ارکیدۀ سیمبیدیوم

آیا دوست دارید با یک گل باستانی آشنا شوید؟ سیمبیدیوم، از 2500 سال پیش تا کنون کشت می شده است!

طبق اسناد موجود این گل از ۵۰۰ قبل از میلاد در زمان کنفوسیوس، یعنی ۲۵۰۰ سال پیش، در چین پرورش می‌یافت.

نحوۀ کشت آن بسیار آسان است و با رعایت برخی اصول گل‌کاری، هر سال گل می‌دهد.

این گیاه دارای شبه پیاز (پیاز کاذب) و همچنین برگ‌های بسیار درازی است. از اعماق این شاخ و برگ‌های زیبا، گل‌هایی با شاخۀ محکم و بلند، معمولاً به حالت مستقیم و در برخی گونه‌ها با حالتی افتاده می‌رویند.  

رطوبت و دما

سیمبیدیوم (Cymbidium) می‌تواند از گرمای بسیار زیاد تابستان (بین ۱۰-۱۸ درجه سانتی گراد) تا دمای خنک و ملایم شب را تحمل کند. هوای سرد (حتی تا ۲- درجه سانتی گراد) برای چند ساعت در شب نمی‌تواند به گیاهی که به این آب و هوا خو گرفته است، آسیبی برساند. اما همین که غنچه یا گل بدهد، نباید در دمای زیر ۱ درجه سانتی‌‎گراد قرار گیرد. به طور کلی این گیاه همیشه باید از یخ زدگی محافظت شده و رطوبتش بین ۵۰ تا ۷۵ درصد باشد.

جریان هوا

جریان خوب هوا برای رشد این گیاه لازم است. گلخانه را هر زمان که شرایط آب و هوایی اجازه بدهد، تهویه کنید. همچنین بهتر است برای به جریان انداختن هوای گلخانه از یک پنکۀ قوی استفاده کنید. با این روش گیاهانی که رو به بیرون ایستاده‌اند، بهتر تهویه می‌شوند.  

نور

در صورتی که سیمبیدیوم را در گلخانه پرورش می‌دهید، باید توجه کنید که این گیاه در طول تابستان به ۵۰% تا ۶۰% سایه نیاز دارد تا از سوختن برگ‌ها یا از قرار گرفتن آن در سایۀ بیش از حد، جلوگیری شود. اگر در این فصل آن‌ها را بیرون از منزل پرورش می‌دهید، آفتاب صبح زود برای آن‌ها خوب است؛ اما باید سایه بانی در برابر نور زیاد خورشید برای آن‌ها فراهم کنید. سیمبیدیوم شما از نور خورشید صبح و غروب بیشترین بهره را می‌برد، اما در برابر نور داغ میان روز به محافظت احتیاج دارد. برگ‌های سبز این گل با سایۀ زرد نشان می‌دهند که گیاه می‌تواند از حداکثر نور خورشید استفاده کند و برگ‌های سبز تیرۀ آن نشان می‌دهند که به آفتاب زیادی نیاز ندارد.

آبیاری

هرگز اجازه ندهید که خاک گل خشک شود و همیشه آن را مرطوب نگه دارید. معمولاً یک بار درهفته آب دهی کافی است، اما در روز‌های گرم تابستان شاید لازم باشد که دو بار در هفته نیز به آن آب بدهید. سعی کنید قبل از اواسط روز به آن آب بدهید تا از رویش جوانه‌های جدید جلو گیری نکند. هر وقت که ممکن بود از آب باران برای این کار استفاده کنید.

کود دهی 

بعد از هر چهار بار آب دهی، خاک گل را با آب باران خالص پر کنید. از ماه بهمن تا تیر از کودهای دارای مقادیر زیاد نیتروژن (۹-۹-۲۵) و از ماه شهریور تا دی از کود دارای مقدار نیتروژن پایین (۲۵-۲۵-۶) استفاده کنید. یک بار در ماه هم به ازای هر گالون آب، یک قاشق چای خوری کود بریزید.

بهترین زمان تعویض گلدان و جداکردن سیمبیدیوم (Cymbidium)، بین آخر بهمن تا آخر اسفند است. به‌طور کلی اگر گیاهان در ظرف قرار داه شوند، بهتر رشد خواهند داشت. اگر گیاهان شما آنقدر رشد کرده‌اند که در گلخانه جا نمی‌شوند و فکر می‌کنید که باید آن‌ها را جدا کنید، با استفاده از یک قیچی استریل، هر بخش گیاه را طوری که حداقل ۳ پیاز داشته باشد، از ساقۀ زیرزمینی آن ببرید. ساقه‌های جداشده را با استفاده از خاک پیت (خاک تورب دار) و بارک (پوست درخت) بکارید. حداقل تا سه هفته به آن آب ندهید. فقط برای جلوگیری از خشک شدن برگ‌ها، پیاز و خاک آن را با اسپری دستی نمناک کنید.

