گلرنگ وحشى

نام علمى: Carthamus lanatus L , Syn: Kentrophylhum lanatum DC

نام انگلیسى: Distaff thistle , Woolly safflower, Saffron thistle

گیاهچه

گیاهچه‌هاى این گیاه بسیار بزرگ است و لپه‌هاى آن مدور تا تخم‌مرغى شکل است که به سمت ساقه باریک مى‌شوند. طول این لپه‌ها ۳۵ تا ۴۰ میلى‌متر و عرض آنها ۱۵ تا ۲۰ میلى‌متر است. اولین برگ‌هاى حقیقى آن سرنیزه‌ای، خاردار و کرک‌دار است.

گیاه کامل

اندام رویشی

گیاهى یک‌ساله، ایستا و به ارتفاع ۲۰ تا ۹۰ سانتى‌متر که توسط بذر تکثیر مى‌یابد. بوته‌هاى گلرنگ وحشى ظاهرى زرد متمایل به سفید و یا سبز کم‌رنگ دارد. ریشه‌هاى اصلى این گیاه ساده و فاقد انشعاب و داراى تعداد زیادى ریشه‌هاى ثانوى فیبرى است. ساقه‌هاى آن ساده و داراى شاخه‌هائى کوتاه است که این شاخه‌ها فقط در نیمهٔ فوقانى ساقه مشاهده مى‌شوند. این ساقه‌ها داراى کرک‌هاى پراکنده هستند.

برگ‌هاى قاعده‌اى (روزتی) به طول بیست سانتى‌متر، لوب‌دار و داراى بریدگى‌هائى عمیق که در انتهاء هر لوب یک خار کوتاه وجود دارد. برگ‌هاى ساقه‌اى متناوب، خمیده، مستحکم و داراى خارهاى ستبر و رگبرگ‌‌هاى برجسته بوده و ساقهٔ آغوش و معمولاً بدون کرک هستند. در بعضى از گیاهان سطح فوقانى برگ‌ها کرک‌دار است.

اندام زایشی

گل‌آذین کلاپرک که به‌صورت منفرد در انتهاء هر انشعاب قرار دارد. طول کلاپرک‌ها حدود سى میلى‌متر بوده و توسط براکته‌هائى محکم با خارهاى فراوان و خشن احاطه شده است. گل‌هاى این گیاه به رنگ زرد طلائى است و داراى خطوط و یا رگه‌هائى قرمز و یا سیاه‌رنگ هستند.

میوهٔ این گیاه فندقه و بذرها، به رنگ قهوه‌اى تیره، تخم‌مرغى شکل، چهارگوش، به اندازهٔ پنج تا هشت میلى‌متر و چروکیده است. پاپوس‌ها معمولاً در چند ردیف و به‌صورت فلس و یا خار است. طول پاپوس‌ها متغیر و از اندامى بسیار کوچک تا یک سانتى‌متر متفاوت است. بذرهاى این گیاه در پائیز و یا اوایل زمستان جوانه زده و گیاه فصل زمستان را به شکل روزت سپرى مى‌کند. دورهٔ گلدهى این گیاه از تیر تا آبان‌ماه بوده و بذرهاى رسیده در همان سال اول قادر به جوانه‌زنى هستند؛ اما، معمولاً فقط حدود بیست درصد آنها در سال اول جوانه زده و بیش از پنجاه درصد آنها در سال دوم جوانه خواهند زد. تحقیقات نشان داده است که بذرهاى این گیاه در صورتى‌که مورد حملهٔ باکترى‌ها و یا قارچ‌هاى خاکزى قرار نگیرند مى‌توانند تا هشت سال قدرت حیات خود را حفظ کنند.

محل رشد وپراکنش

گلرنگ وحشى مناطق گرم و نیمه خشک با حاصلخیزى پائین و بارندگى سالانه ۳۰۰ تا ۶۰۰ میلى‌متر را ترجیح مى‌دهد. این علف هرز را مى‌توان در مزارع غلات، حاشیهٔ جاده‌ها، چراگاه‌ها و مراتع فقیر مشاهده مکرد.

تکثیر و پراکنش این گیاه توسط بذر است. پاپوس‌هاى آن عامل مهمى براى انتقال بذر توسط باد نیستند. ولى باعث چسبیدن بذرها به لباس، وسایل، پشم گوسفندان و یا سایر حیوانات مى‌شوند و موجبات انتقال آن را فراهم مى‌سازند. علاوه بر این دورهٔ رسیدگى بذرهاى این گیاه هم‌زمان با رسیدگى بذر غلات است و بنابراین هنگام برداشت ضمن آلوده‌سازى محصول، راه دیگرى براى پراکنش آن محسوب مى‌شود.