاهی مانند برگ نعناع، بیدمشک، ریحان، گل محمدی یا زیره که دارای رایحه و اسانس باشد، میتوان عرقیات گیاهی تولید کرد. برای تولید عرق گیاهی، ابتدا آب و ماده معطر که همان گیاه باشد، میجوشانند. پس از تبخیر آب، عملیات سرد کردن بخار و تقطیر به صورت سنتی یا صنعتی انجام میشود و مایعی که با تقطیر به دست آمده، معطری است که ما ایرانیها به آنها عرق گیاهی میگوییم. طی فرآیند تبخیر و تقطیر، اسانس و رایحه گیاه داخل مولکولهای آب نفوذ میکند و در اصطلاح علمی، آب مقطر تولید میشود. این آبهای معطر مقطر، علاوه بر طعم و رایحه خوبشان، خواصی هم برای بدن دارند. ما ایرانیها معمولاً فقط به مایعی که از گلبرگهای گل محمدی تهیه میشود، «گلاب» میگوییم و سایر آبهای معطر مقطر را «عرق گیاهی» یا «طبی» مینامیم.
اگر میزان گیاه نسبت به حجم آب بیشتر باشد و رایحه و اسانس بیشتری در مولکولهای تقطیرشده آب جمع شوند، اصطلاح «دوآتشه» را برای عرق گیاهی به کار میبرند. عرق دوآتشه، همان عرق اشباعشده یا با عطر بسیار غلیظ. مثلاً میزان برگ نعناعی که برای تولید یک شیشه عرق نعناع دوآتشه استفاده میشود، بسیار بیشتر از برگ نعناعی است که برای تولید یک ظرف عرق نعناع معمولی به کار میرود.
بهتر است عرقهای گیاهی را حداکثر 6 تا 12 ماه پس از تولید مصرف کنید
تا از خاصیت آنها بهرهمند شوید
دقیقاً همین طور است. از آنجا که ماده موثر در عرقیات گیاهی، اسانس و رایحه موجود در آنهاست، هرچه عرق گیاهی بوی بیشتری داشته باشد، یعنی اسانس بیشتری در مولکولهای آب وجود دارد و خواص درمانی بیشتری دارد بنابراین خاصیت ضد نفخ و ضد درد عرق نعناعهای دوآتشه، به مراتب از انواع معمولیشان بیشتر است.
هر مادهای که پاستوریزه شود، عاری از وجود هرگونه آلودگی میکروبی و انگلی است پس آلودگیهای احتمالی، در عرق نعناعهای کارخانهای که عبارت پاستوریزه روی آنها درج شده، وجود ندارد.
عرق از فرآیند تقطیر به دست میآید و مایعی که تقطیر میشود، کاملا استریل و عاری از هرگونه آلودگی است اما امکان دارد آلودگی از طریق ظرف آلوده یا فردی که عرق را به صورت سنتی تولید و بستهبندی میکند، به محصول نهایی راه یابد. به همین دلیل نمیتوانیم بگوییم که عرق نعناعهای سنتی کاملا استریل یا کاملا آلوده هستند. اگر عرق نعناع در کارگاههای خانگی با شرایط بهداشتی تهیه و از ظرفهای پاکیزه برای بستهبندی آن استفاده شود و خود تولیدکننده هم مسایل بهداشتی را رعایت کند، دیگر نباید نگران وجود آلودگی در آن بود.
عرق نعناع، فقط حاوی رایحه نعناع ترکیبشده با آب است که خاصیت ضد نفخ، ضد درد و ضداسپاسم (گرفتگی) دارد. از آنجا که تمام ترکیبهای نعناع وارد عرقش نمیشود، نمیتوان همه خواص برگ نعناع را به عرق آن هم نسبت داد ولی مصرف این عرق گیاهی، پس از غذا و برای رفع دلدرد و نفخ یا هضم بهتر غذا مفید است.
نه، معمولاً میزان استانداردی برای مصرف این عرقهای سنتی وجود ندارد و نمیتوان حجم کاملا مشخصی برای مصرف آنها برای افراد در گروههای سنی و جنسی مختلف در نظر گرفت. البته میتوان پیشنهاد کرد که اگر احساس نفخ و دلدرد داشتید، حدود یک استکان در هر وعده، عرق نعناع مصرف کنید. اگر غلظت و بوی عرق نعناع زیاد باشد، میتوان به مصرف نصف استکان از آن هم بسنده کرد.
نه، فقط افرادی که به خود گیاه نعناع حساسیت دارند و با خوردن آن دچار واکنشهای آلرژیک میشوند، نهتنها عرق نعناع، بلکه هیچیک از محصولاتی را که بر پایه گیاه نعناع تولید شده است، نباید مصرف کنند.
بهتر است تمام عرقهای گیاهی از جمله عرق نعناع در ظرفهای شیشهای نگهداری شود. از آنجا که شیشههای رنگی (مانند شیشههای سبز یا قهوهای) نور کمتری از خود عبور میدهند، استفاده از آنها برای نگهداری از عرقیات از شیشههای شفاف بهتر است. پس از ظرفهای شیشهای، ظرفهای فلزی (مانند ظرفهای آلومینیومی) بهترین ظرفها برای نگهداری از عرقها هستند. این روزها برای پایین آوردن قیمت نهایی محصول از پلاستیک برای بستهبندی بطریهای عرق استفاده میشود اما پلاستیک، برای نگهداری این محصولات مناسب نیست. به همین دلیل بهتر است یا عرقیاتی که در شیشه هستند بخرید یا آنها را پس از خرید در ظرفهای شیشهای رنگی یا فلزی پاکیزه و بدون بو بریزید. تمام عرقهای گیاهی باید در جای خشک و خنک و دور از نور مستقیم آفتاب قرار بگیرند. اگر فروشندهای عرق را بیرون از مغازه و در معرض آفتاب قرار داده بود، از خرید محصول او خودداری کنید.
معمولاً روی بستهبندی عرقیات سنتی تاریخ تولید و انقضا وجود ندارد و گاهی فقط تاریخ تولید روی بستهبندی نوشته میشود. بهتر است عرقهای گیاهی را حداکثر 6 تا 12 ماه پس از تولید مصرف کنید تا از خاصیت آنها بهرهمند شوید. فساد عرق گیاهی را هم میتوان از ظاهر آن متوجه شد. عرق سالم و عاری از آلودگی، کاملا شفاف است. وجود هر گونه کدورت یا رسوب در عرقهای گیاهی میتواند نشاندهنده وجود آلودگیهای میکروبی یا قارچ و کپک، درون آنها باشد و باید از مصرف چنین محصولاتی خودداری کرد.
بررسیها نشان میدهد؛ نعناع از نظر خواص دارویی از پونه قویتر بوده و موجب تقویت معده و بدن میشود.
نتایج
بررسیها حاکی از آن است که نعناع ضد تشنج و سرفه است و نوشیدن یک فنجان
چای آن، سینه را آرام کرده و درد شکم را نیز برطرف میکند.
نعناع همچنین
در درمان سرماخوردگی و آنفلوآنزا مفید بوده و برای تسکین درد دندان و از
بین بردن سکسکه و تهوع نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
مصرف روغن نعناع برای افراد مبتلا به روماتیسم و آرتروز جهت تسکین دردشان توصیه می شود.
گفتنی
است، مصرف بی رویه چای نعناع در مادران باردار و شیرده موجب سقط جنین شده و
همچنین استفاده زیاد از اسانس نعناع برای کودکان و نوزادان موجب اختلال
تنفسی و قلبی می شود.