مراقبت های مهم از سیمبیدیوم

1. وقتی که سیمبیدیوم (Cymbidium) خود را دریافت کردید، اول از همه برای آنجایی تعیین کنید و تا حدی که می‌توانید خیلی کم جای آن را عوض کنید.
2. وقتی گیاه به آب و هوای خاصی عادت کرد، اگرجای آن را عوض نکنید، سالم‌تر خواهد ماند.
3. بعد از دریافت گل ۱۲ - ۱۰ روز به آن آب ندهید. پس از اولین آب دهی، یک بار در هفته به آن آب بدهید. پس از اتمام کار و قبل از قرار دادن آن در گلدان تزئینی، دقت کنید که همۀ آب اضافی از ته گلدان بیرون آمده باشد.
4. خمیدگی و حالت تقریباً افتاده دربرگ و ساقۀ تمامی گیاهان طبیعی است. این امر در سیمبیدیوم نیز طبیعی بوده و به هیچ وجه عمر گل را کوتاه نمی‌کند.

ارکیده

نگهداری از ارکیده آنقدرها هم که به نظر می رسد کار سختی نیست، به فکر خرید این گیاه زیبا باشید.

ارکیده انواع بسیار متنوعی دارد که همه آن‌ها به خانه گرم یا گل خانه پر حرارت و پر بخار نیاز ندارد، بلکه بعضی از انواع آن در خانه‌ای با هوای متبوع و در کنار پنجره پر نور و رو به آفتاب، می‌توانند سالم مانده و شاداب باشند. بیشترین نوع این گیاه در آسیا وجود دارد و آمریکای جنوبی از ارکیده‌های وحشی بسیار زیبایی غنی است.

ارکیده چهار گونه دارد:

1. ارکیده خاکی: ریشه‌های آن داخل خاک می‌باشد.
2. ارکیده بالا رونده: بالای درختان یافت می‌شوند، ریشه آن‌ها به پوست درخت چسبیده و از آن آب و غذا می‌گیرد.
3. ارکیده سنگ زی: روی سنگ و یا مقدار خیلی کمی خاک می‌روید.
4. ارکیده تغذیه کننده از مواد پوسیده: غذای مورد نیاز خود را از مواد مرده، فاسد و منحل شده می‌گیرند. آن‌ها یک رابطه همزیستی قابل تغییر با موادی که از آن‌ها تغذیه می‌کنند، دارند.

ارکیده بالا رونده و سنگ زی دارای برگ‌های ضخیم و فربه می‌باشند. شاخه و ریشه‌های هوایی آن‌ها، با گیاهی اسفنجی و نقره‌ای رنگی پوشیده شده که به آن ولامن (velamen) می‌گویند.

این پوسته، از ریشه‌های ارکیده در مقابل هر حمله کنندهٔ خارجی و رطوبت زیاد، محافظت می‌کند و ریشه را به تنه درخت و یا سطح سنگ، بسیار مستحکم، می‌چسباند. همچنین در مقابل اشعه ماورا بنفش، از ارکیده محافظت می‌کند. ولامن دارای سبزینه نیز بوده و به ارکیده در عمل فوتو سنتز کمک می‌کند.

کشت ارکیده تغذیه کننده از مواد پوسیده، در واقع غیر ممکن می‌باشد. بزرگ‌ترین ارکیده‌های جهان به این روش رشد کرده‌اند. اگر رطوبت آن‌ها کافی باشد، بسیار خوب رشد کرده و بزرگ و پهناور می‌شوند.

برگ‌های ارکیده ممکن است همیشه بهاری و سبز باشند و یا مانند بسیاری گل‌های دیگر، در فصول سرد خزان کنند. این برگ‌ها ممکن است کوچک یا بزرگ، محدود یا پهن آور باشند. ارتفاع بعضی از آن‌ها به ۳ متر هم می‌رسد. بعضی از ارکیده‌ها کوتاه، چاق و گوشتالو هستند. می‌توانند سبز روشن و یا تیره باشند. گونه‌های خالدار یا براق و نقره‌ای هم وجود دارد.

ارکیده دارای ۶ گلبرگ می‌باشد. از نشانه‌های آن، بوی خوش و رنگ زیبا است. تکثیر آن با کمک حشرات و در بعضی موارد با کمک حیوانات می‌باشد.

ارکیده‌های جدید، به طور مداوم به بازار می‌آیند؛ اما انواعی که در زیر می‌آیند، آسان‌تر از انواع دیگر آن رشد می‌کنند.

