زیره سیاه- مریم گلی- مرزن جوش-شوید

زیره سیاه ایرانی: Bunium persicum      

   Black cumin

           گیاهشناسی:    

گیاهی پایا، بدون کرک که ارتفاع آن به 60-40 سانتی متر می رسد. با ریشه غده ای، ساقه بدون کرک و منفرد ایستاده است. برگهای پایینی دارای دمبرگ بلند، دارای  3 بار تقسیم شانه ای‏، ‌برگهای ساقه ای دارای غلاف کوتاه و دوبار تقسیم شانه ای، گل ها به رنگ سفید، کوچک، مجتمع در چتری مرکب و وسیع، میوه فندقه در مقطع عرضی پنج پهلو می باشد.

خواص دارویی:

بادشکن و هضم کننده غذاست. برای تقویت دستگاه گوارش و مداوای دل پیچه نوزادان استفاده می شود. اسانس گیاه بر فعالیت آنزیمهای خون، کبد، پانکرانس و روند متابولیسم اثر دارد. بعنوان ادویه و چاشنی مواد غذایی مورد مصرف قرار می گیرد.

   پراکنش:

در شمال شرقی کشور، شهرهای مشهد، بجنورد،‌درگز، شیروان، استان های سمنان، اصفهان، کرمان، تهران و … پراکندگی دارد.

  اکولوژی:

این گیاه اراضی سنگلاخی، واریزه ای مناطق کوهستانی را برای رویش می پسندد. اصولا خاکهایی با بافت سبک که معمولا در پای دامنه های نواحی کوهستانی یافت می شوند رویشگاه این گیاه محسوب می شوند.

 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 مریم گلی کبیر:Salvia sclarea                                           

نام انگلیسی: Clary sage

                                               

گیاهشناسی

گیاهی است دو ساله یا پایا، بسیار معطر و دارای ساقه ای با ارتفاع 40 سانتی متر تا یک متر. دارای برگهای متقابل، دمبرگ مشخص و پهنک بزرگ می باشد. گلهایی بزرگ، معطر، مجتمع درحول انشعابات انتهایی ساقه، به رنگ صورتی یا سفید مایل به بنفش دارد. در قاعده گلهای آن ، یک براکته قلبی شکل نازک دیده می شود که بزرگتر از کاسه گل است. میوه 4 فندقه به رنگ قهوه ای با تزئینات مرمر مانند (رگه دار) صاف و شفاف است.

خواص دارویی و موارد مصرف:

برگهای آن به عنوان نیرو دهنده ، ضد تشنج و در درمان سیاه سرفه مورد استفاده قرار می گیرد. سرشاخه گلدار آن، به عنوان قاعده آور، ضد عفونی کننده و ضعف عمل دستگاه هضم استفاده می شود. اسانس آن در صنایع عطر سازی و تهیه ادکلن کاربرد فراوانی داشته و در صنایع غذایی نیز به عنوان ادویه و ترکیبات معطر مورد استفاده قرار می گیرند.

 پراکنش

مراکز اصلی تولید این گیاه، فرانسه، روسیه، مجارستان و بلغارستان می باشد. این گیاه در اکثر مناطق معتدله دنیا کشت می شود.

 نیازهای اکولوژیکی

این گیاه گونه ای خشکی پسند بوده و نیاز به آفتاب، نور و گرمای زیاد دارد. بذور گیاه در درجه حرارتهای 10-8 درجه سانتیگراد جوانه می زنند ولی بهترین درجه حرارت جوانه زنی 28-25 درجه سانتی گراد می باشد. در مرحله رزت تا حدودی به سرمای زمستان مقاوم است. این گیاه حساسیت چندانی به خاک نداشته و در هر خاکی رشد می کند. لذا گیاه مناسبی جهت کاشت در زمینهای حاشیه ای می باشد.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 مرزنجوش وحشی:

Oriyganum vulgare                                 

نام انگلیسی:Oregano

                                

گیاهشناسی:

گیاهی است چند ساله و منشا آن نواحی مدیترانه می باشد. این گیاه دارای ریشه سطحی بوده و ارتفاع آن  بسته به منطقه رویشی به 100-50 سانتی متر می رسد. ساقه چهارگوش به رنگ قرمز،  پوشیده از کرکهای ترشحی، برگها به طول 5-3 سانتی متر و تخم مرغی شکل، فاقد دندانه و به ندرت کرکدار هستند. میوه فندقه، استوانه ای شکل با سطحی صاف به رنگ قهوه ای و به طول یک میلی متر است.

خواص دارویی و موارد مصرف

اندام رویشی این گیاه به عنوان ادویه استفاده می شود. مواد موثره آن سرفه راتسکین داده و در ناراحتیهای تنفسی به عنوان ماده ای خلط آور استفاده می شود از دم کرده اندام های رویشی  به عنوان ماده ای اشتها آور و ضد نفخ استفاده می شود. اسانس این گیاه خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی دارد.

 پراکنش:

منشاء این گیاه نواحی مدیترانه ای می باشد و در کشورهای دارای آب و هوای مدیترانه ای کشت می شود.

 نیازهای اکولوژیکی

بذور در درجه حرارت 25 درجه سانتیگراد در طول یک تا دو هفته سبز می شوند. احتیاج به نور فراوان دارد و خاکهای شنی حاوی ترکیبات آهکی را می پسندد، 7/8-5/4: pH برای رشد گیاه مناسب است.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

شوید: Anethum graveolens   

تیره :Apiaceae چتریان 

نام انگلیسی:Dill

                              

گیاهشناسی

گیاهی است یکساله به ارتفاع 30 سانتی متر تا یک متر و دارای ریشة راست است. ساقه آن
استوانه ای، بی کرک، دارای خطوط طولی، در محل گره ها کمی فرورفته است.برگها متناوب بدون کرک با پهنک منقسم با بریدگیهای نازک و نخی شکل. گلها کوچک و به رنگ زرد
می باشد. از مشخصات آن این است که در پایه های اصلی و چترهای فرعی آن انولوکر و انولوسل دیده نمی شود. میوه اش بیضی، مسطح، به طول 3 تا 4 میلی متر و عرض 3 میلی متر به رنگ قهوه ای شکلاتی روشن است.در سطح آن برجستگیهای نخی به رنگ مایل به زرد و در کناره های آن لبه بال مانند به رنگ زرد روشن دیده می شود.

 خواص دارویی و موارد مصرف

میوه شوید دارای اثر درمانی مشابه رازیانه، و  زیره سیاه است. اثر نیرو دهنده، مقوی معده، هضم کننده غذا، بادشکن، مدر، ضد تشنج، رفع استفراغ،  و زیاد کننده ترشحات شیر است. شوید به عنوان چاشنی در صنایع غذایی استفاده می شود.

 پراکنش

این گیاه در هندوستان ، انگلستان، آمریکا، بلغارستان ، اسپانیا و ایتالیا در سطوح وسیع کشت
می شود.

 نیازهای اکولوژیکی:

در مناطق آفتابگیر و خنک به خوبی رشد می کند، در تمامی خاکها قابل کشت است اما خاکهای لومی کمی اسیدی (pH: 5/6-6/5) که دارای زهکش مناسب باشند برای آن ایده آل می باشد. در خاکهای کاملا" شنی گیاه ممکن است تحت تنش خشکی قرار گیرد و در خاکهای رسی جوانه زنی دچار مشکل می شود.