انواع ارکیده

• Cattleya‌: این نوع ارکیده را «ملکه ارکیده»‌ها می‌نامند. شکوفه‌های آن، سفید، زرد، صورتی، ارغوانی، کرم و قرمز هستند. برگ‌های آن سفت و سخت و جنس آن مانند چرم می‌باشد.
• Cymbidium: این نوع ارکیده بیشتر موجود است و به طور وحشی کشت می‌شود. برگ‌های آن بلند، باریک و سبز پررنگ هستند. آن‌ها می‌توانند روی درختان رشد کنند. از نوع ارکیده‌های خاکی می‌باشند. گل‌ها و شکوفه‌هایی که از این گیاه چیده شود، تا ۲ ماه دوام می‌آورند.
• Dendrobium: هم می‌تواند همیشه سبز باشد و هم می‌تواند در زمستان خزان کند. این نوع، در طیف بسیار گسترده‌ای از رنگ‌ها قابل تولید است.
• Miltonia: دارای برگ‌های سبز روشن و نرمی است که به راحتی آسیب می‌بیند. به این نوع بیشتر، ارکیده بنفش می‌گویند، زیرا مشخصه ممتاز این گیاه رنگ بنفش آن است.
• Odontoglossum: ارکیده همیشه سبزی که در انواع رنگ‌ها موجود است. تعیین مشخصه خاصی برای این نوع ارکیده، بسیار پیچیده و مشکل است.
• Oncidium: ارکیده «رقصان» یک نوع همیشه سبز می‌باشد که آن را با خصوصیت خاصی که دارد، متمایز و علامت گذاری می‌کنند؛ خصوصیت آن خالدار بودن و لکه‌ای بودن آن است.
• Paphiopedilum:ارکیده لغزنده که دارای برگ‌های پهن و سبز تیره می‌باشد. بعضی مواقع هم دارای برگ‌های لکه دار ی است که مشخصه و علامت بارز آن می‌باشد. گل‌های آن ممکن است خال‌دار، راه‌راه و بعضی مواقع کرک‌دار باشند.
• Phalaenopsis: ارکیده «پروانه زیبا» یکی از زیبا‌ترین انواع این گل است که دارای برگ‌های گوشتی و گل‌هایی در طیف وسیعی از رنگ‌‌ها می‌باشد.

زمانی که ارکیده می‌خرید، دقت کنید که حتماً تمامی لوازم مورد نیاز آن را تهیه نمایید. دقت کنید که ارکیده‌ای را که انتخاب می‌کنید از نوع مرغوب و خوب باشد، نه اینکه فقط ظاهر آن زیبا باشد. اگر نوع آن مرغوب نباشد زود از بین خواهد رفت.

نور و خاک گیاه 

• ارکیده را در مقابل نور درخشان و آفتابی قرار دهید، اما نه آفتاب داغ. اگر درصد رطوبت اطراف آن ۶۵ درصد باشد، بسیار مناسب است. زمانی که هوا آفتابی است، ارکیده‌هایی که داخل آپارتمان هستند، دوست دارند که مرطوب و نمناک شوند. از خشک کردن هوای اطراف این گیاه در زمستان خودداری کنید.
• دمای اتاق را برای ارکیده، اندازه گیری نمایید. مطمئن شوید که آن‌ها همیشه هوای تازه می‌گیرند، ولی هیچ‌گاه آن‌ها را در هوای خشک‌ رها نکنید.
• دقت کنید که این گیاه را هرگز در کنار سبد میوه نگذارید، زیرا گازی که از سیب ساطع می‌گردد، باعث از بین رفتن و افتادن غنچه‌های این گیاه می‌شود.
• با کمک یک دماسنج دمای مناسب برای ارکیده را اندازه گیری کرده و آن را با گیاهان دیگر خود که هوای مشابه ارکیده را دوست دارند، دسته بندی کنید و شرایط مناسبی را برای این دسته از گیاهان خود ایجاد نمایید.

آبیاری و نگه داری

در اواخر زمستان و بهار، زمانی که جوانه و انشعاب جدیدی در ارکیده به وجود آمد، او به آب و نور بیشتری نیاز دارد. هرچند، به خاطر داشته باشید که آب دادن بیش از حد به ارکیده آسان‌ترین راه برای از بین بردن آن است. آن‌ها برای رشد کردن بسیار به محیط مرطوب علاقه دارند، اما غوطه ور شدن در آب و همیشه خیس بودن را دوست ندارند.

ارکیده در تابستان، زمانی که به زیبایی در حال رشد است، به مواد مغذی، آب و حرارت ملایم نیاز دارد. در انتهای تابستان و نزدیکی پائیز، به نور زیاد نیاز داشته و میزان آبی که به آن‌ها داده می‌شود، باید به آرامی کاهش یابد.

انتهای پاییز و اوایل زمستان، زمانی است که این گیاه استراحت می‌کند و سپس دوباره گل می‌دهد. در این زمان به نور بیشتر و آب کمتری نیاز دارند.

برای تغذیه این گیاه می‌توان از کودهای گل دهی استفاده نمود، اما دقت کنید که این کود‌ها را فقط زمانی مصرف کنید که ارکیده در زمان رشد و پیشرفت فعال باشد.

مشکلات

ارکیده نیز مانند دیگر گیاهان، از مشکلاتی مانند شته، کرم ریز قرمز، ویروس‌ها و دیگر آفات گیاهی رنج می‌برد. اکثر این مشکلات را خودمان با کارهای غلط به وجود می‌آوریم. آبیاری بیش از حد یا کمتر از میزان مورد نیاز، زیاده روی در تغذیه با کود و نور زیاد یا کم می‌تواند به گیاه ما آسیب برساند. همچنین دمای بیش از حد زیاد و یا خیلی کم نیز باعث ایجاد مشکلاتی برای ارکیده شما می‌شوند.